Ka Oiaio, Volume VII, Number 36, 15 November 1895 — Page 3

Page PDF (1.21 MB)

This text was transcribed by:  Melani Abihai
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Oiaio.

 

NA HOINO ANA.

 

He mea mau, a he mea hoi ua kalunia i keia lalai ka hoao ana o kekahi mea a mau mea paha e hoino aku i kona hoa kanaka, i kona wa e pii ae ai ma kekahi anuu o kekahi hana e pomaikai ai oia a me kona ohana, a i ole o ka lahui holookoa paha, malalo o kana maa alakai ana, a kuhikuhi ana pa ia i ke alahele e hiki aku ai i kaia o ua pomaikai la i haawi ia mai ai hona, oiai hoi oia e hoao ana e hana me ka ikaika i kona mau lima ua me ka ike hei kona luuaikehala.

 

Pela makou e ike nei, a e hoomaopopo nei hoi i ko kakou @ana ko ua kanaka Hawaii, mai ka wa mai no o ke aupuni al@ hiki i ke au oluhelohe o ke aupuni repubalika, i ka wa e pi @ai o kekahi kanaka ma kekahi kulana kiekie iloko o ka aina ke hoomaka koke mai la no @ na hoaloha me kona mau one @ huki hou aku iaia ilalo, a e @li’o ana hoi ke kulana i ha@ ia mai ai nona i mauna pakal@ lakou e hookikina aku ai i poe nana ka @aua, me na o el@alapahi o ka hoopunipuni, ke mea a he mea o -, a peia aku.

 

O keia kekahi o na haawina ino loa i loaa i kekahi poe @ kakou, o ka huki mai no i ka mea i kau iluna ilalo, aole hoi @ ke kokua aku iaia i na mei e hoomau aku ai i kana laua, i hikki ai hoi iaia ke ike iho, ke kokua a ea nei kona mau hoa@.

 

He mea keia na makou e kaui uku mau nei, la loaa ole o na manao maikai e hiki ai ke kauo like @ imua, i kekahi mea o loaa ua hoopomaikai ia mai, a oia ka makou a@ e ake nei e loaa i haawina maemae iloko o na kanaka Hawaii a pau, e like me ka kanaka na haole i ko lakou mau hoa i hookai ia aku ma ua kulala kiekie o ka hana. Oia puia hoolaha manao, oia ka makou e ake nei e hoao na kanaka Hawaii a pau e hana pela aole hoi o ka hoao e @ wale me ka kamu ole.

 

NA LETA.

 

Aole pili malama o makou ke ko@ o @ ewa a @ no keia mau manao a hoopukaia malalo a keia @, aka, e ili @ maluna o na poe ua ia kou i kakau @.

 

KA LEO O KA NIHIHINI.

 

LONAHOOPOKOPONO O KA LEO

 

Aloha Oe.

 

Oh Dear me!! – Heaha keia puiwa ma ka kolamu o KA LEO o ka auina la Poaha, Nov. 7, 1895, o ka hora ekolu ia. Ua ike iho la au i ka pane a kuuhoa kakele ka Ua Kukelahale, i launa i ko a inoa hano@ano, a hopa hewa i mea @ule i mea o komo ai ka a e hoike mai ana hoe ua puiwa a hikilele ia ka oia.

 

A e puiwa no hoi paha a e pono, oiai oe e nana ana i ka hinuhinu o ko ahenaea ae e kaulo a ana i ke komohaaa, a ku a nioi ua hoi au i Konia St, oia ka mea i hoohei aku ai i kuu po@ hulahula a poha ae ai no hoi e @ko alo, a ua ike aku au i ko l@ ana ae me ko ohenana a haule i@ ai ke aniani ilalo, a mai lilo i eepa o Waolani. Hu ae la @e ka aka a na eepa o ua poka hulnhulu aia ea, he Dainamika.

 

Kuhihewa au e hoike pololei ae ana oe i ko inoa, eia ka ho ila o kaua pu no i kaunu i ka wai a ka Pepee. Ku pololei no nae ka inoa o na kanaka, no`u iho, aole au i huna i ko`u inoa, o ko`u inoa ponoi no ia i ka wa ae oia, a o kau mau pane a pau i pane mai nei, he mea ole ia, o kuu manao pane wale no ia oe e puana pololei oe i ka haina o kuu ninau.

 

Mahea o ke kino kanaka i Hilo i puaa? A mahea o ke kino wahine i lilo i kuauna? Oia wale no ko`u kumu e paue nei ia oe a hiki i ka hopena, eiike me kau hoolaha, o ka piha pono e kau wehewehe maluna o ka ninau. A i pane pololei mai oe me kau mau wehewehe oiaio, alaila e makana hou aku au ia oe, hookahi paiule silika me hookahi hae Hawaii.

 

A ua kau pane ana mai nei ne keia mau koakaka au, he mea okoa loa ia. Alaila, e manao iho ma oe, ua inu rama makou ia hora a i ole ua eku paha i ka lepe elike me kau mau hoakaka kamalii, a ke kapa mai nei oe ia`u hepepa no Waolani. Auwe, kupahaha no oe, me ko ike mai uo he lady maoli no keia, hoolilo mai @ oe i eepa no Waolani, a he nui wale aku o kau mau pane lalau, aole ia he mea e hoi hope ai o kao noonoo, ma ka, iloa o na lao @. Imua mau loa aku ka leo o @ Hinihini a hiki i ka pahu o ka @ nakila. A ke olelo mai nei oe @ e noho malie au, o hue mai ka oe i na wahi polopolona o ka@ a kana e noho nei. A he mau manao e ae pana. Ia oe wale ku no ia, aohe ia he mea e waia i au, ke manao oe e hui, alaila e mea maopopo o oe ka maka`u wale, a o ko lima huluhulu au i auhihi mai nei owau ia. Kupo@o iho la no ia i na kanaka, aole @ i kupono no ka lede.

 

Ua kuhihewa wau he Keonimaa oiaio oe, eia ka he hupo maaupo hailele loa, e ahu no ka hoi a, kahi haumana a John Unea, o a mokupuni kaili la o Manokalanipo.

 

He wahi ohenapa no hoi ka`u, @a Maseto mai, i kuu hoohuli ana iku ma ke kukuia hema o ka ai @, ike aku ia au @ Kaahikoa e kau @ ke poo i ka uluna, a e li@ ana o Mr. Kapololei.

 

Koha pono iho la no mae i ka oiwi, no`u iho i na oe e manao e hoolaha i na mea pelapela a pau e pili ana no a i mea e pono ai ina kou mau aoao, hana aku oe. Aka he pane oiaio aku nei au ia oe, a imua o na lehulehu a pau elike me kau pane, he mea ole au @ Ka Makaaihana ma kahi hea o kou mau manao hookiekie e lilo@i au i opala.

 

Nolaila, ke pane nei au ia oe elike me kau hoopunipuni, he lo@hi kou maa la ma keia kahua, a ua lohe pinepine oe i ko`u olelo no mau ia oe, a i ole i kahi e ae paha.

 

Ka hou no oe i ka hoopunipuni a, oiai oe he mau la pokole wale no kou ma keia kahua ia oe ka hoolaha, a @hala wale aku no i mua o ka lehaleha, i mea a kauana ai oe a hanohano paha.

 

Nolaila, o na ano a pau au i paue mai nei, ke hoihoi aku nei @o au a pau ia mau haawina maluna ou he eepa, he kanaka makou, he uhane piha na ke Akua i uaua mai. Oia la, lohe aku la ko pepeiao.

 

No laila, @ oe e oluolu mai i ka u noi @ oe, hoi mai kaua i ka haahaa, mai pii aku oe iluna o @ee mai ke kahua, kahi au e @ uao nei e pii, pilikia o tutu ma.

 

Aohe a`u, he opaia no au, aka, @ ka mea io nuku iloko o kuu lu@kei@la, aole loa ia e loaa ia oe a u @. Me ka mahalo a ua o kua mau tausani hoaloha i na hewa a pau maluna o keia @ oiaha, maluna no ia o`u, o ku @lina piha me Mr. Lunahooponopono me na keiki lawe kiani o na papa pai o kuu milimili, KA LEO O KA LAUC@.

 

Ko`u oiaio.

 

KIAHAPUANIKIAKAPUUWAI.

 

Kikihale Lawn & White Gate, Novemaba 10, 1895.

 

KA HUAKAI KAAHELE A KANIKELA MILLS.

 

Aia o Kanikela Kenerala Mill ke kamoe ala i kona alahole no kahi e hiki aku ai i kona mau poo ma Wasinetona a me he moa la, ua hiki aku la oia ilaila i keia wa. Aohe ana huaolelo hookahi i pane aku ai i ko Kapalakiko poe, no kekahi mea e pili ana i ke Kolela ma Honolulu nei. Ua manaoia, he 60 la ana e kaawale aku ai, a hoea hou mai i Honolulu nei. He huakai mama maoli keia a kahi Luna Aupuni.

 

NU HOUO NA AINA E.

 

Aia ka Moi e Siama ke kaahele ala ma na aupuni o Europa me ke ola kino maikai, a ua hoike a @ia o Sinagapoa, oia kekahi o u wahi maikai loa o ke ao nei. A ua huli hoi aku oia no ke kula makauhale o Sh@dha ma A@ @itana, a ua ole @oia, @o kekahi huakai kaahele maikai loa a ua Moi ala e hele ala, oiai, ua hoonui hou ia ae kona ike a me kona makaukau.

 

Ua @ Amerika Huipuia ke @ Chen-Ku o ke Aupuni Emepera o Iapana, a aia oia i ke Kapitala o Wasinetona i keia wa, malalo o ke alakai ana a kona kamaaina, Kapena Baker, ko Amerika Huipuia alakai kaua, e noho ana ma Tokio. Ua hui aku oia me ko Amerika Huipuia Comisina, a luna hoohana nui o na lako kaua, a ua hoohala ia he mau hora ma na kukai olelo ana, no ua mea pili Aupuni.

 

Aia ma ke Aupuni Emeperiela o Iapana, ua hookaawale ua na makai nana e kiai ia Kawada, ma kahi kokoke i Kagaeho, a ua kanoha ia lakou e makaala loa i na wa a pau, a pela pu loi ma Ishikawa. Ua hoolako ponoia na makai a pau me na lako paua ma kela wahi a me keia wahi, aole hoi he newa elike me ko kakou nei, e ike ia nei.

 

Ua hiki ae ma Kobe o Donae, a me Agamoto, no ka nana pono ana i e kulala o kekahi mau mokuahi hou loa, e hana ia nei ma ka pa kapili mokuahi, ua kapaia no ia ma kainoa o keia mau loea akeakamai o Iapana. A ua olelo ia, aole e emi iho malalo o $3,000 o ka pule, ua hiki i ka mahu o keia mau moku, ke kue aku i na ale ahiu o ka moana.

 

Ua hoike ae ka nupepa Kokyo o Formosa aia ka puali Emeperiela i keia wa ma ke komohana o Taikia, a e kaahele loa ae ana lakou a hiki i Chang-hua, no lakou ka huina o ka puali hookahi he 5,000 a e lawe ana kela a me keia i ka Hae eleele. O na puali akeakamai hoi, ua haalele aku lakou ia Taikia i ka la 24 o Sepatema ba aku nei i hala, a aia pu iloko oia puali o Conela Nakaoka, ka mea i olelo ia, ka makani wili ahhiu o Kalahiki mai. A aia keia puali ke noho ala ma Taikia, Taitona a ma Taiwan, a he elua puali i ano kokoke iki ko lana wahi i hoolulu ai, no laua ke kowa o 25 mile.

 

O Formosa, o kahi keia o na Aupuni nui o ke ao nei, i kaua pinepine ai, me ka manao e kaili ae, aka, aole i lilo iki a hiki i ka lilo ana ia Iapana. Ua hoike ia, ua kaua aku o Enelani i keia wahi no ehiku makahiai, aole i manuheu aku, a hoi nele oia me ka nui o na ola i poino. O Tiusia elima makahiki, like pu no ka nele, o Farani, ekolu makakihi, nele noia, o Iapana hoi he ewalu no malama, o ka lilo no ka ia, a haule ka ikaika o ke awa o Ata, i ka mana o na pukuniahi o na aumoku kaua eono o Iapana.

 

O Formosa, oia kahi i oleloia ua papa kolu kona waiwai i ko Inia i lilo ai ia Enelani, aia malaila na pohaku daimana he nui ke gula, ke dala, ka hae, ke keleawe, ke kepau, ka lanaha, a me@ matelia e ae, o Iapana ka oia i keia wa.

 

Ua hoike ia ae ma Chagai Shogyo eia ke hoomaemae hou ia nei ke kulauakauhale o Kyoto, a o na lilo oia hoomaemae a@ he 1,000,000 yen. He wahi ka kelekele keia i na kanaka koa oia Aupuni, i ike ia owai la ka pee@ kupuno no ke kahua kaua, i ka wa w hiki hou mai ai ke kaua E-a, o ke dala la hoi ka mea e hiki ai na mea a pau.

 

Ma keia hope aku, e malama ia ana ka heihei moku ana ma ua aekai o Farani, mawaena o ka moku Enelani, nona kainoa Valkyrie a me ka moku Amerika Defender. Oiai hoi, mamuli o ka lilo ana o ka heihei ekolu a ka moku Pelekane, pela i hooholoia ai e na lunakanawai, aole e heihei hou ma ua wai o Amerika, no lakou na inoa, Earl Duuraven. b Hon. Sir Joseph Runls, ka Haku Mayor o Ladana, a me ka Lede Mayoress o Parisa. Mamuli o keia hooaoli ia anan, e ike aoa kakou i ka hopena o ka moku Defender o Amerika Huipuia, e hiki ana paia iaia ke-holo maluna @ na @le @hiu o ka moana Akela @i a, @ aole paha.

 

LEILEHUA.

 

Auhea wale oe e elima hua

Koa hoa o ka ua me ka makani

Kuu hoa i ke anu o ka hooilo

Pukui i ka poli o ka ipo ahi

E kulii ana wau he manaopaa

Na hua ekolu o Waianuhea

He hoa oe no`u i ka nui manu

He hoa no ka hale hoopili wale

Eia wau la e Kaonaona

Me ka ui kaulana helu ekahi

Puuwai hao kila`e naha nei

Ua kaena au puni ke kaona

Lihilihi o ka la kou hoa like

Kuu pua Oliwa ka`u aloha

I ke ani peani mai ka makani

E hai mai ana i ka nuhou

Ei ae o Uila ma ka hikina

Ua kapa aku ao i kou inoa

A he ui e naalo i ke kupulau

Haina ia mai ana ka puana-

O ke oho Laulii o ke kuahiwi

Hea aku wau, o ae oe

Lauhi-anuhea ma kuu poli

 

Ke au ala oe e kuu aloha

Ma na aie holu o Kaieie

Ao ke i ke kai lai o Kaiwi

Me na nunu maka onaona

Olelo papa oa kuu aloha

Ke ao nei au noho malie

Hookahi no au mea malama

Kuu lei ai poina ole

Ua hooko au i kau olelo

O ko`u kuleana i pili aku ai

Kuu hoa i ka hale hoopili wale

Male Kilihune ua wai a ka manu

Manoalii ko @au na`u e honi

Ko pilo hana olu pili me a`u

I manao aku au o oe ke hoa

Kihei pili no`u e mehana ai

A heaha na liana a kuu aloha

E hoopii nei i ka inaina

Ua ike no oe a he mea ino

Na hana ku i ka hoohaehae

Ke mea wela ia na ka puuwai

Kaomi malie aole paa

O kau ike iini ana aku ia

O ka hene ana iao a ko aka

Oi aku ka manao no ka ae

Ku mai ko kino paa i ka ohu

Laila hu mai ko`u aloha

O ke one laula o Hanakahi

Haina ia mai ana ka puana

Laulii anuhea mai kuu poli

Hea iho ne wau o ae oe

O ka Ohe Laulii ia o ke kuahiwi.

Hakuia E

            SELA KAAIKLIKI.

            Alanui Maunakea Nov. 11, 1895.

 

KA HALE LAKO HOOLEWA

 

E hoomanao ka lehulehu eia iho ka hoolaha a Mr. C. E. Williams a me kana keiki hiapo Eddie Willim, e poloai ana i ka lahui Hawaii a me na lahui Hawaii a me na lahui malahini e kipa aku i o laua no na kanikau, kaa hoolewa a me ka pahu kupapau o ia ano kumukuai like ole, e kupono ana no ka mea ilihune a me ka ona miliona. Mai poina.

 

NA HEIHEI MOKU LIILII.

 

Ma ka Poaono ae nei, Novemaba 16, oia ka la hanau o ka Moi Kalakana i make. Ma ia la, e malama ana ka hui heihei moku liilii i ka lakou hana lealea maloko nei o ke awa o Kou nei. A o ka rula o keia heihei ana, oia kela. O na moku i oi aku mamua o 40 iniha wai, alaila hooholoia, a o ka moku e puka ana e loaa iaia ka makana kiaha dala e kuni ia me na hua palapala moakaka, penei, “Kaliaikanuu ka Moiwahiao Kauaimake Kapiolani,” a e ku@ hoi ka @ o ka mea na@ @ @ i paka ma ke heihei @.

 

@ i ae ia na moke e ia @ ko@ o @ako o keia heihei ana ua aale oi ha lala no ka nui hoi@@ moku liilii. A i na makahiki @ pae, e malama mau ia ai keia @ hei moku liilii.

 

NA PIO KALALAINA.

 

@ kekahi palapala nei i ka Mana Hooko e huikala ia na pio @ @ paa nei iloko o Kawa, i kekahi ia manawa o keia mua @, a ua ike i@ makou, ua piha ka @ a oi ma@no ua e kako ana i keia hoi, me ke mea la uae paha, ua oi loa aku na inoa i loaa i keia manawa mamua o ka makou manawa i ike au ua lawelawe ia keia hana e kekahi opio wahine, ke kaui hoi o na wahine a kekahi aloha aina o noho mai la me ka hoomanawanui i ka inea no ko lakou hooko ana i ka mea a ko lakou lunaikehala i mamao ai he pono, a i kue hoi i na kanawai e ka aina, oiai lakou e hana ana pela.

 

Ke kokua nei makou ma ke lahele a keia wahine opio he hookaika nei me kana mau opu makamae makuakane ole, e noi aku i ka oluolu o ka Mae Hooko e a pono koke mai i keia u ao manao kalokalo a kekahi o na makaainana e no o @ malalo ka malu o keia he hana e hoopilikia ai i ko ke aupuni hooko ana mai e hookuu ae i keia poe pio aloha aina, aka, he hooi ana aku keia i ko kalou mahalo ia e ka lehulehu, me na manao oiaio o kealohoa ka@. O ka makau keia @ kalokaio ae nei, a hooko ia ma keia noi.

 

KA HOU PAHI MANAONAO.

 

Mawaena o ka hora 3 a me 4, o ka anina la Sabati nei, ma kekahi uale e ku nei ma ke Alanui Hotele, kokoke i ke Alanui Maunakea, e noho ana kekahi keiki Pake opio o 15 makahi, me kona makuakan hanauna, nona hoi ka ino o Ah York, me ka palaka a nanea o kona noonoo, me kona ike mua ole, e loaa mai ana kekahi hana weliweli maluna o kona kino opio, mai a Wong Look mai, kekahi o na Pake e noho pu ana, i pili pu me ka rumi ana e noho ana me kona makuakan hanauna.

 

Ua hou ia oia i ka pahi pepehi bipi a kono loa iloko o kona opu, a ua hemo mai hoi ko loko mau mea paahana iwaho. Mamuli o ka ike ana o keia Pake e make ana keia keiki opio, ua huki mai la oia i ka pahi mailoko mai o ka opu, a kiola aku la ma kekahi wahi, a mahuka aku la oia mai kana wahi i hana ai i keia hana manonao, me ka ulu ole o kekahi paio hakaka ana mawaena o laua, kekahi me kekahi.

 

Ua mahuka aku ka limakoko mamua o ka hoea ana mai o na maikai, a loaa aku la oia e waiho ana iluna o ka papahele, ma ke poo o ke alapii o luna, e ku ana hoi he elua mau bakeke wai piha i ka wai, a ua loaa pu aku la ao hoi me ka pahi a ka limakoko i hou ai i ke keiki opio, e waiho ana ma kekahi wahi kaawale aku mai kahi aku a ke keiki e moe ana iloko o ka auwai koko e hele makawalu mai ana mailoko mai o kona kino.

 

Ua lawe koke ia ka mea i poino i ka Halewai, a mailaila aku no ka Helemai Moiwahine, kahi i kamau iki ai oia i kona mau ehaeha a hiki i ka hora 2 o ka wanaao Poakahi nei, ua pau na ehaeha, a ua hoomaha aku la kona kino no ka wa mau loa.

 

Ua nanowale a nahuka aku ka mea hou pahi mai ka hora 4 a hiki i ka hora 11 o ke aumoe la pule nei, ua loaa ae la kekahi lono i ka Halewai, e hoikepana, u@ ike ia @ kahi kokoke i @ rumi o Tong Hing Society o ke@ lono i hoike ia aku la, lua elekoke aku la o Lutauela Hart a me Needaani a me kekahi poe e ea, a loaa aku la oia e pee ana mahope o ke pani puka, o kekahi hale iluna a ilalo, e ku ana ma kekahi aoao mai o ke Tong Hung Society. Ua hopu ia oia a lawe ia i ka Hale@ a mahope a na @iuauinau ana, ua lawe loa ia oi no ka Halemao Moiwahine, no ka loaa mai o ua hooia mai ka mea hou pahi mai, a ua hoike ae oia, oia no ua Pake la nana oia i hou i ka pahi.

 

Ua make ka mea i hou ia i ka pahi i ka hora 2:30 a.m. o ka wanaao Poakahi nei, a ua wai ae ka Hope Ilamuku i mau Kiur@ Koranero no ka imi pono ana i ke kumu o kona make ana, aole i puka ka lakou olelo hoohele, a hiki i ko makou wa e puka aku nei.

 

KA NOKUAHI KINAU.

 

Me keia huli hoi ana mai nei a ka mokuahi Kinau mai na Hono mai a Pillani, oia paha kekahi o na huakai oi loa aku o ka holo ana i hoau ai ma keia mau kai o Maui a me Hawaii, oia hoi, ua holo ia mai @ @ a @ ikia uapo o Ainahou @ ninute. He keu keia o ka Hol@nama loa ana i @ ai, e haawi ana i ka huina na@le ma keia kuu@an ana i ka holo @ 20 a oi mile ka hera. Pu-a ka nahi i ke Kinau, aohe he hoa eiike ai; ua ko@u moku Kaleponi maole no. Lealea na ohaa ka kau.

 

HE HANA MAIKAI.

 

Ua lohe wale mai makou eia ke noonoo nei na Luna Kiekie o ke Aupuni e hookuu huikala, aku i no pio Hawaii aloha aina mamuli o ko lakou manao aloha i na Hawaii i komohia i ka pilikia, a @ hoopai ia no na makahiki Ioihi. Ua pakui ia aku keia manao aloha no na pio aloha aina e na hoaloha o ke poe pio, ma ke kakau ana i kekahi palapala hoopii i ke poo o ke aupun Repubalika Hawaii, Mr. S. B. Dole. He hana maa mau keia iwaena o na hoaloha o ka poe no lakou na makamaka i paa malalo o na ahewa ana a ke Kanawai me ua aina a pau, e like me ia e hana ia nei e kekahi poe Hawaii a me kekahi poe haole. Aka, o ka mea hilu loa o ka hoole ana o kekahi poe Hawaii, i kapala lakou he mau hoaloha no Wilikoki, Bipikane, Jonh Wise, Tom Poole, a me na hou e ae e paa nei ma Kawa, nona keia palapala nonoi, me ka olelo mai ua ao ia aku lakou e kekahi poe aole e uwalo aku no keia poe i hooikaika no ka pono holookoa o ko lakou lahui ponoi, aka, e ku no e paa malie a hiki i ka wa e hoihoi ia ae ai ka Moiwahine, kekahi mea maopopo ole a kekahi e kuko mau nei maluna o na kumu maopopo ole e ku ai ia manaolana. Ua wikiwiki kepoe i ka hoole i ko hai pilikia ana, aka, ina no lakou iho nei ka noho paahao ana ua emoole loa lakou e paiauma hele me na palapala hoopii e kokua ia aku e ka lehulehu. Ua lohe mai nae makou ua oluolu no na luna aupuni i ka huikala ia o na Hawaii i ka la 28 ae o Novemaba, ka la i ke Aupuni i hoonoho ai he la Hoomaikai i ke Akua.

 

N@ @ HOU O KA OIHANA MAKAI.

 

Ua ike iho makou maloko o kekahi nupepa puka ahiahi o keia kulanakauhale, i kekahi mau hoakaka ana o na rula hou oia oioihana a ka Ilamuku i hookaawale ae nei i puuhonua no ia oihana, a i ka makou hoomaopopo maoli iho i ke ano o keia mau ruia i hana ia ai, ua hahai ia no ia mamuli o ke kulana opiopio o ke poo oia oihana, a ma o kona ike a me kana kuhikuhi ana i hooko ia ai keia mau ruia hou o ka oihana Makai e pili ana i na Makai a pau o Honolulu nei.

 

Ua hiki no hoi i ka poe i loaa @ lakou ka noonoo maikai, he @a @a keia e kipaku ana i ka po@ i loaa ia lakou na makahiki ke kanaka ua oope like paha me 30 a 40 paha makahiki, a o ka la kou hana pono wale no, o ka haalele koke iho i ka hana mamua o @a hoopaa maoli ia ana mai, malalo o na kuhikuhi ana a keia mau buke rula i hoolawa ia ae nei iloko o ka oihana Makai o keia kulanakauhale, a mai lilo @oi keia i mea e ehaeha ai ka manaoi o ko makou hoa kauaka e lawelawe ana ia oihana, oiai makou e hoike ana i ka mea oiaio, me ka huna ole.

 

I mea paha hoi e maopopo ai, aia no he mau aweawe o ke hoopilikia ke hekau la maluna o kela mau rula, e hiki uo ke hoomaopopo ia iho malalo nei kekahi oia mau mea, a na ka uhane @e o kela a me keia e wae nona iho.

“He kanaka o 20 makahiki a oi aku;

Ua hoonaauao maikai iu” a pela aku.

 

@ manao makou, inu a loaa @ kowa kaawale no ka kakou

 

@

koa i na @

@ulehu ke ole ia @

pilikia @a i ke @

naka he@ lu.

 

Aka, ina no nae e@ maoli iho ana na ma kaupuka@ @oke iho ana ne lakou i ke @ @ keia mau wahi rula a makou @ lawe mai ai, he mea ao e hoopoi @ o ai i na makaia, aia wale ua a ku pololei elike me ua kuhikuhi ana a ka rula, ainaia pua ia kana ka ma ka oihana.

 

LOAA I KA MA`I HUKE.

 

Mawaena o ka hora 2 a me 3 o ka auina la Poalua nei, ua halawai aku la ka ike o Kauka Herbert me kekahi keiki opio Hawaii, i loaa i ka ma`i huki, e hookui ana iluna o ka pohau, maluna o ka honua.

 

Ua hina oia ilalo, a oia ka wa o ka Kauka i holo koke`aku ai, a hapai ae la iaia iluna, me ka hoopakele ana i kona ola, me kekahi o kana mau laau, a ua hoihoi loa aku oia i ke keiki i kona hale ua loaa ke maha iaia.

 

Pakele ke o`a o keia opio, maipoino i na aole e loaa koke na kokua ana iaia, o ko ka Haku uhane ia.

 

KUU LEI DAIMANA UA HALA.

 

Ma Kailua, Kona Akau, Hawaii, i ka hora 2 o ka wanaao Poakoku, Okatoba 21, i komo mai ai ka anela o ka make, a lawe aku la i ka hanu hope o Charlotte Napahuakolu Burgess, i ke kanako o kona mau makahiki a me ekolu mahina, me iwakaluakumamakahi la ma keia ao mauleule, iloko o na la ekolu a me ka hapa o kona kaa mai ana.

 

Hookahi pule mamua o kona haalele ana mai i keia ola ana, ua hanau mai la oia he kaikamahine a ma ka hora 8 a.m. o ka Poaha nei, Okatoba 30, ua kii ia mai la no e ka make a hele pu aku la no laua ma kela aoao mau o keia ola ana.

 

Haalele mai la ia`u kaua kane a me ka ohana lehulehu e kanikau aku no laua ma keia aoao o ka maluwai eleele o ka make, me ka u me ka minamina, me ke kaumaha luuluu me ke aloha walania kupouli e hana nei i ko`u puuwai.

 

A ma ka hora 4 p.m. ua malana ia he anaina e ka Rev. W.M. Kalaiwaii, maluna o kona kino, a kamoe aku la kana huaki hope no ka uka Kaluulu, ka home hoi i Hanahua, kahi hoi a kona kino e moe nei i ka moe kau a hooilo.

 

He kaikamaaina o a na Alexander Auld a me Loika, o Honolulu kona one hanau.

 

Ua hoopua ia maua me ka berita o ka mare, ma Kalaoa, Kona Akau, Hawaii, e ka Rev. G. P. Kaonohimaka, i ka malama o Augate 23, A.D. 1873, o ka loihi o ko maua uoho aua iloko oia berita maemae, he 22 makahiki me@ua mahina, a hualele mai la oia @u kona hoapili o na ia opiopio @ loaa ia maua na keiki he 12, a @ ehu i lawe ia aku, a he ewalu hoi e u nei me ka minamina nona, ua hele ka makua i ke ala hoi ole ia hualele mai ia kakou.

 

He wahine maikai oia he hoo@pa @na malihini he heahea i ka @ kiekie a me ka poe haahaa i ka poe ilihane a me ka poe waiwai.

 

Ua kua aku la kona luhi; i ko ai ka olelo a ka buke nui nana no i haawi mai ai, nana no i lawe aku e hoomaikai ia ke Akua ma@ lani kiekie, he malu ma ka ho@ hoaloha i kanaka.

 

@ ALEX. BURGESS.

 

Kailua North Kona Hawaii, Okatoba 31, 1895.

 

KA BUKE LAPAAU HAWAII.

 

O ka poe a pau e makemake ana i keia buke, e kauoha pololei ae ia Mr. T.P. Spencer, Honolulu, a e hooili pu mai hoi i ke @la, i pau ai ke kanalua o ka mea maua i hoopuka aku heia buke lapaau o na aao lapaau Hawaii kahiko loa.