Ka Oiaio, Volume VII, Number 37, 22 November 1895 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO KA PUHI OLAUMEKI. KA MEA ILIKE ME KA ILIO Puaapualenalena [ARTICLE]
HE MOOLELO KAAO HAWAII NO KA PUHI OLAUMEKI. KA MEA ILIKE ME KA ILIO Puaapualenalena
Ka imi ana i kona kahu—Pela no "keia Puhi kanlana i oleloia j He Puhi ka i'a—He oai ka Oia hoi. ua nui ka ai ame na raea e ae ia laua na makua, t e(r« l'a wale no ka hemahema i koe, noiail, ua olelo pu oia me kona mama a ua ho!o. A oia kanaka i olelo a> r k» kane a >ona makuahine • hele i Ewa, a e oieio aku ana i kona mau makua ponoi a me kpna hanau niua Kapapapuhi e hoouiA mai i kona hanau ia LaumAki e lawe mai i ka i'a a niki ina LaieoaaJoo, ua holo pono keiauianao mawaena o iak«u. i k« kakahiaka nui o kekahi I* mahop* ihooka iak«>u paina »na, ua liuliu koke ae Ja o Pueo i kona hele ana me kana wahi o{*eupe h<* mau wahi kuina kapa Paiula. a n»a niua ae o kona hele ana, ua hai i>ololei inai oia Mokumeha. ii P(ivo e hele poloLei.% hL&i ma Honoulinlu a e ninau makua, a e hai poiolei akui'mua o kona kaikuahinehanau ma'Kapapapihu. I ka pau :«na o keia mau oielo, ua > ia ke alwha bo|>e mawaena o iakou a hele mai iao Pueo no ke alaheie me kahi haawe e kau aua i kona kua me kahi o like me ke ano mau o ke hele ana o ka kahiko, a«»le e hauoli ia Jakou ia mea, no ka meahe opeooe Ju a ke aianui. la Pueo i he]e mai ai i aa la nei, aoleoia i hele ma ke alanui a. Mokumeha i heleaku ai ma Waiauae a ma ka Lae aku o Kaena i holo ke melea Wahineomao i kii aeai ia Hiiak^,
A ke manao nei ka mea kakau mooleio, ua kupono no i ka mea heluhelu ke puaaa ae i keia aoao hooheno. Kuu aikane i ka ]a o lalo e A po kaena 1 ka ehukai a ke kai Kiuu iho la i ka lau 0 ka ai Ja Ehu 3 ka la Kaulu o Polea e £ hoopo niai ana ka oe ia'u Kuu pua rose ka'u mea nūi I ka hoopuiu ia e ke kehau Kuu hoa aie pu oia uka puanuagy Auhea oe hoi mai no kauaI ka hele ana mai o Pueo a hiki i ka palena o Koaiauloa a me Waialoa raa ke ahua (wUaupo, ua hele mai la oia a Piikalauae a pn mai ia oia raa ke kula o ka Moo, kahi i ia Pae aku la i Waiaiua I ka ehukai 0 ialo <) ka po kohaehae Mahina opulepuie. Ka haie palauhulu I paia e ke onaoua. Aia ia Pueo e vii nei i heia ko!a ioihi a hiki ma kahi o ka pohakn kaulan», e kahea ia ai ka poe o Ia!o 0 ke awawa iho ina oieio haiiiiii ke au kahiieo. a he poino uae ka oleio peia i ka poe kanika oiaiō mai, aia no keia ke hoomau nei i ka hele ana a haia ko kuia. ke kn<a o Halahope. A ke aui ae ia ke kuahiwi o Kaa--1« ma ko ia nei aoao akau me ka moakaka pu, a iaia i alawa iho ai e waiho paiaha mai ana ke kuia o Halemano, ka aina kauiana i na la 1 aui aku la. Aia imua o kona inau uaka e nana nei i ka uka o W'ahiawa a rae Kukuiioko kahi hanau o na 'ni nui o.Oahu nei, kahi uo hoi keiajo Laelohelohe i hanai ia ai e Kapukaihava kekane a Waka. A no keia wahi no hoi kela mel» hoaeaea kaulana a Ua 1 haku ai. Ehuehu Haleinauao i ka iau lehua Kanu no i 04 pua o Knkaniloko Aloha ka ieo o ka wai e I ka hea ana mai e ana oaaua. laia i hele mai nei. ua iho mai la keia ma Waikoioa ma ke kahawai. aia no hoi e ku mai ana no na hale « ko iaila po« kawaaina. ? O leah» keia «pa mai ai o kā makani auu i oi«(o ia. I aha ia la oe e ka Waikoioa K ka makni »nu o Lihue He hue howa na ka hau i malama- : • nui He nui no au he hiapo na Kao*hoa ■ He akoakoa na wahi kauiana o keia niau inoa aina a kahi nookahi ma ku meie e uau pono ai k«a wa-
I ka kikī ana oīa eei ilalo'oi©] «aftawski, ua bookiia aku ia i kasn U«*we mal ke kua akn. -4i» ioi; ua wehe ae la keia i k»*' Meaaiiho la a maonaa ina mai 1« boi ka wai no»ka boot»a-a aoa &ku boi i &onp, waihona ai. no ala no hoi *katia Ikoi pale aka i ka enemi, a mahope īho o kooa ai aoa. ua hele mai Ja kda no ke kuia o Maiamaaui a hiki i Lihne a me Maonauna. kahi no hoi keia nanft e ko~ no aaai i« oe i ka mea heiuhelu e hoohene ae ai i ke meie a Kaianiwaiakua, Kunuiakea, Kiwala'o. Kaleiopspa, Kauikeouli 111. Hao na kepa ka hau o Lihue Hoki i ke kaulawaha e Haieauan Ke holo ala i ke kula o ka neoneo . T moe au i na uka o Malanui Mokumoku ino i ka hoio a Kaleua I na kipAlale a Kawaiaoula Mai Waiuiaa no a W«hi*wa e 0 kuu inoa ua lonu ae nei. Ikahala hope a.\a o Lihue" aia keia ke iho hei i ke Kulaokeaumoe ka makuahine, a na ua keiki ala i hoouna niai nei ia'u e heie mai ao 1 a olua e haawi inai olua i i'a n&u e hoi ai ia Koolauloa, a oia ka'u mea i heie uiai nei i ke loa. Ika lohe ana o kona kaikoeke ī keia mau olelo, ua pane ae la o Kaihuojmiaai ī ka huaolelo ku i'oo ke aloha kaikuahine. Ae he i'a wahi no ka hoi ia, o ka pokii hol k«aTa « hoi ia'u, aole hoi oia e hele mai ma ko'u hope no ka m«a. He mea ioaa ke keiki ia'u i ka imi īa ao ka pokii nōle e loaa. Aole auanei e hiki ia oe e ka mea heluhelu Ke olelo iho. he nani a naaeuaae maoh n<> ke ann i'o maoli a tne ka waiwat o kma mau huaole-, lo a ke aloha nui waleakapoei kahiko. ! I ke ka'i anu ae o kaia ma'i olelol ua olelo hou tuai la u Kaihuopaiaai _ho ī'a io no lioi ka maoa, #ia iuo4a iloko o ua īpu e waiho m:ii la, ua uiiko i ka paakui, a eia ae la i'a, la iiuua o k6 kaupoku o ka halo e ope uaai !a a ua maloo tnai lai ka la. ✓ A aia keia i'a la ilunao ka haka kahi i kaulai ai. a he kanaKn. ka mea naua e lawe, a eia ka pilikia nui o keia toau ano ī'a a'u e haawi nel ia oe, hoi no paha auanei oe a Koolauloa. noho aku no paha au anei olu» a pau no ka i'a, a o ka hana no paha auanei no paha ka wahine oka hoouna mai no ia oe i Ewa nei ī ka i'a e hele pinepiae mai ai oe i ka loihi, nolaila, eia iho ka mea iaia ka i'a au e hoi la o ke kaikamahine a kaua o ka hanau |ia o ua keiki ala i uoho aku la iue [k® makuahine, a ke haiwi aJa ua i opioala a kaua ia i'a ia o sa i'a ia puni ka makahikie ai ai, he f'a na
kela a me keia tnea e ai ai a heomauuauna, a e m olua a hiki i ko olua man la hooe a » koe aoa no ka i'a na na hanauna o keia mua aku.