Ka Oiaio, Volume VII, Number 9, 3 May 1895 — NA KAUHALE KAHIKO I LOAA HOU! KA IMI HOU ANA MANA AINA I KAMAILIO IA MA KA BAIBALA. [ARTICLE]

NA KAUHALE KAHIKO I LOAA HOU!

KA IMI HOU ANA MANA AINA I KAMAILIO IA MA KA BAIBALA.

■MOKI'NA Īii'. ; | 'O HELUipi >L'S A.ME \A I'i&KMIOA \ 1 '■■..■ v -*'"■ I Ka .Onii o ka Pakpala īīoinolelo — ! ka Lnakini Kani Nui o ku : L;t— ke i kaluiii Kaliiko o ka Hooi^iauao — i . ka moolelo kaao o ka Pliott;is— j Hookalii no Kia Pohuku e kn uei 1 i koe—Na Piremi<la o dhizt>li — Ko lakou kunm ua lioo])udi ia o ka Poliihihi— Maiiao wale ia.lu- Hale Iliua no m akua a me )iU|'fli---Na IMiiuno Kolmkolio Hojie 'loa—Ua 1 j likeo C. I Leops me lost'pa, lfa Hebc- { r»r—.-Ku Piazzi Kainika wpliowoliei I a.na—Ke Kiikalai poo kaiiaka Jiui | Xa .Moololo Kakiko—N"4 Manao j . uooiioo iho, |- . j A!ca o fea tua«*.ao no.nvr>.oiho i wa- | ho Li ur (>.P,nzzi isajytli, P.(rof 8a j o ke a.i kin) N+4- ! hoi o Edinebor<» a me ka p<j>e ī l a we | ,-i hooīa i kehi innnao, oiaj lra me» i ano e Ipa. M»i ki kalā ih;j|u hoou- ! liniln ana a imi ann * uialu'na o ke- i | kahi ohuku o Kekahi o mnuohakui | g«r«nitH uim k« ruini e hele aku »i a konio aku iloko o ka riiru! uliī, ka mea hoi a lakon i hooīnappopo ai ioia ke kumu o ke ana-iuiha a me i ke knbita, u.i ole]o.iho.la lakon ua i buku!ui-\ keia p»ren)ida nialalo o ! ke kuhikuiii a k'n Uhane Hen.olele. t*l:ke n«ei ke alakai i Kukuluia ai ka Luakini o Soiomona, a' me ka , ii ilelHiu» •• Xoa, malalo īlonoo ke' | alakni a ka Mea Kiekie liaina i ha | [ na ka honua a mft kona liini a nie! | tia in.e«i*o ka lewa.e hoopuni ana ia I lia; a na Imawi ia niai ia i ke Kaua-i I ka e tiana no na mea i hoike-ano o i na mea o ka lewa iani a! e hoike ana hoi o na i»pa e piii }ji.a i ke ; ano o ka honua—i hiki aS ke'oaa j pono iia manawa o ko ka laanai | ka pikohonua—1 hiki ai ke loaa | pono na manawa o uo ks[ Jh anai ka p;ko honua ī kona wa e niniu a e fcaahtle fi>a ke averika o ko ka honiu tuau ku e kaaj nii.iu ai ka nunawa mawaena 6 kp ka henua knnulnia ana a ka hiki | liou aua mai o Karisto. a,njie kekahi iuau tuea pohihilii lehulphu e pili at a i ke ano manao aku' a me ke ano niaoh o ko na mea o kk ao rei. He hoailona ano no i pi'li anedne i nn wahi a pan o keia halo kia ano e i knkuluia- ano kai I )ko o na mea he nui keia itia hooin miio. TJ a koho ia ke ano 0 ke aln-hele loihi. o'oli ai) e kome aku ai, he hoike nna i ke|ano . kp rut o k:: noho aoa o «a lu<īaio; o ka r>'"ii nani loihi lioi, ka n'ianan'a o j Ra hooinana Karlstiano; | ka muii moi, k.o anpuni lani; a o ka pahu, i hko nie ka holonaa ki io o na alii e j waiho ana nialoko, ,ka iloho o ka j m \a Man Loa. Ua 01010 ia no h'.i ! o ke ahi loa e mo ana ilaio o ke ku- | iuu o ke k.H,hua ,o Ka pii'|mild-i he I hoike ana hoi i ke ahi oj ka make I maii loa; o ka lua mala]oj oia «I a " I iho i'alo, oia ka īhona UeU i ka lua j knpaiwu; o ka paia hio d ka hoo- ! pai a ke Akua e kau honnloano uuo |ana i ko ke ao; a o ka| ilina o Ohe >t k, i m uiao waie ial ai, i lal. ; loa īloko o. ka pohaku kpnin. oia ! a ioa pna h.io o ka poe q hoioo ia ana. He uiau mea keia'i kn ole i «e ani o ko ka mea i hc|ike maopoi>o ia nm ka Olel l ileniolele; me me ho la he ano kohoki'ilio wale aku I na e iie ia ana kejkahi mea Kuku'u i(;o i kana ana koikoi h me ke nna loa. a maa aai e ae pa ha. tie mea Inki no hoi a mea kihooia i.Ti na ano a pali ani e m'akefn?ke ai ma: ia m.nn mea * ae; a i keia inaii un 1 ;! i oii-]o ia e Porofes:i ĪM,:7./.1 S >ivth, ua ki(najua nui hh i ka p"!o!ei a e hoomamao ana hoi jia"o i ka mea la'au walt e pili ann'i kapohak'i paepae poo o 'akoh i i moe «5, i kapnia b fca*"Pahak» Kia Hoopaa" e walh> ala ai,-i--!oko o kii noho ana o ka iioho Plui Moi o Knelani. He elima minntv e helo īAn ai ir.ai | keia kia auo o maojvi>po ole o kona aiio. «ia limi hoi kokahi lwtut kaiua- '■ liao i likr iio iiip ka pin ») da ke ano ! e. K kivnml'»o ana makon «o ke kii ' i kalai ia uiai kokalu jH>lnku uui. i. ;kapa ia ~k a Spliin\."' O koi.i liana | kohu uauo o kona aiio v ko ko ao j moololo, ka moa i hoiko ia mai, i»a ; na ini'a hou i iko ia uo koii kii i ko- ) ia ms*u la niahopo nei. ho hana i oi j aku ko kaliiko i ko na p\|vmu?a, lio : poo kauaka koua a he kino V,oi o ko- ' kahi liona nia ko k\il;nta'o nsoo aua ho ui;iu hoaUona i an« lKv>huiia o hoike ana lio iianuaouui ma ko jh>o 'kanakaalio ikaika nui ma ka kuio ; Hona. ! K Hko mo ka nuH>kaao,v;« holo aku , la koia kapua i kokahi ku anakauhalo, a waiho aku 1a hoi i mau ■ nuno ia \akou, a i ua aolo r> kvuv i na ; kauaka o ko knbuuikanhal:\ alaila ua ! luku k iho la ko l?*kou ku auakauha- ! }o. Ma ka hoj>o K»a o kuna huakai f hoio. ua hiki mai k oia i ! me kana 01010 nauo, oiakoia O kn ho- ' loholona l*«\alaka mea o bo}o ana ma--1 Inna oha mau wew i k > kakahia- ' ka. a o olua i kr awakoa,» ! okoln i ka aluna ahiahi imluna o ' kahoa ia na kilokik\ na k*k» 01010 *

t me na leanaka naauao a 'jjau o welioj wel o i keia nano, *a ua h&i jjjuī la la- < kou i ka pane-—kanaliaj ka-mea. o* | ko-lo aaa malana.o kon'a liion -<i we ! kft- wawae i ke kakahiakā o kona i iana; e htlp ku owa iluna o koaa mau j 1 ke awakea, a'e lii,linai ana if | luna o ko kookoo i ka ajuna ahiahi j o ka hopena o kona inau la. I ka wā j i loaa ai o ka pane o keia nane, wahi ja ka mopkaao, ua hoololi ae la keia j kupua iaia iho a, kuupoluiku, e like I me ia e.ike ia nei ma Aieupika i keia I wa. O keia kii pohaku kohu kupua i ke akua kii o na Aigupika o ka >Ta kahiko loa, oia paha ke kii kalai nui loa e ku nei o ke ao i He iiookalii haneri a nie kanaha kapiīai kona loihi me ka hui pu ole aiia I mai o kona mau kapuaiwwae m;ia e| waiho aku ana he kanalima hou aku' mau kapuai mamua akua ona/a ma-] waena hoi o keia mau wa,vvae i li.u ai' ka lele kahi e puhi ia ai i ke ahi o na 1 mohai a malaila ae e pii ae ai ke ala! o uamaumohai la a na jiuka ihu o ] keia kii akua pohaku. O-ke awi poe-1 poe o kona poo a me, ka niahiolo» ho | ] .hookahi lianeri a me'elua ka'puai, a o ke kiao ma kalii maliope 'iho o ka a-i' | he kanaha ke ana holion\i. "Ua ka-' j lai ia keia kii mailoko ae o liookimi j pohaku e ku ana ma ke kua o keka)Ji I kuamoo o kekalii pohaku puua o oili ae ana mailoko ae o ka ili o nua o ka waoakua. ■He helehelena Aigupika na ano a pau na ano o keia kii a a he hiki no ke ike ia ke pena ulaula maluna o kona he\tihe}emtrra!iktiraiTni Vir a-i. A he nui na mea i lioohana ia iniua o ka nana o keia m&u maka ike 010, e kau akea mai ana, me he la he ike j ine ke ano nanea o na liiona me he la i aia iloko ona kekahi mea pohihihi koikoi e waiho ana ! Ae, i na he lii-1 ki i kona mau helehena ke kamailio, he mau buke moolelo liehulehu ke piha ana ! He mau huna lehulehu ke Zohe ia ana ! He malamalama ke pahola ia ana maluna o ka moolelo o ; ko ke kanaka noho ana o na la kinohi! Eia nae ua, paa, ua sila ia aole kona he helehelena kanaka, aka he I mea leo ole i kalaiia ! Maanei keia kii kiai o na ilina o j $a alii kahi i kiai ai no eha tausani i makahiki, me ke kaakaa mau mai o i kona mau maka maluna o ka lehu o i na alii kaulana e moe mai ana inalalo o kona mau maka. Ua hiki ole hoi i kekalii mea ke nana aku i keia kii me ka loaa ole o kona eehia, no keia kii i kalai ia me hē kanaka kupua la o ke au kahiko loa; e hoomaopoj)o ana līoi ke "kanaka ua ike ia' oia mamua o ke ku ana a me ka hiolo t ana hoi o na emepaea kahiko a ikai- i ka o ko ao nei, he kahiko hoi ia ma- i mua o ka piremida, aka eia no oia ke j j moe la maluna o ka pela pohaku i ] kei» la, mai ka wa mai mamua aku o i ke kakau ia ana o kekahi huaolelo o! ka Palapala Hemolele; i ka wa hoi a! ka poeleele e uhi ana maluna o ka pouli maluna o lia bonua, a i ka wa o ka muliwai Nile, ma kona kumu,_e i hooka nani ia ana i na koko o kana I ka me he kahe'na a ka wai. ! E ku ana hoi ke kulanakauliale [ 0 Memepi, ka Nopa o ka Palapa-] la Hemolele. (Isa. 18:13) ma ka' I aoao komoliana o na kapa o ka' muliwai Nile, lie mau mile pokolo mā ka hema o na Piremida 0 Gliizeli, i kukulu ia e Menes, ke 'lii mua o Aiāupika i hoopaa ia ma ka moolnlo, a no liookalii tausani makahiki capitala o ke au moi kahiko a o ke: kulanakauj hale oi o ka nani o Aigupika. 1 Ma keia walii ō lof!epa i noho; 'kiaaina ai, a i noho alii ai hoi o Parao i na la o Mose a me na makua- kalnko; a aoie īio he kanahia ana. o kekalii uiau hale koia 1 kukuluia, uon» na paia helelei e ku nei i keia la, e kokoke ana ia, Memepi, ua kukuluia no e na | Hebera iloko o ka o ko | lakou nolio'na kauwa kuapaa ma i Aipīupika. Ua pau imia aku hoi jna palewai o keia kulanakauhale ; ka moa e pale ana i na wai hn o v ka muliwai, i ka helelei i ka eliia e ka wai a ua aneane no hoi o ulu s nalo loa ia ke kahna o keia kulaj nakauhale e ke one-ae momona o i ka Kile, i hoouhiia mai e na wai- ! kahe uui o na keueimia he iwaknl lua, a nia ke ulu ala he ululaan ! pama-»i maluna o kahi e kn nei 1 o keia kul&nakanhale o \ ko lakou akua, Va aneane loa j aku lioi « nalo na waM )\oailona ji koe o ka luakin i kelakela o : Memepi, ka mea kaena nui i oko i» He niau ; h* ,nn\isv kia po- ' h&ku i haki, he mau aliua j>olvakix • nū\ih*yi& i hoonwloo ia i k:\ la, he mau kahua pohaku nu\- ! n*\anoa, a he kii |>ohaku nui no | Uan\osa TI, e tnoo ana ua hina ilai 1 K> me kona maka i loko o kekalii 1 , kiowiu uie ala e kanikau a\w ; ī lufevlele aua \uai o ka nani a (ka liopena hv»i o 15 oia wale uo ua iuea e ku U i hiki | ke hoomaopopo ia iho oi o Mo ; «w v pi> a o Nopa oia ke ku- ,: o aa Pavao> kahi hoi a losepa i uoho kiaaina ai a i ( me Mose i nauai alii ia ai he keiki hookama na ke ' r iUn a ko woi, II .> ka- ; iwliuia kape.u ke kiekio o keia 1 , k»i pohaku o a !»e 1 lu» hoi ua kiī jx»haka i kukuf hu* ma ke «lo o ka }>«Ka komo o J k«"> *i»lv v le e kai aku ai e ka lua--5 kim o Phfah. a o l Viris >' hoi. He a»anleta, e like iw i' ko ka pale like oh v

f~- * a Lua .ka umaiima o iia ke kau Jkona lioolewalewa iho ai me kekali| " . 1 iei mai ka a-i iho, a he hiki ! hoi ke helnhelu ia ka inoa o Ea-_ lmesr- ka i ia ma : ' lun.'i f> liona kahei, a ine ka_owilī * hoi k'ekahi e prf;i ana-ma kona lima: He c>ia mau 110 ka paa o ' helehelena 3 he opiopioke nana, ? ia iho, a, i kekahi poe hoi ua ruanao ia he helelieleua ui, Aia ma ka aoao; o kahi i ku ai o ke kii o P»amese, ka Parao mua 0 ka palapala Hemolele, ke ku alano ke kii pohaku o kana kai- | kamahine, ka makualiine hook'ajma o Mo,se kekahi mea nan:i i j hoolilo i kona kii i meu e j nui ia. ai;& īne ke kii hoi' k<.'kahi, j e like ine ke kino kana ka nui, o jke keiki kaue a Paiao o Mene- • - j phtah, "ka mea. i uoho mahope aku ona ma ka nolio moi o ka emepaea, a nona hoi ke kii lialai ekula ma ka mus<Mima ma |Caij*o, ke 'lii hoi'i manuo ia ai jO "ka-Pa-i-ap ka moolelo o ka'Pukana, ke 'lii i ahialu ai ika p' j Iberaela. a īuake lioi iloko o ke Kai L'lame konaLihuikaiiiika.. Ua hooko hoi ke kuiana o Memepi i na olelo o ka waqana a na kaula o ka I.saraela e pili ana iaia : "A e hooki no an i na kii ma4lAfe<vīvkn <•> —Nopn;, ..,. . .—a-o --— oki ka lianohano kona ikaika iloko ona, a oia lioi e uiii kekahi ao. malaua oim; n e hele kana j mau kaikamahine i ke iji o ana!" |(Eze. 18-18; Ama leremia 46: ]19, "a\'o ka mea e olohelohe auanei a e mehameha hoi o No-, pa. aohe mea noho malie. " Fa ko keia mau olelo a lehova o na 1 kaua.

Mahope. ponoi hoi o keia ninu nliua kuanea o ke kalma o ke kulauakauliale oNopa-malio-pe aku o na ululaau pama-aane-ane e liapaha mile mai ka muliwai aku, e loaa aku aua uo ka waoakua nui o Lihia a me ka Nedropolis o Memepi, oia hoi ka ilina oka make. Ua lioolilo ia keia waoakua i walii aai, ke.lioomaopopo ia ilio kona auo kuakoa meko ka uliauli lioi o ka aina e pili aku aua ika uiuliwai Nile, lxe ola kekahi a he make kekahi, a kohu ai hoi keia waoakua i hale no na kini a me na lehu kanaka ma ka olelo m» leo ona mau ehou ' e hoomalu ana. O keia ilina kt? mua ao nei ame ke kahiko me ka nni e pahola ana mai ka pirenri<la aku o Glvizeh ma ka akau o na Piremida o Dasliur ma ka liema he iwakalua paha mile ka loihi ua hoouiuulu ia he iwakaluakumamaiima miliona ka ka mii o ua kino kanaka e muu la malaila, me kekahi huina nui o na l>ipi & holoholona e ae i ialoa ia e waiho pn iTie keia lieluna kanaka, I ka mea e kaahele ana i i waena o keia ilina, e kuiaaua no I kona maka a e hoowelonia ia lanahoi kolia naan 1 k,v ike ana i ! ka nui o ka puniu ame iwi e wa- ' iho ana ia "hua i ka la"' ua hele a ikuakea; ika la e ika piuepine ia i nei hoi ika moe oili «e mai ke one ae o aa manannma' uawue a me ke poo hoi ona kino kanaka i ialoa ia. a me keia waoakuA A hele a piha niokaki oka \\aiho lana mai «> na iwi au lima a na liwiku-wawae, na peapoa lima a |me na peapea wawao. a i kekahi Imanawa Uoi he kino h<>lo«>koa na 'wh i e ]>aa ana u'o iloko 6 t kawahi lole, he kii hoi e hoala ; ana i ka noonoo i ka iyea i olelo i ia ma Eaekiola 87:2, "A liooj hele ia'u e m:w!o ma ia mau mea ! a puni; aia hoi he nni loa lakon maka jiapn. aia hoi na ma,alo loa ! lakon a e kona ai)a i keia ninau : s'ē ke keiki a ke kanaka, e hikiki i anei keia mau iwi ke ola ? a me !ka : "E īehova ka Hakn, o W no kai ike."