Ka Oiaio, Volume VII, Number 16, 21 June 1895 — Page 3

Page PDF (1.09 MB)

This text was transcribed by:  Kris Yoakum
This work is dedicated to:  Kula Ho'omohala Pua - Honolulu Waldorf School: Celebrating 50 Years of Education for a Better World

Ka Oiaio.

HE MOOLELO HOONANEA

NO

EVALINA,

KE KUKUI
Uila O Dabelina,

A O KE ALOHA KAHAHIAKA

IWI.

A ME

HAROLANA,

Ka Eueu o na Kuahiwi

A O @A

Hoola o ka Lehulehu.

Mai ka Ao @o Ekahi Ma@.

          A lilo hoi ka holo o ka lakou mau lio a pia e uh@ ana mahope ou i mea ole.

          Nolaila, o ka kakou hana pono wale no e hopa nio i keia poe a pau, a e hooana aku i hope iloko o na haleo@ahao e D@b liua, ka hua mua loa hoi a ko ka Mei mau Kapuai wawae luhi a@ ka pono o kona aina.

          O keia mau olelo a ke kau lio opio, a Mekia hoi o kona mau koa kaua lio, ua lilo ia he mau olelo ao imaikai. a ua hooko aku la oia elike me kauna i olelo ai.

          Oiai na koa Sekotia e hoomoana ana, i ua hoonanea ia hoi lakou e na kiaha ulaula o ke waina, aole loa lakou i haupu iki ae, he enemi kekahi e hoea mai ani.

          Oiai hoi ka wa a Don Leone, a Mek a hoi o na koa kau lo o ka moi e hoopuni nei i ua poe ilio omokoko la me ka puahi nui. A aiu nu hoi kona lakou moi me ia pu, e hooko ana i na kauohu a kona alii koa opio me ka hookae ole.

          O keia mau hana ua lawelawe i me ka hikiwawe loa a i ka wa i ikai o ke Ali koa opio ua hooko ia ko na make@ ike holo pololei aku la oia imua o ke kanua hoomoana o kona mau enemi, ne ke noi ana aku e haawi pio mai.

          O keia huakai a ke keiki opio, oia kekahi o na la@a pookela loa a kekahi kanaka opio puuwai koa i hana ai.

          Oiai na koa o ka enemi mamua o kona alo, a i ko lakou wa paha e ike mai ai ai @ain.

          Aole paha e nele ko lakoa makaukau no ke pale mai.

          O ke koa, ka wiwe ole, i huipuia me ka uilani o ka makau ole, hoohuihui ia ne la ia mau mea a akoakoa i kahi hookahi.

          Oia ka e@@gine mahu nana e hoonee nei i lona mau manao hana ie imua, me ka aui hou ole, noai o kona mau maka ihope.

          O na mea a pau e hoao mai ana e keakea i kona alahele, he poe kino make wale ne lakou a pau.

          I hiki ole hoi ia lakou ke aa mai e pale me ka oi o ka lakou mau pahikaua, a me ka ikaika hoohana o ko lakou mau olona.

          Nana uku nei ke alii opio o kona Kenela pu@@ e hele la imua o na enemi, me ka puahi nei.

          Huli ae la oia a pane ae la i na ko kaua lio;

          E o’u mau hoaloha e nana aku imua, ma kahi a ko oukou Kenela opio e holo la imua o ka maka o ko kakou mau enemi, malaila kakou a pau e unai aku ai.

          Imua na maka, a mai naoamaka aku iaia e hana hookahi e ka hana.

          I loa no a pau kela mau olelo a ka moi opio, o kona wa no la i ho u ae ai i na s pa ma ka aoao o kona lio, a haha aku la oia ma ka mehau o na ke aela opio, me ka nui o na koa kaui lio e hahai aku nei mahope ona.

          O ka halulu o na lio kaua, a me ka nakeke lio o ia pahikaua ma ka aoao o ko lakou poe e kau ana, hookaakaa aku i na maka o ka poe Sekop@a, eia ko lakou mau enenu ua kokoke loa.

          Me ka loaa ole o ka manawa no lakou e hoomakaukau ai ia lakou iho, na, pau ioa ino la lakou, a pau i k@ h@pu ina ia, me ka pakele ole, hookalii i mea mai ka na I@elani mau koa kaua lio aku.

          Lawe ia ae la ka lakou mau iako kaua a p u a hoo@a hope ia a@@ @@ lakou a @@@ @@@ kekulanakauhale alii o D. Balina, no ka hoopaa pio ana @a lakou i loko o na @aka@a.

          Lawe ia Ne la ka lakou Mao lako ka@a a pau.

          A hoouna hope ia akU la lakou a pau no ke kulanakauliele P@o Auwani.

          N@ ka hoopua@pio @na ia lakou i@@ko @@@ @@@@.

          O keia helana nui o na pio e hoihoi ia nei, nona hoi ka huina o 65,000 koa.

          N@@noo iho la ka moi opio i ka mea e hiku pololei ai keia poe i ke kulanakauhele me ka loaa ole o na hakoko ana mawaena o kona mau koa a me ka poe pio.

          Lawe ae la oia i na lako kaua a pau mai na enemi mai, me ka hookoe ole ia o kekahi mea.

          Hu@ ia aku la ko lakou inau kino, me ka nana pono ia ana o na me@ ehi, e hiki ai ia lakou ke kua mai ma ke alahele.

          Hoopuaia iho la ko lakou mau lima, me ka huohele wawae ia no ka loa o 105 mile, mai ko lakou wahi i hoo@oana ai a hiki i ke kulanakauhale e Dubelin @@@@.

          O ka pau ana o @@ a pualikoa kiu o na enemi i ka ho@u nio ia, oia kekahi o na hana maalahi loa ma ko ka moi opio aoao.

          Oiai, aole loa e hiki i na enemi ke hoomaopopo iho, eia ko lakou make ke hookokoke loa aku nei a imua o ko lakou alo.

          Ua haawi ae la ke Kenela opio i ke kauo@@ kona mau koa kaua lio a pau.

          E haawi ana hoi i manawa hooluolu no lakou, a hiki i ka hora 3 o ka wannao.

          A oia hoi ko lakou wa e haalele iho ai ia wahi, no ka hoomau ana aku no mua.

          Akahi no hoi a lona ia lakou he manawa kapono e ai iho ai i ka lakou i@au wahi mea ai, me ka lele uie ae o ka hauli.

          No ka luhi a me ka loaa oe ia lakou he wa e hiamoe ai iloko o keia mau la elua o ka hele ana maloko o ka ululaau.

          Na ia mea i haawi ne i kela a me keia mea pakuhi, e unoi iho i kona mau lihilihi, no kekahi mau hora kupono.

          A i keia wa hoi i hele holoholo pu ae ai ka moi opio me kona Kenela opio eleu.

          E makaikai ana hoi i ko laua mau koa e waiho alala kukui nei, i ka ua mea o ka maluhuluhi.

          Ninau aku ia ka moi opio i kona Kenela me keia mau olelo:

          Pehea la ka loihi mai keia wahi aku, a hoea i kahi a ko kakou mau pualikoa e hoomoana nei?

          Pane mai la ke Kenela opio:

          Ina e haalele ana kakou i keia wahi, i ka hora 3 o ka wanaao, me ka loaa hou ole ia kakou he mau pualikoa kiai ma ke olanui, alaila, o ka hora 10 a 11 @ kakahiaka o ka li apopo ko kako@ a e hui ai me @o kakou mau pu @@@oa.

          oiai laua e nanea ana i ke kamalio, aia, hoi, ua hoohikilele ia ko nau mau puuwai i ka ike ana aku i kekahi mau holo lio e uhai mai ina, i kekahi kau lio e holo ana mamua o laua me ka puahi nui.

          O ka holo o ka lio o ka mea e @hai ia mai nei, oia ka mea nana i hoopakele iaia, mai ka paa pio ana malalo o keia mau koa kau ilo e ha na nei mahope.

          I ka wa i maopopo ai i ke Kenela opio, o keia kau lio e holo mai nei mamua, aole ia he mea okoa.

Aka o kaua aikane ponoi no ia ke Keikialii Don Carlos ke D@ke hoi o Tent.

          Ia wa ua hoopiha loa ia oia i ke aloha nona a elike me ka ikaika o ke aloha e paila ana iloko o kona Puuwai pela oia i holo aku ai me ka ewiwi nui no kahi o kona lio punahele.

Amamua ae o ka hiki ana i na kiu o na enemi ke hoohuli hope ae i ke poo o ko laua mau lio aia hoi, ua paa aku la ke kaulawaha o ka lio o kekahi o keia mau kio a oi, no hoi ka wa a Don Leone i noi koke aku aia e haawi pio mai, me ka doohakalia ole.

          O keia kauoh@ a ke Kenela opio, ua unu@ ae la @ia i kona Pahikaua a paa ma kona lima me ka piha i ka inaina no ka pakele ana o ke ola o kaua aikana punahele.

          I ka wa i ike mai ai o kekahi o na kiu e alualu nei i ke Duke o Tent ola kona wa i hoohuli hou ae ai ke poo o kona lio ihope, me kona manao, e mahuka aku mai ke alo o ka mea nana ke kauoha.

          Aka, me ka hikiwawe loa a oka moi opio i holo mai ai me ka puahi nui maluna o kona lio. a mamua o ka hiki ana i keia kiu ke holo, ua ioaa koke mai la oia i ka hauna pahi maluna o ka houo o kona ai, a naule aku la oia i lalo o ka honua, ne kino ua make.

          Ua hoohikilele nui ia ke Kenela opio a me kona houloha opio i ka ike ana mai i ko laua haku opio e hamaru ana i na a-i a Wahie.

          Ua ike pu mai la hoi me ke kiu i hopu pio ia iho la, keia mau hana wiwo ole a ka moi opio, aole lua e hiki iaia ke hoao e holo mahuka.

          Oiai, ua kau mai la ka weii o ka makau maluna ona no keia hana eleu a ko ahi opio.

          Pane mai la oia me ka leo malie, i ka i aua mai.

          Ano, ua hiki maua i ka pahu hopu o ka mana huakai alualu mahope o keia kiu Irelani ehike me le kauoiha a ko maua haku.

          E uhai maua iaia a hiki i kona paa ana, a e hoihoi aku @aia imua o ku maua haku, he buakai aha la kaea e hele nei?

          Ua manao maua e e ioaa koke ana la oia ia maua, aku, no ka nui pakela o ka hoio o kona lio.

          Naua i hoomamao mau i ke kowa mawaena o makou, a hiki iho la i ko kakou hui ana he a he alo.

          No’u iho, aole e hiki la’u ke kue uku i ke olua makemoke, oiai au ne pio i keia manawa.

          A @ e hiki mai a@@ ka manawai a e paa a na olua i ka hepu @a e ko makou mau pualikoa.

          N lakou hoi ka nui, i oi pakolu aku i na koa Irelani a pau e hoomoana nei ma ke kahua kaua.

          O keia mau olelo a ke koa Sukotia e kamailio nei imua o laua nei. me na huaolelo kuio.

          Hoomaopopo iko la ka moi opio, i na olelo a kona alihikaua nui maloko o kana leta, a ike pu iho la no hoi oia i ka noomanawanai maoli o kona mau koa iloko o ka p@oli a me ka nele i na aahu.

          Hoihoi ia aku la hoi na wahi ua pio nei, a haawi ia aku a iloko o ka lima o na koa e ku ku@ ana, me kauoha pu ia aku e malama loa, o mahuka auanei oia.

          O ke Duke Don Carlos hoi, i kona wa i ike mai @@@ @@ aikane pilipaa, ua ho hauo@@ @@la kona puuwai.

Ka Makai Kiu

Lau Omaomao.

 

K k@@@ @@ @@@@ pali nihoniho o Misouri

KA MEA NANA I HOOOKA KA POWA IEKE

A ME KONA PUALI HOLOKOA

A I OLEI

KE Aka kino wailua o ke kuluaumoe

KA MEA NANA I HOOPAKELE

NA KAMAHELE O KA PO,

Ka mea nona ka Ipu kukui kamanao iua oe.

MOKUNA IV.

Ka hanu ana o ka Makai Kin i ka meheu e loaa ai ka lima koko nana i pepehi ke Kiaaina o Misisipi, a me ka mea nana i aihue i ke kino o kana kaikamahine, a me ka mea nana i aihue i ka waihona o ke aupuni Ka loaa ana o ka powa, paapio oia a me kona poe he 300. Ka lilo ana o ka Makai Kiu i wa hane luahine, Ka lohe ana o ka Makai Kiu ua mahuka o Ieke mai ka hale paahao aku o Misouri. Kona hoihoi ana i na pio i Nu Ioka. Kona huli hou ana ia Ieke. Kipu ia oia make awa. wa o ka make, a pakele no oia.

Mai ka Aono Ekahi Mai.

          He oiaio anei, ua ike oe i ke pepehi ia ana o ke Kiaaina o Misisipi nei?

          Ae, ua ike au i kona pepehi ia ana.

          I hea oia kahi i pepehi ia ai, e na powa?

          Iloko ponoi no o keia hale, wahi a ka pane a ka powa

          Pehea, hiki anei ia oe ke kuhikuai mai ia’u i ke kaena i lawe ia ai ke ola makamae @ ke Kiaaina e Misisipi nei o loko o keia ana powa?

          Ae, ua hiki loa ia’u, oiai, ua hele a lehamakau keia mau wahi a pau ia’u a nolaila, e hoike aku au ia oe i ua keena ‘la, aole noia ma kahi e aku, aka, iloko ponoi no o keia keena, a kakou e noho nei.

          Mahea o keia keena kahi i hana ia ai kela hana menenene ole, o ko oukou niau lima?

          Ma kahi au e noho ala, a o kena noho oia no ke ki e hemo ai ka lua huna, malalo ponoi o keia keena a malaila i pepehi ia ai ioa, ma@o ka hou ia ana o kona puuwai i ka pahi e ka powa robine Huka.

          Auwe! o keia noho ka ke ki o na hana lookahe koko@ wahi a ka Makai Kiu?

          Ae, uni io, wahi a ka pane.

          Aia i hea ke kino make o ke Kiaaina ka@, i waiho ia ai?

          Ala no malalo o keia keena, e kokoke ana i ke kae o kekahi niuliwai nui, e kalie ana i ka akau, ma ka hikina hema o kekalii pali nui, aia malai@a kona kino hiki i ke@aia.

          Pehea ka maniho mai keia ka ena  aku, a e hii ni  @@@@ hele @@ hiki @a@?

          @e ekolu hora e hele ai, ma kekahi ala okoa o ke@, a i na ma keia keeua aku, ne @apalua hora waie no, a o ka loihi, ne hookahi mile wale no, mai anei aku a hiki ilaila.

          Hiki anei ia oe, ke hoike mai lau’ i ka hana e hana ai, a lilo keia noho i ki e @em@ ai keia lua huna au i hoike mai nei iao?

          Ae, ua hiki no ia’u, aka, aole i lawa kou ikaika e hapai i kena noho, oiai aia a he kanalima kanaka alaila hiki ke hapai ia kena noho.

          Auwe! he nono kauniaha loa ka keia?

          Ae, he kaumana, oiai, o kena noho he hao kila.

          A pehea, aole anei i h ki ia’u ke hapai ae i keia noho la?

          Koe ia, aole e hiki iau ke pane aku ia ninau au, oiai, aole au i ike pehea la ka wikani o kou mau aahuki.

          I kela wa, ua ninau hou aku la ka Makai Kiu, peliea aole anei i ike keia poe hoa ou i ka mea au i hoike mai nei imua ou i ke a wa?

          Ua ike no au, o makou no a pau kai komo pu iloko oia hana, a pela na hana e ae a pau.

          I keia wa koke no, ua kauoha koke aku la ka makai i kona poe noa hele, e hookauwale aku i na mea a pau mai loko aku o keia rumi, oiai, na makemake au e wehe ue i ke pani o keia lua huna.

          He mea oiaio, ua hooko ia kana kauoha, a ua kaawale io aku la na mea a nau, a oia no ka wa i kanona hou aku ai o Lau Omaomao ia ilenele Boe aia, e wehe ae ina hao o na poe pio a e kauoha aku ia lakou a pau e hele mai imua ou nei.

          Ua hooko koke ia Keia leo kau@ha, a aia ho@ ua @oe pio ala ke ku ia imua o ka hiena o Misouri, me na helehelena haikea.

          I keia wa, ua kauoha koke aku la oia, a ku aku oukou malaila, a e nana mai i ka hana au e hana ai maloko o keia keena.

          Ia wa koke no, ua paa iho la kona mau hma wikani i ua noho ala a iloko o ka imo ana a ka maka, aia hoi, ua ulaa pu ia ae la ua pani ala, a hamama ana, a noho ae la ke ea polopolona mai loko ae o ua lua ala, a aia hoi, ua ike ia iho la kek@ alapii e ku ana, a aia hoi he mau ihoiho kukui ke aa ae ana, e hoomalamalama ana ia loko o ua lua nouli nei.

          I ka wa i hemo ai ke pani o keia iua, ua puili koke ae la na lima o na mea a pau i ko lakou mau uma uma pakahi, me ka naka haalulu ana, oiai ua kau ka weli, i ka ike maka ana i keia hana, hookala kupua, a lakou hoi i ke ole ai mai mua mai, a akahi waie no a ike ia, i ka eueu o Misouri, ka hiena hoi o kahi kauhale o Lama.

          Oiai hoi, o ka wehe ana ae i keia pani he hana nui loa ia a aole no hoi i hiki ia Robine Huka ke wehe ae i ua pani ala, oiai, ua oi aku kona kaumana, mau ua o ka mea kupono i ka ikaika @me o na aa huki o ko ke kanaka mau olona, aka, ia Lau Omaomao nae hoi, he pale i-e wale noia, aole i-u-ia hoi.

          Oiai ua lua ala e hamama ana, ua ninau hou aku la o Lau Omaomao i kona hoa kuka o na setana mamua iho, auhea ke alanui e hiki ai ke iho ilalo o keia lua?

          Eia ae o kela kaula gula e kau ae la ma ka aoao akau, o ka waha o ka lua.

          Pehea e hana ai, a loaa he alanui, oiai, ke ike nei au he kaula gula wale no kai@, aole hoi he mea e ae?

          I kela wa, ua hele koke mai la ua wahi kanaka nei a hopu aku la i ua kaula gula, ala, a kiela aku la ilalo, oia ka wa@ ike aku ni, he alanui pii, (e like me ko na moku e pili ana ma na @oa@,) a aia hoi ka malamalama o na kukui iho iho ke hoolei pau ala i ko lakou mau kukuna, no ka hoomalamalama ana i ua lua pouli ala.

          I kela wa, ua pane koke aku la ka Makai Kiu, a no ka wa no ua mea e hoolohe mai ai i ko’u leo, a o ka mea e kue ana, e make no oia ia’u.

          Ia wa koke no, ua huli aku la oia a pane aku la i kona poe hoa, i ka i ana aku, e kou mau hoa hele, e lawe ana au he 30 o oukou me au a he 30 hoi mai loko mai o keia poe powa, a nele pu kakou no ka’u huakai hode loa, ka pahu hopu hoi o ka’u hana ma keia wahi.

          I kela wa, ua kauoha aku la ka Makai Kiu Lau Omaomao ia Henele Boe, e lawe n@ oe i 30 kanaka, mai loko mai o na kanaka o ko’u mau hoaloha a@pela noi i 30 mai, loko mai o na poe powa, a kii aku kakou i ke kino make o ke Kiaaina o Misisipi nei e hoihoi aku no kona home, i luakaha ai i na la i hala.

                                                                      I ka pau aua o na oleia a ka Makai Kiu ua eleu koke aku la o Henele Boe i kana apana hana, a @oko o ka wa pokele loa aia ua mau kanaka ala e ku ana ie ua ona me ka makaukau, e hooko i ke kauoha.

          I kela wa, ua huli aku la oia a pane ako la ia Keoki Linekona, i ka i ana aku, a po i keia se@@na, ke hookohu aku nei au ia n@e, i hope popoi nou ma ka @ihua Makai Kiu ae hoomakaukau aku ana uau ma kou uina i ke kea hoohanoha no ka ‘oihana a kakou e hiipoi nei.

          I kela wa koke no, ua wehe aela, ua Makai Kiu nei i ka ua eke ili dia a b@we ae la i kekahi poho mailoko ae o laila, aia i loko o ua poho ala, he hoku, nona na manamana he 12 a oa kahaka me na hoa gala penei—

          “@@@ Li@kon@ o ka @@@ u M@kai Kiu Lau Omaomao”.

          U @ h@okau aku la oia i u @ kea hoku nei ma ka omau ne o Keoki Linekona, a pane aku la, a no i keia wa, ke kauoha aku nei au ia oe, e hoi oe mamua a hoike aku i ka lohe i ke keena oihaoa. Makai Kiu o Misisipi nei, a e kanoha pu ako hoi oe i na keena la, e hookaawale ia i mau rami kupono no na poe pio, o loko o ka hale paahao, a la apopo hiki aku makou, me ke kino make o ke Kiaaina.

          I ka pau ana o keia mao olelo a Lau Omaomao, oia no ka wa i ku koke ae ai o Kioki Linekona ilupa, a hale aku la e hooipakaukau nona iho, a o kekahi hoi o na kauwa lawelawe ua hele aku la oia e hoomakaukau i ka lio o ka elele a he mau minutewale no aia, hoi ua makaukau ae la na mea a pau, a o a ka wa i eleu koke ae ai ua elele neima ke kau ana ilana o kona lio, a haawi ia ke aloha houe mawaena o lakou, a motio aku la kona alahele no ke kulanakauhale a pahu nopu.

          A maanei, e hookuu kakou i ka elele e hele ana a e hoomau aku ko kakou nana ana i na hana a ka Makai Kiu e hana ai.

          I kela wa, ua kauoha ia aku la kahi powa, nana i hoikeike mai na mea a pau, e iho mua ola ilalo o ka lua a me Henele Boe, a mahope aku o laua o na kanaka ponoi o Mr. Paka, a ua hooko ia pela.

          I kela poe i lalo o ka lua, ua iho aku la kaui Kananimaeole, Miss Paka, Mrs. Paka, Mr. Paka, a o ua poe powa aku, a o Lau Omaomao ka panina, a ua kaa malama i ia na o na powa i koe, i ke kaukuaana ponoi no o Robine Huka, a me na kanaka no o Mr. Paka.

          Ia lakou a pau ilalo o ua lu i ala, ua kaa aku la ko lakou alakai ia aua e kahi powa malalo o ku malamala o na ihoiho kukui e aa ana.

          Aka, aole i haalele ka Makai Kiu Lau Omaomao i kana ipu kukui oiai oia e paa ana no, me kaa ana o kana kukui, oiai aia iloko o kona noonoo ana, e hana kolohe ana paha kekahi poe i na kukui ihoiho a lilo hoi i kumu e pilikia ai.

          No 15 minute o ko lakou hele ana na hoea aku la lakou i kahi o ka malamala. a m ia wahi i hoike aku ai kahi kamaaina, i ka i ana aku, ma keia wahi, e ike aku ai kakou i na aoao a pau, o keia ma, a ala ma kela pali e ku maila, aia malaila he pani paka e komo hou aku ai kakou iloko o ka pouli, a i ka hoea hou ana aku, aia ileila ke kino make o ke Kiaaloa kahi i waiho ai, ma kae o kekahi muliwai, malalo iho o kekahi pali nui kiekie.

          A ma keia mau hoike a ke kamaaina, ua hoomanao koke ae la ka Makai Kiu i kona ike mua ana iua wahi ala, e like me ka kaua e la  mea heluhelu i ike mua ai i na helu i hala.

          Ua hoomau aku lakou i ka hele ana, a hiki wale i kahi i wa ho ai ke kino make o ke Kiaaina.

          Ia lakou i hiki aku ai mawaho o ke ana, na wehe koke ma@a kabi kamaaina i ke pani pohaku o waho a i ka nemo ana, u i ike koke ia aku la no ka pahu o ke Kiaaina, e kau mai ana no iluna o ke pakaukau.

          I kela wa, ua kauoha koke aku la ka Makai Kiu i na kanaka i wae ia, e kii aku i ka pahu kunapau o ke Kiaaina, a e hapai i waho nei, a ua hooko ia ke kauoha.

          I kela wa ua kauoha koke ia aku i o Henele Boe, a me kekahi poe powa e ao, e komo hou aku il ko, a e huli aku i na wahi a pau o ua lea ala, i na paha e loaa ana he mau mea e pili ana i ke Kiaaina i kona wa e ola ana.

Laau Bama Kunu

A

LOGAN .

No na Mai Ku@u,

No na Ma’i Hano,

Na Mai Punia’

 

He laau hopo olo koIa no na Keiki opio a me Na kanaka makua.

 

I hoomakaukau wale ia no e

 

BENSON, SMITH & CO.,

 

jun 10 @d

 

uE MOOLELO KAAO HAWAII

NO

LAUKAIELE


Ke Kino Kamahao Hoke

C EA

Punohu Ua-koke.

 

Ke Kahulileol’a o ke

Kuluaumoeo

na Pali

Wapio Hawaii.

U@@hi @e Mose Manu no ‘KA LEO

 

Ka huakai hele makaikai a Laukaieie me kauna Aliikaue—Lilo o Makanikeoe me ilinahelelani i mau alakai ma ka aina a me ka moana Ike ia na lua hohonu maloko o ke kai a me ka aina nei—Hele pu me na ohana ponoi—Hoonohoia o Laukieleula i Ihikalani—Ulu ka ieie ma keia mau mokupuni—Lilo i mea hoomanao ia e ka Lahu Hawaii nei.

          Ma keia wahio ko kakou moolelo he mea nau e ku mea heluhelu e hoomanao iho ai i ke ano o na poe malihini me na kamaaina eia lakou i ka ia huikau o Kohala i ke ahiahi he walolo. Eia lakou ke hoonohono nei iluna o ke ao a ka makani.

          A he mea oiaio aia na mahoe o Maunaloa Molokai ke heenalu nei ia po me na ui nohe o Ewa, a ke li lo nei i ka nuku a ke hoi nei i ka lala.

          A ke hooipou pu ala hoi ke ahi lele a Kamaile me ko lakou oiwi kino nani oiaio, akahi no a iho ka aukou i ka makaha’ a me he mea la e hooho mai ana keia mau lalani mele me ka pololei.

Aia paha ke aloha wela.

I ke ahi o Kamaile,

Ke hone la i Nualolo.

I ka lae o Makuaiki,

A he iki no ke aloha.

I noi i ka manao mai,

Hao m@i e ka Lawakua,

Kamakani o na pali,

Ke nu la i Kalalar,

Mai lalau aku oe,

Hoopuoheia mai.

I ke kai o ke konohiki

          Ma keia hana ana a ka eueu o Maunaloa me ko Oahu nei poe, ua haule pu aka la me na kaikamahine o Kalaeohia ke ahi kane a Kau l aihawana me ke Kauai poe keiki lala wai, a huikau na iliili e o ka papakonane kapala ke keana ka ele kai Kaikilauialuwahine o Puna poho iki.

          Ma ka hana ana i kela, po ua loaa kai ike ia Hinahelelani, ua haule i ka khwa kekahi o kona mau hoa.

          Nolaila, ua kiei aku kona mau maka i kona mau hoa, a na ike pono oia e hana ana lakou i ka hana o ke kino.

          A oia kana i olelo aku ai me ka leo malie me ke aloha no kona mau hoa hele.

          Auhea oukou e na punahele a ko kakou haku lanialii Lauikaiele, ano ke ike nei au, o ka mea a oukou e hana mai uei, o kakou pu no ilaila.

          A ke kali nei au i ko’u iin@ no k@’u mea i manao ai a hiki kakou i ka palena o ua moku.

          A ke manao nei au ua ahuwale keia mau wea imua o Makanikeoe i keia wa.

          Nolaila ma oia e hiki mai ana a ninau ia oukou, alaila e ae wale aku no @nkou i pono ai.

          Ia Hinahelelani no e kamailio ana, aia hoi, ku ana ka Makani Puahiohio o Waipio imua o ua mau mahoe nei a me kona mau hoa e ahi hapuku nei ka ia o Kapaau.

          A ia ma keia ike ana mai la o na noe ni nohea la ia Makanikeoe, e koia la hoi e ke aumiki a me ke aulawe

          Ua wikiwiki ae la ko lakou mau waha i ka olelo:

          E ko makou kaikunane haku, ua @owa makou, ua loaa nono makou na oe, ua kaulo makoa mai ke aloal@ mai o kou kaikuahine lauka@e@e a me oe.

          Nolaila, o ko olua makemake wale no ke hanaia maiuna o makou. Ina no ka pilikia, oia iho la no.

          Ma keia mau olelo a na mahoe, ua pane aku la o Makanikeoe me na olelo ku i ke aloha:

          Ano, e ko’u mau kaikuahine wahine, e hoomanae  iho i keia, he mea nui oukou a pau imua o kuu alo nei, a me kuu kaikaahine haku lan@ Laukaiele.

He Moolelo Kaulana

NO

OPERIA.

Ka Eueu o Aitiopia

A ME

APERODITE

 

Ka Mahina Piha o Iopa – Ka

Oiwi nona ka Ui a me ka Nani,

i oi aku i ko

 

ALIOPE

 

Ka Moiwahine o na I’a

o ke Kai.

 

          E o’u mau hoaloha, na kamaaina mua loa hoi o keia aina i hoopihala i ka nani a me ka maemae.

Alona Oukou:

          Ano, na loaa ia’u ka wa mua loa e pahola aku ei i na hoomaikai ana maluna o oukou pakahi, ma ko oukou ano he poe lawelawe hookipa no ka hanohano o ko oukou aina aloha, ka aina hanau hoi o kuu aliikane e ku nei ma kuu aoao.

          Nu@u a me kuu Operia aloha, e hookaulua iki iho ana maua, a hiki i ka hora 12 o keia la, e ike ana oukou i na mea kupanaha he lehulehu wale maluna o ka aina.

          E kokolo aua ka ohu, me he hau la no Kula ke kolokolio i ke kuluaumoe, a oia paha ka kaua e hooheno ou ae ai e kuu makamaka heluhelu, i keia mau wahi, lalani mele a ka poe haku mele:

          Moe kokolo ka uahi o Kula,

Hauwaluwalu o ke kula noho mai,

Uliuli kai pali e Kahikinui,

Kokolo mai ka ohu la he ino.

          E ku’i ana ka hekili me ka pamalo, aohe na, e kahe ana hoi ka wai o na kahawai me ka lawe pu ae i na piha a moe wai o ke kuahiwi, i kai nei o ka moana.

          E kaikoo ana keia wahi a kakou e kawailio nei, a e ku ana ka punakea iuka o ka aina, me ka hooiliaumania ana i na wahi kiekie i mau wahi haahaa.

          Ke nau keia mau mea a pau i ka hooko ia, oia auanei ko maua wa e pae aku ai iuka, me ka ike ole ia e ka lehulehu.

          A ma ka aoao hikina o ka Pa’u@i e ku ino ai keia halelana a oukou e ike mai la me kona nani nui, i oi pakela aku i na mea a pau i ike iua ma keia aina.

Olelo Hoolaha

NA MAKAMAKA HAWAII.

          Mamuli o ka pomaikai nui i loaa mai la’u ma ko’u hanau hou ana i ke keiki, mahope o iwakalua makahiki o ka noho pa ana, ua ulu ae ko’u manao e hoike aku i ke kumu o keia pomaikai o keia mau la, penei: He iwakamakumamalua ko’u mau makahiki hanau iho la ka’u hiapo, aole nae i olo ke keiki. Mai ia wa mai, no ewalu makahiki, e noho mau ana ka ehaeha o ko’u kiue, --e nanahu aua ka opu, o aaki ana ke kikala a e loli ano e ana ka, wa mai o ua wahine, me ka heleiki ana mai o kou wai. No keia kumu na hele au ia

Kauka Akina Alanui

Hotele Helu 317,

a ua lapaau ia au e ia, a ua hoi hou mai ko’u ola kino maikai, me ka like o ka manawa mai wahine a we ke kupono hoi, Mahope o kaua lapaau ana ua hoowaiwai la mai la ko u puhaka, a ua loaa la’u kekahi keiki kane maikai me ka’u kane ma@@. Nolaila, ua nui ko’u mahalo la Kauka Akina, a ke paipai aku nei au i na wahine a pau i poiuo e like me ko’u noho ana @ua, e hele ia KAUKA AKINA, ma ALANUI HOTELE, e pili ia me Kepahoai, HELU 317, a e hoopau ia no ke lakou pilikia me ka lohi ole a e pomaikai koke no hoi lakou i ka hua hoouhi e like me ke kauoha ma ka Buke Hemolele, e hoolaupai i ka honua me ke kanaka. O@au no @@ oukou makamaka aloha,

Mary Kam Chung

Alanui Maunakea, Honolulu Mar. 19’

march 1@-@@