Ka Oiaio, Volume VII, Number 40, 13 December 1895 — HE HANA HOOPILIKIA. [ARTICLE]

HE HANA HOOPILIKIA.

He mea.« ko innknu luuluu a katirrt»ha ika ike ahn aku i ka ho a pu-a ia &fia mHi o na wahine Hawaii rae ka lakou mau' bebe e hii'anii'mamiia o ko l.akou mau jlo ma ka Poaha iho iipi, a i ko makou ninaninau pono ana aku i ke kahin o ka hopuhopu ia ana o keia poe, ua hoike ia mai la makou, no ke kūe ana i na rula o ka Papa Ola, ma o ko lakon liele ana e lawaia ma na walii i papa : ■ . .. maa oiaio, he kuleana ko ke aupuni e liana pela ma na ano a paa, itia nae, ua hana J.o kela poe i ka hewa 1 kue i ke kanawai aka hoi, ina aole pela, alaila, ua oi loa aku ko makou hoahewa ana i ke aupuni mamuli o keia hana puapuahulu ana ma ke āno koohaaīiaa loa i ke knlana mae«jae o na makuahine Hawaii, me ka lakoii mau bebe omo waiu e alalii ana ma na alanni heje o ke kuLuiakauhale o Honohilu 'nei, me ke alahele e kamoe aku ai i ka Halewai me ka ninfininau ole ia marnua ae o ke koino, ana aku o ko lalon mau poo īloko o ka heiau hoomaiu o ke aupuni. - Auo, ua hoopaaia kekahi poe o lakou he mau bora, ma ke ano, ua tihaki lakou ike kanawai o ka aina f . a o kekahi poe hSi, he hora a oi, a he mau minnte hoi ko kekalii poe, me ke kali ana, o ka hiki mai'o kii Peresidena o ka Papa Ola, a me kona mau liope, uo ku pouo a pono ole o keia hahana aua, a lakou, mamuli o na kuliikuhi ana o ko'lakou ma'u rula hoomalu.

e pono kakou e ninau iho nawai i hookonokono i keia poe wahine noho malie, ka lakou maa kane ame ka lakou mau keiki e heie e ukaki ike kanawai a ka Papa Ola i kau ai ? Oiai no lakou e noho ana me ka makemake ole e kue i na rula hoomalu o ka Ola? Na ko ke aupuni mau lala hooko no e noho man.. a»ia, ma kahi i hanaia ai o keia hewa.

Ua maopopo ia kakou, he poe hoolohe loa na kanaka Hawaii i na kauoha a ka Papa Ola, a i mea e maopopo ai ko lakou hoolohe, oia no ko lakou hana ole ana i na mea e kue aku Papa 01», mai ka malama mai o Augate, a hiki iho la i ka la $ o Dekemaba, 1895, ua maopopo loa, ua niaopopo loa, ua malu a ua hooko pono ia hoi ka makemake o na rula hoomalu, me ia i hoolaha ak«a itf.

. A pehea i hoea mai ai keia pilikia maawale ? Aole anei mamūli o ka hookonokono ia, a me ka hoopunipuni pu ia ana aku e ua koa e ku kiai ana ma ua wahi kapu la, i hihia ai keia poe ī ka umiumi? Ua manao makou, mamuli o na hoike ana mai o komakou mau makamaka aloha i hoopilikiawāle ia, ua kaa ke koikoi loa o keia hewa muluna o na alii a me na koa kuhihewa, »a lakou i koike ak\i imua o ke akea, i na i~>oe a pau e noho an» ma ka lihi kahawai o ka muliwai Kuuanu, "ua pau ke kapu o ka lawaia ana, aua nosi ina mea a pau ke hele e lawaia,"

I hoike woaknka e pa u ai ke kuihe o ka poe e uolio ana ma kela -n ahi, ua laian aku la kekahi alii kuwaki o ka (be kopala, n i 010 he kakiana palia\ ī kft u pona a kekahi Kepani lawaia » kioln aku u kn wai k;\- 1 pu a ke Kouohiki mei> aina (Pnj»a Ola), :i ak&hi no a maopopo io uē la i ka lelnilehn, ua uon 10 ke kai kapn. \ o ka wa ia i huliamahi :iku ui na a pan e hooko i k» mnk*make o ja kiai I>Ao

maf ka līlīī kaliawai o Mak%wiho,' a hiki i ka uapo a Haaliliamanu, ( ahe inea oiaio, ua kohu naonao ; na kanaka e au ana iloko o ka wai,na loaa ka i'a a kahi poe, a 1 e mili ana op hoi kekahi poe ma kapa me ka lakou mau upena ka-o-t> op>io, a o ka wa ia i honho koke. in ne ai, ei ao n;s 'nmkai <> ko aupnni ke kii mai nei ia kakou e ! hopu. Oka poe ua komo iloko o ko j lakou mau umauma ka makau, j ua pau aku laleou i ka holo, a o j [ka poe no, ua ike no he kumu kupono ko lakou o ka hana ana ! ' pela, ua haawi īuai īio lakou ia| lakou iho iloko ona lima o ua maka, me ke kue ole, a ua komo , aku lakou iloko o ka Halewai | me ka hopmalu ia e ke aupuni, no kekahi mau hora, a hikī i ke ahiahi ana.

Ma keia wahi, ua akaka loa ift makou na la T .vehala a ke aupmni e kii ai e liopu, oia no kelapoekoa mai na alii a hiki aku i ka mea haahaa loa, e hopu ia lakou a hoopaa ia ma kahi paa o ke aupuni, ma ke ano e hana i ka mana 0 na rulaTioomalu o kaPapa Ola, kekahi o na mana ikaika loa iloko o ka aina, i wahi hoi e* hiki ai ke hoomaopopoia lawai la lakou 1 ao aku e hana pela, na ka Papa Ola paha, a i ole, na ka oihaiia koa paha?

O keia ka makou e ake nei, e hana koke aku ka Papa Ola, i na hana e hiki ai ke kue ole ia kana mau rula hoomalu maluna o kela poe, aole hoi o ,keia poe wahine, ke lawe ia, me ke anolioohenehene pu ia imua o na maka o"ka lehulehu e naiia aku ana ia lakou, i ko lakou wa e alakai ia a<- ana e na niakai oke no kahi hoopua lawehala o ka poe i ku i ka h(;\va maolī.

A ina aole e Lana ia pela, alaila, e hoike aku tio makou i ko makoii iniiuao hopo ma kfia mun aku, e pih Hiia no ko ka Pnpa hoopalaleha ma kana hana, mamnl.i o kona hoao ole ana e imi i pono i ka poe nana i hana i keia I mea, a e lawe pu mai ana hoi makou ika papa inoa o ka poe a makou i kakoo ai, oia ka mea pololei maoli, me ka nana ole i na keakea mamua o ko makou ālahele, no ka pono o ko makou ma« hoa kanaka i hoopilikia waIe ia.