Ka Oiaio, Volume VII, Number 32, 11 October 1895 — Page 4
| This text was transcribed by: | Renee Horie |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Oiaio.
NUPEPA KA OIAIO.
J.E. BUSH, Lunahooponopono.
O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA.
POALIMA OCT. 11, 1895
E HOOKUU HAPA IA ANA.
Ma ka Poakahi, a i ole Poalua paha o keia pule ae e kukala mai ai ka Papa Ola i ka hookuu ana i na mea a pau, a pela pu hoi ka lawaia ana, elike me na hoakaka ana a ka Papa Ola. Ma keia ae ia ana, aole loa e ae ia kekahi mea a mau mea paha e lawaia kokoke iho ma na palena a makou i hoike ai ma kekahi wahi e ae o ka pepa o keia la. O keia ae la ko makou lohe, a o ka oiaio o keia mau lono aia no ia i ka wa e hooko ia ai.
O KE ALOHA I KA AINA.
O ke aloha ia ka aina he mea oiaio ia, aole mea nana e kaili aku mai keia honua aku, aka, a no, ke ike nei kakou me na maka me ke kaumaha noia mea.
A ma keia mea, he aloha i ka aina e pau ana anei kela olelo kaulana a ka nai aupuni, o Hawaii nei, i olelo iho ai, "e nai wale no oukou i kuu pono aole e pau".
Akahi. Ke nana a ke hoomaopopo ina olelo o ke kulana o ka lilo ana i aupuni hou, mai kona hoomaka ana a hiki i keia la, ua ike ia a akaka loa me he aniani kilohi la.
Alua. Iloko o na ouli e hoopahaohao ana i ke ano o kela olelo kaulana a ka nai aupuni aole e pio, aole no hoi i nee hope no ka mea, ua like na kilo lani, i ka oiaio ma ia mea, ma ka nana ana. ALOHA AINA.
UA OLA HOU MAI.
Ua aloha pu makou, me ke kino ola maikai o ke kanaka i kapiliia me ka eheu manu ma ka auina la o ka Poalima nei, mawaho iho o ka Hale Leta, a ua ninau aku i ke ano o kona kulana ola, ua pane mai la oia me na maka ooi o ka mea i haiamuia e ka manao kupaa no kona mau hoakanaka i alo pu ai iloko o ka huikau o ka Haukipila o ka Halema'i korela o Kakaako, kahi hoi i hiamoe aku la o kekahi mau heluna ola uhane no ka hopena mau loa, he maikai kona ola kino, a ua palekaua hoi ma na ano a pau.
Nani ko ke Akua aloha i kona hoopakele ana mai i ke ola o ka mea hewa ole, a eia oia ke hooholo mai nei ma ka meheu o ka poe powa, nana i hookau i na maewaewa o ka hoomainoino maluna o ke kino o ka mea hewa ole, aole loa e nalo na hana ino a ka poe pakaha, e hoea mai ana no ka la e anai ia ai keia mau hana ino, a oia anei ka la e uwe waimaka ai ka poe i komo pu iloko o keia mau hana ekaeka.
KA MOIWAHINE LILIUOKALANI.
Ia makou i kaalo iho ai ma ke alo iho o ka pa o Wasinetona, kahi hoi o ka Moiwahine Liliuokalani, elua kaha ana i ka olu kohai o ke ala waianuhea o na plua, ua ike aku la makou i ka Lani Alii a kakou e ka lahui.
He lamalama ke oho o ka pali i ke kukilakila e ka luna o ka wahine kapu.
Ua wehe ae la makou i ko makou papale, a hoomaikai aku la iaia, pela no oia i panai mai ai ia haawina hookahi o ke aloha, e like me ka ke Akua i olelo ai, o ke aloha oia ka mea oi, aole hoi e mokuhia i na waikahe he nui.
Na ke Akua no e kiai mai ia oe e ko makou Moiwahine ia 'loha nui ia, a pela hoi ia makou kou lahui ponoi, ka iwi, ke koko, ka i'o o Hawaii nei, no ka wa paa ole.
E HOOPAU LOA IA E PONO AI
Mamuli o ko makou kaana ana, a hoomaopopo maoli ana iho hoi i ke ano o na wa olelo e halihali mau ia mai nei e na aheahe lau makani, e hoike mai ana, e hoonoaia na i'a a pau mawaho aku o ke awa o Honolulu, a koe na wahi e pili pu ana i ke awa kumoku e@like paha me Kakaako. Kalia a hala loa aku i Waikiki, ma ka aoao ma nao, a me Iwilei, Puuhale a hala loa aku i ke Awalau o Puuloa ma ka aoao ma Ewa, no ka manaoia, na moni ko laila mau i'a i na @hunahuna materia o ka laau make, i nokeia iho nei i ke kipulu iloko o na luawai, na kahawai, na kaupapaloi i'a gula a me ka muliwai o Nuuanu, a puka loa aku la i ka nuku o Mamala.
Ina pela io na lono, a e oiaio aku ana paha, alaila, ma ka aoao o ko makou mau hoakanaka hune a popilikia e noho ana ma ia mau wahi, ke noi nei makou i ka Papa Ola, e hoopau loa ia ke kapu ma ia mau wahi, a e hookuu akea ia hoi e like me na la mamua aku o ka hoea ana mai o ke korela.
Aohe kumu e ae nana i ko i mai ia makou e hana pela, aka, na ko makou ike a hoomaopopo maoli ana iho no, o kahi no ia e loaa ai ka ai ka i'a, a me na lako e kuonoono ai ka noho ana oia poe, a i na e mau na rula hoohaiki i ka noho ana o keia poe Hawaii ma ia mau wahi, ihea ka lakou ai e ola ai ko lakou noho ana, oiai hoi, e pau ana ke kokua ana mai a ka Hui Manawalea o na Wahine i ka poe hune a nele o ka lahui Hawaii iloko o ke kulanakauhale nei i keia Poaono.
E hookonokonoia anei lakou e hana i na hana pakaha a ekaeka o keia ao, e laa ka aihune, ka powa, ka pepehi kanak, a na hana ino no a pau, i wahi e pakele ai ko lakou mau opu mai ka pololi mai a ka ai, oiai, aohe a lakou wahi e hoona ae ai, i puuhonua no lakou e malumalu ai. O ka puliki paa ana o ka Papa Ola, malalo o keia mau rula hoohaiki a kukala hou ia mai, a e mau nei paka i keia manawa, ua like ia me ko lakou ae maoli ana aku i na kamaaina o keia mau wahi, e aihue oukou, e pepehi kanaka oukou, i wahi e loaa ai ka oukou ai a me ka pono o ko oukou noho ana.
A ina hoi, ua hoopaakiki ia ko ka Papa Ola mano, e hoomauia no ke kapu pela, alaila, ke koi nei makou i ua Papa makaala la ma ko ke aupuni aoao, e lawe maoli ae i keia poe pilikia, i hooneleia i ko lakou mau pono e ola ai ko lakou mau kino, na lakou e hanai, a e hoolako ma na mea e pono ai ko lakou noho ana, me ko lakou noii pono ana, i ka poe i loaa ka lakou hana mawaho ae, mai ka oihana lawaia aku, ka pono hoi oia poe i hoohaiki ia, alaila, ua manao makou, ua kupono ia hoomalu ana, a hiki i ko lakou wa e hookuu akea ai, a ina hoi e mau no me keia, ke noi makou no ka pono oia poe, e hoopau loa ia ke kapu, a koe aku na wahi i oleloia, ua lu ia i ka laau make.
KE AUPUNI P@KALAKI.
Aole loa makou i poina i na hoomanao ana o na la i hala aku, oiai hoi na loea kalaiaina oiai au e kaena ana, ma ka aoao kue mai i ke aupui moi e ku ana ia wa, aia a hui aku kakou me Amerika, a i ole, loli ae paha ko kakou kulana mai ke aupuni maa mau e ku ana ia wa, alaila, e kahe makawalu mai auanei ka makaha o ke dala iloko a ka pakeke o na kanaka Hawaii, me he nalu po'i ala no na makalae kai oolea, ka owe, ka nakeke a me ka piha i ka hanoli, no ka nui hewahewa o ka mea aiai a hulali i ka maka o na mea a pau; a o ke ano o ka noho ana, me na kopala e kioe iho ai a hookomo o na hakeke, na eke mauu loloa, a me na kaa kikane, i wahi e la-ua aku ai keia makaha ku kamahao i hu ae la me he waipuna la.
Ua hala aku la na la o ke aupuni moi, ke aupuni hoi i noho mana ia ai e na Alii Aimoku mai ka po mai, a ua komo mai la kakou i na la makamua loa o ke aupuni i noho mana ai e ka ikaika o ka poe waiwai, ka poe hoi a makou e poina ole nei, o lakou ua poe la nana keia mau haanui olelo ana, o lakou no ua poe la nana na mali leo ana, e emi ana ka uku auhau makahiki o ke kanaka, a like pu me ko na wahi e ae o ke ao nei.
He oiaio anei ia mau olelo ana, ua ko anei e like me ka lakou i olelo ai, eia anei na kanaka Hawaii ke kioe nei me na kopala o ka makaha dala o ke aupuni o ua poe nei, ua pau ae noi anei ka hune o ka poe i noho malalo o ke aupuni mua i ke komo ana mai iloko o na kukuna malamalama o keia aupuni hou, ke aupuni hoi i manaolanaia, oia aku ana ka heke o Maui Hikina, ka lua ole hoi o ka pomaikai, a pela aku?
Ma ko makou ike a hoomaopopo ana, a ua mau olelo ia i puhipuhiia ai i ka makani, me he laau hana aloha ala na ua poe la, ke hoopuukahua mai nei i na kahu malama nana ua mau olelo 'la, me ka hoohoka pu mai i ka makemake o ka poe nana ke kaena ana pela.
Ma kahi o @a kopala o ka pomaikai, ua okomoia iho la malaila na mea e ehaeha ai ka naau, a e kaniuhu ai ka manao. E hoomaopopoia iho, mai ko lakou lilo ana i pae hookele (ka poe waiwai e noho mana nei ma ka hoeka o ke aupuni repubalika) i ke aupuni, mai na la mua mai a hiki i keia la, ua ike ia, o ke aupuni oi loa aku keia o ka popilikia, ke pakalaki, a me ke komo maoliana iloko o na hana ekaeka, i ike ole ia i ke au o ke aupuni alii e ku ana.
Ua komo mai na powa e pakaha wale i ko ke kanaka ola ana, a ua pau hoi ka manaolana ana, e noho na ohana iloko o ka maluhia a hiki i ko lakou hopena, no ka mea, he mau mea ole wale no ia i ko lakou mau manao ana, aia ko lakou la nana, ma ka mahina piha o Mahealani, kahi e owe ai ko lakou mau pakeke, a me ko lakou mau hoakanaka oia pohai hookahi.
He mea ole ka nui o na hoolilo ana mailoko aku o ka waihona o ka lehulehu, no ka pomaikai o ko lakou mau hoa'loha, e noho nei malalo nei o ka aina, a mawaho aku hoi o na kaiaulu o Hawaii nei, no ka mea, o ko lakou mau hoakuka no paha ia no keia mau pomaikai a lakou i imi ai me ka moe ole o ka po, hoomanawanui ana i ke ana a me ka maeele o na kui houhou o na pakaua eloelo o ka hooilo, e puunaue pu i na waiwai pio a pau i loaa mai malalo o ka lakou hana ana.
Aohe a lakou nei nana no ia mau mea, no ka mea, he mau mea ole wale no ia i ko lakou manao, aka, e pono nae kakou e wae e i ola honua, a e ike hoi, o ua mau kopala la a me na kipikua, na kaa kikane a kaa e ae paha e lawe ana i ua mau pono nui la, a pomaikai oi loa hoi, i haanui ia ai ma ka lehelehe, oia na kopaia a me na kipikua nana i eli iho nei na luakupapau o ka poe i make i ka ma'i kolela ma na Ilina o Makiki, a me Kapuka i i Halawa.
A o na kaa kikane hoi, a me na kaa halihali e ae i hoike e ia e uo poe la, oia na kaa nana i hoomaewamaewa ae i kekahi mau ohana, mai ko lakou mau home ponoi aku, a i ka hale hoomalu ma'i kolela o Kakaako, a mailaila aku, a moe aku la i ka ilina manaoao o Makiki a me Kapukaki, kahi hoi a kakou i moeuhane mua ole ai, e moe ana ko kakou mau hoaloha a me ka kakou mau keiki ma ia mau wahi manaonao.
Oia iho la na hooko ana oia mau haanui olelo palaualelo ana, no ka mea, na pukaamaka ae la ka i'a kaulana a Umiamaka i wa nana kahiko loa ai, a eia ke hehiku nei iluna o na papalina aloha o ko kakou aina hanau nei, ka aina i kaena ia, "ka Paredaiso o ka maluhia".
E AI I'A ANA KAKOU.
Ma ka noho aua o ka Papa Ola ma ka auina la Poakolu nei, ua hooholo lakou, e hookuu ia ke kapu o na i'a mawaho aku o ke Awa o Honolulu, oia paha na i'a mai na Pali Koolau mai, Waialua, Ewa a me Waianae mai, malalo o na kuhikuhi ana a ka Papa Ola, me ka hoonoho pu ia i mau Agena nana e nana pono i ke ano o na i'a e lawe ia mai ana, a pela aku. Me he mea la, ua noa ae la ke kapu a ke konohiki mai ka la i hooholo ia ai a hiki i keia la, alaila ke ole makou e kuhihewa, me he mea la, o ka la apopo, he la piha kanaka nui ia no ka Makeke Hou i ka poe kuai, a e hauoli auanei kakou, no ka ae hou ia ana mai e ai wahi i'a hou kakou. Aka, mai manao iho ko makou mau makamaka, e ai aku a oi mamua o ka palena kupono, aka, e pakiko ma ka ai ana, aole ka hapuku a oi loa aku mamua o ka palena kupono, i ole ai e kuhikuhi hou ia mai, no ka ai nui loa i ka i'a ke kumu i puka hou ae ai ke Ma'i Kolela, i ka wa e puka hou ae ai. Oia ka makou e ao aku nei, mai pulale i ka ike a ka maka, a mai kuupau loa hoi i ka holo nui o ko oukou mau lio, o moe okoa auanei i ke alaloa. O ka lohe a malama no ke ola mai ia, a e pakele ana lakou i na haawina o ka popilikia; a o@a poe hookuli a paakiki, aia no maluna o lakou na haawina o ka ehaeha.
HALALE KE KAI A KA MOA
E like me na hookauhua ana o na la i hala oiai kakou e noho ana iloko o ke kapu heiau o na la hoomalu o ka Papa Ola, e pili ana i ka hoonoa ia ana o na i'a, pela no i noho hoomanawanui mai ai he lehulehu, me ka moni mau o ka puu moni ai i ko lakou wa e maalo iho ai ma na loko, na auwai, na kaupapaloi, na kahawai, na muliwai, a me na kai lawaia o kakou i na la i aui aku, e holo ae ana na i'a, me ko lakou paani lealea ana maluna o ka iliwai, ua lilo ia i mea hoehaeha i ko lakou mau maka, i mea kaumaha hoi no ko lakou mau naau e kaniuhu mau ana i ka po a me ke ao, aia no paha he wa e ae ia mai ai e hookuu laula hou ia ai ka ai ana o ka i'a a pela io no.
Ua hoike mua aku makou e hoomaka ana kakou e ai i'a hou i ka Poaono iho nei, a pela io no i wehe hamama ia mai ai na pakaukau i'a o ka makeke, ma ka hora 5 o ke kakahiaka nui o ua la ala, a ua ike ia aku hoi ka lehulehu e kamoe ana no kahi e loaa mai ai no Amaama momona, na Awa loko, a me na i'a o ke kai, ua hoi aku, a ua hanahana pono iho la ka waihona ai me ka pilikia ole, a oia hoi ka makou i puana ae la maluna halale ke kai a ka moa, a pili pono hoi kahi olelo hooiaio a Elepaio. Ono ka i'a! Ono ka i'a! A ua ku aku la e like me ia.
E WAE IA I MEA KUPONO.
Mamuli o ko makou kaana ana i na hoike manao o ka Papa Ola, ua hoomaopopoia, e hoonoho hou mai ana oia i Luna Hou loa no ke kiai ana i na i'a a pau e lawe ia mai ana iloko o ka Makeke o Poola o Kuaokala, ma Huehue ae nei, mai na wahi like ole mai o keia mau mokupuni, me kona malama pu mai i mau hoike manao no kana hana, e pili ana i na i'a a pau i lawe ia mai no ke kuai.
O ka makou wale no e makemake nei, e wae ia na Luna kiai hou, mailoko mai o kekahi mau limahana o ua Papa Ola la, elike paha me ke Kauka nana e nana nei na io hipi e@ lo-le ia nei makai o Koholaloa. No ka mea, oia maoli no ke kanaka kupono loa e hoonohoia e nana ma ia wahi, malalo o kona ike ma ka oihana lapaau. Ua hiki iaia ke ike iho, ua kupono keia mau ano i'a ke kuai ia a ua kupono ole hoi kekahi.
Oia hookahi ke kanaka kupono a makou i manao ai, ua kupono oia ke lilo i Luna Nana no ia hana, malalo o kona hiki ke hoomaopopo he i'a paha keia ua moni i ka luai korela o ka poe i make a o keia poe i'a ae hoi, ua omo i ka laau make i kuekaa ia iho nei iloko o na kahawai, na auwai, na lokoi'a, a me na awakumoku o Honolulu. A o keia puulu i'a ae hoi he poe i'a hemolele lakou mai ma kipono mai o ke korela, a pela aku, alaila, ua manao makou, ua pakele kakou i ka hoea hou ana mai o ke korela, ma o na i'a la i makau ia iho nei, he poe kumulau hoolaha ma'i ia.
A ina hoi e wae ia ana ua kanaka la malalo o ka pohai o ka poe o Kula ka poe ma ka pikapika o ka hee e unahi ai, alaila, ke manao nei makou, aole he makee maoli ko ka Papa Ola i ke ola o ka lehulehu, e like me kana mau rula e puliki nei i kekahi mau kai lawaia o kakou, oia hoi mai Daimana Hila mai a i ka Lae o Ahua, ma ke awa o Kalihi kahi hoi i manao ia ai, malaila e hoona aku ai ka ono o kekahi mau haneri kanaka e noho ana ma ia mau wahi, i wahi e loaa ai ka pono o ko lakou noho ana.
Heaha kana mau hoike e waiho ae ai imua o ka Papa Ola no ke ano o na i'a ana i hoopaa ai maloko o kana buke moolelo, ua hiki anei i kona ike moowini ke koho iho he mau i'a kupono ole keia i ke kuai aku na ka lehulehu? Aole anei e hoea mai ana na hana kapulu mailoko mai o kana lawelawe ana, e hoopilikia ai i ka pono o ka poe nana ua mau i'a la i lawaia a lawe mai i ka makeke? Aole anei e komo iloko ona na manao hookaha a hoopilimeaai mahope o kekahi poe ana i manao ai oia ka pono? Me he mea la, pela io aku ana no.
Nolaila, o ka makou ia e noi nei i kanaka ike kauka, oia ka mea pono loa ma ia wahi, aole o ka mau kauka hoe hewa o papau auanei he a-a ko ka hale, a o ua kanaka la, oia no ke Kauka nana nei ka lo-le ia ana o na io bipi, ma kahi pepehi bipi o ka lehulehu ma Kohololoa. O ko makou manao keia, oia ka mea kupono aole mawaho ae o ka mea ike ole o poino hou auanei kakou.
Mamuli oka mana o ka Papa Ola, ua hookohu io ia ae nei ua kanaka la, na na e nana pono i ke ano o na i'a, a o ua kanaka la, oia no kekahi lala o ua Papa Ola la, a he kauwa hoi e noho hana ana no, no ua wahi la i hookohu ia ae la, aohe a makou kamailio nona, no ka mea, ua ku kaawale no ia mawalo ae o na mea a makou e pane nei.
Aka, aia no ka hooi ana o ka makou pane ana ma o ka Papa Ola la, ka poe i hilinai ia, e wae ana lakou i kanaka ike a noeau ma ka nana ana, a hakilo pono ana i ke ano o na i'a e laweia mai ana mai na wahi a ua Papa Ola la, i hoonoa ae nei i ke kapu. Oia iho la anei ke kanaka kupono a lakou i manao ai, ua lawa kona ike e hoopaa ai maloko o kana moolelo, i ke ano o na i'a omaimai a kupono ole ke kuai ia, a me na i'a hemolele hoi a hoopilikia ole mai mahope aku, ke pau i ka alapoho ia iloko o na opu o ka poe nana i kuai aku ia lakou mai ka makeke mai.
A ina Ua manaoia, ua kupono iho la keia kanaka a lakou i wae ae la ma ia wahi, i mea nana e hakilo i ko ka lehulehu pono, alaila, ke manao nei makou, aole i manao ka Papa Ola i ko ka lehulehu ola, oiai lakou e ekekei ana na lima iloko o ko lakou mau pakeke, me ke kuhikuhi pu mai, o na i'a mai ka Lae o Leahi a hiki i Ahua, malalo aku o Kalihi, he poe i'a ma'i wale no ia a pau, a o kona wahi mawaho aku e ia mau palena, oia na i 'a kupono i ka ai ia.
E hiki ana anei i ka ike o keia kanaka ke hoomaopopo iho ma kana koko ana, o na i'a keia aole i holo pu me na i'a maloko o ke kai kapu o ke konohiki, (oia hoi ka Papa Ola) a me na i'a i komo anapuni a Limaloa.
Ke manao nei makou, aole loa e loaa ana maloko o kana buke moolelo ia mau ano, aka, o na i'a huikau o na ano a pau, oia no kana e hoike ae ana, ma o kana hoike e waiho aku ai imua o ka poe nana oia i koho mai, alaila, ua manao anei kakou no ka i'a mai ke kumu o keia pahola ana iho nei o ke korela? Aole loa o makou manao pela, o ka mea, aole he poe ohua eemoku na i'a o Hawaii, e hiki ai ia lakou ke holo i Kina a me Iapana a lawe mai e hoolaha i keia ma'i luku, nana i anai iho nei i ke ola o 62 poe kino uhane i moe aku la no ka wa mau loa.
Aole anei o kahi kupono loa e hookapu ia ai, oia no na mokuahi a me na moku kalepa, kahi nana i lawe mai ka ma'i i ka anoano o ka make mai kela mau aina o ke korela, aole anei o kahi kupono loa ia e papa ia ai, me ke kipaku pu aku ia lakou, aole e komo mai iloko ne o ka aina e hoohaukae ai i ke ola o na mea a pau i koe iho mai keia kupu ino mai.
Ina hoi e mau no ka hookomo ia mai o na limahana Asia iloko nei o ka aina, me ka nana ole ia o ko ka lahui ola, alaila, e aho e hoonoa ia ke kapu o na i'a ma na wahi i papa ia ai, i loaa ai hoi ka pono oia poe i hoohaiki ia.
Aina no ke Kuai.
O na poe a pau e makemake ana e kuai i aina no lakou, e ninau ae ia. S.K. KILA. Leleo, Honolulu. Augate 27, 1895. aug28 3mnsd.
KAUKA E.C. SURMANN
Kahunalapaau Geremania.
Keena a me Wahi Noho: 137 Al. Papu
Na hora hana: 9 A.M. A 11 P.M. 2 P.M. A 4 P.M. 7 P.M. A 8 P.M.
Telepena 181, april 24. 1 m.---dly.
Olelo Hoolaha.
I ka manawa e hiki mai ai o na mokumahu o ka Hui Mokumahu Waila, (i kaupalenaia) aole e ae ia kekahi mea e pii aku iluna o ka moku a pau mua na ohu iuka o ka aina, me ka loaa ole o ka palapala ae mai ke Keena aku; ke ole hoi ua loaa ka ae ia e na luna moku. C.L. WIGHT, Peresidena o ka Hui Moku Waila, jun 12 tfd.
Ilio Nalowale.
Mai ka home noho aku ma ke Kihi o na Alanui Kauka a me Liliha, ho elua ae nei mahina i hala, ua nalowale he ilio hulu melemele i awili pu me ke kekeo o ke ano ilio alualu holoholona.
He $25 ka uku makan, (aohe mau hoohuoi e ninaninau ia aku ana ma ka aoao o ka mea nana e hoihoi mai ana), e haawi koke ia aku no ka uku makana i ka wa e hoihoi ia mai ai, ma ke kihi o Alanui Papu me Kalepa. E.A. McINERNY. oct 15 3tsd.
AINA KU AI
He aina kuai kupono no na Hale Noho ma ke Kaona nei.
Ke poloai ia aku nei ka poe makemake i aina pa hale no lakou, ua makaukau ka mea nona ka inoa malalo e kuai aku i kekahi mau apana pa hale ma Alanui Liliha no ke kumukuai makepono. Aia keia wahi ma ka aoao hema o Alanui Liliha, oia kela pa hale i nohoia iho nei e J. Simonson i make iho nei, mauka ponoi o kahi o Kapena Tripp. Ua mahele ia he elima pa o keia wahi i hiki ai i ka poe uuku o ka loaa ke kuai i aina no lakou.
No na mea e pili ana, e ninau ia. TERESA OWANA CARTWRIGHT. Honolulu, Augate 17, 1895. aug7 tfd.
KAUKA YONG
KAM PUNG
[APANA.]
Helu 306 Alanui Hotele.
KAUKA LOEA O KAA NAPUA
Ua hiki k@ hoola ia kela a me keia an@ ma'i, mai ko no kane, wahine a me na keiki liilii. O na ma'i ha-no ua hiki loa ia ke hoolaia, na mai Akemama a @@@ ua mai Puuwai a me @ @ ano mai no a pau. Pela
@ hoi na m@@ @iele. Kolera. Hel@ra, tiva @onalena, lepera Maialii ke oki a me ka ho oia ana, pau pu me na koko ino. Ua hiki i ka'u laau ke h@@hemo keiki i ka wa nahunahu me ka poino ole. He laau no kekahi no ka hooponopono hou ana i ka waihona keiki, a i ka wa e inu ai i keia laau me ka malama loa i ka rula e loaa no he keiki i ka poe i loaa ole he keiki mamua aku.
E Naue mai i Ike Maka
He pomaikai nui keia no na makamaka hoonele ia me keia haawina makamae. E hauoli no au ke ike aku i na makamaka e kipa mai an@ @ kuka pu me a'u ma na ano a pau e pili ana ka'u oihana?
E KIPA mai e ka poe hooluuluuia me na haawina pilihua ka ma'i, a na'u oukou hooluolu uku. KAUKA YONG KAMPUNG. J. na18.194.1y-d@@
Laau Bama Kunu A LOGAN,
No na Mai Kunu,
No na Ma'i Hano,
Na Mai Punia'
etc. etc.
He laau hopo ole keia no na Keiki opio a me na kanaka makua.
I hoomakaukau wale ia no e. BENSON, SMITH & CO., jun 10 tfd
WILLIAM C. ACHI.
HE MEA LAWELAWE MA KE KANAWAI
BOROKA O NA WAIWAI PAA
A he Boroka o na Waiwai Lewa
E kuai mai a kuai aku no hoi @@ aina a me na waiwai o na ano a pau ma na wahi a pau e ka Pa@ Aina. mar 14d mar15w.
MAU AINA KUAI.
Aia he 75 apana aina ma Kalihi, no ke kuai aku, he 50 kapuai ka laula a he 100 kapuai ka loa pakahi; ua maemae maoli, a e lilo ana i mau Home maikai mahope aku; ke pi awiwi loa nei ke kulana o na aina ma Kalihi; a e lilo ana ia wahi i hapa no ke kulanakauhale.
He $250 no ka apana emi mai; a e ae ia no e hookaa pau loa, e hookaa hapalua a hookaa hapaha paha i kinohi; a i ole ma ka hookaa i kela a me keia malama.
Ua hoomoe ia ke paipu wai Aupuni ma na wahi e pili ana i keia mau apana aina.
He mau alanui maikai.
E wiki mai i loaa ona mau Home no oukou me ka oluolu.
Aohe uku no ka hana ana, o na palapala no na mea i koe e ninau ae ia William Charles Achi (Kale Aki). Boroka o na Waiwai Paa Honolulu, Augate 8, 1895. @@i 24 @@@