Ka Oiaio, Volume VII, Number 15, 14 June 1895 — HE MOOLELO HOONANEA NO EVALINA, Ke Kukui Uila o Dubelina, A O KE ALOHA KAKIA I KA IWI. [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONANEA NO EVALINA,

Ke Kukui Uila o Dubelina,

A O KE ALOHA KAKIA I KA IWI.

Maniue. o ko komo ana mai o k« lehniehu a na wahl maoiio mai. a oia hoi sa poe o na kiiaailia. .Aia hoi, ua uht hoIookHa ia ke kahua oalahalaha o 5.0C0 eka aina a oi, me na hale no keia |«>e e noho ai. ! I ole ai hoi e loaa na pilikia ms keia bana t i kona naau uaakaainana a pau i akoakoa iuai « koolohe 1 kana kauoba. < Ua hookoia keia hwna me ka hi kiwawe lna, e bana Ana raē ka eleu nūi i ka ixt a ro« k« ao, aie ka awiwi !on. Ua hele kino maoli aku la ka ruoi »pio e laweiawe pu i keia hana ano nui.me ka nana ole ae i kona kapukaou alii uimoku no ka aiua0 keia mau hana a pau a ka ruoi e lawelawe nei me koua wahi kino uuku, i kupouu ole nc ia uaau haua nui. Ua liio ia i ume pipiii « hoopili paa loa ai 1 ke aloha oiaiu īloko o ka puuwai o kona niau makaainanaa pau. A ks ike lihi akulakou, i<ūa e he1« oiohelohe mai aua me na koa ole uana e uiaiaiua i kona kino, ma na wahi ana e heie ai. Ua kuiu ko i&kou uiau Waimaka i ke aioha nui nona. a ua h<x>hiki hoi kela a me kei« kanaka aloha oiaio i koa kiai kino no ke 'Lii ka uku ole. Mamuii o fco lakou hoomanao ana ae oo kaaa mau nan» kanak* iaakua a kn hoi i ka naauao e laweiawe nei. 1 ka pau ana o na heniahema « i ka hana ia. wa hiki uo hoolaaopopo ak>n e hiki ana 1 k«ia kahua haie ke moni «ku i ka huina ka»aka, i euii ele iho malalo o na uiikona. i A eia hoi ka lehulehu o na wahi , ouukuo, ke komo mai uei iloko o kv I kuiaaakauhale. I ua kane. ua «rahin«. a we na I keiki hilii « hii i* ana iufWk» o ka , iwholiiua o ko Uk«u t\iau uiakua. > uie ka wauaoohohia o ks, lokahi. i Ua kaa ka hoi>kipa a.n» ia Ukou ,a pau, c ka laweljaw« kino , uiaoU ana o ka uioi oyio ui? koi{& . tum Kub>tia , ! Ua uana otc s« alīi op|o i ka umi ,« ka iU?n o kciti !i:»u i, tn« la , akn \ k« pouo o kotm uiakaal I naua i h«i« n>ai tu« k* hooina«a ! wauul iual ua w|hl 'lk* f>le ma! o | . Aole ēia s uianao.nui ) ka w* o J ai o kor,akhn\ jt ē hoo ai paliA ai* \a iv ; OlaU ua akenn! oi* p hoo|poivopono uoeau īa ana o ki5na unu . m*ka«?uina aw ka o kek* hl niaū u!U polno, ] ratawaktk heluna 0| na uūlL'tia Ina mea>iK?ao ,*i o , ka uoho aua ka p!l«!a ot<», '

E a.i a<s mu ana i na mpi i makaukau ia no ka ponoo ka lehulehu, ; Xka hoea aua mai o kala i makemakeia ai no keia hana, aia ka aieo i hoomakaakau ia ai no Ka wiehe ana o k» moi opio i kana haiolelo kalai pih aupuni. U* hele hoi kona tnan aoao a lehau i kona raau luna anpuni. na 'iii a me na hos o ko,ia Ahaknka!oa"hj[. U» komo pu inai 1« hoi na Lunt» Aupuni o na Aina E, ehakilo ai/a no na hana hoeuea i ko ke aufij/ni tuau h na holomua. Ua kahiko iho ka moi opio iaia iho nie na Wahi aahu o kekahi alii koa. Ka mea hoi i knpono oie na! koaa hanohano e kahiKO ia mau aahu. Aia hoi, ua hoopahaohao ia ka nanaina o na Luna Aupuni o ko na Aina F, a pela pu no hoi me kona inaa !nna aupuni, ua koouo pu ia ano manao hookahi iloko o la!'ou. Ua lTu m'ai la oja rae kooa oi.iu helehelena i haiama ia 6 ka haooi', oiti oia e n?na mai ana i ke ānaina ; uahele a le-i Kohala, i ka nuku na tan»ka. P«ha mai la kona leoalii, meka eehia nui, e ho»be mai ana, ua makemake īa lakou a pan e hooiohe pono mai i ke kumu o kon* kaliea aua aku ia lakou e ikoakoa mai, me keia mau olelo: Ena pakaainana aloha, ka,poe hoi na lakou i hoolilo mai iaSi i ino« maluna oka nohoalii o ko'u mau makua i hala aku la i ka make, kahi hoi a kaHou a pau e uhaiaholo aku ai no ka hopena o ko kakou mau la naa keia honua. . Ano. ua kahea aku au ia oukou, e akoakoa mai maloko o ke kulanakauhale alii u«i o Ouhelipa, uo kekahi haua. nm a ko'» aau Foo Aupuui i uoonoo ai. Oia boi, e ohi hoa ia i maa pualikoa, a e hookaawale ia i puu dala oo na lilo o keia hana, ma ka boo puipui ana aku i ka heluua o kela ooe e kali m&i la ina ke kahua o ka weliweli. No k« pale ana aku i ke komo ana mai ona eneuii īloko oko kakou aina aloha. Ua hoole aku au i ka manao q ko'u mau Luna Aupuni, a hiki i ko'« wa e luhe ai iko oukou oaau mauao pakani. e pili ana no keia hana nui a koikei no oukou a pau e na uiakaaiuana.

NU HOU KULOKO

U* huii hoi mai ka Lun» Leta Nai ms Kaleponi inail Ma Kamaki Kuea e paaui ai ka Ban» Haw»ii i keia po. Henuula weU hahans keia e ikea nei, i ahooa nae i ka pa & kahi, »he lau inakani. Ua hiki nKii ke keikl a Comisina Hawea, ma ka mokuahi o ka la o nehineī, a ei» oi» ke noho pu tnai nei iue kona luaui. K* mauao ia utri ma keia huakai niai a ka Auseteralia no kakon uei, e halihali mai ana oia lie nui -\vale na mallhini, no ka lohe waīe ia ka h« aiaa oi loa keia oka oluolu a me k* maikai o ka noho ana, O Hawaii u® ka 01. Ua haia i»o» aku 1* no o e ike ia Ka*liupahsu ia*. a e ku mai aaa uo ua« i keia ahiahi. Ua hoopsi īa ō Haawiaaaupo, he koekahi hanert no ke kuai waioua »e ka laikiai ole. U» mai Robert W. Caatbc#rt i ka i ka po ne', no kon& hooweliweli ana e ki i kek*hi «ahioe Hxwau i ka pu.

t?» lobs I». *i» • koii m*i o Aath«r Brc*»u M*u? tu«l os« uiu i ilauinku m» k*rn o Hikik.oki e b«>« «ku *n« *h* «o Aoi« i Uuli hol ta«i s> Fret\ kn Staripo«» ō la ?s i nelM E liolo &ku. *u* oi* N« lok*. *t*it* huii hoi mai. Vi\ h'ki m*! nei na uoao vsw«* uI««o ok* l*iu* o ll*w*u Mt. • «i*w« *ku an« k* MshiU«i ■»* k«i* h<vi hoa *na *kn sws, £i* kek*Ui w*hi Ua<4« k« nuwe n«4 e kv** *tM i*i* h« K>aX>o m*i kew «nponl t>«vkipaku i* T»S »Tn* ? O kan* o Fr*nk.Hooēok

Eia na keiki o ke kaliua kinipopo, . ke hoomaamaa man mai nei i keia maii la. no ko lakou ake mii e oi ae ka maikai o ka paani ana mamua o ko ka Poaono nei. Ua liiki lie 300 moo wa:i mamuli o ke kauolia a ke Romisma Marsbeū Ua hoolalia ia keia mea ma Hawaii uei no ka luku ana 1 na'M'akika a me ua mu e ai nei i na laau pua. Ua hoihoi mai o -.V. C. \V<-edon i kona palapala hnokohu hope Luna i»hi Anhuil. E hoi nku ana oia e oaatajna i ka hale kuai o J. T. Waakahauki, oiai hoi e holo aku ana io Waiakahauiki m» Europa. Ua haawi ae o Ilanpuku Hik.ikoki i kana olelo kauoha, e pani ia na ha!e inu r,im.i c, hke ine ko lakou inau inauawa rnaa iuhu, a i hooko | ole ia kei.a kai.oha, aLiiia, e hoike j koke ia aku iaia. | Aia ma ka puka aniani o keknhi j halekiui o ke taaaa nei, e . ikeia ai ke kiio na keiki o ka bana aloha lahui' He maikai ko lakou inau nanaīna a pāu. a he oia naau ko lakou ohohia ia. Ma ka Poaouo uei i malama ia ai kalioike makahiki kiua sabaU ona kula a pau o Oahu nei, ma ka ua pule o Kawaiahao, Ua'hiki aku i ka7oo a oi aku ka poe 5 Kiki ae oaalaiīa, a ua lohe oaai makou us oi aku na waha a ua unku mai ka oaea e hookomo ai.

Ua halajiku ka Loio Kuhiua i _ Mauij e iaii oono ai i ka olaio o ka ole'.o hoopii e pili aua ia Kauka Aoiitage. Ua kakau inoa inai nei kolail* j>o«, e liooiiaiahaia mai ana no ka biki ole o keia knūk» aupuni ie lapaau me ka uku ole, kona ki ole aku mo kahi o ka poe ueio, a iihune. Ūa hoopai ia mai nei o Oscar Wid« o Ladana, e na ji«re lie .ehia makahikī heopaa hao ma ka hana oolea. Ua liaopii ia hoi oia no kekahi ano hewa lapuwale loa, ma lioi ,'ke sodoma. Oia nei uo hoi kai hon|pii ika Maku'sa o Queor.sbury no ka iaipila i kona inoa m r;kai. Ua haule kana hor>pif, a hvisi ako nei hoi ka Makuīei e hoopīi, taia, a*'me k« I >aa oua hoi&e kuponn, a o ka hopena iho la keia, he ia niakahiki eae ka ha>ia oolea. lle h*ole okoa ino kei'ahi, a oia p\ha kona ma i.i ano h i,na. Trylor kona ino&, au) oo«>paii pu ia me ia. Ke hoopii oki nei ka wahio* uiare, ake kanaka nsna i pepeM o Jim | Kaohane, & i hoopii 5a hoi lie 27 'makahiKi ka linna oo'ea, Ua | hooike ae ka walihie, i ke kuuilīkii j ioa o kona noho ana me ka laua | mau kfifei, a i na he luea hiki i ka | Aha eae mai ne ia no fean:\ mau j keiki « noho ai, a e kapae pu ia hoi !na hoolilo oka Aha. oiai ai>le ana ldtla e hiki ai i;oa ke «k». ! l'.i hoike ia aku ka :-i Walj Sttiith» Luu^iWX»jK)iK>i.K ! UO UVUA !o ka nup»*pa • tlokt;," aoit» e ae hou jia »ua «a Umahana l,.p>n,x e h..10 |inai no Hawaii i\«. Ina e t»!o loa I *ku ana o Fi»tno>A ia Upini, aiaiia ' p hekuma ift aktt r.<X\\COO jl«|Mua iualaiU e hana aī, ka umhi !ana »ka aina, a kanu i ke ko. e L- , k* awi HawiUi noi. i W M» ke Salxati ! hivra 4 p.m. n\a Mo lukai, ua Ulau nui U.naliuiaju*- , «nHuouo oW o ka Uiak;'' i;i ' Kiluv> ; kn t' na 1 ms!»nw a tuo »a Vri. k->na ola ana »ia kt»ia ao» Ho

oia i iUoliA nni i* o ko ww1ttnt !vv>\iy«a O KHl*;.-ik:i:r.,v.v,t. o'H V 1 - M*v. J. X. l'ahmm. Xo!siln V> k.'r,v> pn s¥w »?\ h v\» "> o» %v'* o \v>a msu U I V * ,i v,o k* Wski, k.\ 1 r 5 tn*ik*m wai a m-' U v

Aia a hooholo oukon, he han* ( inai)rnia ku keia i ka pono o ka Je-j 'hulehu, alaila, hiki ke hoohana ia keia kunuihana nno nui, i uianaoia' ai e ko'u man Kuhin», he hana ku ' la i ke a{oha i ka aina. I niai, owavi, aole au i noho ma ka nohoalii an e kamailio aku nei 1: raua « ookou i keia la, mamuh o I kou manao iho, ak* mauiuli 110 ia 0 ko oukou lokahi, e apoho ana, ua kupono no au e noho i pani no kou toau makua i pauaho mai L keia ol» ana. kou makemako wale no, ina ua hooholo oukou jka w»e ana i mau ko», a uie ka hookaawale ana 1 puu dala 110 na lilo o keia hana, eia ka wa, k hoike raai. , Oiai, he īnea ole na mea eae a pau a kou oiau Luna Aupuni e ha-na.-aii ke o}e ko oukou apono mai e kauaka. o ka meanaanao o oukou e kue anā a aponō paha i keia haua eia ka wa, mai kali o hala auanei ko kakou wa knpona e l&we ni i na hana kn i ka pono o ko oukou aiua ahiha. Ka aina hni au • kahoahoa aeaei, aole loa.na manao uahoa iloko o ko lakou niau puuwai. B aloha auanei e kau ma« keiki aloha.

O k«ia naau o|e]o a ka moi opio i hoike aku la o l.oua mau uia-1 kaainana, ua hooho like mai la la , kou a pau loa-me ka leo hoekahi waie uo. jē hana aku oe elike me ka makemake o kou mau Kuhina, i mea e mau ai ko kakou n< ho lauakila aua A i ōle ai hoi e hehiku wale ia ko kakoulioho kuokoa ... a , malalo o na manao alunu a me ka luakee wa wai o kp kakou mau enemi. O ko uiakou aianao a pau, uaapono inakju, e ohi hou ia i iuau puali koa, a e hoomahnahua hou ia ae ba lilo no ka hool.'wa ana i ko kak«u niau hoalohā e hele ana i ke kaua, i hiki ai ke hoolawa pouo ia ua heuiah«iua a puu o ko kakuu mau hoaloha. Oiai na leo e Kooh i aaa me ka lokahi, aia hoi, ua ike ia aku hi kekahi kau lioopiopioloa, e holo uiai ana u>aua\a o kekahi lio hauhuli, i l»«le ka hulu a paljthinu, A e fcaa aoa hoi mamua o k& makuu n kuna uoho Paniolo, kekahi p>kaa k:iula ili. a me kekahi o-le puhi. A a kahei ana hoi ma koua ao&o, kana pahikaua p«kole, i hele a oaumaele kona maka i ua kulu koko o kona mau enemi. Kuupau m»i Ja oia ika holo nui 0 kon« Ho, a he niau kapuai wale no k* uiamao mai kahi mai a ka uioi opio a ui« kona Ah* Kuhiua e noho ana. Kaohi iho ia osa i ka holo o kona Ho, a Iel« iho la oia iUlo a hole ih>lolr, aku 1h ImuA oka ujoi opso :i 1 me ka lehulehu e nei ma ko- , tt« UiAU »OSO. ' I koua «« i kokoVo loa aku r: • «ia kfth\ a ke nlu opio e noho au. : , | «rehe ae ls"oia mailoko ae o kt pa- | keke « kona kuka loihi e aahu ana. |i Uta i kakauia ka al hi- ' kaua uui o aainmLkoa e Vu kiai 1 m» na pal<&na o !rolani. Kahi hoi a ka moi Kareoiane i i h«le Ai a D*io no ka pouo o kona aiiM»«w koo* lahui pu, ahaul« a , tu«k« ai oia ma ko kahua kau.% t ' A e heiuhelu ia h i kei» l«a uie 1 roe na manao walohiao ka ; Kahua kaua o \>Mi, • 19« U- i>&). , tke Aiii ka a ua hoa.e * ko«Ah*Kuhma: f AI.OHA XVI OVK,H - l&a tu*kou ilokoo kē kulana ku pUikii loa i keia *», u&hoopuuāa , «uakou « tu pu-Hkoi §ekuUA a ka $kxs EueUai, lie i nin» o5? me makou lua ke kauA i inako si kou hisuī snakuaka''e. * Ca hakoko aku au a meko'u wa- , hi puHhkoa uuiko» ka nele i n* , iako *i. a $ae wa e js5U«? ko ! U*cu. uuu

[ . I-1 w« lu ko lakou jaaku, j h n-.i i'.:ui ui.i l;a na'haoHae kp l»v ■ koujyn>» kauiaa .1 ke h< le oloh#lo--1 lie nei k> lakonman ta| otai | i«e ka hooinanawnnui. . , Auh-* hoi o lak'ou mau kapa meha«»t i; hiki *i ke paleuku i ke ann hiiihui o ua kulu Jiaji inaeele e uhi iiei. itittluntt o kajūna. y j l' i j>au ka baDajuiio na koa ika rinvKe/a ke koe nei me a'if, ka ha•paKohi' wale no, o iva koa kupaaa wiwo ule. ro ke alf ha i Ua nooi op;o n ine ko lakou aina. O ka'u waie no e nei »ku nei ia " op, e hōniina awifl i i:i n>ai onn jmn- | koa k:.ti i i"o'L!,e k?i liik.iw».vra !•».»•. a i a ala.kMi ia l.ikou ?i pau Mihlal ' << k - ia aliikoa oj'io. e lawe aku f,ci keia !eta, ka mea e kaena ae nei: Ka Hiena o na Waonkna o Irelani. ao ke kakele maka pahikana inimo. naua i h'.ohaule ino aku ke akamai kī;kele uahi o kona mau eneini. A ke hiiiniū nei au, aole loa he opio uhane i hanau īa mai e ka wahine «like ine kona ano.

|HU IiOU KULOKO

| .Ua oluolu hou ae la ka mai o KaI pena Sc;itt o ka OihanaMakai. | I lalo i l£wa kahi i luakana ai ka [ Puali lloAla. uia Kauhale Mumi. I Ua weheia ka Ahao.'elo oka Repuhaiika i keia la. Eia o Mr. Kuluna Makawao ma Honolulu nei i keia mau la. Eia ra<ianei o Hon. Geo Wilcox ameW. R:ce. Ua haule o Keo'a a me Kamika opio no ke Kakauolelo o ka Ahaoi jelo. Ūa hoopaiia o Yung Hee. he $500 no ke kipa dala ana ma Wailuku, MauiUa oluolu ka mai o losepa Marsden, ke Komitiina o na hana mea kanu. Ua hoopai ia eha Pake he $90 no ka riliwaiwai a hookahi no ka malam» opiuma. O Wm- Wright ka maa 1 hoohiki ia ma kahi o Weed6r., i haa'el» il o i ka noho hope luna auhauHe $50 kai aihue i Moore ma Ma-ul-waena ti\ai a,A.kpni Rose aku, & a uoia kumu ua hoopaūa oia. Ua holo aku ka nui o na moku holopiliaiaa i ke.a la no Ka hikiua a tne ke komohana. He 50 hipi i hiki mai ma ke Kilauea Hou mii H<unakoa. a 30 uia ka M ilulani mai na Kona mai. Aiaearreepau loa ka Makekaa .ia o na pakaukau kuai ia ma ka liaia o na Pake, ka lahui hoomakaulii loaaKe liuli aku la kekahi poe alolia aina o Waiauae aua hoohiku Ua oleloia he hehehe wale no ka mea paakiki i ka wai, a me ke kopa. Ua lohe WRle mai makou e w»ihō la aku ana ka manao hnikala o na pio aiolia aiim, ua ka Ahauhlo e UOOiIOO. Nui na ooe haohao i ke kani o'e 0 na pu ī k;i welie an?. o ka Ahaolelo.o keia. aupani. Osa : kekahi o ,na haauina liK.e 010 o ke aupuui | uioi a aie ke anpuoi rii>uaalika- He j hookelakela ko kekahi, a he heano ! ole hoi ko keknhū | Ua ae ia o G orge A.nthony Davis I e loiu ma na aha a pan e keia au- | puni, ke nui mai la na loio o waho j e hke ka aaio e akoakoa ana ika j puu heaqa. 1 Mn'ka hooiaha aka. agj?ua o ka ! hui niokumahu o Waiia iua, ua papa Ibs i& fea pu aua o na a |RU ke ole me ka palaiwla ae uiamua | o ka ho-a ana mai o na ohua. I Ua komo po sku la o CV>l. Mc i Lean tne Kawka Cooper e; ike 1 ka ; Monv.-thi .ie L:liU"'kalanl i ka Poa- .; kahi nei Ua komo aku la oia e ! «īa*!i i kona oloolu oiai, ki Moiwa- ! hine ma'alo o ko kiai ana a n* Uele o !ikw me na elel*» i aku e ; kuka mo ka lunhoi ana 1 kaMoiwa- , i ka. uoho m >i. Me oian pahu kupipau m i hou ! !oa ke ; a, e hoolaha 5a ikī eMr Uij 'aai;x uia* o ka 'lale Xial« i *ua XhV ili > o.ka llaie Kua» o Mai knukaea. Aole i Uūh\ lalia ' Ana iw\, » n.* »nc i" la' . o ke kuuiu okeia, u* ka pii o ke ku , «iukuai- I ui< a ho e 1< aa «i ; pono nu) i fea »v»i .> ka VI ' 1 lo**, a ! no. i ks \nsaWlc uva i > •* m* ; !h V „ *- v>Vi.k . Mr J «>«, rUv-*A \!A p,i,Yi ano ho« f nvs k* o kt i kntno ka*i, 'm* ka hiki Ī5.- : . k.* ihi» ka ht- | teVUua «> ka i'h*s mak«», i Ih» o ka « K* I \ * «om tnw\>. \*s kei* sn»> , nu" -,i;s U k»j>* i i Vc :i..\ o VA e o-.uau u»a.x k« p -e i i>.lihia. a : pi h* « m* kah: He,* Hai ( ms Aukw "i ka Ha:« ai o SUViuU*e*. < A %