Ka Oiaio, Volume VII, Number 41, 20 December 1895 — Page 3

Ka Oiaio.

 

HE WAHI KULA

 

     Mamuli o ka paukiki loa o ka makou makapeni ma ka pepa o ka poalima nei na komo ole ilo ko o ka makou unuhi ana mai na kaua i kaupalena ia ai @a wahi kapu @ nei o ke awa a @ na wahi i hoo@ ia @. Aka e like me ka hikiwawe o ua @ i pa-e mai pala i hoike koke ia aku ai me ke @ila telegara@ la e kaapuni aha i ka @, aka @ mau a@i iiihi @ ia @ ka manawa aole he hemolele loa na mea a pau i hanaia e ke kanaka, a pela i  i@ mai ai na kuia maluna o ko makou hoopuka ana aku i kela mau mamala olelo.

 

KE POPOPULU MAI NEI

 

     He mau la ae nei ko makou kali ana, me ko makou makemake e lohe pu hoi, ina paha na hoao ia kekahi hana, e hiki ai ke ao ia keia makuahine  nana na hana ino i hana ai maluna o ke kino o kekahi keiki opio nona na makahiki he 13, i hoolahaia ai ma na kolamu o Ka Leo nei, e noho la ma kekahi wahi o ka Apana o Ewa Mokupuni o Oahu nei.

     Ya lohe wale mai no makou na hoao mua ka Luna Makai o ka Apana o Ewa, mamua o ka hoolaha ia ana maloko o ka nepepa, e ninaninau i na makua o na keikila, a no ka lawa poao ole o na ike e hooiaio ana i kela mau hana ino, nolaila, ua hoopau wale ka Luna Makai i ka noii ana no na haua la, a ua waiho pu wale pela, a hiki i keia manawa.

     I keia wa, ua hiki ia makou hoonioni aku i ke poo o ka Luna Makai, oiai, eia me makou kek@hi mau ikemaka e hiki ai ke h@pu ia kela mau mea hana keia mau hana ino, a hookolokolo  @ imua o ka Aha Apana, mamua @ ka hookuukuu wale ana aku e hele laula keia hana ino iloko o ka Apana o Ewa, kekahi hoi o na hana a makou e kapa nei, e aho ka hana a ka holoholona mamua o keia.

     No laila ke kauoha awiwi nei makou i ka Luna Makai o ka Apana o Ewa, e hel hou aku oia e ninau pono no keia hana, i ole ai e hana mau keia makuahine pela.  O ka makou keia e ake aku nei o ka hooko ia, a ina aole pela, e kaukolo loa aku no ka makou koi ana i ka Ilamuku o ke aupuni, i pau ai keia mau hana hoomainoino.

 

KA HOOLEWA ILOKO O KA UA

 

    Maka auiuala Poalima nei, i hoolewaia aku ai ke kine lepo o Lunakanawai Biketona mai kona wahi noho mai ma Waikiki a i ka ilina o Maemae, ma ka hora 2, ua malamaia ke anaina haipule hope loa maluna o ke kino lepo o ka mea i make mamua o ka lawe ia ana mai o kona kino wailua no kahi hope loa o na mea a pau.

     Ua alakai ia ka kuakai hoolewa e ka Puali Makai, ka Puali Puhiole na Puaikoa E a me F, malalo o na kapena Good a me Ziegler, ka mea hana pahu.  Uilama, ke Kahunapule Makinikoki, na hapai pahu mai, ka Peresidena mai me ka ukali, na Lunakanawai Kiekie mai, a me na Lunaaupuni o na aina e, na kakaaolelo a me na hoa o ka Papa Loio, a me ka lehulehu o na hoaloha e ukali ana mahope o ka huakai iloko o na paka ua e hiolo ana  Aloha no oia.

 

KA PAPA LOIO.

 

     Ma ka halawai o ka papa Loio, i kaheaia e ka Loio Kuhina, ma ka hora 11:30 a.m. o ka Poaono nei, no ka noonoo ana i keka mau olelo hoalohaloha no ka @ nakanawai Biketona i make.

     Ua kohoia na Komite,  oia o Creighton, L. A. Kakina,  J. @ Kaulukou, W. O. Kamika, a ua waiho ka hana iloko o ka lim@  na Komite a hiki i ka wa a @ unahoomalu o ke Komite e ka@ hea hou ai, a ia wa e waiho aku ai lakou i ka lalou mau olelo hoalohaloha no ka mea i make.

 

@AM @ HOU O KA LUA O PELE

 

     Ma ka mokuahi Malalani, ilohe ia mai ai na mea hou o ka lua o ka wahine ai honua a Hawaii.  Ua hoonaneue ae no ke olai ma kahi o na hookahakapua mai.  @ na ka po la Sabat@o ka pule i hala, aole nae he nui, a ma ia po no, ua ike ia ke kahe ana mai o kekahi auwi pele, ma kekahi aoao o ka lua, a ua hoomau ia n@ a hiki i ka aw a ka Malulani i haalele aku ai ia Kau.

 

EIA HOU NO UA AIHUE

 

     I ka po la pule o ka pule i hala, ua kipa ae ka aihue ma ka Hale Hana WAi Momona o Hollister ma, a lawe aku la he mau pepee baka, a he pahu wai momona, @ lawe aku la a loko o ka pa papa, wawahi i ka pahu a  a inu ae la i ka wai a pau, a o kahi laki wale no, aole he hunahuna dala i loaa i ka mea komo hewa.

     Ma ka po Poalima nei, ma ke kihi o ke Alanui Betela a me Moi ma ka aoao ma Waikiki o ka Halekuai o Kakela me Kuke, he wahi hookio hoi no na kaa pio o ka Helu 113, i keia wa, ua lilo ae nei na wahi pupupu hale la, i wahi halekuai eiga, no kekahi wahi keiki o ka Aina Pua, no kahi ha@ o Kam Tai, o ke Alanui Ho@le.

     He maamaalea loa oia ma ka Ielo Enelani, a he eleu hoi ma @ hoopuka ana, no kona manao a hooholomua i ka oihana kalepa, ua kukulu iho la oia i keia wahi halekuai ma kona inoa ponoi.  I kona wa i pau ai kaua kuai ana, ua pani oia i ka puka a @a ki hoi a paa.  Ikona hiki ana @ku malaila no ka wehe ana i ka puka, a ia hoi,ua hamama ka puka, a ua hookunihi ia mai ke alanui Betela ae i kahi o ka halekuai.  Ua hoomaopopoia, o ka nui @ na mea a ka piko pau iole i lawe ai, ua hiki aku ia i ke $40.00 ka waiwai io.

     Nana no keia kolohe, aole i paa ka piko pau iole i ka hopu ia a hiki i keia la.  Aka, e loaa aku ana no ke kolohe.

 

NA KOHO ANOANO IPU PU

 

     Ma ke wehe ana o ke Komite helu anoano ipu pu, no ka lawe @na aku i ka makana o $350, no kekahi piano Mahogane o ke ano Enelani @ @ makana ia ana e L. B. Kerr, ma ka la 31 o keia mahina, no ka mea nana e helu pololei loa i na anoano iloko o ka ipu pu, a ma ka aoao o na nupepa, eia ka poe i komo iloko o keia mau kohokoho ana.  Testa o ka nupepa Makaainana, Hoods o ka nupepa Hoku, Bradford o ka Advertiser, Norrie o ka nepepa Koukoa namu. Aohe i maopopo ka mea nana ke eo.

 

NA HEIHEI LIO O KA MAKAHIKI HOU

 

     Eia ka Hui Heihei Lio o Kapiolani Paka, ke liuliu mai nei i ua hoonohonoho ana o na hana o ia la nui, no ka hoohoihoi ana i na poe piha hauoli no ka makahiki hou, ma ka hookomo ana i na lio o ka poe puni heihei iloko o na hana o ka papa kuhikuhi o na lealea oia la, a i ko makou lohe ana mai, a hiki iho la i ka ahiahi Poakahi nai, he umi kumamakolu ka nui o na lio i komo iloko o na hana oia mau la, ke ole nae makou e lohe hewa mai, a me he mea la, he mau lio hou aku no koe, aole i komo iloko o na hana @ka papa kuhikuhi.

     Eloaa ana no na hoikeike ana no na hana o ka la heihei ma ka Halekuai Buke o Taramu, a hiki i ka hora elima o ke ahiahi Poalima.

 

KA UKU O KA HANA

 

     Elike me ke ano mau o na hana i lawelawe ia e kela a me keia kanaka maluna o ka ili o ka honua, ina on ka pono kaua mea i hana ai, e ohi ananei oia i na hua ohaha o ka pomaikai me ka hauoli nui . E nui ana kona mau hoaloha, a e nui ana na makana manawalea wale ia mai e ka lehulehu no kau mau hana.

     A ina hoi he mau hana ino kau i hana ai, pela no oe e halawai ai me na hopena awahia o ka ehaeha e maalo mau ana i na hora a pau o kou ola ana, a aole loa he wa e loaa ai iaia o ka noho oluolu ana, a pau na la o kona ola ana ma keia honua.

     Pela mokou e hoomaopopo nei  i ka uku hoopai o J. Kahananui, kekahi o na kanaka Hawaii i maa a i hele wale hoi alehia i ka noho ana maloko o na wahi hoopaahao o ke aupuni. A o na kanaka a pau elike ae la me ia, aole loa e hiki ia lakou ke hoomanawanui i ko lakou mau kuko hewa.

     E hoomanaoia, o keia J. Kahananui, ua hopu mua ia no oia iloko o ka malama o Augate la 5 1886, he wawahi hale, he 1 makahiki hoopaahao kona uku hoopai.  Mahope mai, na noho oia me ka hoonanea i na popoki o ke aupuni, a hiki i ka la 28 o Dekemaba, 1893, hopu ia oia no ke apuka, a he 8 mahina hoopaahao ka uku hoopai.

     Ika la 17 o Sepatemaba, 1894, hoopai hou ia oia no 6 mahina pakahi, ua like me 1 makahiki, no ke ano hewa mua no, na hookuu ia mai i ka la 16 o Sepatemaba iho nei, a hopu hou ia no i ka la 26 oia mahina no.

     Ua hoopaneee mau ia mai kona hihia a hiki iho la i ka Poalua nei, akahi no a haawi mai ka Lunakanawai i kona uku hoopai he 6 mahina e hauoli Karisimaka puhou ai me James Low.  Nolaila, ua loaa ka uku kupono no kana mau hana a pau i hana ai, elike me ka ikaika hoopaakiki o kona poo, pela oia e komo mau nei iloko o na poina he lehulehu wale.

    

KA PAPA HOONAAUAO.

 

     Ma ka halawai a ka Papa Hoonaauao i malama ai ma Kapuaiwa Hale, ma ka rimi hana no o ka Papa, ma ka Poalua iho nei, ua hooomaopopo ia ae, mamuli o ka hookohu ia ana o ke kumu poo o Lahinaluna i Kahukula nui, nolaila, na hooholoia na hoololiloli ana penei:

     Osmer Abbott, i Kumu Poo no Lahinaluna, J. C. Lenhart i hope kumu nui, a ia Mrs. Osmer Abbott i kokua.

     Ua hookohu ia aku o Mrs. Dumas, i kokua kumu no ke High School, no ka waiho ana mai o Miss Crane i kona kulana.

     Miss Alice Winter o Honokaa ua hookohu ia aku oia i kumu poo no ke kula o Ookala, a o Miss Sylvia Williams i kokua elima, a o Miss Nora Richard i kokua eha no ke kula o Henokaa.

     Ua waiho pu mai no hoi o J. C. McCartney, i kona noho kumukula ana no Waipio, mamuli o ka nawaliwali o kona ola kino.

     E ike wahi la Karisimaka ana no na luina o ka Malulani, i keia Poakolu ae.

 

UA KOHO IA.

 

     Ma ka po poalua iho la i koho ia ai na Aliikoa hou o ka puali @ o ka repubalika e ku nei, he 57 ka nui o na lala i akoakoa ae a he 40 a oi poe i koho, he elua mea i holo no ke kulana Kapena, oia hoi, kahi i hoohakahakaia, ma ka make ana o Henrry Kaia, oia hoi na Lutanela John Kea a me Chas. Wilikoki a ua kohoia o John Kea i Kapena, a o Chas wilikoki hoi i @ @ ua noonoo ia ke koho ana no ka Lutanela elua, a he elima poe i holo no keia kulana, ola hoi o S. L. Kekumano, Gus Rose, E. S. Boyd Isaac H. Sherwood a me Joseph Moese, ua haalele ekolu a koe elua, a ma ke koho ana ua puka o Joseph Moese.

     Nolaila, i keia wa, ua pau pono na aliikoa o kela puali i ke koho ia a aole mea a ka puali e hoohalahala ai no lakou.

 

I MAU WAHI HOOPAU PILIKIA.

 

     He mea pono i ka Papa Ola, e hana i mau hale manawa, ma ke kihi o kela alanui keia alanui o ke kulanakauhale nei, i wahi e hoopau ia ai ka pilikia o na kamahele o ke alanui. Oiai hoi, he mea ehaeha no makou ka ike ana aku i na hoihoina o kekahi poe i aneane ku a pilikia maoli, e hou hele ana me ke ake ana e loaaa kahi e hoomaha ai,  Mamuli oia kumu, ua ike makou he mea pono i ka Papa Ola ma o ke aupuni ala, e hoomakaukau i na hale o keia ano.  Oiai hoi, o na haole o lakou ka poe maa i ke komo wale iloko o ka pa o na kanaka, e hoopau ai i ka pilikia aohe huhu ia aku, a i na he kanaka ke komo iloko o ka pa o ka haole, e hookuke ia mai ana e hele pela.

 

KA MOKU KUNA LAWE BAIBALA.

 

     I ka po onehinei i hoea mai ai he wahi moku kuna keokeo nona ka inoa Robert W. Logan, mai Kapalakiko mai iloko o 29 la holo, a o ka ukana o luna o keia wahi moku he baibala aohe he opiuma elike me na lono i lohe ia.  I ka la 19 o Nov. oia kona haalele ana aku ia Kapalakiko, a holo mai la a i ka Poaono aku nei i hala kona hoea ana mai ma na aekai o Hawaii nei.

     Ua kaalo ae la oia ma Waialua me ka manao e loaa ana iaia ka moku kolo Eleu ilaila, aka, aole i loaa iki.  E hookele ia ana keia moku e Kapena I. Bray, a aia ma kona oneki he emkolu ohua G. I. Foster, me kana wahine Henry Gilman o Bosetona, Hugo Fischer, mea hoolaha nupepa o Kapalakiko.  Okeia wahi moku no kahi hookala kupua i ike ia ai ma Lanai i kekahi wa, ma Kauai i kekahi wa a ma Waialua i kahi wa, oiai alua ae nei pule i hala kona pokaa  ana mawaho o ka moana, akahi no kona komo mai iloko nei o ke awa, nui on ka ike o ka haole, o ka uhane he baibala oia kai hoea mai, a o ke kino aole i ike ia.

     Na Eleu keia wahi moku i kolo mai a ku ai iloko nei o ke awa.

 

HE KUMU HOOHUOI KUPONO.

 

     Nui ko makou kahaha, i ka ike ana iho i ke akamai lua ole o Kapena I. Bray, o luna o kela wahi maku kuna hookalakupua Robert W. Logan, oia nei kekahi o na Kapena akamai loa, nei mea he hoo@ moku.

     Oiai, oia nei ke Kapena o kela moku Misionari nona ka inoa o Hokuao, a iloko wale no o elua makahini o kona helehele ana no na Paeaina o Maikonisia, ua popopo iho la ka elemu o hope, me he mea la, ua pau i ka Eleao, a hoihoi ia mai la a ia nei kona wahi i lapaau ia ai o kela ma’i kau ona.

     Ua waiho oia i kona kulana , a hoi loa aku la no Bosetona kona aina i hele mai ai, aka no ka pau ole no o kona li’a e hele hou mai no Hawaii nei, ua holo hou ae la oia a noho ma Kapalakiko, a hoopiha iho la i ka moku me na baibala pahaohao (opiuma paha), a holo mai la a pokaa ae la mawaho o Lanai, ka mokupuni oKaululaau, a i kahi wa i Kauai, a ma waialua, no ke kali ana i ka moku kaua o ke aupuni oia hoi o Eleu nana e kolo mai iaia a komo i ke awa o Honolulu nei. 

     E@ Kapena Bray he kamaaina oia i ke awa o Honolulu a eia no hoi ia nei ka moku nana oia e kolo mai a komo iloko nei o ke awa, no ke aha oia i holo ole mai ai a waho o Mamala, hekau ilaila a hiki i kona wa e kii ia aku ai e ka moku kolo o ke aupuni?  Aole anei he mau hana hoonalonalo wale no keia baibala e muu mokahi ana maluna o kona oneki? 

     I ko makou manao koho, ma lalo o ka hoomaopopo ana i ke ano o kana pakaawili ana io a ia nei, aia ka uhane o ka opiuma iluna o kona kino, oia kela mau ahua baibala ana, i hana akamai mai nei ma Kapalakiko, a holo mai nei no Hawaii nei.

     Ua manao anei ke Kapena Bray o luna o keia moku kuna, e holo mua ae oia e kuai i na baibala i ko Kahoolawe a me ko Lanai poe a mahope holo aku i kauai, a a kuai ma Kalalau i ko laila poe nele baibala, a mahope hoi mai a ke Waialua poe hoopau ke koena o na baibala, alaila naho a kalew@ ilaila, no ka manao na Eleu lakou e kii aku e kolo mai a komo i ke awa nei.

     Nui no ke akamai a ua kupono oia e kapaia, “ o ka hookalakukua hoolele hauli o ke aupuni repubalika e ku nai,” nolaila, no ka mea, na hele mai nei no ke Kapena o keia moke kuna me kona kapa pouli e hoopowahiwahi ai i na maka o na kiai o ke aupuni nei, a ke ike nei kakou ua pupuhi mai la ka hee o kaiuli i kona lepo uli, a nalowale ka ike a ka poe kilo aupuni mai na hakilo ana.

     Nolaila, o ko makou hoohuoi ana malalo o na kumu kupono ua hiki no ia makou ke olelo ae, he moku hookalakupua keia, a o ka baibala, oia ka uhi e nalo ai o kekahi hana i lawelawe ia maluna o kona oneki, ke ole nae hoi makou e kuhihewa. 

 

KUPANAHA NO

 

     Ua ike a ua kamaaina, na mea @au ia Kikaha, ka Ona nona ka mokupuni o Lanai a o ka mea hoi i hoopaa pio ia ma ka hale pohaku o Frank Cook, ma ke kihi o ke Alanui Moiwahine me Nuuanu, ika hookahi aupuni mua o 1887, oia ka ka hoike koikoi loa ma ka aoaoa o ke aupuni e ku nei.

     Ua hoike ae kekahi nupepa pili aupuni, aole oia i hoolimalima ia no ka ha-ha-i ana mai i na mea e pili ana i keia hana, aka, no kona manao maikai iho no i loaa iloko o kona waihona noonoo, na ia mea no i haawi mai na mea huna e pili ana i keia hihia ohumu kipi o keia mau la.

     Oia ka makou e olelo nei i ke kupanaha o Kikaha, ina nae hoi ke aiaio na hoikeike ana a ua nupepa la, oia ka makou e hoomanao nei, i ke au hookahuli aupuni @ nei o Ianuari, ua olelo ae kekahi poe haole, me na olelo hoi@ i na kanaka Hawaii, no ka paa ole o ko lakou mau lehelehe, @ ke me o ka haole ano, a ua @ ia mau olelo i kumu hoonaukiuki i na wa a pu, a hiki iho la i ka hopu ai ana o keia mau haole ohumu kipi i keia mau la iho la hala aku la.

I keia la, hiki ia makou ke ninau ae i ua poe haole piha maalea nei: Pehea ae la hoi keia haole o oukou, na hoike akea ae la i ua mea @ a kekahi poe no e lakou, na na kanaka Hawaii iho la paha ia la? Aole!  Na Kikaha no hoi ia o Lanai, aole na ka mea okoa, nolaila mai noha a kuhikuhi pa-e-e i na kanaka maoli no ka mea, hookahi no pulu, aohe lau komo ole; a pela hoi, hookahi no o Kikaha, lauhue Kona.

 

KA EMEPERA PUNI KAAHELE.

 

     O ka Emeper Uilaina II o Geremania, oia kekahi o na Alii Aimoku o ke ao nei, i puni loa i ka holohalo kaahele ana ma na wahi ana i makemakeai: a penei ka hoike a kekahi nupepa e pili ana noa:

     Mawaena o ka la 3 o Sepatemaba 1894, a ka la 2 o Sepatemaba o keia makahiki, o ka nui o na la ana i hoohala manawa ai, aole e emi malalo o 195 la, oia hoi, he mau la wale no ke emi iho mai kona kaahele ana i ka 1893-94, nona ka huina o na la ana i kaahele ai he 199 la.  He 170 la ana i hoohala ai ma Berelina a me Posedama, iloko oia mau manawa o ka makahiki.  He kau no ka hoi kela a ke alii panau nai wale.

 

AHA FEA O SANA ANARU. 

 

     Ua malamaia he Aha Fea ma ka luakini o Sana Anaru i ka auina la @ @lua nei, a me ka po iho no oia la, ua nui na mea i kuai ia a ua hiki aku na loaa no na mea i kuai ia, ma kahi o ka $180, malalo o na hookele ana a Mrs. Wili a me kona mau kokua.  Ua piha no ke anaina i malama ia ai o kela aha Fea.

 

NA LAWEHALA ILIO.

 

     Iloko aku nei o keia mau kakahiaka a na paniolo makai i hele ai e hopuhopu i na ilio, ua hiki aku ka huina nui o na ilio a lakou i ho-a pu-a aku ai no kahi hoopa lawehala oia ano i ke 90, a malaila i kii ae na poe no lakou ia mau holoholona e uku, oia hoi he $1.10 no ka auhau makahiki, a he 50 keneta no ka pa hoopaa  lawehala.

     Ma keia hana ana, ua awiwi ae kekahi poe e kii e uku i ka lakou mau ilio medala ole, o lohi aku no pau i ka pepehi ia.

     Nolaila, ke konoia aku nei na poe a pau he mau ilio ka lakou i nalowale, a i hoohuoi ia paha, e hoomanao iho lakou, ua pau lakou i ka hei i na kipuka kaula a na paniolo makai, a o ko lakou pono wale no, o ka makaala ae makai o Kohalaloa, a malaila e loaa ai ka oukou mau i nalowale. E makaala loa, o uku papalua oe a o oukou paha i ka auhau makahiki, o ka lohe ke ola, oka hookuli no ka make.

 

NOEAU O HAWAII.

 

 

     Aia ma kekani puka ainiani o ka hale kuai Kalahiki, e noho Luna nui ia nei e Mr. Palau kekahi kapa apana Kalaunu i humu ia, a i hana ia hoi me ka noeau Iua ole o na wahine Hawaii.

     Ua like no a like Aahoaka,@ wahi hoohewahewa a ka ua @ i ke kula, he like no mai Kaena a Wa@lua.

     O ke kahu o keia kapa, he silika-ha-li-la a o na apana o ke kalaunu oia hoi ke keokeo, ka ulaula, melemele.  Ua like loa ma na ano a pau, aole hoi he wahi hoohewahewa a ka maka ke ike aku.  Aole hoi oia wale ka nani, eia iho o na lihilihi uhi pakaukau, a me na lihilihi o kela a me keia @, e hewa ai la ma ka ke ike aku.  A oia ka makou e kahea ae nei, i kela olelo kaulana o Kalani Laamea Kalakaua I, “o Hawaii no ka oi.”

     A i mea e ike pono ai ka lehulehu, e kipa ae e ike ku maka i ka nani o Aipo, he ole ka lohe pepeiao.  Nolaila, mai poina ike kipa @ ilaila, eia iho ke oki pau la i Waahila, miki ke kai, miki kauhale, miki no ka apono a ka ua i ka Lani, i na hihimanu o Kalahiki, e ike hoi ia kana hoa kanaka, o kipa hewa ke aloha i ka Ilio, ho Ilio ia, he kanaka hoi keia, e hea aku nei e komo, maloko hookahi no uku o ke aloha.

 

KUAI KUDALA AKEA

 

     I ka hora 10 a. m. Dekemaba la 23, e kuai aku ana o Mr. Morgan Luna kudala i ke akea moloko o kekahi keena o Judiciary, i kekahi o nawaiwai makamae o ka MOi Kamehameha III, IV,V, a Kalakaua I.

     Oia hoi na mea dal, na aniani kilohi, i kinohinohi ia, a me na aahu aulii o ka aina pua mai. E hoomaka ia ana ka helu ia ana i ka la apopo Dekemaba 21.  Ma keia kuai kudala ana, ua hiki no ke ike ia ke kaona o ka manao, oiai hoi, aia ma ko lakou lima na pono a pau, e-a, lihaliha wale ka ike ia ana o keia ano hana, iloko o keia au.

     Oiai hoi, o ka Moi Kamehameha III, ka mea nana i haawai mauawalea i na aina i ka poe nana i lawe mai ka pono i Hawaii nei.  A o Kalakaua I hoi ka mea nana i hoowaiwai nui loa i ua poe ala, a eia la ke kaulai ia nei i ka la.  Aloha Wale no na hana o keia ano.

 

NO KEAHAI HANAIA AI ?

 

     Maloko o kekalii mau Halekuai, aole hoi he haawwa i pa kanaka maoli na hookipa ana elike me na hoa kuoi haole.  He hewa loa keia.  Ua hooikaika loa makou e hookipa i na hoa kuai Hawaii ma na ano a apu e like me iai hoohanaia i na haole,  Oia ka mea pono.  Ua like no ka maikai o kau kala.  Ua kuluma keia manao iwaena o na kanaka, aole hoi he loaa ia lakou ne mea kuai elike me ia i na haole.  Malia paha he oiaio keia.  He hapaiue no ka ike o kekahi poe kalepa i hana ai i keia mea.  Aole ma makou manao, a aole loa no hoi mamua i manao, he mea pomaikai ka hahai ana i kekahi ano hana elike me ia.  Ua kaena iho makou, i ke ano o ka makou mau mea kuai. O keia ho ke kahi o na mea koikoi loa e pili ana i ka oihana kalepa laaa laaaau.  E hoopaakiki ana makou e loaa ka mea maikai i na manawa a pau, mahope mai na mea e ae.

KAO UKU ANA KIE KUMUKUAI.

     I kakau ia ma ka omole a ope paha he mea mau ia no na makahiki i hala a hiki wale i ko makou komo ana mai i ke kahua kalepa.  O ko makou make make e lilo i oihana ka lepa nui ka makou.  Ua hiki awle no ia makou ke kooko i keia, aole ma kahiki alanui e ae, mawaho o ke kuai emi ana mamua e na halekuai e ae.  O keia ka makou e hana nei. Oia ka makou mau kumukuai e kuai nei e kamoe ana mai ka 10 pa haneri a ke 30 pa haneri ke emi iho malalo o ka @  halekuai e ae. E haawi ana makou i na hoakuai dala kuike e 10 pa haneri a ke 30 pa haneri ka  emi iho malalo o ka @ halekuai e ae.  E haawi ana makou i na hoakuai dala kuike e 10 pa haneri o ka lakou mau kuai ana i niki i ke 50 keneta a pii aku.  He hoomakaulii nui keia.  Aole makou i manao ua ike ka nui kanaka Hawaii i keia hoemi a makou oiai aole makou i hoike akea aku i keia mea mamua ma ka olelo Hawaii.

MA HAAWINA LAAU LAPAAU.

     E ma i ana i kekahi manawa?  A e hele ana hoi i ke Kauka.  E haawi maimai ana ke Kauka i kekahi palapala o ke ano o na laau.  E lawe  mai i ua palapala la ia makou e hoopiha aku.   E pomaikai ana oe a e kuhikuhi aku an makou ia oe i ke kumu.  Ma na kulanakahale e ae he hana maa mau ka haawi ana i ke kauka i kekahi uku komisina.  He mea oiaio, o oe ana ka mea nana e uku keia uku kaulele.  Aole o makou ae e uku i kekahi kauka i keia uku kaulele.  E kaki ana makou i ka uku kupono e hoopana ana i ma laau lapaau @ loa, i hoomakaukau ia e ka poa akamai loa i ka nana ana i na laau lapaau.  He mea ole ke kauka a oukou i heleai. e lawe ma i ka palapala o ka laau ia makou, a na ma kou e loaa aku.  Ina e hoopaakiki mai ana e hele oe i kekahi halekuai laau e ae e @ iho @ keia kekahi @ Kauka uku pa haneri a e uku kaulele hou iho ana oe he 50 keneta a pela aku.

     Ua ao aka la makou ia oe.  E kaohana ma ia ao ana.  No kou pomaikai ia mau heaka ana a no makou pu iho hoi.

HUI E HAI LAAU LAPAAU HOBRON KA HUI HANA LAAU @ KUMUKUAI @