Ka Oiaio, Volume VII, Number 9, 3 May 1895 — Page 2
This text was transcribed by: | Jaedine Ehia |
This work is dedicated to: | Kilihunekapalai and Keli'ikoa Ehia |
NUPEPA KA OIAIO.
J. L. BUSH. Lunahooponopono
O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA.
Poalima, Mei 3, 1895
NA MANAO HOIHOI HOU
Ua olelo ae la ka Bulletin e pili ana i ka oleloia i hoi mai nei o Mr. Kakina e hoihoi ae i ka Moiwahine penei: He kumu hoohuoi nui no kekahi e lawe hele ia nei, ua hiki aku la o Mr. Thorston a me kekahi poe e ae i ka manao aole e lilo kekahi aupuni mana koa i aupuni mau loa.
KA MOIWAHINEKANEMAKE KAPIOLANI.
Ma ka Malulani o keia la Poalua, Aperila 30, i hii aku ai oia i ke kino laahia o ka Moiwahine kaue make Kapiolani, no kona kai opua i ka lai ka palui hopu.
Ua holo aku la oia no kona ola kino, a me he mea la, e hala ana iaia he mau anahulu e lua lai ai i ka lai a Ehu, alaila, huli hoi mai.
He makalapua no na hiohiona waianuhea o na lani lii la a ka kou e ka lahui, a he oia mau no hoi ia i ke alopali o Malamanui. Na ke Akua e kiai i kau huakai e ka lani, a hiki i kou hoi ana mai.
HE MAU LONO HOPOHOPO
Ua hiki mai la he lono mai Maui mai, ua hoala ia ae la kekahi kipi ma ia Mokupuni. Ua kali aku la makou o ka hooiaio ia o keia lohe ma na moku ku hope mai, aole ne mea e lauahea nei me ke kumu ole.
HE LONO KAUA.
Ua hiki mai la he alele mai Maui mai, ma ka moku Hawaii mai, wahi a ke olelo, e hoike mai ana ua ulu ae la he kaua kuloki ma Maui. I ka nupepa Bulletin o ka Poaono nei, ua hoolaha ia ae la no he lono e like no me keia, a ua ninau ia aku la no hoi, he wanana wale no. E like me ka makou i olelo mau ai, aole e pio na manao lili a paio, no ka mea, ua unuhiia ka pahikaua i kinohi i ka 1887 i mea e hooponoponoia a na manao like ole o na kanaka o ka aina nei. He mea oiaio no ho aole i ko ka pono ma ka hooponopono lima ikaika aua ma na ninau o na ano a pau.
UA HOOHOLOIA KE KUI KAHI E PAU KE KAUA.
Ua hiki mai la ka lono ua ae ia na koi a Japan ma na ano nui a pau. Wahi a kekahi Iapana ma ka mokuahi Gaelic mai Kina a me Iapana mai, ua holo na olelo hoopau i ke kaua mawaena o Kina a me Iapana. Ua hoolilo aku la o Kina i ka mokupuni o Formosa, kekahi Panalaau ma ka Hema, ma ka mahele-aina o ka Yalu, a he 200,000,000 tael dala keokeo, kekahi hoi ma ke dala yen.
Mamuli o keia pau ana o ke kaua, ua ulu mai la ka manao ka ua o ka poe uahoa o Iapana e hoomau ia no ke kaua a komo na koa ma Pekina. He elua nupepa i hoopaa ia aole e pai ia, no ka hooulu a paipai ia manao.
AOLE E HAALELE ANA
He nui na lono e hoike ia ana ma Wasinetona, e haalele ana ke Kuhina Gresham i kona noho Kuhina s@a, aka nae, o ka mea oiaio maoli aole oia e haalele ia Peresidena Calivilana a hiki i ka pau ana o kona au noho Peresidena ana. Ua hoi aku la ka Pereridena iaia e hoomaha iki, oia ua nui kona luhi, e hana ana no 18 hora o ka la mai kona noho kuhina ana a hiki i keia la. Ua koi aku ia no hoi kana wahine iaia he mea pono e holo laua ma ko lana home kahiko, e hoohala ai no kekahi mau la, a i mea no hoi e oluolu mai ai kona noonoo mai na hana pili aupuni mai. He okoa loa loa keia mai ka manao a kekahi poe e upu aku nei, e haalele loa ana oia i ka noho oihana ana. Ua hoike ia ae la no hoi, he hoaloha pilipaa loa keia Kuhina no ka Peresidena, a he mea paakiki ka mawehe ana ae i ko laua noho @iloha ana.
UA HUHU LOA IA.
Me he la ua ewaewa loa ia o Mr. Dole e ka nupepa Makaainana no ka loihi o kona ola ana, a no kona nolio ana ae nei ma ka noho pooana no ke aupuni repubalika Hawaii. Ma kekahi maui hana ana ma kekahi aoao kalaiai@a a me kekahi aoao, aole loa he mea i hemolele loa. No keia kumu, he kuleana ko kela a me keia e like ole ai e like me ko lakou noonoo ana a koho ana, aka, aole ia he mea no kaou e makapo ai i ke mea oiaio e hana ia mai ana a i ike ia ua hana ia. Ua ike ia mai la ke aupuni repubalika Hawaii, e na poo aupuni o na aupuni nui o ke ao, oia ke poo o keia aupuni, a na kakau mai ia Mr. Dole, ma kona ano he poo aupuni e like me lakou, a e like me ka lakou ke "aimoku" o Mr. Dole a o ka mea maikai loa hoi, aole i lilo kona hapaiia ana ae ma ia papa hanohano, he mea nona e hookiekie ai. O na mana o ke @o mai ke Akua mai no ia, a e ike aku ana no makou ia Makaainana ma e kulou hoonani ana i kekahi o keia mau la aku, i ke poo aupuni a lakou e lili nei i ka noho mai e ai alii no ka manawa, a noho ae he mea okoa ma kona wahi.
HE LONO HOU.
Oiai ua hao ka lohe ia ana ma ke taona nei o na lono no ka hoihoi alii, i keia mau la. @like aku nei hoi me na la mamua aku nei a makou i hoike aku au. Oia hoi ka hoea mai o na makukaua Pelekane a hoihoi hou, a kukulu hou hoi i ke aupuni kalike. Ua nele @e nei kakou me ka oiaio oia nau lono, a eia hoi ke puamai nei ma kekahi aoao o Maui ua ano lono nei elike la me ko Honolulu nei, oia hoi, e hoihoi a e kukulu hou ia ana ke aupuni moi e Mr. L. A. Kakina. He mea oiaio, ke pa aku keia lono i ka lehelehe o kekahi poe. E lilo ana ia i mea kaao nui ia i ka po a me ke ao, a elike me ka hoahewa ia no ko makou hoolana ole aku i ka manao e ka poe heluhelu, nolaila eia mai keia mea hou hoohauoli ke oili aku nei, a na ko oukou mau In@aikehala no ia e koho iho i ka oiaio a me ka ole. No makou iho, he kanalua loa i ka hiki ia I@@kina ke hana i kekahi hana o keia ano, oiai, oia kekahi kanaka koikoi ma ka aoao o ke aupuni e ku nei, a pehea la e hiki ai iaia ke kuo aku i kona auna like a nana ae i kekahi hana lokomaikai nui wale elike me keia e lono ia nei.
HE MANAO KUHIHEWA
He mea pohihihi loa ka hu wale ana ae o na manao o na kanaka Hawaii ma Maui, a eia no hoi i Oahu nei, na Mr. Kakina ka e hoihoi hou ae ana ka Moiwahine Liliuokalani. He mea hou loa keia ke oiaio, oia@ o Kakina ka mea i ahewa nui i ke au noho moi, a he koo ikaika loa hoi no ka manao hoohuiaina. Malia paha ua ulu ae la keia olelo ma o kekahi manao mai a Kakina aku a ka Aha Hooko o ke aupuni repubalika Hawaii, e hoike ana he mea maikai e hana oluolu a akahai @@ na pio aloha aina, i mea e pau ai ka ulu o na manao ano e o ko Amerika lahui no na mea i loohia ia i keia lahui.
HE OPUU NANI UA MOHALA
Ma nehinei ka la 29 o keia mahina, ka wa ponoi a ka la i hiki pono aku ai i ka hapalua o kona alahele, ma ka home noho o ka Moiwahine Kapiolani makai o Honuakaha iloko o keia kuhinakauhale, ua mohala mai la mai ke kihapai maemae mai o Mrs. E. K. Lilikalani he kaimahine nui nepunepu mohala me ke ola maikai.
O ka 13 keia o na opuu pua i mohala ae mai ko lana puliaka ae, a o ka ewalu hoi keia o ua keiki e ola nei. O ka 17 keia o na makahiki o ko laua hauoli ana iloko o ka berita maemae.
HE KAULAPILI KALAIAINA.
Mamua o kona hole ana, ua wanana ae la ka haole kilokilo a wehewehe manao, oia hoi a Porofesa Leonada, e hoihoi hou ia ana ka noho moi ana o Hawaii iloko o eono mahina, a i ka makahiki 1897 hoi e lilo aku ana keia Paeaina he apana no ke Aupuni America.
He mau wanana ano nui keia ina, he oiaio; aka ma ka nana aku i na ouili o kulana mamua o kakou aole he wahi lihi hiona o ke ko ana o keia mau mea, e like me ia i olelo ia e ke Kaula. He oiaio no, ua hoike ae la ka Porofesa i kekahi mau hana noeau kohokoho ana e pili ana i kekahi poe i hele aku iaia, aka, aole hoi ia he kumu no kakou e manao ai e pololei ana kana mau koho ana i na wa a pau, a me he mea la pela ana keia wanana ana. Eia ke ulu nei na hana kupanaha a ke diabolo e kue aua i na hana a ke Akua i mea e puni ai lakou i na hana hoopunipuni a e alakai hewa ia ai ka lahui kanaka e hoopaakiki i ko lakou naau. Ua like keia mau hana me ka na Kaula a Parao, Jannes a me Jamboe, i hookuku ai me ka Kaula Mose.
UA PEKI HOPE.
Ma ka nupepa puka pule Makaainana o ka Poakahi nei, ua ike iho makou i ka hoihoi hou o Keo Kalana i kona mau manao uahoa e pili ana i ke aupuni repubalika Hawaii a me kona mau luna aupuni. Ua hoomaka keia Keo Kalaua e ahewa a haalele i ka lawe ana i KA LEO no ko makou apono ana i ka hana a me ka makaukau o ka Ilamuku Hitchcock a me ko makou hooia ana he aimoku o Dole.
Ua hikiwawe keia hanai a na "misionary i hoonaauao ai, e huhu loa i ka LEO no kona hooiaio ana ae i ka mea oiaio i ike ia e pili ana i na keiki misionari ana i manao ai na makou i hoino aku i oluolu ai kona manao nahoa, peekua, e hoino aku ia Hitchcock, ia Dole a me na keiki misionari e aku ma na ano a pau, a o ke kumukuai o ko makou hana ana i ka mea a keia keiki hanai a na misionari i hoopihaia ai me ka ike, oia no he hapaha o ka hebedona.
No ka uahoa ole o KA LEO, i ke aupuni repubalika a hoino ole hoi i na mamo misionari ma ua ano a pau, ua hoike koke mai la oia i kona huhu a me kona lili, me ka haalele ana i ka nupepa me na hoino pu, oiai aole he kumu e ae o keia huhu a me keia lili, hookahi wale no o ka mahalo ana ia Mr. Hitchcock Ilamuku, a me Aimoku Dole, ka Peresidena o ka Repubalika.
He oiaio, e like me ka maalea a makou i olelo ai no ko Hilo poe ke aoa ma keia a aole he aa e hoike akea ae i ka manao ekaeka a nahoa o ka naau, pela io no oia aa ole ai, e hoike akea ae ma ka nupepa i kona manao uahoa, a pela no hoi oia i huhu ai i ka LEO no ka hoaano ole ana aku i na luna aupuni me ke kumu kupono ole a lili ai i ka hoapono aku ma kahi mahaloia ai lakou, a makou e ike nei ma keia Makaainana, o ka la 22 o Aperila, e i ana, i na e nana ia kona manao i hoolahaia, ma ka Makaainana, Aperila 1 a me 8 e ike ia auanei ko Keo Kalana mahalo ia Ilamuku Hitchcock ma ke eleu ma ka huli noii ana, "a pakele aku la oia; a me kana mau keiki maikai i ka hana ana aku a loaa na pu raipela ma kahi o Buki. Ka hookamaui nui! Ina aohe ko kiohe wale, aole oe e hapai ana ia Hitchcock a me na makai. Ua mahalo no au i ka loaa ana o na pu raipela ma kuu wahi, aole nae au i mahalo i ka lawe ana mai o ekolu a eha pu iloko o kuu hale me kau ike ole, ma ke kuai ia ana i pu na kekahi Keo iho o olua e pee nei e like me oe e na kipi nui peekua. Aole nau ke dala i kuai ia ai ia mau pu, na kekahi hanai iho no a na misionari i hanaiia ai ke kula Ha@ai o Hilo a me ke kula Nui o Lahainaluna; o ko makou makemake ia o ko hoohali mai, i pumehana ia o ko hoohali mai, i pumehana aku ai ko "eeiao" e Hilo hoino i ka lima nana oe i hoonaauao. Na makou e hoio, na ka mea i hanai a hoonaauao ia e ka makua ponoi iho, aole hoi e na misionari au e hoino a e manao ino la iloki o ka naau. Aole i kuai ia ka pu na makou i kuai ia ka pu, i lohe oe, na kekahi kanaka o Hilo, na kana keiki, a me kana wahine, a me kekahi mau hoaloha ona, a me he la o oe kekahi o ia mau hoaloha, a no ka makau wale o oukou o Hilo, onou malu ia ae e ka haole a oukou i kamailio pu ai iloko o kuu hale, oia ko makou lohe, a ua manaoio no makou oia ka oiaio maoli. Ho ae kana i ka uheuhene, oiai aohe a makou mea huna i hiki ole ke hooiaia, a i malama ia no ke kumu kupono.
NA MANAO ALOHA IA RICKARD
Ua hapai ia ae ka ninau iloko o ka Ahaolelo o Enelani e pili ana i ka hoopai o W. H. Rickard, e Mr. Luttrell, hoa o ia Hale, ma ka ninau ana aku i ka hope Kuhina o ko na Aina e, Sir Edward Grey. Ua paue mai ke Aupuni ma o Sir E. Grey, he oiaio he kupa Beritani kekahi i hopu ia, o Rickard, a na hoopai ia e make no ke kipi ana mahope o ka Moiwahine o Hawaii, aka ua hoemi ia iho nae kona hoopai mai ka mal@ a ka hoopaahao no kanakolu kumamalima makahiki ma ka hana oolea a me umi tausani dala hoopai. I ka wa e hiki mai ai o na hoike piha e pili ana i keia mea e noonoo aku ana no ke aupuni i ke kupono o ka hoao ana i keia mea e noonoo aku ana no ke aupuni i ke kupono o ka hoao ana e loaa mai ka hoemi ia a hoomama ia ana o ke hoopai. Ua mahaloia ae keia pane a ke aupuni. Ua hoike ae o Mr. Luttrell, ke hui ia ka pane a ka Hope Kuhina me kaua mau leta ponoi mai ke aupuni mai, ua nui kona manaolana e pili ana i keia mea.
Ma keia kakou e ike ai he mauaolana kekahi no ka hemo ae o Mr. Rickard mai kona pilikia, a malia paha ma o kona poo, e loaa pu ai ia haawina hookahi i na hoa e ae e noho paa pio la me ia malalo o ka mana o ke aupuni repubalika. Aka, he mea pono no hoi ia kaou e hoomanao, aole keia hana ke hooko ia, he keakea wale mai ua Enelani, i ka hooponopono ana a ke Aupuni Repubalika o Hawaii; he haoa pili aupuni wale no malalo o na rula o ka nohoana oluolu.
O KA MEA P@@ AE MA KAHI E O KA PA HE AIHUE IA
O keia maluna ae, oia ka olelo oiaio a ka Haku Iesu Karisto, i hoike ia ma ka Buke Hemolele. Nolaila, e na makamaka a me na hoaloha mai pii hou oukou maluna o ka pa o ke aupuni, makai o Kakaako, he hana kue ia i ko ka Akua mau kanawai, a oiai hoi aia no he puka e komo ai, a no keaha i komo ole ai malaila? A ua kue pu hoi i ke kanawai o ka aina, a he kumu kupono e hopuia ka poe o keia ano. He mea pono e hoopau oukou i kela hana oi opiopio, oi hiki ole mai hoi na la ino, a papapau oukou ke aa ko ka hale (Hale paahao), a ano ke ao aku nei KA LEO O KA LAHUI ia oukou, ma ke ano kaulike, a i ku hoi i ke ano hoaloha, a i hooloke ole oukou i keia, o ka poino no ka hopena e hiki mai ana maluna o ka mea hana hewa.
Oiai hoi, o makou no ka lehulehu ia, a aole hoi no ka mea hookahi, a ano la e hoolohe i keia, o ka leo keia o ke ola e uwalo aku nei i ola honua, a he hoolohe mai; oi lau nui ka ulu ana. A e hoomanao no hoi oukou o ua pa ala, no ke aupuni no ia, a ina no he pa e ae, mai pii wale maluna. O ke aloha no ko oukou a pau loa.
KA HUA KAI I KA HOME
Laiku ka Moana malino ke kai
Na Kuhina elua o Hawaii
HE HOIKE NA KEKAHI KEPAKEKE
Hoomau ia
A e like no hoi me kela hele mua ana ai au mamua e naua, a pela no hoi keia a me he la, he oia loa aku paha keia o ka nui na ohua i komo kino maoli iloko o na hana hooni puuwai.
Aia hoi na mele like ole e mele is ana, e kaia a me keia mea i maa ma kaua olelo iho, a o ko lakou mau kapuai wawae hoi, e kapalili ana ia e like me ka poe hula, olapa o kuu aina hanau nei.
Hele mai la kekahi o ka poe e hula ana a haawi mai la iau he kiaha waina, me ka olelo pu mai, he oi aku keia o ka hana maikai mamua o na mea a ae, a e pono hoi au e hoao i pau ai kou kuhihewa, a aole hoi ia i like me ka waina i hookomoia iloko o ka barena a ka poe kalepa.
No kona hoohua loa mai i ke koi iau ua ae aku la au i kana kono, a lalau aku la au i ke kiaha e paa ana i kona lima a inu ae la, a he mea oiaio hoi, aole ke kahakahania a me ka welawela e like me ke ano mau o na waina o loko o na hale inu rama, a ke ike iho la au i iau iho, ua loaa iau ka lani hou, ma o ka paila ia o na mea paahana oloko a wela.
Ua noho iho la au i kekahi wahi noho laau, e pili ana i ka paia o ka moku, a nana aku la i na lealea e hana ia nei me ka ulumahiehie pu, ua homo pa mai la hoi iloko ou na manao hooni kino, e aho paha au e hele e hoao i ka ai a ka Hawaii no ka mea, aole loa i poina ka oniu hulakui iau, a me ia mau manao e hakukoi ana iloko ou, ua hoomaka aku la au e hookokoke ma kahi a ka poe e lelele nei, a ku iho la ma ka aoao o kekahi huapala ililahilahi, oiai hoi oia e hula haole ana.
I keia wa, i hoomaka iho ai au i kuu wahi pauku kino, e kuu ae i ka loa a me ka laula, a ke hele la a Niniu poahi kau lehua i ka ai kikoni ia e ka manu.
I ka wa e kapalili la kau mau kiina wawae, oia ka wa i hooki iho ai kela poe i ka ana i ka lakou mau hana lealea, a huli mai la ka lakou mau nanai na a pau maluna o kau mau lealea e kuupau la. A ke nana iho au ia Anepau.
Maikai ka hana a Anepau, ua hoomaka mai la lakou e paipai me ko lakou mau lima, me ka hehihehi pu ana me ko lakou mau kapuai wawae, a ke olo la ka pihe hauwalaau mamua o ka ihu e ka Arwa, ka mea hoi nana i kono aku i na mea a pau o na rumi kapena, heaha la ke kumu o keia hauwawa a lakou e lohe la?
Ua komo koke iho la iloko o lakou ka manao he haunaele paha ke hana ia la manana, a ua holo pu mai la hoi me na aliimoku e nana pono i keia mau hawalaau me na mea eha ma ko lakou mau lima, me ko lakou manao, e hookau aku i na palapu a ka ehaeha maluna o ka niea e hoao ana e hana i na hana hoohaunaele.
Aka, na hoopahua ia ko lakou mau noonoo, mamuli o ka ike ana mai, aohe haunaele ma ia wahi e malama ia ana, aka he anaina lealea, a piha hauoli oia, ka lakou i ike mai la, aole hoi he mea e lele ai ko lakou hauli.
A kahi no a maopopo ia lakou ke kumu o keia mau hawalaau ana, nolaila, ua hoopau ae lalakou i na manao kupikipikio, a hookahi hoi ko lakou hui pu ana mai me keia poe e nonohe nei, a e kuka ana hoi ma ka paia o ka moku.
Ma keia wahi i kono hou ia mai ai kahi ohua eepakeke, e haawi hou aku i ka ai hoopau a ke kino, a oia kana i hooko ae ai e like me ke kono.
Mamuli o ke noi a ka lehulehu o na okua kapena i hiki hope mai la na hooko aku la au e like me ko lakou makemake, a he oi aku hoi keia o ka lawe kiani o kou mau mauamana wawae, mamua o kela a makou i hana iho la, ke hele la a ohi ka lau o ka Pahili.
Na keia mau hana hoonanea au e kuupau la, ka mea hoi nana i hoopoina aku i ka paina ahiahi o kekahi poe, a huliamahi mai la lakou a pau e nana i kau mau hana hoonanea, me ko lakou nana oke ae i na mea a pau.
Iloko o keia wa, ua hoomaopopo iho la au iau iho, aia ke iho makawalu iho la ko luna wai, me he kuaua la e hoomau ana i ka lau o na nahelehele, ka hele a pulupe, a ua nonoi aku la au i ka oluolu o ke poe e ku pohai ana mahope a mamua mai ou, e haawi mai i wa nou e hoomaha ai, a ua ae lokahi mai la lakou a pau iau e lilke me ke noi.
Hoi aku la au a noho iho la maluna o kekahi wahi noho i hookaawaleia nou, a noho iho la au e hoomaka i kuu wahi pauku kino, i maluhiluhi aku la i ka hana a Anepau.
Ua kono mai la kekahi poe ohua iau e kamau wahi kiaha waina hou, ina he mea maikai ia i kou manao, a ua ae aku la au, me kou hooheno pu aku hoi, aole he hewa ke kanaka i na mea o waho, aka he haumia i na mea o loko, oia ka mea i hoike ia mai e ka buke nui, a ua lilo ia mau olelo iau i mea akaaka ia.
I keia wa au e kuupau la, ua pohai ia mai au e na ohua i oi aku mamua o ka wa mua, a na pau holookoa mai la hoi me na ohua o hope, a na ka poeleele i hoopau ae i keia mau hana lealea.
I keia wa, ua ano pau mai la kou wahi opu, a akahi no a manao ae o ka aina ahiahi, mamuli o ka hoonaele a na kiaha waina au i inu ai, i manawalea ia mai, hoi e ka lokomaikai o kela poe.
Ua huliamahi pu aku la hoi me ka poe i ai ole i ko lakou paina ahiahi, hookahi ko makou huikau like ana, no ka rumi aina, oiai hoi, ua hiki no ia makou ke hana pela, oiai, aohe i kau palena ia ka manawa ai o kela a me keia ohua kapena.
Ua hooko koke ia mai ka makou mau mea a pau e makemake ai, a ke ike nei au iau iho, ua oi aku ka ono o ka ai ia manawa, mamua o kou kau ana mai i ka moku i ka la mua loa, e iho ana ka puna a ke Hawaii, (oia hoi na manamana lima).
Ua ike aku la au i ka akaaka mai o kekahi poe iau ma ke ano pahenehene, me ko lakou kapa pu mai hoi iau, na ano opulepule paha au i hana ai pela, a he mea hoi na lakou i kamaaina mua ole, pela iho la na hana ma ka aina hanau nei.
I ka piha pono ana aku o ka waihona mea ai, ua hoi aku la au no kou rumi moe, oiai ua ano maluhiluhi mai la, mamuli o ka hoomaule a ka wai lohi o mareka.
Ua huli hoi aku o Kauka @ @o a me kona ohana no Iapana, me ka m@kushi C@pt@@ o ka la onehinei.
KA POE HOOKAA MAI
I mea e ike koke iho ai na makamaka i ka loaa ana mai o ka lakou mau dala i hookaa mai ai no ka nupepa "KA OIAIO" ke hoolaha akea nei makou maloko o na nupepa elua i ike pono iho ai lakou, a he like no hoi ia me ka likiki, me ka hooemi pu ana iho i no lilo leta ana aku. Ko ka makahiki, 1895.
MAUI
J.D. Keamo $2
W.P. Hoopai "1
G. H. Wahineaea "1
Mrs. Kapano "1
Miss Annie Aina "2
Kaai 1 makahiki *2
G Manoa 2
Mrs. Akahi 2
W. B. Piohia 2
Mele Kina 2
Kiki 2
J. W. Napela 2
@alawaianui 1
Makua 2
Geo Kauhi 6 malama 1
S Pupuhi 1
J. Hanuna 1
Sam Pupuhi 1
J. M. Peenahele 1
OAHU
Mrs. Wagner 1year 2
S. H. Kalamakee 6malama 1
P. Mahaulu 6 malama 1
P. Mahaulu 6 1
Uilama Pila 6 1
Nakaiewalu 6 1
Mrs. Kalua 6 1
Pika Namoku 6 malama $1
Mrs. Kahele 1
D. Kekula 1
M. Aona 1
Mrs. Hana Kuaua
MOLOKAI
Brs. Jos. Datton 1 mak $2
S. K. Kimo 2
KAUAI
Mrs Kamaka 1
G. W. Malama 2
J.G. Kahilina 1 makahiki 2
S. Mokuwi 1 makahiki 2
Kua Opunui 2
A. Kaukau 2
Mrs. Kalaweola 2
" Kukona Apao 2
S. M. Makaila 2
B. Iokama 2
Mrs. Kapepee 2
Kapahukaina 2
L. Lukela 2
Mrs. Mahu 2
Namaka
HAWAII
J.S. Smithies 1
H. Kameahou 1
M. U. Nakaula 1
Henry Hall 6 malama $1
J. K. Nahale 1
T. S. Willis 1 makahiki $2
Moolau 2
Shem Kiniakoa 2
W. H. Leinahola 2
Kaliula 2
Sam Mao 2
J. M. Kauila 2
J. Kaelemakule 2
L. Aarona 2
K. Kekuewa 2
Miss Ululani 2
Poaka 2
D. Kaniela 2
Hakuole 1
Keliihoomainoino 1
HE MELE INOA NO KAUIKEOPUOLANI
Hu mai ke aloha no ka ohana,
No ka aina hanau o ke kino,
I ka lai hui kaua o ke taona
I ka uhi wehiwehi o Mamala
Au ka moana o Kaieie,
Lai kauai o Mano i ke Kai,
Hanohano Haupu i ka ua noe
I ka wai kaulana la o Kemamo,
Noho i ka aina makamaka ole,
I ka aina i ka mole o lehua,
Hookipa ia aku a e Alekana,
Ike ia ai kai a e Ahulua,
Ka owe a ke kai i ka pueone,
No hone i ka luna o Pohakau,
Kau aku ka manao no Eleele,
Ka pu a kauwahi o ka Halewili,
E kolu makou a e noho nei,
Ia home ehukai o ka moana,
I walea i ka ohu kohaihai
I ka pa kolonahe a kainuwai,
Inu i ka wai a ke kupua,
Ia wai kaulana o ka aina,
E o he inoa no kuu kama,
Kaikeopuolani he inoa,
Haku ia e,
G. L. KANEKA@@