Ka Oiaio, Volume VII, Number 27, 6 September 1895 — HE HOOLAHA HEWA. [ARTICLE]

HE HOOLAHA HEWA.

Malalo o ke poo "Lnnlnu Wale' •ua puka aku la kokalu' manao pej» i hakuia e D, M, Punini, kekahi kokua kīvkftu o na mea hou o "Ka L-Eo," a «a lalia mun aku la me ko mukoa iko nuui ok* ana i ua mauao U. Ua uinaiiinau «aakou i ka lalm aua o :m maoao lioohuoi e pili aua i na liaua a ke Kauka <> ka Oh, ma ka .Halawai lioomalu. Ua' puka aku la keia ol<>Io ahewa 1 ka Papa Ola mamuli o ka ikeaua , O D, M. Punini i ke kaalo nnia mm ae o ke kaa lawe kupapai! 8MXBQ* <S koua maka.

«O ka mon liaohao \ ko makoii nana ana," ,wahi a Mr. Punini, "Oia h<Ji keia, oi;i hoi ka liikiwawe o ka make aua, ke komo bo kn laan a kanka, o ka uioe lakn la no ia, n<> ka \va īnau lo ! a a uoie- e ala liou mai v r. hiki.i kono aim ilokt> o ka holowaa." Miiiamina makou i ke komo ana o kekahi manao hoohuoi ako makon me a ka'l-au, oī;vi makou e hoolohe aiva i ua*"nuuiaō o ka Papa Ola a ui6 na Kauka o ka Papa j l>la, me ko k»;kalii mau Hawaii i jKihiai "t;i aliu e hnnm a:ku we ka Papi. Oiai o Mr. Punini e hoohnoi him,' me ka tnaoi>opo pono ofe o na 1; i.iini o kona hoohnai ana i ka make o koiia lalnli niai ka nia'i korftia, e lioololm ana hoi makou i na kumu o ka mako emoole ana, a me na knmu e

manalo ai o ka mako ana. He mea kupanaha*loa n.. hoohuol a ko makou hoakanaka, a nifi namea e ae o ia manao hookahi, oiai lakou e heluhelu mau ana <ma ■»'»" nnpepa e pili ana i ko auo o I keiaina'i 'aa Asia a ine Europa, j oia hoi ina o liiki mai i ke kau J papa la, e lukuia ana lioi na kulaiuikauhale a oneoiieo, a liikioīe ke kanuia ka poe make, a o ke kumu wale no e akakuu nei a kejia ma'i mai kona laha laulaha ana, mamuli no ia o ka makaalao ke aupuni e hoomahi i ka poe i loaa i keia ma'i h pakele f»ku la ka lehulehu, me ke 'no aku hoi i ka lahui i na mea a pan e hana ai ke kanaka 1 maahihi ai oia, ;i e ihoiko mai lioi i k.a hiki uiwl nn;t Lho o w hioua o ka ma'i i loaa j koke aku ai i ka lapaauia, a i I hookaawaleia ai hoi i moa e paj keie ai i ke ola o ka lehuleliu. j Aka, ke ao aknnei ko makou Pumni i koiia ike mamuli o kona lohe wale, me lawelawe ole a ike kumaka ole i ke ano o keia ma'i a ine ka mea kupono e hanaia ai, i iia olelo e loau ai ka makau i kanaka a e huna ai ka mea ma'i a e lilo ai hoi he mea e ulupuni ai ka aina i ka make ma o keia ma'i weliweli, i ikeia ma na aina e, ma na ano a pan, me na nui ikp a pau, he ma'i kakaikahi loa keia 0 ka poe e ola ana mahope o ka loaa aaa. I kona laha mua ana ma Ēuropa a 01 a Asia, i kona mau la malihiui aolo he ola. I keia wa, he 75 o ka haneri e make ana, malalo ona loina maikai loā. Noiaila, o na hoohuoi o ka poe i i.ke ole i ke ano o k'a' ma'i a me ka ike lapaau ann, he mau hanaia e hoike mai ana i kona hupo, a me kona hoololie wale. i na oleio a kela mea keia mea wikiwiki me Ha olelo lioino, a kii ia aku e liooiaio i ka niea e olelo ai, enioole ka waha i ke kuhipaee īo a ianei, Mai ko makou wa kamalii ke mākon lolie ana, he ma'i emoole keia o ka make, a pela no ka lioike a na nupepa o na wahi a pau 1 ka wn e hoea ae ai ck'«ia ma'i ma Europa ame Asia. E nlio k.i ike ana a ko Mr. Punini maka i i na holowaa no ka poe i makt ma Hawaii nei; ma Ilusia ama Hama!uiga, Geremania, ma liiia. ma Kina, a me lapaiui, he pa-ha-neri e kanuia ana i kekahi wa ik fco o. kekahi lua nui e iike me in g loaa aku ai, a i kekalii manawa, no ka uuku o ka poe ola, ua hiki ole ke kanuia ka poe inak<\ He luinamiua i ka lahi; ana o na olelo kumu ole i lah; aku o keia ano, ma na kolamu < Iva Leo, e lilo ai paha lie mea t aUkai hewa ai i ka lahui e hum i na ma'i, a e liolo ai m; uH, i Uiiiual,) i kv;iil lUa'i : keia wa. He hana howa loa kei? a he wikiwiki loa ka walia a mt ika peni o kekah.i poo ma ka imi ■hala a mo ko k.uuailio kuhi-lalau ! ana. ! Hooknhi n<> hiau lanakila ika | ma'i kol ola, oia hoi ka hoomao--1 niao i kahi noho umo ko kino, a |ao!e « ai a e inu i kekahi mea ai 1 me ka moa o!o ia a tn<ia pono !nn E }iai!ai;i ka wai a e kananaia me ka ipu kan.uia wai, E ai i ka niea 5 hnamaa ia i ka va e moa ai ; anle i ka wa o waiho huinui aua, o like me ka Mauiuli o ka nialamao na lalano ua ama o j keia mla i maalahi ai lakou, a- ir.aniu!i hoi o noho

kapulu o ka lahui Hawaii, ka! hoomaloka, a me ka hookolakela I akamai. ua lilo lakou he lualii na ' ka ma'i, aole ka lapaau ana a na Kauka o'ka Papa Ola, a no ka niiikemwke o ko. aupuni e luku i ka lahui Hawaii. Ua lnki ia kakou ke ike i. ka mea oiaio, ua liookio ka ma'i korela ma Iwilei ma Kakanko, Kapuukolo, ma Kikiiiale, a ma na wa!ii no a pau, i, puni i na wahi kuman, a pilai), a ma kaiii pupūpu a .pehipela o ka; uolio ana o kanaka Hawaii. Ao!e "lie hu wale ne o ka ma'i ma kalii e nolio ia nei e kanaka Hawaii i inalama pono i na kauoha

a ka Papa Ola e hoomaemao, a pela aku, a ma kahi hoi o ka poē iiahohano i nmemae i na wa apau» Aole. Aka, ma ka kalii oka pe-' lapela wale no, a iiia e hu akuma mawaho o ia mau walii, ua liu akn 110 ia mamuli o na ao hewaia o ka lahui e lnina, a e holopuaa toa o a inaanei, maliope o ka noho pu ana meka poe i ma'i a i hunaia. Maluna oka poe alakai hewa ke kaumaha o ka na poino o keia mua aku, ina e laha hou aku mawaho ae o kona inau palena i keia wa.