Ka Oiaio, Volume VII, Number 16, 21 June 1895 — Page 1

Page PDF (1.08 MB)

This text was transcribed by:  Paka Westin
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA NUPEPA KA OIAIO

 

" O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

 

BUKE VII          HONOLULU IUNE 21, '95.                  HELU 16

 

Ka Makai Kiu

Lau  Omaomao.

_____

 

K ka@ea o na kakai pali nihoniho o Misouri.

______

 

KA M EA NANA I HOOKA KA POWA IEKE  A ME KONA

 

PUALI HOLOKOA.

 

---A I OLE:----

 

ke Aka kino wailua o ke kuluuamoe

_____

 

KA MEA NANA I HOOPAKELE

 

NA KAMAHELE O KA PO.

_____

 

Ka mea nona ka ipu kukui kamahao ina oe.

____

 

   Pela pahi, oiai, aole he mea maopopo oiai aohe ike ia.

   Pane ho aku la keia, pehea, a ike anei oko i ka hoailona o ka hao, i hoopaa ia ai ko pae kanaka?

   Aole makou i ike i ka hoailona, aia la mahea.

   Pane aku la kaui Carolina, iloko o kona maalea nui e hele koi ha kakou e naua i ka aho, malia o ike ia kekahi hoailona, iluna o ka hao niho wakawaka.

   Iloko oia a, a hele aku la lakou e nana i ka hao, a oia kona wa i pane koke aku ai, o keia mau haao e paa nei ia laua nei na Lau Omaomao keia, a me he ala eia oia iloko nei o keia Hotele i keia wa e noho nei me kakou.

   ke ana ai wahi a ka ninau a kaui Kananimaeole?

   Ke ike nei au i ke ano o keia hoa umili, a a like loa hoi keia me ka hao i hoopaa ia ai ka hi powa o Ieke o Misouri, oiai ilaila wau i ka wa i hookolokolo ia ai ka hi powa o Ieke, a a ike pono au i na mea a paua, aoia no keia.

   I keia wa a kaui Carolina e iho hoe nei iloko o kona maalea nui, aia ua mea aa pau iloko o ke kaumaha, a me ka weliweli, oiai ua olelo ia, aole hookahi mea pakele aku ;mai na lima aku o ka Makai Kiu Lau Omaomao.

   Ia lako no e apo ana iloko e ke kupilikii, ua lohe ia aku la hekahi leo i ka pane ana mai, mai lokok mai o ka rumi o kai Kananimaeole, i ka pane ana mai, a hiki o Lau Omaomao e hoopakele ia oe, a e lawe pu ia ana hoi ke kino o kou makuakane i make, a hoomaikeike aku i ko Misisipi nei poe makaainana i n ahana ino aa ka hui powa o Robine Huka i hana ai ikou makuakane.

   Noaila, e hauoli oe ea no, ua pau kou hoho pio ana malalo o keia poe lima koko o ke aloha ole.

   I ka wa o keia leo i pae mai ai, me na huaolelo moakaka, ua hoopuiwa ia na mea a pau.

   I kela wa, a pane maila o Carolinaimua o na mea a pau, ehele ae au e nana, aia la ahaea la ua Mahai Kiu nei.

   E kulu makamaka heluhelu, aole ka leo hoopahahohao no ka mea e ae aka, no ka Makai Kiu Lau Omaomao noia, a aole no hoi keia o Carolina, aka, o ua eueu la noia o Misouriea e nana aku kaua i kana hana e hana ai, oiai, oia he wahine ui a ka launa olel mai ia mau minute.

   Ia Carolina i nalo aku ai, ua hoi aku la oia ilokko o kona rumi i aahu moe ai ia po iho a he mau setona wale no, aia hoi, ua ike aku la na mea a pau i ka maalo ana mai o kekahi kanaka. I kahiko ia me ka aahu ulaula, me ka papale mahiole, aia hoi ka hulu o kona papale ke pulelo ala i ka akani, aia hoi kana ma pu panapana ma kona puhake, me kaua pahi hou puuwaii, a aia hoi kona hoku e kau ana ma kona uauma, me na huaolelo m@akaaka i kahakaha ia me na hua gula, o hoike ana ka "Makai Kiu Lau Omamomao" o kahi kauhale o Lama.

   Ua hele plolei mai la oia a mua o ke alo o kaui Kananimaeole, apane mai la a no, i keia la e pau i kou noho ana he pio, a o keia poe ne poe pio lakou a pau nau, a no, e kauoha aku oe i kou poe lawelawe e hoomakaukau koke i na mea a pau, a me na lio e lawa ai keia poe a pau a ano, e nana mai oukou i kau hana e hana ai i keia wa, a oia ka wa e ike ai oukou a pau,na lilo na olelo kaena a keia poe i mea ole oiai, aole e hiki i na io hoohanna o ko lakou ma uaahuki ke oni hou, ana, o ka noonoo maikai aia noia me lakou.

 

   I kela  wa ua hele aku la ka Makai KiuKau Omaomao, a whee ae la i n ahao pakahi o lakou a pau a kauoha aku la ia lakkou, e hahai mai mahope ona, a ua hele mai la lakou a pau, a noho iloko o ka rumi hookkoa o ka pwan Robine Huka a alaia oia i olele aku ai ia lakou, mahope iho o ka pau ana o ka aina kakahiaka, ua makemake au e hoike aku ia oukou i kekahi mea, a ua ae mai la lakou a pau;

 

   E na hoa 'loha o ka Makai Kiu Lau Mmaommao na hoa kuilima pu o na kakai pali nihoniho o Misouri, e hoomanao oukou o ka ae ana mai o kela poe powa, aole ia iloko o ka oluolu maikai,, aka, iloko noia o ka piha i ka maina, aka, aole nae e hiki i ko lakou mau olona e hoohana, oiai, aia ka ikaika o kela laau hoomalule kino a ka Makai Kiu, ke kaapni mau la ia loko o kkok lakou makino pakahi a pau, a aole no paha oukou i poina i ka hana ia i na o ka powa leke, a me kona poe a pau meia, a oia ano like no keia.

 

   I kapau ana o ka lakou aina kakahika, ua hoi ae la lakou a pau a noho iloko o ka rumi hookipa nui o ua hale ala, a oia ka wa i kauoha ia aku ai na powa a pau e hele mai iloko o ua rumi ala, a ka kaua eueu e noho ana, a ua hele mai la lakou, aole e hiki ke hoole mai, oiai, he hana makehewa wale noia.

 

   Ia lakou iloko o ua rumi ala, ua pae aku la ka Makai Kiu Lau Omaomao ia lakou i ka i ana mai.

   E na lala o ka hui powa o Robine Huka, ehoolohe mai oukou, a e pane mai hoi i na ninau a pau a'u e ninau aku ai ia oukou, a oia keia.

   Owai o oukou kai komo pu a launa pu, a pepehi pu i ie Kiaaina o Misisipi nei?

   Ma keia nina a namau loa na mea a pau, aole he leo pane iki, oiai aia ke eu ala ka okala i na hulu mahamaha o ua poe omo koko ala.

   No ka pane koke ole ia mai o kaia nei ninau, ua pane hou aku la ua Makai Kiu nei, a ka i ana aku, a no ka wa no oukou a pau e pane ai, a i ole o kekahi paha o oukou, a i ole pela e hoopaa hoo aku no au i ko oukou mau lia a me na wawae i keia mau hao hiho wakawaka, a maia ano au e lawe aku ai ia oukou no ke kulanakauhale o Misisipi nei, a hala loa aku no NuIoka, me ka loaa ole he wa kupono o oukou e hooluolu ai.

   Ewiki! e pane mai a no i ka'u ninau, mai kali, o kau aku auanei ka hoopai o ka make mainoino maluna o oukou a pau.

    Ma o keia ma olelo a ka Makai Ki, aole no he pane ia mai o ka haina o kana ninau e ua poe powa nei.

   No ka pane ole ia mai,oia no kona wa i kauoha koke aku ai ia Henele Poe ma, e hoopau koke ina lima, a me na wawae o keia poe ilio kawa-u, e wiki, mai hoolohe i ka lakou ao ana mai.

   I lela wa koke no, na eleu koke aku la kona oe hoa hele, ma ka hana i kauoiha la ia lakou e hana.'   Ua aluahi koke aku la na lima o ke aloha ole, ina ka ai ana i ka oolea, e hoopaa ana hoi i na lima, a me na wawae o ua poe aia.

   Oiai o Henele boe ma e lauahi nei, i ka lakou apana hana, aia hoi, ualohe ia aku la he leo i kapane ana mai owau pu kekahi i ike i ka pepehi ia ana o ke Kiaaina o Misisipi nei, ma keia hale no.

   owai ka me nona kela leo o pae maila, wahi a ka ninau a ka Makai Kiu Lau Omaomao?

   Owau, o Keoki Lamelaka, wahi a ka pane, a ka powa.

   E ku ae, a hele mai imua o'u i keia wa ano, a e hoike mai hoi oe i kou ike a pau imua o'u i pakele ai kou ola.

   I kela wa ua ku koke ae la ua wahi owa nei, a hele plolei aku la imua o ka Makai Kiu, me ka naau koa o ka wiwo ole.

   EKeoki Lamelaka, nou io anei ka leo i pae mai nei?

   Ae, nou no ia leo, w ahi a ka pane.

   He oiaio anei o oe pu kekahi i ike i lawelawe i ka hana pepehi kanaka?

   Ae, owau no kekahi wahi a ka powa.

 

HE MOOLELO HOONANEA

 

 

---NO---

 

EVALINA,

 

____

 

Ke Kukui

 

Uila o Dubelina,

____

 

A O KE ALOHA KAKIA I KA IWI.

____

 

---A ME---

 

HAROLINA,

 

____

 

Ka Eueu o na Kuahiwi

_____

 

   E hookipa ak iaia me ka hanohano, a o kona inoa, oia no don, Leone o makini hana, ka Hiapaiole o na Mauna.

    aloha oe e  kuu haku alii, ko makou kalahala i kau aku nei na maka.

      Nelesona Wenner.  Alihikaua Nui o na koa.

   I ka wa i pau ai o kanana ana a ka moi opio i keia leta, ua kulu iho la kona ma waimaka, oiai ke aloha e lalawe ana ia loko o kona kino.

 

   Haawi aku ia oia i keia leta iloko o ka lima o kona mau kuhina, me ko lakou nana pu ana iho hoi heaha lal na manao ano nui olokko o keia leta, a ka moi i haawi mai ai na lakou e nana, aka, he manawa pokole wale no ko lakou nana ana iho, aia hoi ua ike koke iho la lakou i na manao mai ka mua a hiki i ka pau ana.

   Aia hoi, ua hoohaululu like ia k lakou mau puuwai, i ka ike pono an iho i namanao o ka Alikhikauo i ko lakou komo kuhohonu ana iloko o ka pilikia, mai na emeni mai.

   Ua kauoha kkoke ae la ka oi opio e hoomakukau koke ia mai i mau mea ai na ke kanaka koa opio, ka me hoi i alo mai i ka po a me ke ao iloko o na la hele ekolu, me ke komo wahi ai ole ma kona waha.

   Kanoha pu ia ae la na kahu lio o ka moi, e lawe koke ia aku ka lio hoomanawanui a kauwa hooko pololei, e hanai ai.

    O keia no hoi ka wa i hoike aku ai o ka moi opio i kona manao imua o kona ma makaainana penei.

   O ka pe a pau, aia ke aloha iloko o ko lakou puuwai no ko lakou aina, eia ka wa e liuliu ai no ka hele ana aku e hoopakele i ke oia o kela poe iloko o ka pilikia.

   A ke manao nei au, e koo, kono pu aku me kou mau makaainana, no ka hakoko ana, a me ke kipaku ana akau i ko kakou mau eneimi, mai na palena aku o ko kakou aina makuahine nei.

   Ka mea hoi a kakou a pau e lili nei, no ka hao wale ia o ke kakou aina, a me ka lukku wale ia o ka kakou aina, a me ka luku wale ia o ko kakou mau hoa kanaka me he holoholona la.

   E kii koke aku i kou lio, a e lawe pu mai me kia pahikaua a kuu makuakane, ma ke kahua kaua o ka hookahe koko, e hoao ai au i kona maikai a kupono no ka hoohana ana.

   O keia ma uolelo a ka moi opio e kaailio nei, ua hooho mai la ka leo o kona mau makaainana a pau me ka i mai.

   Aole loa makou e ae aku ana i kou manao, oiai, aole i lawa kou mau makahiki no ka hoohana ana i keia hana nui.

   A ua like no hoi keia ua ana ou, me ka holoholoona a makaukau ia ana kona ola e molia no ka make aku.

   Oia, aole i loaa iaia ka noonoo maikai e hiki ai ke hoopakele ae i kona oia mai ka make mai a kona mau enemi.

   O keia mau leo e kaohi ne i ka oi opio, aole ia he mea nana e hookuemi hope mai i ko na noonoo oiai, ua hele kona puwai a paila i ke aloho no kela poe e hoomamawanui mai la i ke anu.

   Ua hoike hou kau la oia imua o ke anaina o kona mau makaainana me keia mau olelo.

 

O ko'u hele ana i ke kahua kaua, he mea paha ia e hooi loa ia aku ai ke aloha o ko'u ma makaainana ia'u.

   A oia ananei ke ki nana e wehe ae i na manao hopohopo a kuemi hope o ko'u mau hoaloha makaainana, a e hooi loa ia aku ai ka manano onipaa o ke kkoa a me ka wiwo ole iloko o ko oukou ma puuwai hookahi.

 

   Nolaila, o na manao e aua ana ia'u, aole ia he mea no'u e hoho ai, oiai na maka o kela poe e kaau mai la o ka hiki aku o na kokua no ka hoopakele ana ae ia lakou.

   Iloko o keia wa i mahele lua ae ai na manao o ke anaina no keia ma olelo a ke alii opio, o kekahi oe e ae ana, a o kekahi poe hoi e hoole ana.

   Aka ua paa loa ka manao o ke alii opio, e hele oia no ke kahua kaua, kahi hoi a kona mau enemi e hoomoana mai la, me ka manao hoi e anai pu mai iaia a lilo i mea ole.

   Mamuli o ke kauoha a kona alihikaua nui, i apono pu ia e kona Aha Kuhina, ua hoouna awiwi ia aku ia kekahi pualikoa kaua lio o 50,000 ko lakou huina.

   A iloko o keia heluna, i komo pu ak ai ka moi opio, me kona mau ukali pilikino.

   I pailaka ia hoi e ke kau lio opi@, a kakou hoi i ike mua ae nei, ma kona klana kiekie, he Mekia no na pua'ikea kaua lio.

   He makana hiwahiwa nakona haku alii iaia, no kona koa, ka wiwo ole, a me ka hoomamanwannui iloko o ka inea.

   Aia no hoi he mau ualikkoa hele wawae i wae ia, o ka huina o 250,000, ke ukai ak nei mahope ona koa kaua lio.

   Ua haawi aku la hoi ka moi opio i kona aloha hope loa i kona mau makaainana.

   Me kona haawi pu ak i a olelo hoolana ia lakaou, i wahi e hoopau ia ai o ko lakou mau manao kaumaha nona.

   Huli mai la oia a  hoike mai la, o ua hana hooponopono aupuni a au, aia ia maluna o kona mau Kuhina a e hana hoi lakou elike me kana i hana ai.

   I ole ai hoi e ulu mai na kuea a me ka mokahana mahope nei, mawaena o oukou nepau.

   I ka pau ana no o kana mau olelo hoalohaloha, ia wa kokko no i panai mai ai kona maa makaainana i na leo hooho huro o ke aloha oiaio, e hoike mai ana hoi i ko lakou makee nui iaia me ka manao lokahi.

   Aia wa no hoi i haalele mai aai oia i ka malu o kona halealii, a hookolo aku la ma ka meheu a kona makuakane i hele ai e mau na i koua ola no kaono o kona aina, a me ko ia lahui.

   Iloko o na la  hele elua, nahalawai aku la lakou me na pualikoa kiu o ka oe Sekotia, e hoomoana ana iloko o ka ululaau.

   A oia hoi ka wa a ke aku lio opio hoike aku ai inaua i kona moi me kela mau hoakaka ana:

   O kela mau ualikoa e hoomoana maia la, ua paio hookahi aku aua ia lakou.

   OIai hoi e ahai aku ana au i ka leta a kuu haku, ke poo hoi o kou mau pualikoa, ma ke alahele e hoea aku ai i ou la.

   Ua hoouni lakou a paa au iloko o ka makolukolu o aa koa.

   Aka, na ka wiwo ole o keia iio a'u e kau nei, i hoohaahaa aku i ko lakou heluna nui.

___________________

 

NA MEA HOU O KA MAKANI APAAPAA.

_______________

 

   Ma ka la 3 o keia mahina, i hookui ae ai ka ipu hulu a Miss Stella Kaaua me ka laau ihe a Kuikaa, (James Hind) he wahi lkono wale no kai lohe ia ae, ke oiaio nae hoi, aole i makemake na akua o James HInd o ka wahine keia aka, mamuli no ia o kona manaao a hiki i ko laua mare ana.  He wahi mea hou keia ma Kohala nei.

   I keia wa aha e kakaau nei i kela leta.  Ua kani kuilua mai la ka leo o ke telepona, e hoike mai ana i na mea ho o Hawi, oia hoi na mahuka aku la he $500 me Robine, a o ka mea nana ia mau Pelehu, oia no ka Wiliki o Hawi Mili nei.  Aohe loaa ka piko pau iole.

                                                                                                                SAMUEL PALAU

   Hawi Station, Iune 9, 1895.

 

UA HALA O MISS AILA KAUHOA.

________

 

   June 14 hora 8 a.m. ua kopa ae la ka anela o ka make i ka hale kino lepo o Miss Aiala Kauahoa, a lawe aku la, i kona uhane, a waiho iho la i kona kino lepo, no keia ao, a hoi aku la hoi i kahi mau o na mea a pau.

   He mau la li'u wale kona i hoomailoia ai e ka mai kunu kalea, a i ka oluolu ana mai oia maia, ua loaa hou oia i ka mai Fiva, e hui pu ana me ka la Gripper, a oia na mai hope loa i loaa ia ia a hiki wale i kona moe ana aku la i ka moe kapu o Niolopua.

 

   Ua hoaoia na lapaau naauao ana, aka, aoale nae i loaa kona maha a hala wale aku la oia.  Ma Kalihi oia i hookuu mai ai i keia ola ana, ma ka home noho o kekahi o kona mau kaikunane, oia o Mr. PIlipo, he opio oia nona na makahiki he 20, 2 mahina a me 13 la, he lala oia no ka Hui Lei Mamo, a me ka Hui Nau-a.

   He opio oluolu oia, he heahea he hookipa, he ohaoha, a oia mau hana maikai ana, ua lilo ia i kia hoomanao na kona mau hoa'loha hoomanao na kona mau hoa'loha e poino ole ai, ina kau a kau.  Ua haaalele iho la oia he mama kona pokii, a ame na keiki a me ka nui o na hoa'loha, e paiauma aku nona ma keia kae o ka muliwai eleele o ka make, a ina keia la, e manelaia aku ai kona kino wailua no kona hale lua, ma kailiua o Kawaiahao.

   Aloha wale oia i niau hookahi aku la aole lua, oia wale no, i hele kohana akau la ma ke ala ho'i l ua a Kane, ua haalele i Puuua na hoa loa auwe!  luuluu wale.

   Luuluu Hanalei i ka ua nui.

   Ua oi ku i ka nahele o ko ianana.

   Hoopeepee ke aloha pee maloko

   Hai ka waimaka hanini mawaho

   I ikea aku i kauwe ana iho

   Auwe! aloha wale.

   Aka, e ka ohana o ka mea i kuu mai i keia ao mauleule mai kauma oukou oiai, o ko ka Haku makeke hanaia.  nana i haawi mai a nana no i lawe aku, e hoomaikai ia ka inoa o Iehova o na Kaua.  ka naenae aloha keia na KA LEO e pahola aku nei a puni ka Pae Aina.

____________

 

KE POOKELA MA KE GULA.

_________

 

   Ma ka moolelo o ke ao nei, ua ikeia o Rusia kekahi o na aupuni e kaena nei nona iho i ka nui o kona  waiwai a ua hiki hoi ia ia ke lu aku ma o a maanei, aka, ma kona ano maoli, oia kekahi o na aupuni haahaa loa, a no ia kumu e pono kakou e ninaau pehea la e hiki ai ia Rusia ke akena nona i ka nui o kona waiwai?

   O na luakini nui a pau Sana Peteroboro, Masekao, a me kekahi mau hale o na kulanakauhale nui e ae, ua uhiia lakou me ke gula, i aneane e pahaha iniha ka manoanoa.

   O ka luakini o ka poe Savio ma Masekao, ua uhiia oia k ke gula nona ka waiwai io o $15,000,000; a o ka luakini o Isaaka, ma Sana Peteroboro, ua uhiia oia i ke gula nona ka waiwai io o $30,000,000.  Ua oi aku ka ikaika o ka nanao o keia oe e hoonui i ko lakou mau hale hoano, oiai nae, e noho ku ee mau ana ka aina i na wa a pau, iloko o na uluao'a kloko, a kuwaho hoi, a hiki wale i keia wa.

   Aka, aoale loa i hoaoia e hoopoinoia keia maau hale i uhiia me me gula, a ia no ke gula ke olino ola maluna o na maau hale ala a hiki i keia la.

   A koe wale no, i ka 1812 ua hoohioloia ka luakini o Kazana a e kaa ia na papaa gula, a laeia na mea gula a pau.  Oia hookahi wale no ka luakini i hoopoinoia, a ma ia mai aole loa i hapa hou ia kela ano hana.

   A no keia mau hale ae la i uhi ia ia i ke gula, oia ke kumu o Rusia i olelo ai, a hiki ia ia ke lu ale i kona waiwai.  Aole loa hookahi aupuni o ke ao nei ike ia e like me Rusia, a a kupono no ke kaena ana.

_______________________

 

O KA LA HANAU O NA KEIKI, OIA KA OI AKU KE HOOMAMAOIA.

_______________

 

   I ka la eono aku nei i hala o keia mahina o June nei, ua wwehe ae la o Mr. a me Mrs. Kainana Puahi, he la paina luau no ka laua makahiapo, ka hua mua hoi o ko laua maa puhaka, a ke Akua i hoopomaikai mai ai ia laua, a no ka piha ana hoi o ka makahiki mua, ka hanu ana o ke Kama i na ea huihui o keia ao mauleule.

 

   A ma ia la, i kaupono iho ai kona ma makua i ka inoa o ka opio, a oia keia.  I-Makakoloa, I-Kanaloa, Kaleikupule, Kanehoalani, Keoua, Puahi.

 

   Ma keia papaaina, ua ike ia na mea ai like ole o na ano a pau, a pia iho la keia, na bipi momona o ka aina kaili-la-o-lalo-e, na puaa ka komio o ko'u kapuu, ka poi n'ou'o kaohipuu o ka ia hama leo o Ewa, a me ka ua kuahine o Manoa, na amaama momona o kaihikapu na Oopu peke o Hanakapi-ei, na Akimona hoeha kileo o Lanikaula, na lipoa paoa aala o Kalehuawehe, a me na ono e ae he nui.

 

   Hewa i ka wai ka nui o na mea ai i hoomakaukaia, oiai hoi na unu-a mai a akoakoa, aohe mea hoohalahala a ka ua Waahila.

 

   mamua ae o ka weheia ana o ka papaaina no ka haupa ana iho, ua wehe mua mai la kona mama aloha, he kalokalo ana imua o ka Haku, a eia ke ano nui o na olelo.

   E na Lede a me na Keonimana a me na hoa'loha no apau i akoakoa mai i keia la, e haawi aku ana wau i ko'u hoomaikai ia oukou a pau, ma ka aoao o ka maua makahiapo.

 

   A oiai hoi, ma ka lokomaikai o ke Akua Kiekie Loa ka hoopomaikai ana mai ia maua me ka hua ohaha o kona aloha, ano ia kum ke hauoli nei au i ko kakou hui pu ana i keia la e like me ka'u i kono ak aia ia oukou.

   A oiai hoi, o ko'u maau la, ua aueane no ia e kaala aku ma kela huli o ka hapa keneturia, a'u hoi i moe uhane ole ai, e hoopomaimaikai mai ana ke Akua, aka, ua kuhihewa loa ia au ma ia mea.

   A oiai hoi o ka mea hiki ole ia kakou i ke kanaka, ua hiki nae ia i ke Akua, a aoia keia a oukou e ike mai la, a he nui aku.

   I ka paua ana o kana haiolelo ana, ua aawiia e mau leo pule no ka hoomaikai ana aku i ka Haku ka mea nana i haawi mai i na mea apau, a hiki i ka Amama ana.

   I ka pau ana o ka pule ana, ua ka piha o ka waihona i hoopua mai, a haule ae la hoonanea.

   Oiai hoi na mea a pua e ai nana aia hoi ka mama o ke Kama nona ka la, ke liuliu mai la i kana mau makana e pahola aku ai i ka poe i hoike ia malalo iho.

   I ka Moiwahine Liliuokalani, ua haawi makana ia aku la hoohapaha u'na bipi, hookahi nunu holookoa puaaa a he mau kohi kelekele o na hoolua.

 

   I ka hale hoohanau hookahi hapaha u-no, a me na kahena o na laulau puaa.  Lunalilo Hale, Kla Keiki o Iolani, Kula Keiki o Sana Lui, Kula o Kamehameha na keiki a ka poe Aloha Aina ma ka pa hoopae lima hana o Kakaako, no k pa hoomalu maia o Kalihi, ua like wale no n makana i haawiia ia lakou e like me kela maluna iho.

 

   O  keia ka panina o na mea a pau i hanaia ma ia la, a o ka oi loa aku, oia no ka malhiaa, a ma keia ie uhaiia na la oka opio e no pomaikai he nui a ua ka Haku no e hoopomaikai mai.

                                          LAU OMAOMAO.

   June 17, 1895.

_________________

 

NU HOU KULOKO

________

      O ka poe a pau e makemake ana i ke kii nani o Liliu-o-Lolokuikekapu, e loaa no ma ke Keena o KA LEO no ka HAPALUA DALA wale no.  E wiki mai, o ppau e auanei.  Na ka oioi ma no ka loaa.

   E kukulu hou ia aku ana k Hale Mele i pau iho mei i ke ahi.

   E hoi ana o P.C. Jones no Waikane e uana ai no kekahi manawa.

   Nui ke ohohia ia o ka Hale kuai Kamaa o Makanani.

 

   He ekolu no makai i koe o Koloa i keia wa.

 

   Ua make iho la ka makahiapo a ko kakou makamaka wahine Mrs. Kauahoa.

 

   Ua hoi nele mai ka mokukaua Lehua o ke aupuni Ripupalia Hawaii.

   Ua puka ae ka olelo hooholo a ka Aha Hookolokolo ma ka hoopii a Kuhio Kalanianaole.

 

   Ua hele aku na ki o ka mokukaua Piledepepoa e ike i ke Kuhina Willis mamua e ko lakou hoi ana.

   I ka la 17 o Iune nei e holo ai ka Piledelepia, meka hana ole ka mea a kekahi poe e hoopu'a malie nana e hana ana.

   Nui ka hihimanu o na hana a ka Ahaolelo Repubalika, ma ke poolua ana o ka hana Kaukanawai.  E aho no ka Ahaolelo moi.

   No h ea hoi na kamaa aaaulii o kuahiue ma e heohelhelo ana i ka poneii?  Kai no hoi no kahi o Makanani kahi i hoolakoia a ke pa-i; hana ka haawe.

   Ua manao kekahi o na Adimalala o ke awa o Koolau ka oi ak o ka maiaki i ko na awa e ae a paau ma ka nao aina HAwaii Malama oukou e na Hawwaii i na wahi kuleana o oukou o halama ia aku.

   He kaahea halawai ka ke Kuhina Willis, e malama ia ma ka Arlington Hale, no ka holala ana i ka malamla ana i ka la 4 o Iulai, o ka la kulaia o ke Aupuni AMerika.

   Ua hoolaaulea ae na Keiki Puhi Ohe, ma sutro Baliss, kahi aau kai ma ka Hema o ka Ipuka Gula e komo ai i Kapalakiko.  He Pala keia Nui ke Ohohia ia.

   Wahi a Kapena Daviea o ka Waimanalo, u a Kapa akiko ke hipi a he ppuaa hame a me na ha moa palai ka lakou mea ai o ke kakahika ma Halepaahao Kawa.

   Ua hiki ak ka Ona Miliona spreckels me rs. Sreckelss me ka laua kaikamaihne ai Lahaina i ka la 2 o Iune.  I ka po ana iho maka Hotele, ua lohe iho la oia ua noho mua ia kona rumi e kekahi mea mai fiva, nolaila, ia aumoe no ia i lwea aku ai me kona ohana he wahi okoa aku, me ke lakou au ukane, o haneri me kanalima pahe.