Ka Oiaio, Volume VII, Number 19, 12 July 1895 — Page 2

Ka Oiaio.

 

NUPEPA KA OIAIO.

 

J. E. BUSH. Lunahooponopono.

 

O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA.

 

POALIMA, IULAI 12, 1895.

 

MALOKO o kekahi nupepa o ka London Times, ua oleloia ae, ua hooholo ke aupuni Beritania he mau kupa no Rickard a me Walker no ia aupuni, a e malama ia aku ana no ko laua mau pono ma keia hope aku.             Ua hooholo iho ka Ahaolelo o ka Repubalika Hawaii e haawi ia ke Kama‘lii wahine Kaiulani i kekahi uku hoomau o $4,000. He hana keia na ke aupuni; koe paha kekahi Kuhina, a he mea i kokua ia e ka hapa nui o ka Ahaolelo. Mahope o ka hooholoia ana ua hoomau aku kekahi mau hoa e kue a hiki i ka hele maoli ana o kekahi poe oia manao like e kakau i palapala hoopii e kapae hou ia aku keia itamu mai ka bila haawina. O kekahi - o na hoa kue loa, oia no kekahi haole malihini i hiki mai i Hawaii nei me ka nele a me kekahi poe oia ano. He manao uahoa kumu ole keia, a aole hoi i kokua ia e kekahi hapa o na mamo misionari, koe aku hoi o Balauwini o Maui. O na mea hou keia o keia ao malamalama i kaena nui ia. Ua oi aku ka maikai ia Kaiulani, mahope o no olelo i hoopukaia ma ka aoao aku o na haolo malihini i holo mai i kona aina hanau a pakaha iho i kona pono a me ka pono o kono lahui, i na aole oia i nele loa, e waiho mai i ka lokomaikai o ka poe i lawe kumu ole aku i kona kuleana me kona hewa ole.   EIA ke hiki mau mai nei na nu hou mai na aina e mai, e hoike ana i ke omamalu kaua o na aupuni o ke ao. He mea maopopo loa, ua hookokoke mai kela kaua nui weliweli i ike ole ia kona like mamua a mahope aku paha, ma keia honua. He mau hooko wale ana no keia i ka mea i wanana mua ia e ke Akua e hiki mai ana i ko ke ao nei, mamua ponoi iho o ka hoi hou ana mai o kana Keiki e hooko i Kana olelo i kana mau haumana, oia hoi, e hele no au a hoi hou mai a lawe aku ia oukou e noho pu ma ko'u wahi e noho ai. Aole paha i keia makahiki e ku ai ka e-a o ke kaua nui, aka, e ike ana no kakou i ka makamua o ka ino nui e hiki mai a@a iloko o keia makahiki, elike me ka pa ana a ka makani kikiao a hoolulu, a pa hou aku a hoolai, a hiki i ka hiki piha ana mai o ka ino nui. Eia o Rusia ke noho makaukau nei, e kaua aku ia Iapona, me 30,000 koa me kona mau mokukaua e noho ma kaukau la ma ke awa o Vladivostock, o na ano moku ikaika loa, e kakai wale ana no o ka leo kauoha e lele aku maluna o Iapana. Ua olelo ae la o Bisimark he oiaio no na lono hoomakaukau kaua mawaena o Rusia a me Iapana. Malalo o keia ano, ua manaoia e lilo ana ko Geremania ku hololua ana aku nei me Rusia a me Farani e kue ia Iapana, a peki hope ana iho nei, he mea e ulu ai o ka uluaoa kaua e amio ana i na aupuni o Europa, Asia a me Aferika iloko o ke kaua huliamahi. A wahi a kekahi mea i ike pono i ke kulana o na aupuni, ua maopopo loa he kuikahi malu kekahi i hana ia e hoohui ana io Iapana a me Enelani i keia wa.

 

KA EMI O NA EKALESIA

 

He mea oiaio ka emi o na hoahanau a me ke kulana o na ekalesia iwaena o ka lahui Hawaii. Ma ka hoike a ke Kakauolelo o ka Papa Hawaii, ua emi mai la ka heluna o na hoahanau o ka hoomana Kalawina mai ka iwakalua tausani i ka 1863 a ka elima tausani elua haneri me kanakolukumamalima i ka 1895 he kowa o kanakolu-kumamalua makahiki. Ke oili nei noi ke kakauolelo o ka Papa i ke kumu o keia make o ka hoomana maluna o ka hoololiia ana o ka hana mai na makua misionari mai a i na haumana Hawaii a lakou.   He mea oiaio no, o keia lilo ana o na ekalasia malalo o na kumu Hawaii kekahi o na kumu i emi mai ai o ka ikaika o ke alakai a me ka malamaia ana o ka hoomaua, aka, ua manao makou he kumu uuku loa keia, ke hoohalikeia me na kumu io maoli. O keia mamake o na ekalesia ua puni ke ao. Aole wale i Hawaii nei. A oiai aole he mau hoololi o na hana o ka hoomana ma na wahi a puni ke ao e like me ia i ike ia ma Hawaii, nolaila, ua hiki ole ke hilinai nui ia, o keia kumu o ke Kakauolelo e olelo nei imua o kona mau hoahanau o na misionari, oia ke kumu mua o ka pilikia – he okoa aku no : he mea uo i oi aku ka hohonu mamua o ia kumu. Heaha la ia kumu, a mau kumu paha? He ninau ano nui keia @ pili i ka poe ia lakou ka malama ana i ka hana a ke Akua, no ka mea, aia ia lakou ke ola o ke kiao a me ka uhane o ke kanaka, ka mea a ke Akua i hana ai, a e ku ana no maluna o lakou ko ke Akua inaina ke hiki mai i kona l@, ina aole na kahu hipa i hooko pono i ka lakou hana, oia hoi ka hanai ana i ka mea e ola ai ke kino a me ka Uhane. Hookahi mea i maopopo loa i ikea ia i keia la oia ka hopena o ka hana a ka Ekalesia, ka hana hoola, oia hoi he make. Ua emi mai na haipule, ua make na ekalesia; ua make aku ka lahui, a ua make hoi ka hoopono iloko o ka lahui. O ka make o ka Uhane o kanaka ka hua i ikeia i keia la, mamuli o na alakai ana a na makua i keia lahui i ke alanui o ke ola; a malalo o ia kumu hookahi ua make pu no hoi ke ola kino a ua ilihune ka noho ana o ka lahui mamuli o ka na makua alakai ana i na hooponopono ana o ka noho ana aupuni o keia lahui. Oiai na na makua misionari mai America mai, i ao a i alakai i keia lahui ma ka hoomana ana ma ka noho ana, a mamuli o ka lakou hooponopono ana e ikea nei ka emi o ka lahui mai ka hookahi haneri a me kanakolu paha tausani a ke kanaha tausani i keia wa, a ua emi mai la hoi ka poe haipule mai ka iwakalua tausani a ka elima tausani, he mea maopopo, ua loaa keia hopena mamuli o ka lakou ao ana i na ‘lii a me na makaainana i ke ano o ka noho ana hou; ka mea i oleloia he ola ma keia ao, a he ola mau loa ma kela ao!    Nolaila, ina @a make ka aina, ka lahui a me ka nohona o kanaka e like me na mea e ikea nei, alaila he kumu ko keia make, no ka olelo anei a ke Akua, no ka hana anei o kanaka i ka lawe mai i ka olelo a ke Akua? Ma ka pane pokole, me ka hiki ia kakou i lohe i ka moolelo a i ike maka i kekahi o na mea i hana ia, a me ka hua o na mea i hana ia e ku nei i keia la, ua hiki ia kakou ke hooiaio ae, ua make ke kino a me ka uhane o ka lahui e noho nei, mamuli o ka hemahema o ka ke kanaka mau hana ana, aole ma o ka ke Akua mau hoikeana.        Ke hoao nei keia keiki a na makua o na misionari o kakou i keia make o ke ekalesia, a ke lalau ae la i kekahi kumu. Aole me ia maoli ka pololei.     Ma ka hua o kana hana kakou e ike ai i ke ano o ke kumu, a ma ia hoike hoi kakou e hooholo iho ai, i ka manao hooholo no ka mea i hana ia; ke hoike mai nei na mea ike mak@ ia i ka make o ke kino o ka lahui Hawaii, i ko lakou ilihune a me ka lilo maoli ana aku o ko lakou noho ana aupuni, a nohona lahui aku, o keia hope, a ua hoike pu mai la no hoi na ike maka o keia la, ua hoi ke ola o na mamo a na makua nana i hoolala a i kanu ke kumu o na mea e hua nei i keia la, ua lilo ia lakou ka aina, ke aupuni, a me ka mana o ke noho ana.  Nolaila, ua hoohua mai la ka hoohana ia ana o ka ke Akua olelo ma Hawaii nei, he make iwaena o keia lahui, a e hooliloia ana ko lakou mau pono a pau o keia noho ana a lilo aku la ma ka lima o na haumana a Karisto i hele mai la malalo o kona inoa a e ao i ke ola a me ka maluhia o ka noho ana, aole hoi o ka hoomokuahana a me ka make e like me ia e ike ia nei.  O keia iho la ka mea i ia, a o ke kumu o keia, no ka mea aole maoli i kio ka uhane o Karisto iloko o kana mau haumana o keia hope mai nei, e like me kona piha i ka Uhane a me ke Ola mai kona Makua lani mai, a e like hoi me na apokolo, i ao e like me ke ao ana o ka lakou kumu, a i make ilihune e like me kona make ana, aole he hale e malu ai kona noho ana oiai oia ma ke ao nei, a aole no e like me na alopeka ka mea i ahona aku mamua ona, he poopoo kahi oia holona e malu ai kona poo. Ua eha ka naau a ua hai ua maka o na kumu ao i hiki mai i Hawaii nei no ke aupuni i pahola ia aku imua  o lakou no lakou, ina e hoomaikai aku lakou i ka mea nona keia ao i keia wa, aole hoi e like me ka ka Haku i olelo aku ai, e hoi ae oe mahope o kou Haku a lanakila ai oia maluna o ka make, aka, ua ae ka naau o ka maka, a no ia kumu, ua haku mai la ka make maluna o ka lakou mau hana, a na mamo e ku pahaohao nei, me ka maopopo ole o ke kumu.

 

O KA LOKAHI OIA KE KI O KA MALUHIA.

 

E na hoa‘loha a me na makamaka, na hoa uhai aholo o keia mau la o ka inea e nee nei, anoai wale, olai hoi, i keia mau mea a kakou a pau e ike nei, i ka hookeleia ana o ko kakou waa aupuni,i ka poe i hele a piha ka puni@ i ka ike, a me ka naauao ka poe hoi i akena ia lakou iho, he poe loea kalaiaina, oiai na la o ke aupuni moi o Hawaii e ku ana a ua olelo hoi lakou he hoonui lilo ke kulana aupuni moi a pela wale aku.            Aka, i ka hiki ana mai nei i ko lakou au e nookele nei i ke aupuni, aole loa i ike ia ua hooia ia mai ia mau olelo kaena o na la i hala aku la, aka, o ka mea i ike ia oia hoi ke kulana hune o ka aina ma na ano a pau.     A oia hoi ka ka Baibala i olelo ai, o ka mea kaena ia ia iho e-a oia o haule, he mea oiaio, ua ko ia olelo i keia mau la e ikea nei. A oiai hoi, aole loa he mau hana hou ma ko ke aupuni aoao e hooulu ae ai i ka waiwai iloko o ka aina nei, a koe wale no o Mr. Dillingham, a mamuli oia ano ua ano emi hope ke kulana o ka aina i keia wa.     Noia kumu, na manao ka poe nana e hookele nei i ko kakou waa aupuni, e kakoo aku ka lahui i ka lakou hana e hana nei, aka, ua ku ka lahui me ka malie, me ka hookuu aku ia lakou e hana e like me ka ike i loaa ia lakou, mai ke Akua mai.         A oia hoi ka makou e olelo nei. O ka lokahi oia ke ki o ka maluhia, he mea oiaio, ua lokahi io no ka lahui, e malama i ka maluhia o na kanawai o ka aina, aole hoi i mau ae aku maluna o ke kuleana o ka poe hookele waa aupuni a hiki i keia la.    A oiai hoi, aole loa no paha e poina ana i kela kane, keia kane, kela wahine, keia wahine, kela keiki keia keiki kela moto kaulana a ka poe o Roma, i olelo ai oia hoi keia.     O ka pono ke hana ia a haule mai na lani, oia hoi o ke aloha oiaio iloko o kela a me keia kanaka pakahi no kona one oiwi ponoi iho, oia ka mea i oi aku mamua o ke dala a me ke gula, a oia hoi ka Solomon i olelo ai, o ke aloha aole loa ia e mokuhia i na wai kahe he nui.       A noia kumu ke ku nei makou a hoike aku me ka manao ku i‘o o ke aloho aina oiaio, aia no kakou a pau iloko o ke apo hookahi, a hiki i keia la, oia hoi, he lokahi ma ke aloha i ka aina hanau, ka mea a ke Akua i olelo e malama oe i kou makuakane a me kou makuahine, i loihi ai kou mau la, maluna o ka aina a Iehova kou Akua i haawi mai ai ia oe. A oiai hoi, o ka lepo aloha ou e Hawaii Ponoi, oia ko kakou makuakane, a me ko kakou makuahine,  a oia hoi kela kauoha paa a ke Akua ia kakou a pau, e malama, aole hana ino wale aole kumakaia, aole hoi haikaika, aole no ma na ano a pau.       Nolaila e ka lahui Hawaii, aloha na hoa makaainana o ke aupuni ‘lii Hawaii, e hoomanao i ka leo hope o ko kakou imihale i hulia ai, oia hoi kona hanu hope e aneane ae ana e lele loa ae, mai kona kino aku oia keia.

  "E ua‘i @ no oukou i kuu pono aole e pau."                        He mea oiaio, ke hoao mau ia nei ko kakou aina aloha ma na ano a pau e puhili ai, aka, aia ke o malie mai la kela mau huaolelo kaulana, a ua like hoi kona mana me ka pale umauma kila ma ka umauma pakahi o kela a me keia mea pakahi o kakou a pau, a ua oi pa tausani ae ke aloha o ke kanaka Hawaii i keia wa i kona aina makuahine, a me ka noho ‘lii o Hawaii i ko ka wa i hala, a ua kohu pono hoi ke poo o keia kukulu manao ana. A noia kumu e na hoa‘loha a me na makamaka, e hoohalike kakou ia kakou iho me na apana pahu i paa hoi i ke apo ia e ka hupa mawaho ae, a maia kahua kakou e ku ai no ka wa mau loa.

 

ULOLOHI HOI O LEHUA.

 

He mau minute koe, kani ae ka hora 6 o ke ahiahi o nehinei Poalua, oia ka manawa i holo ai ka moku kiai Lehua, ma kona ala moana, no ke kiei ana i na ale ahiu o ka moana.       O ko makou lohe i ke kumu o ka ulolohi ana, i na nae hoi he oiaio ia oia hoi keia, ua li ka i‘o i ke anu o Hanailiki o na limahana o ua moku kiei ala. Oiai hoi, na lono a kakou e lohe mau nei, no na moku lawe mea kaua o ka aoao aloha alii, mai Amerika Hema mai, i hoolahaia ai hoi ma kekahi nupepa namu o keia kulanakauhale, a i unuhiia hoi e ka LEO, no ka ponaikai o na mea a pau.         Oia iho la ka ke kumu o ka lohi ana, oiai, ua emi hope mai nei na paa lalo, aka, iloko o na olelo waipahe a kekahi o na alakai oia poai, pela iho la i holo aku ai ua moku kiai awa ala, a he mea ala, ma ka makou nana wale aku, aia no ka hopohopo@ ilo ko o ka poe i hele aku la.   Aka, he mea kupanaha ka makou honua ana, oiai hoi, aia na Iako a pau ma ko lakou aoao, ka ikaika hoi a lakou i paulele ai, eia ka he makau no iloko oia ikaika piha.        A ua @ hoi makou ua makemake ia ka, i poe kanaka iliulaula ka na koa, na sela a me na ‘lii moku, ma keia hope aku.            He lohe wale no keia o makou a o ka oiaio naia ala no ia e kuailo mai.    D.M.P.JR.

 

Ka Lae Ino o Kepohoni.

 

IKE I NA WAHINE HI‘U I‘A

 

(Mai ko Makou Huaa Mai.)

 

Ua kaulana o Kepohoni he lae ino, iloko o na lehelehe o na poe holo moku a pau ma ia mau olaelae o Amerika Hema. No ka ino a me ka weliweli o ko laila mau makani, nana e hoopii i na nalu huhu o ka moana, ua nui a lehulehu wale na moku i pau i ka luku ia ma ia wahi, a ua koho wale ia aole e emi malalo o ka miliona na ola uhane i moe kau a hooilo ma ia wahi no ka hopena mau loa.       A ua lilo keia lae i wahi hoomaka‘uka‘u ia e na malihini kaahele a pau e hookokoke aku ana ma ia alahele mamuli o keia mau poino i ikemaka ia e na holo moku okohola a kalepa paha.    Aia no hoi malaila ka Wahine Hi‘u I‘a kahi i helapu ai, o ka loaa wahi @uku omole aku mai ka poe aku o luna o na moku e holo ana ma ia mau wahi.    Aole no i mamao aku keia lae hookalakupua a me ka Wahine Hi‘u I‘a mai na deg@ aku o ke kulanakauhale pahaohao o Honolulu, o ku kohana ana iwaena o ke kulanakauhale a he mau anana helu wale no ke kaawale mai ka lipilipi a@ o ka heiau o Kaumakapili.             Ma ka la Sabati aku la i hala iho nei, aia hoi, ua kaalo ae la ko makou Huaa ma ua lae ino la o Kepohoni, a o kana mea i lohe mau aku mai ka waha mai o kekahi poe eepakeke hoopae ia i kula, oia no ko lakou ike ana i kekahi mau Wahine Hi‘u I‘a e haulani ia ana e na olohe o ke Kulaokamaomao.        Ua piha pu iho la owaho iho o na palekai i na poe makaikai, a e aukuaua ko lakou mau ihu i ka makani, me he poe la e ha@u ana i ka meheu. O keia ka wa i ike ia aku ai o ke puhi ana o ke kai, a o ka wa ia i ike ia aku ai ua mau Wahine Hi‘u I‘a nei e puka mai ana mailoko mai o ko laua mau lua i pee ai a iwaho o ke alanui aupuni.            O keia ka wa i wili ai na hiu o ua mau I‘a nei, lapuu na huelo, wili na k@ni-ai, na-na na puu, a ho-ho ka makani me he pohokai la. Ua @wao ia ua mau Wahine H‘iu I‘a nei, a hoi h@ ae la no laua i ka Lae ino o Kepohoni, a nalo aku la o Huaa i ka ehuehu.

 

            PAUAHI.

 

Ma ka auina la o nehinei, Poakahi, July 8, ua lohea ia aku la ka leo o ka @ele pauahi e kalahea mai ana, aia he hale mauka o Makiki ua pau i ke ahi a eia kahi moolelo no keia pauahi.    I ka manawa i a ai ke ahi, aole loa he mea i ike, oiai e paina ana na makua, a me na keiki, i ko lakou paina ahiahi a i ka wa i puka aku ai i waho aia hoi, ua ike aku ia lakou e holapu ana na alelo manamana o ke ahi i ka hale kuke a e nee mai ana e pili i ka hale moe.              Oia ka wa i holo ai na makuahine me na keiki a o ke kane hoi i na wahi opeope e hiki ana ia ia a o ka nui aku ua pau aku ia i ka mea ana ole he ahi.      He kauwa maikai ke ahi ke hoohana ponoia, a he kauwa ino ke ahi ke hoohana pono ole ia, aloha wale ia ohana.

 

UMIA IHO PAA ILOKO.

 

PELA HOI UA HIKI-E.

 

He mau hopuna olelo nane keia ma kona ano ke nana ia, a ke hoomaopopoia hoi, aka, ino e wehewehia kona ano i‘o maoli, alaila e ike ia no me ka moakaka lea, e pohihihi ole ai hoi i kela a me keia mea heluhelu.       "Umi iho a paa iloko," ke kauoha nei keia mau huaolelo, e paa a paa i ke aloha, mai lu wale, a @ai hoomaunauna wale hoi ia ia, oiai @ mea nui loa ia.        Oia hoi, ina ua ‘loha ke kane i ka wahine, o ka wahine hoi i ke kane, o ka makua hoi i ke keiki a o ke keiki hoi i ka makua. E paa a paa i ke aloha iloko o ko kakou mau puuwai pakahi a pau no kou one hanau (Hawaii), kou lahui kou hoakanaka, a me kou Akua, oiai hoi he mea nani loa ia, oia ka mole ke aa ke koko kaiwi a me ka lanakila ana, a pela aku.                  "Pela hoi ua hiki-e," o keia mau mamala olelo, he hooia ana mai keia i kou hooko ana a me ka ole.            A ua pili pono keia mau huaolelo ia kakou pakahi a pau, aole loa he mea i kaawale ae mawaho ae oia apo.     Ina he aloha oe i kou aina kulaiwi, paa ia a paa, a ina he makemake oe e kumukaia luia i ka pili. Oiai hoi, he ekolu wale no legue, oia ko lakou kuleana oiaio e ke kanaka Hawaii, mai na olae aku o ko kakou mau mokupuni nei, e moe pololei ana i ka moana, a hala ia mau legue, ua pau kou kuleana i ke kanaka Hawaii aole hoi mao aku o laila.           Nolaila, e uumi i ke aloha pela hoi e mau ai ke @ ana ou e Hawaii me na hualolelo kaulana. O Hawaii no ka oi. O ke aloha ka'u makemake aole o ka mohai.          

 

RUSIA ME IAPANA.

 

ILOKO O KE KAILUA KAUA.

 

Berelina June 30, he nui na hoa‘loha o ke keiki alii Bisamaka, i launa pu aku me ia, me kekahi palapala hoike, e noi aku ana ia ia, he mea pono e kaohi koke ia ke kaua mawaena o Rusia a me Iapana. A e hana koke ia hoi i Kuikahi mawaena o Beretania Nui, a me Iapana, i mea hoi e kau pale ia aku ai ke kahe awai ana o ke koko ma kekahi mau aupuni i ake e komo iloko o keia kaua, oia hoi o Europe nei, Asia a me Aferika, a o na hooponopono ana o keia mau mea a pau, e waiho ia aku no ia i ke aupuni o Kelemania.      San Peterobolo June 30. O ka hui o na pake, ua hoike koke ae la lakou, ua hiki loa ia lakou ke kue aku me ka ikaika i ka mana kaua o Rusia a e hoopau pu hoi i na aelike o ka noho hoa‘loha ana, malalo o na kumu kupona a lakou i ike ai.      O Daniela oia kekahi lala iloko o ua hui la, ua hana koke iho la oia he hoike, a wailio koke iho la e Enalani a me Amerika Huipuia, no ke kakoo ana aku hoi i na kumu kupono e hoopau ia ai ko Rusia manao hookahe koko.            Honokaona July 1. O ka Adimarala Beritania o na aumoku kaua o Beritania Nui, ua lawe mai la oia he mau kiai ma ka mokupuni o Fomosa, maluna o na waapa ponoi o ua moku ala.   A o ka Adimarala Kelemania hoi, ua hoike mai la kona nanaina haikea, a pela pu hoi ka puali holookoa.        Ua manaoia o keia hooulu kaua ana e upu ia nei, e kaua aku ia Iapana, a me kona puali kaua e pau wale ana.

 

NU HOU KULOKO

 

Aia no ke hoomau ia la no ka haunaele ma Cupa.      E pau wale ana ke kaua mawaeo Rusia a me Iapana. Ua make ke Peresiqena mua o Bragil oia Peicoto.  Ua hoomake ia me ku uwila o kauka Buchanan no ka pepehi ana i kana wahine.            Ua make o Mrs. H. G. Reis, ka wahine hoi a ka luna wai nui o lalo o Ewa.  Maluna mai o ka mokuahi Coptic i hiki mai ai na pono kinai ai hou o ke aupuni.  Aia na lealea o ke kakela o Wasinitona ke hooaoao la maluna o ke kaa hehihehi wawae.         E kaua aku ana o Rusia me Ianana oiai ko Rusia mau puali koa ke hoomakaukau la a pela no @ ko Iapana.   Ma ka la 2 o @  wehe ia ae a ko Enelani Ahaolelo malalo o na lewelawe ana a ka Aha Kuhina hou i noho poo ia e Haku Salisbusv.                        U lolohi hoi o Lehua i ka la inehinei, mea ia mai hoi ua lele pauki ka na hoe waa, ua makau ka ia Pakaa, ka mea nana ka ipu makani. Ua paa i ka hopu ia kekahi wahine haole i hoao e mahuka mai kana kane aku, maluna o ka moku ahi Calaudina i ka la inehinei.          I ka mokuahi Calaudina i emi hope aku ai, mai kona uwapo aku na haule iho la elua Iapana iloko o ke kai, a hoolana ana ka auwae i kahi haiki.  O kekahi pau ahi nui i ike lama Kaleponi oia ka pauahi ma ka la 24 o Iune e hala Ua ai ia e ke ahi he elua hanari hale a oi a ua hiki aku ke poho i ka 1.000.000.         Ua loohia ia ke kuhikuhi @one kaulana Bisimaka me kekahi mai kukonakona a ua haalele mai oia i ka ai ana i ka ai na akoakoa mai kana keiki a me kona ohana ma kona home e waiho a mai la.            Ua hoopai ia o W. R. Lampert he elima makahiki hoopaahao o keia ka haole i holo mai ai no Honolulu nei mamua aku nei a nui ia mai nei e ua makai kia no kona apuka ana i ke kahi puu kala o ka oihana makai o Oka@ana Kaleponi.    Ua paa ia ke kahi kaaahi e ke kahi poe powa i huna i ko lakou mau ano a i lako hoi i na mea hoonahu Dainamaita ma Oregona ua aihue aku lakou i na waiwai o luna o ke kaaahi apau ia huli aela i ko na ohua mau waiwai i hiki aku i ka $ 500 waiwai io aole i loaa keia poe powa.          Nui ka poe apau kai ma Waikiki i ka lapule nei, a e ole nae ia ma‘u ai ka nohoana o keia mau la welawela.           Ua hoolaha ae o Conela McLean i kekahi leta, e mahalo ana hoi i na koa i komo ae ma ka paikau o ka la 4 nei o Iulai. Wahi a kekahi pepa puka ahiahi akolu ae nei ka po o ke kiai ia ana, o na aumoku kaua a  C. W. Akipoka.                   Ua nui ka ona o kekahi wahi haole sela ma ia kapule iho nei, nohea la hoi ka @ama o keia wahi haole o ka loaa ana o ka lapule.     I keia auinal@ e ku mai ai ka Mal@lani me na huapala make onaona makemeke m@ Nau h@ kahi.     I keia la i ku mai ai ka moku ahi Coptic me na nuliou makamaka hou loa o na aina e mai a popo huai pau ia aku, no ka pomaikai o na mea a pau.   Eia no Louis Makela, kekahi pio aloha aina iloko o ka mai kupilik@i e waiho mai nei, a ke manaolana no nae no kona hemo mai mailoko mai o kona pilikia.          Oiai o Jim Brown e kalaiwa ana i kona kaa inehinei, ua okupe iho la kona lio, a haki kekahi wawae mua. No Manuela Reis ua lio la i kona kaa.                    Eia ma ka pukaaniani o kekahi o na halekuai o ke taona nei, e ike a ai kekahi kii pani o ka Moiwahine Liliuokalani, i hana noeau ia e ka hulu pena a Mr. Westfall.                      I ka la o nehinei i haalele iho ai ka moku holo lealea Elenor, no ka ua Kanilehua o Hilo, a ma o ka @luolu o kona ona, ua kau aku la kekahi mau eke leta maluna ona no na kuaaina.                      Nui loa na hoa kuaki o ka Ahaolelo no ka hooholo ia ana o kela puu dala na Kaiulani, a ke olelo nei lakou e hoao no lakou e kinai a make loa i ua biia la, ke lawe hou ia mai no ka heluhelu ekolu ana.   Mahope iho o ka hora 5 o ke ahiahi o nehinei, ua pau iho la i ke ihi ka hale o K. Podeyn, ma alanui Piikoi. Ua inisua ia ua hale la, aole no hoi i ike ia ke kumu o ke ahi.             He 30 dala e waiho nei, na kekahi poe puni heihei waapa, a e kali wale ana no o ka lo@ o ka lakou mau hoa kakelekele, a i ua e loaa ana alaila, e heihei ana i ka Poaono ae nei.   Makai ae nei o Kakaako, ua hoeha ia iho la kekahi Pake e kekahi kauaka, me kekahi mea oi, a ua hiki ae ka mea i hoeha ia ma ka halewai me ke koko e kiheahea ana ma kona mao papalina.                 E akahele oukou e na makamaka Hawaii o makou, mai maau wale ina hora o ka po, eia ka po la he ino, ke aneane aku nei e ike a maka ia ke ahi a Lonomakua, o ka lohe ke ola, o ke kuli ka make.            Ua hoea mai o Rev. J. B. Thomas kekahi o na kahunapule o Boston, a e awaiaulu ia aku ana iloko o ka hipuu maemae o ka mare, me Miss Myra Mott Smith. O kekahi keia a na kaikamahine a  J. M. Smith, kekahi o na Kuhina i ka wa aupuni Moi.      Eia ka poe e kokoke nei i na hale hana poi a na Pake, ke hoohalahala nei i ke ino, a me ka pelapela o ka ai e hoea mai ana mai laila mai.  He hana pono keia i ka Papa Ola e kiai ia oiai o ke ola iho la no ia o keia lahui, mai ka poi mai a na Pake e hana mai nei.   Ua hoole ia ae ka oiaio ole o na olelo o keia mau la e laulaha nei, no ka holo ana aku nei o ka Hope @muku, e hoihoi mai i ka poe pio i huikala ia ma Hilo. O ka oiaio ua holo aku nei ka Hepe @maku no Hamakua no na hihia a ke aupuni e lawe ia mai ana imua o ko laila Aha hookolokole, a maloko no o ke eke leta na palapala huikali o na poe pio i hoouna ia aku nei a e uku ia mai ana ko lakou uku moku a ke aupuni ma ke a@o ohua eepakeke.

 

Olelo Hoolaha.

 

Ke hoolaha aku nei na mea nona ua inoa malalo iho, ua hoohui ia laua iho ma kekahi hui no ka lawelawe ana i ka hana kaa lawe ukana ma Honolulu nei, Oahu, ma ka inoa nui o Sanders Express, e malama ia ana ma ke Keena Hana ma Alanui Moi.           D.MC CORRESTON             F. H. FOSTER un 20 Iwkdly.