Ka Oiaio, Volume VII, Number 40, 13 December 1895 — Page 3

Ka Oiaio.

 

NA HANA HOOPAHELE.

            Ua lilo i mea hookahaha i ko makou noonoo, ka hoolilo nui ana o kekahi poe limahana o ke aupuni e imi mau i na mea e hoopoino wale ai i ko lakou mau hoa kanaka, i wahi e ho i ak@ ai i @ lakou mau pomaikai pilikino iho.

            He hana keia @a maa mai ka wa kahiko mai a hiki i keia wa, me ka uku ia no e ke aupuni he mau uku mahina ko lakou; a o kekahi poe hoi o lakou, ma ka mahelehele ana i @a waiwai pio i loaa mai ma ka lakou imi pahele ana ma ke ano e hoopilikia ai i ka lehulehu.

            Ua komo iloko o keia hana kekahi puulu o ka poe palaualelo, a o lakou na kauwa hoohana@na e hooko ka makemake o na poo maluna ae o lakou.  Ua hiki ke hoomaopopo ia keia mau hana popopo iloko o ka oihana makai o ke aupuni, ka oi hana hoi nona na kanaka like ole, e aahu ana ma ke ano Makai Kiu, huikau.

            E ike ia no keia ma na hihia puhi opiuma, na cifa, pepa piliwaiwai, hana bia a pela aku, hopu ia a hoopai ia, ina he $50 $100 a pii aku iluna, a ke uku ia aku e ka poe a lakou i hopu ai, kani iho la ka aka, a lanakoi hou ae la na manao, e kii hou ia mea ma e hopu ai a pela aku.

            Ma ka noho ana o ka Aha Apana i kakahiaka Poakahi nei, ua lawe ia mai ka hihia o Keawe no ke kuai bia me ka laikini ole, a i ka wa i lawe ia mai ai na hoike a Kiki a me Maiola, ua hiki ia makou ke ike iho, ua hanaia kekahi hana pelapela a ku i ka hilahila e kekahi o na poo maluna ae o keia mau kanaka, ma ka haawi ana aku i ka 25 keneta, me ke tini e hoopiha ai i bia, i kumu e paa ai ka mea i imihala ia, oiai nae ka mea i hopu ia, e waiho ana i ka ma'i no elua pule a hiki i kona hopu ia ana e na makai, malalo o Cordes, kekahi o na makai kiu hopu lawehala.

            Mamuli o ka hoike ana mai o ka mea i hoopii ia i ka mea oiaio maoli, ua loaa i ka Lunakanawa ka noonoo maikai e hookuu i ka mea i hoopii ia no ke ku ole i ka hewa, mamuli o na hoike a na ikemaka.

            Ke manao nei makou he hana imihala keia, a e pono oia poe e hopu ia a hookolokolo ia no ka hewa aea haukae, ka poe nana e hoohaumia nei i ka inoa o ke aupuni, mamuli o keia mau hana ano limanui.  E pono e hoopau loa ia keia mau hana ano popopo iloko o ka Oihana Makai.

 

UA HOPU IA.

            He mau pule ae nei ka hoonakulu ana o ua lono ma na alanui o Honolulu nei, ua hiki mai kekahi poe e manao nei e hookahuli i keia aupuni e ku nei.  Mamuli o keia lono, ua loaa aku la na hoike ana ia Ilamuku Brow@, ua haalele aku kekahi poe i na kapakai o Kaleponi, a ua hiki mai iloko o ka malama o Novemaba i hala.

            Mamuli o keia mau lono, ua hooi loa ia aku ka makaukau o ke aupuni ma ka hoolako ana i na pu a me na poka, me ka hoomahuahua ana i na kiu hakilo ma kela wahi keia wahi.

            Ma ke ahiahi Poakahi nei, ua hopu ia o Kauka Underwood a me Sheridan, he mau ohua na ka moku kalepa Waila i lawe mai ma ka la 4 o Novemaba, no ka hewa he ohumu kipi.  Eia laua ma na paia o Kalakaua Hale i keia wa, no ke kali ana i ka hopena o ko laua hihia.

 

KA AHAOLELO O AMERIKA.

            Ua wehe mai nei ma ka Poakahi aku nei, Dekemaba 2, ke Kau Ahaolelo 54 o na Mokuaina Huiia o Amerika, a o ka mea ano nui wale no, oia ke koho ana o na @ o ka Hale i alakai kakaolelo ma na mea pili kalaiaina, a iloko o ka hakoko ana o na aoao alakai ekolu iloko o ka Hale, oia hoi ke Demokarata, ka Repubalika a me ka Pop@lisi, ma ka waiho ana mai i ka lakou mau inoa pakahi, oia o Reed, he repubalika no Maine, o Crisp he demokarata no Nebarasaka, a o Bell o Colorado, ka Pop@lisi a na puka ka aoao repubalika @a o Reed la he 132 balota.  Aohe no he mea @ nui i loaa mai ia makou e pili ana no ka Ninau o Hawaii, me he mea la, aia paha a kuene pono iho na hana.

 

E HIKI MAI ANA.

            Ma ka Alameda o ka Poaha ae nei, e hoea mai ai o Michael Davitt, ke Alakai wikani o ka poe Irelani, a o ka pukuniahi a kuhikuhi Puuone hoi nana e rula nei ka aina holookoa, ke aupuni hoi e hakoko mau nei no ka pono kaokoa mai na hana hookaumaha mai a na haku aina o Pelekane, maluna o ka lepo o ko lakou aina makuahine.

            He mau mahine ae nei kona hoohala ana ma na Panalaau o ka Hema, a i kona wa e hiki aku ai ma Okalana, Kaleponi, e hoohala iki iho ana oia he mau la kakaikahi me kona mau pilikoko malaila, a mailaila aku a Nu Ioka, kau maluna o kekahi moku lawe ohua a hoi aku no kona home ma Ballyrack, kokoke i ke kulanakauhale o Dubelina, ko Irelani kulanakauhale Poo Aupuni.

 

UA HOOPAAIA NO KA AIE.

            O kela moku holo lealea Eleanora, o ka Ona Miliona Slater o Norwich, Konetikuta, ua hoopaa ia oia no ka uku ana i kona mau bila aie o $87.50, mamua o kona holo ana aku no ka hikina.

            Aole i poina ko Honolulu nei poe i ka hoomanao ana ae, he mau mahina i hala ae nei, ma na wai oia o ke Awa o Kou nei kahi i hoolulu ai, a maluna hoi o kona hokua, ka mea nona ka moku a me kona ohana, no ka hele makaikai ana a puni ke ao.

            O ke kumukuai o ka Eleanora, ua oi aku ia mamua o ka $300,000, a no ka hoomaemae ana, pena ana, a me ka hoohinuhinu ana i kona mau mea hoonani, i kauoha hou ia aku ma ka hikina, ua kokoke aku no ia i ka huina o $500,000.

            Aka, o ka mea kupanaha nae, aole e hiki i kona ona moku ke uku i kela mau dala he $87.50.  Oiai no nae ke ahua o ke dala e ku ana no mamua o ke alo o ka mea nona ka moku.  Ua hoopaa ka Ilamuku o Kapalakiko i ka moku, a hi@i i ka wa e uku ai kela huina dala.  Hoakaaka no hoi na hana hookalakupua a keia Ona Miliona.

 

UA EO MAI NEI I KE KEIKI.

            Ua kaa mai nei ke eo o kela hihia koi a Rudolph Spreckels e kue ana i kona makuakane no ka huina o $500,000 e pili ana i ka mahiko o Paauhau.  A aia no hoi kekahi keiki a ua Ona Miliona la, ke liuliu la no ka hoopii ana i ka Hawaiian Commercial a me ke Sugar Company, a me kekahi mau aina waiwai e ae, a e waiho ia mai ana imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie o ke Aupuni Hawaii.

HE LAINA MOKUHI HOU.

            Mamuli o na lono i wawa ia'ae ua loaa mai nei ia Loio Charles Creighton, ma ka Australia o ke ahiahi Poakahi nei, i kona wa i huli hoi mai nei no na mokupuni o Hawaii, ua lawe pu mai oia he comisina no ke kukulu ana i kekahi laina mokuahi lawe ukana mawaena o BayCity, (Kulanakau Kaikuono) a me Hawaii He hooka@ ana mai ia @ keia @ nele o ka aina.  O ka makou keia e ake nei, o ka hooko i@ ia mai o ka hopena o keia mau lohe e hauwawa hele nei.

NANI KE ALOHA.

            Aole loa, he mea nana makou i hookonokono mai, e ka@ akea aku imua o ke @ makamaka heluhelu, @ wale iho no, oia ko makou hoomanao ana ae i keia mau olelo w@ a ka Li@ o Kona Akao, i hoike aku ai me ka @ iho, me kona puuwai kapalili o ke aloha aina, i kona manao loea kalaiaina a me ka ike kuhohonu no na hopena e kau mai ana maluna o Hawaii, no ka manawa kokoke e piha ka 20 makahiki a i keia la, ke ike nei kakou, i ke ko ana oia mau olelo a kela kanaka naauao nui wale, a oia kana i pane ae ai:

            "O ke Kuikahi Panailike, i waiho ia mai nei iloko o keia Hale Ahaolelo, (oia paha ka Ahaolelo o 1876-78 paha, ke ole makou e kuhihewa,) he kuikahi popopo loa ia, a o ke alahele no ia o ka Hoohui Aina me Amerika, a ke ae kakou e hooholo i keia kuikahi, ua like ia me ko kakou ae ana aku e hookomoia mai ka ihu o kekahi elepani nui iloko o keia Hale, a mahope mai kona mau wawae pepeekue, a o kona kino holookoa mai ka panina."

            Ua ko kela mau olelo a Pilipo, eia kakou ke hakoko nei me ke kino holookoa o ka elepani, oia hoi ka Hoohui Aina pakaha.  Nani ka walohia o kaua mau olelo ana i hoike akea ae ai ma ka papahele o ke Keena Ahaolelo o Aliiolani Hale, a ke kau mau nei ia mau huaolelo ma na paia oia Keena, me he mea la, ua kahakahaia a paa loa ma kona mau paia, a ke ku mai nei lakou a hawanawana, o Pilipo ke kanaka aloha aina mua loa, i kue i ka Hoohui Aina, a oia ka kakou inoa mua loa e papahi iho ai ma ka papaku o ko kakou mau hoomanao ana me na olelo kehakeha loa a KA LEO e papahi iho nei, "o Pilipo ka Hikimua ma ke Aloha Aina." Nani ka walohia o kana mau olelo hoonaauao i kona lahui ponoi.

 

KA HIHIA OHUMU KIPI.

            Ua lawe ia ae imua o ka Aha Apana ma ke kakahiaka Poakolu nei, ka noonoo ana o kela hihia ohumu kipi, aka, mamuli o ka make ana o Lunakanawai Biketona, ua hoopanee ia ka ninauninau ana, a ma ka la iho la inehinei, a aole i maopopo ia makou na mea i hana ia.  Eia na mea i hoohuoi ia malalo o ka malama ana a ka Ilamuku Baraunu, ma na rumi paahao elua o lalo o Kalakaua Hale me ka maikai.

KA HOOPII KULEANA.

            Eia ka hoopii a ke keiki a ka Ona Miliona o ke Kulaokamaomao, kona makuakane ponoi, no kona kuleana iloko o kela mahiko waiwai nui o Maui, imua o ka Ahahookolokolo Kiekie o ko Hawaaii Paeaina, a o ka manawa e hana ia ai o kela hihia, aole i maopopo ia makou kona wa e hoohana ia ai, a me he mea la no paha, aole no e hana ia ana ma na Ahahookolokolo o Hawaii, mamuli o kekahi manao i hoikeike ia maloko o ka nupepa "Kahea" o Kapalakiko o ka la 22 o Novemaba, a penei iho kekahi mau olelo ana i hoike kue ae ai no ka hookolokolo ia ma ko kakou Ahahookolokolo:

            O ka Hui Mahiko Hawaiian COmmercial a me Sugar Company, ua hanaia ia malalo o ka palapala hoohui malalo o na kanawai o keia Mokuaina.  O na lala o ka poe i komo iloko o keia hoopii, oia no o Rusell J. Wilson, Mountford S. Wilson, Chas. S. Wheeler, Rudolph Sprecker, a me B.J. Hoffasker, o keia poe a pau, no keia Mokuaina wale no lakou a pau me ka mea i hoopii ia Claus Spreckels, he poo kamaaina hoi no keia mokuaina.  O ka mea i hoopii ia, malalo o keia kumuhana ano nui, he mau pono kaokoa kona, ua loaa iaia ka mana e hiki ai ke kue aku i keia hihia, a e hoao hoi @ ma na Ahahookolokolo o keia mokuaina.  Aia no he mau palapala hoo@ mai na Ahahookolokolo mai o keia Mokuaina, e hookomo kue ana i ke @ iloko o na Ahahookolokolo o Hawaii, no ka lawe ana @ ia Mr. Spreckels, iloko o @ mam@ mai a lakou aku, @a lakou e hana ana i ua mau koi la ma na Ahahookolokolo o kona aina ponoi.

            @ e hoomaopopoia, he makahiki me ka hapa ae nei i liala, ua lawe mai o Gus Spreckels, i kana hoopii mai Hawaii mai, a i ka mokuaina o Kaleponi nei, no kona kuleana iloko o 600 eka, no ke pani ana i ka moraki a kona makuakane i hana ai, a o kana koi, a me na hooiaio e pili ana ia mea, ua hoike mai ia i kona paa @, a me ka loaa ana iaia o na pono a pau ma kela hoopii hoohalahala ana i kona makuakane, a pela aku.

            Ua hoike ae na nupepa la, he aina lei alii ua ania la, a he elua wale no mea kuleana ma ka mahelehele ana, oia hoi ka Moi Kalakaua, no ka pono a me ka hanohano o ka nohoalii, ka mea hoi i lilo i panihakahaka no ka lalani Moi o na Kamehameha.  O ke kamaliiwahine Keelikolani, ke kaikamahine i pili loa i ka lalani o na Kamehameha, oia ka mea i loaa na pono ma keia hana.

            A ma ka makahiko 1889, ua kuai aku la o Kellikolani i kona pono a me kona kuleana a pau iloko o na aina leialii, a he elua makahiki mahope mai, ua lawe ia mai kela kuai, a hoopaapaa ia e na loea kanawai o ka Ahaolelo o 1882, e kue loa ana i na kuai ana a pau i hanaia, e ke Kamaaliiwahine Keelikolani, a iloko o ko makou hoomaopopo ana me ka walohia ke poina ole nei makou i na inoa o keia mau kanaka Hawaii puuwai haokila, a he kuhikuhi Puuone kaulana loa hoi ma na mea pili kalaiaina nona ka inoa o Pilipo, "ka Liona o Kona Akau," a me Simeona Kaai, ka Limakui o Maukelana.  "A malalo o ka laua mau hoakaka ana, i huli pu ai ka Ahaolelo a apono i kela kuai ana.  Nani ka naauao o na kanaka Hawaii, i kela au kahiko.

            A me he mea la, i ka makou hoomaopopo wale iho no, e unuhi hou ia aku ana paha keia hoopii koi hoohalahala ma na Aha o Kaleponi e hana ia ai.

 

UA NOI KE KAI A KE KONOHIKI.

            Ma ka halawai ana a ka Papa Ola i ka Poakolu nei, ua hoike mai ke Konohiki nui o kai lawaia o Kakako a me Kahakaaulana, a me loko nei o ke Awa, a me kahawai o Nuuanu, aohe Kaiko @ana e hopuhopu hou na pulelehua e hele ana e lawaia, no ka mea, ua pau ae la no ka manawa e hiki ai ke hoopaa ia ka pono lawaia o na mea a pau e noho ana malaila.

            Nolaila, o ka poe a pau i hopu ia ai mamua no ka hele ana e lawaia, ke hoike ia aku nei, ua pau ke kapu, a e hana aku elike me ko oukou makemake.

            Ua hoonoa pu ia hoi me ke kapu o ke kanu ana i na loi kalo ma kahi kokoke i ka Halemai Pupule, a ua ae ia ko laila poe mahiai, e kanu aku i ka lakou mau huli.

 

NA MEA HOU O NA AINA E

            Ua hoopanee ia ka hihia o Durran@ no ka hookolokolo ana a kekahi manawa hou aku.

            Aia ka Spreckels Philadelphia kopa@ ke hoomaka la no ka hapalua manawa.

            Ua hopuia kekahi Kahunapule o ka hoomana Trinity Episcopal Church, nona ka inoa Joseph Eheu Powell, ma Finb@ay O.

            Ua waiho aku na poe ak@ lauoho a pau o Kikako i ka lakou mau hoohalahala, e pani ia na hale inu rama ma ka la Sabati.  Ea, he aina pegana ka paha o Kikako, ke @ nei hoi kela poe e pani i na puka o na hale inu rama ka la o ke Akua, oia ka pololei.

 

UA HOOPAI IA.

            Ua hoo@i ia ma ka Aha Apana o Kaneohe, Koolaupoko, ke Kumukula haole o Ha@, no kekahi hewa ana i hana ai maluna o kekahi o na haumana o kana kula, he $50 a me na koina pu o ka Aha, a na hoohalahala loa ka mea i hoopii ia i ka Aha Kaapuni.  Ua hookuu ia ka mea i hoopai ia malalo o ka bela.

 

PUA-OHAI.

E wale ae ana i ka nani

I ka maikai o Lihue

Akahi hoi au a ike maka

Ka makani hui o ke kehau

Pa iho i ke kihi o ka aina

Aohe @ a koe aku

Hana no oe a wikani

Hoohoa mai oe la ia anei

Aole no au e kuhau ana

A he Hawaii alo ehuehu

Kaapuni au a puni Kauai

Aole ou noa a e like ai

He oi no oe i ka'u ike

Pakela oi aku a ke ai

Pau no o ka liko o ka laele

Pakii ka i'a i loaa mai

E lei no au i ku'u aloha

I hoa hooipo no ka po anu

A he lei no ka pua o ku Ohai

I @ pea i ka na a ke kiowao

Hainaia mai ana ka puana

Lihue ka oi i ka'u ike

Haku ia e HILO GIRL

Lihue, Dekemaba. 12, 1895.

 

HAWAII MOKO O KEAWE.

Kumaka kai ike ia Lihue

I ke kani a ka manu ai raiki

A he ike Hawaii alo ehuehu

Kole ai ko waha e ka Aukuu

Uluhua wale aku ia Kawelowai

Ua like a like me Waiehu

Ehuehu na hana i ka makani kiu

Ka makani anu a o ia aina

Ilaila wau la i ike iho ai

Ka noho'na o ka aina malihini

Ua oki ko leo e ke Kolea

Kaalae kani wai la a o Kauai

Hookahi no lono ua hiki mai

Kukala akea a ke aupuni

Ua puni Lihue nei i ka lohe

Maloko mai o ke telepona

Hooponopono ia me ka lahui

Pono ai Hawaii Moku o Keawe

Hooheno me ka pua o ke Kiele

Onaona i ka ihu ou e ka hoa

Hainaia mai ana ka puana

Hawaii ka oi i ka'u ike

Haku ia e HILO GIRL

Lihue, Dekemaba, 12 1895.

 

Nu Hou Kuloko.

            Ua ano papaana iki ae hoi ka puka ana mai o ka puka la Aloha Aina i ka auina la Poalua nei.  Heaha iho la la?

            Aole i ninaninau ia na haole i hopu ia ai no ka ohumu kipi, me he mea la, i keia la paha.

            O Alameda ko keia la mai ka ka Hema, mai a i ka la 19 ae nei oia ka Poaha, ka palupalu mai ka Manowai.

            He wahi moku kiakahi mai Keanae Maui mai, me ka mea nona ka moku o Kapu ke ku nei ma ka uwapo o Ulakoheo.

            He nani ka Makete hou o Kuaokala i keia mau la, oiai na limahana o ke aupuni e hoomalino nei i na alualua o kona mau aoao a pau.

            I ka Poakahi, e haalele iho ai ka mokuahi Austesalia i ke awa lai o Kou, Dec. 16, a au aku i ka loa o ka Pakipika, no ka ipuka Gula o Kaleponi.

            Aia ke kapili ia ala kekahi hale hou no Claus Spreckels, ma Kapalakiko, ma ka huina o Alanui Makeke a me Larkin nona ka lilo he $600,000, aiwaiwa no ua mea he nui o ke dala.

            Wahi a Gibikona i olelo ai, e haawi aku o Hawaii nei i $500,000 no ke alawai oki o Nicaragua, alaila, loaa oia kekahi ona maluna o ka lepo o Amerika, aka, he pupule wahi a lakou nei, i keia wa ke hookokoke aku nei.

            E loaa ana he Eono HA@NAKA MANUAHI i ka mea e piha ai o kela a me keia @ i komo a ku@ maloko o ka HALEKUAI HEIAU o na Paikini, e ku nei ma ALANUI PAPU, Helu 519; ma ka POAONO apau o ka malama o Sepatemaba.  No ka manawa KUAI HOOPOHO wale no keia.

            I keia la e ku mai ai ka Malulani.

            Ko makou la off you go keia.

            I keia mau la iho paha e ku mai ai ka mokukaua Amerika Baltimore mai na wai mai o Iapana me Kina.

            He elua mau paahana haalele hana o ka mahiko o Ewa i hoouna ia aku no Kawa, no 6 mahina hoopaahao.

            Ua noa ae nei ke kai kapu a ke Konohiki, a ua hiki ke ku i na wahi lau limu, a loaa hoi ko alaala.

            I ka Poakolu nei i piha ai na makahiki he 50 o C. B. Reynolds, nui no na la oia hoa imu a lakou ma.

            O kela kaikamahine hoomakeaka oloko o kekahi hale hookipa, aole oia e loaa ia oe ma ka Hale Keokeo Alanui Nuuanu, e epa nohoi la.

            He mea pono i ke Aupuni e hoopuni koke ia lalo o ka Makeke kuai ia o Kuaokala i ka papa, i pakele ai ka poe kuai ia i ke anu, i ole hoi e loaa i ka mai fiva.

            Aole keia o ka ua loku o Hanalei, ma Kauai, a aole nohoi o Kau Lanipili o Hilo one, aka, o ka ua Kukalahale no keia e haukawewe nei, me he kapuai kanaka ala ia e hehi maila iluna o ka lau o ke Pahili.

            Nui ke poho o ke dala o ka lehulehu e lu wale ia nei, no ke alualu ana o Eleu i ka uhane o ka opiuma, aohe nae he hua i loaa mai, o keia iho la paha la, ke ano o ke aupuni Repubalika, pela no he au hoe haa la hoi.

            E hele e kuai i ko oukou laau lapaau ma kahi o ka Hui o Hobron, kihi o Alanui Moi a me Papu.  E kuai ana lakou he 10 a hiki i ke 30 pahaneri keneta malalo iho o na mea kuai e ae.  E heluelu i ka lakou hoolaha hou o keia la, i ike ai oukou i na olelo hoakaka, e alakai ana i kahi e hoemi mai ai i na lilo no na laau lapaau, a me na mea kuai e ae, wai-ala, kopa-ala, a pela aku.  He oiaio he emi maoli no na mea kuai o keia hui.

 

No Keaha i Hanaia ai?

            Maloko o kekahi mau Halekuai, aole hoi he haawina i na kanaka maoli na hookipa ana elike me na hoa kuoi haole.  He hewa loa keia.  Ua hooikaika loa makou e hookipa i na hoa kuai Hawaii ma na ano a pau e like me ia i hoohanaia i na haole.  Oia ka mea pono.  Ua like no ka maikai o kau kala.  Ua k@ma keia manao iwaena o na kanaka, aole hoi he loaa ia lakou na mea kuai elike me ia i na haole.  Malia paha he oiaio keia.  He hapa@ ka ike o kekahi poe kalepa i hana ai i keia mea.  Aole o makou manao, a aole loa no hoi mamua i manao, he mea pomaikai ka hahai ana i kekahi ano hana elike me ia.  Ua kaena iho makou, i ke ano o ka makou mau mea kua.  O keia @ kekahi o na mea koikoi loa e pili ana i @a oihana kalepa la@ la@.  E hoopaakiki ana makou e loaa ka mea maikai i na manawa a pau, mahope mai na mea e ae.

 

KAO UKU ANA @IE KUMUKUAI.

            I kakau ia ma ka o@ a paha he mea mau ia no na @ hala a hiki wale i ko makou komo ana mai i ke kahua kalepa.  O ko makou makemake e lilo i oihana kalepa nui ka makou. Ua hiki wale no ia makou ke hooko i keia, aole ma kekahi alanui e ae, mawaho o ke kuai emi ana mamua e na halekuai e ae.  O keia ka makou e hana nei.  Oi@ ka makou mau kumukuai e kuai @ e ka poe @ mai ka 10 pa haneri a ke 30 pa haneri ka emi iho malalo o ka @ halekuai e ae.  E haawi ana makou i na hoakuai @ kuike e 10 pa haneri o ka lakou mau kuai ana i @iki i ke 50 keneta a pii aku.  He hoomakaulii nui keia.  Aole makou i manao ua ike ka nui kanaka Hawaii i keia hoemi a makou.  oiai aole makou i hoike akea aku i keia mea mamua ma ka olelo Hawaii.

MA HAAWINA LAAU LAPAAU.

            E ma'i ana i kekahi manawa?  A e hele ana hoi i ke Kauka.  E haawi mai mai ana ke Kauka i kekahi palapala o ke ano o na laau.  E lawe mai i ua palapala 'la ia makou e hoopiha aku.  E pomaikai ana oe a e kuhikuhi aku ana makou ia oe i ke kumu.  Ma na kulana kauhale e ae he hana maa mau ka haawi ana i ke kauka i kekahi uku komisina.  He mea oiaio, o oe aua ka mea nana e uku keia uku kaulele.  Aole o makou ae e uku i kekahi kauka i keia uku kaulele.  E kaki ana makou i ka uku kupono, e hoohana ana i na laau lapaau maikai loa, i hoomakaukau ia e ka poe akamai loa i ka hana ana i na laau lapaau.  He mea ole ke Kauka a oukou i hele ai, e lawe mai i ka palapala o ka laau ia makou, a na makou e hana aku.  Ina e hoopaakiki mai ana e hele oe i kekahi halekuai laau e ae e hilinai iho o keia kekahi o na "Kauka uku pahaneri" a e uku kaulele hou iho ana @e he 50 keneta a pela aku.

            Ua ao aku la makou ia oe.  E kuohana ma ia ao ana.  No kou pomaikai ia mau hoaka ana, a no makou pu iho hoi.

HUI KUAI LAAU LAPAAU HOBRON. KA HUI HANA LAAU HOEMI KUMUKUAI.

dec6 tfd.

 

Buke Lapaau Hawai.

            No ka manawa mua loa ma ka moolelo Lahui Hawaii, e hoopuka ia aku ana i ka pule hope o keia mahina, ka BUKE OIHANA LAPAAU HAWAII A ME NA APU LAAU hoomakaukauia e kekahi hoaloha kiekie o Hawaii nei, a e hoike pau ana @ oi i na hana kaulana o ka hoola me ka hoolaupai ana i ka aina, nona ka huina helu kanaka i aneane haneri tausani kino ola iloko o ke au kahiko i hala.

            Ua lawe piha ia mai ka papahana a na Kahuna Hawaii oiaio, oia o Hewahewa ma, Holo, Kua'ua'u, Lonomaka@nonua, Keliiaumoana, Wailuakii, Kahopukauna, Kahikimua, Keohohina, Keo, Mokuhiwa, Nawahine, Kaoaka, Keliikaluapuaa, na houluulu lapaau a D. Malo a me S.M. Kamakau.

            E hoike pu ia aku ana na Apu Laau me ka hana ana, mai na ano ma'i i kaulana nui ai na Kahuna Hawaii i ka Hoola, mai na ma'i ma ma a hiki aku i na ma'i kaumaha e pili ai ka hanu o ke kahuna.

            Aole keia he Buke e ao aku ana ka Lahui Hawaii e hoi hou iloko o na hana hupo o ke au kahiko, aka, @ kumu e hiki ai ke pale ia na ano lapaau wahahee a kekahi poe e hana nei malalo o ka mana hoonohonoho uhane o ke diabolo; no laila, eia ka papahana o ka lapaau oiaio a na K@ Hawaii pololei i hala aku i ka make, a kakou e loaa nei ka pomaikai o ka hanauna hou i ka ikemaka i ke ano o ka lakou mau lapaau ana i ka ma'i maluna o ke kino kanaka.

            Ua pakui pu ia aku ma keia Buke ka Moolelo Kuauhau o na Lalani Alii o Hawaii nei, a me ke Kuhikuhi Manawa o na Hana Kaulana, e hoomaka ana mai a Papa ka Nui hanau mai na Mokupuni a hiki i keia makahiki o ka Ma'i Kolela e pahola nei.

            O na Buke Moolelo Hawaii namu haole i hoopuka mua ia e pili ana ia kakou, he hana uuku wale no ia mau hoakaka, a he o@o ole k@ waiu ke moni aku.  Maloko o keia Buke Lapaau mua oa e ike ai ke kanaka Hawaii i kona moolelo ponoi, a me na hana kaulana i kukulu mua ia e ko kakou mau kupuna.

            He $1.00 no ka buke hookahi.  O na kauoha e hoouna pololei mai i ka Lunahooponopono me ka uku pu mai, a e hoouna koke ia aku no ka Buke me ka eleu.

            THOMAS P. SPENCER. Lunahooponopono. Honolulu, Okatoba 9, 1895.

            @tfd.