Ka Oiaio, Volume VII, Number 41, 20 December 1895 — Page 4

Page PDF (1.15 MB)

This text was transcribed by:  Betty Yang Green
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Oiaio.

 

NUPEPA KA OIAIO.

 

J.E. BUSH. Lunahooponopono.

 

O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA

 

POALIMA                 DEC. 20, 1895.

 

HE MOOLELO HOONANEA

 

- NO KA -

 

KA MAKAI KIU

 

LAU OMAOMAO.

 

KE KA EAEA O NA KAKAI

 

PALI NIHONIHO O MISOURI.

 

KA MEA NANA I HOOHOKA KA POWA IEKE. A

 

ME KONA PUALI

 

HOLOOKOA.

 

Ai ole ke aka kino wailua o ke kuluaumoe

 

MOKUNA IV.

            I ka pau ana o ka lakou ai ana ua hoomaha iho la lakou no hapalua hora a heomaka hou e motio no mua aku o ko lakou ala hele.

            I ka hora eha oia auina ia ua hiki aku la lakou ma kekahi wahi kauhale uuku, aia nae he elua hotele nunui e ku ana e hiki ai ke omo aku ia lakou a pau iloko o ka hale a lakou e makemake ai e moe.

            Mamuli o keia ua lawe ae la e Lau Omaomao i kekahi hotele no na lala a pau o ka oihana makai kiu a o kekahi hotele hoi nona a me na lala a pau o ka hui powa o Liona Keokeo.

            He hapalua hora ma la hope I ho ua jaue aku la lakou e hoopiha i ka lua o ka inaina a i ka pau ana o ka lakou ai ana, ua hei aku la na mea a pau e hooluolu, oiai ua hele a luhi i ka lomi ia e ka inuwai ola hele ana mai.

            Ua hoi aku la na mea a pau e hiolani ma kahi i hookaawale ia no lakou a o ka makai kiu Lau Omaomao hoi, aole loa oia i ae iki e hookauwa ia kona mau maka, e Niolopua oiai aole ia o kana hana o ka hiamoe, a he rula paa no hoi ia nona mai mua mai.

            I na hora poniponi o ka pilina o kea o, ua ala mai la ka ona hotele o ka powa i moe ai, a ike mai la oia i keia kanaka e holohelo ana a oia kana i ninau mai ai owai kela o Lau Omaomao wahi a ha pane?

            Pane aku la o Lau Omaomao aole au i moe a hiki i keia hora a kaua e kukai olelo nei.

            Aune i he keu maoli kou maluhiluki ole.

           Pane aku la o Lau Omaomao aole ia mea he iuhi maluna o kou kino holookoa, a aole no hoi ma kou mau maka, ua mamao loa lakou mai au aku, aia a pau ka’u hana, alaila ae ia ko’u mau maka e pili, a eia ka wa e hooluolu ai ko’u kino.   

            I kela wa ua kaomi koke aku la ua ona hale nei i ka hele e kau ana ma ka paia o ua hale aia a holo aku la ke o ana o kona leo iloko o ka rumi o ke kuene nui o ua hotele ala, a ua maopopo ia ka manao o ka leo o ka hele, oia hoi i pola kope nona, a oia kaiua kuene nei i lawe mai ai.

            Iaia i hiki mai ai me ke pola kope ma kahi o kona haku e noho ana.

            Ua ike koke mai la oia elua laua e noho aku ana, a oia no kona wa i huli koke ae ai, a komo aku la i loko o kekahi rumi a kaomi aku la i ka hele a holo ke o iloko o ka rumi kuene, a ola ka kona hope i ike iho ai, he pola kepe ka makemake o keia hele a oia kana i lawe mai ai a haawi mai la i kona mua ma ka oihana, a oia kaua i haawi aku aia kona haku, a nana i haawi ae i ka makai kiu Lau Omaomao.

            I ka uau ana o ka laua inu kope ana, ua hele aku la laua e holo lio iloko o ka malapua, e haau hoi i na ea aaia huihui e kaomi ia ana e ke kehau malaila laua kahi i holoholo lio ai a hiki i ka oili ana mai o ka la i ke kakahi ka, a oia hoi ka wa i ala mai ai na mea a paa, a ike mai la ia laua nei e hele ana i loko a ka malapua.

            I ke kapi ana o ku hora eono me ka hapa, ua hoi aku la no loko o ka hotele no ka liuliu ana i ko lakou paina kaahiaka oiai aia ka leo o ka hele a ke kuene nui e kalaku mai la i na mea a pau e naue aku ma ka papaina e hoopiha iho ai i ka lakou ipu poi ole a nueu aku la ne au aeloa.

            I ka pau ana o ka lakou aina, ua liuliu ae la lakou a pau no ke kau ana aku ma ka hokua o ko lakou manu lio a naue aku la ma ke alla e hiki aku ai i Misouri.

            I ka hora ewali umi kumamalima minute o kakahiaka, ua hoomau ka aku la ka huakai e nee no mame ka haawi pu ia o ke aloha hope nia kamaaina a me na mea a pau a oia ka wa o Lau Omaomao i haawi aku ai i ke kamaaina i kekahi apana pepa i kuni ia me kona inoa, a ua lawa hoi ia, no kona kikoo a na aku iloko o Lekahi hale Baneko, i ka huina e like me na mea i kakau ia iluna o ua pepa ala e Lau Omaomao.

            Ma keia huakai e nee nei ua hele ia e lakou na la eha, a i ka lima o ka la, oia ko lakou la i hiki ai i Misouri oia hoi ka hora umi kumamakahi o ke kakahiaka iloko hoi o ka leo huro o na mea a pau e ku ana ma kela a me keia aoao o ke alanui.

            I ka hora umi kumamalua ponoi oia la ua hiki aku la lakou i ka hotele o Pilipo a malaila kahi i hoomaha ai no hookahi hora olai, ua hele a maluhiluhi ne mea a pau a he mau sekona hoi ia o ke aloha kaili poniuniu e pauma ana i ka puuwai o ka ui Meliaka, no ka ike ana aku i na helehelena makalapua o ke aloha kakia iwi, ke kaeaea hoi o kahi kauhale o Lama.

            I ke kani ana o ka hora ekahi o ke ahiahi, oia ka wa o ke kuene i kalaku mai ai i na mea a pau e naue aku e hoopiha i ka lua o ka inaina a oia ko lakou wa i naue like aku ai e nuu i na ono i hoe makaukau laa ua ka piha o ka waihona ai i hoopau i ka lakou ai ana, a hoi ae la lakou e hooluolu ma ka rumi hookipa o ua hotele ala.

            I ka hora elua ponoi oia ka wa o Lau Omaomao i olelo aku ai i kana poe lawehala, a no ke ninau aku nei au ia oukou a pau, a ua makemake au e ike pono i ko oukou mau manao pakahi a pau, a oia iho keia.

            Pehea la ko oukou manao i ko oukou noho malalo o ko’u hoomalu ana, a me ko oukou hoi ana malalo o ko ke aupuni hoomalu aua, a hiki i ko’u wa e lawe aku ai ia oukou no Nu loka, a hala loa aku no Rusia, kahi hoi a oukou i hela mai ai.

            Pane mai ia o Liona Keokeo ua maikai kau ninau e ke kanaka koa o ka owiwo ole, aka, malalo o na rula o ka poe i hopu ia e like me makou o ke aupuni ka mana e kiai ia makou, oiai ua pau ka’u hana.

            Mamuli o keia pane a Liona Keokeo, he mea maikai loa ia i ka manao o Lau Omaomao, a oia kana, i pane aku ai, a no e kau na mea a pau iluua o ko lakou mau ho a haele aku kakou no ke keena o ka Ilamuku o ke aupuni.

            Ia lakou i hiki aku ai ilaila, ua ike koke mai la ka Ilamuku a oia kana i nanau mai ai, aia ihea na poe powa?

            Pane aku la o Lau Omaomao eia o keia poe no lakou ka huina o elima lausani a o lakou a pau ka’u i lawe mai nei e waiho aku malalo e kau hoomalu ana iloko o ekolu pule mai keia la aku, a hiki i ko’u la lawe ai eia lakou a pau no Rusia, alaila wau kii mai.

            A no ke olelo aku nei au ia oe ao le loa oe, a me kou mau hope, e hoopa e hoeha, a e hanaino ia lakou oiai ua kapu ko lakou kino malalo o ka mana o ke kanawai o ke aupuni Emeperiela o Rusia.

            A eia hou ina wau e hohe hou ana na hoeha ia kekahi o lakou nei a i ole ia, hana ino e ae paha a ke aupuni e manao ai e hana maluna o ko lakou kino, alaila, e hiki mai ana wau imua oe a hoike aku i ko’u manao hope.

            O keia mau olelo a Lau Omaomao, ua like ia me ke kolopa uneune e hoohaalulu ai i ka noonoo o ua Ilamuku ala.

            Iloko oia wa, ua ae mai la ua Ila muku nei me ka leo nawaliwali i like ole hoi me na setona mamua iho ka uahoa o ka olelo.

            Iloko oia wa, ua huli ae la o Lau Omaomao a haawi aku la i kona aloha hope i na pio, a pela no hoi lakou i panai aku ai ma ia haawina hookalu o ke aloha, a huli aku la ka makai kiu Lau Omaomao a me kona mau hoa a huli aku no ka hotele o kana ui kaili puuwai.

            Ia lakou i hiki aku ai i kauhale oia mau no ka ohaoha o kamaaina oiai ke hoonipo ala ke aloha iloko o ka ui Meliaka, no kana aloha kakia i ka iwi.

            Iloko oia la, aia ka nui o ka lehulehu o na hoa’loha a me na makamaka e haiamu ana ma ua hotele ala, no ke ake e lohe pono i na mea a pau e pili ana i ka powa Liona Keokeo, a me ka hiki ana ke hopu ia, a me na kanaka he elima lausaki me ia, e ka makai kiu Lau Omaoao a me kona poe hoa o iwakalua kumamalima ko lakou nui.

            Aka, e ka mea heluhelu, aolo loa i makili mai kekahi maawe lauono hookahi o ua eueu ala o kahi kae hale e Lama, oiai oia ua miki paa lou ia kona waha me ka hoike ole aku i ka hana i hana ia maluna o ka powa Liona Keokeo ka weli hoi o Rusia, ka mea hoi i hopohopo nui ia e na poo kalauau a pau.  Europa, oia ka auanei he hepe ai waiu oia imua o ke kaeaea o kahi kauhale o Lama.

            Nou iho e ku’u hoa hoonipo o keia hoolelo hooniua puuwai, aole no paha i poina ka apu laau koheoheoia o eke aka kino wailua o ke kuluaumoe nana i umii ia Ieke a me kona poe kanaka, a oia ano apu laau hoo kahi no keia i ano like me Makanikeoe.

            I ka la e iho la wa kona alahele, oia ka wai i ike ia aku ai ka nui hewahewa launa ole mai o na lede a me na Keonimana, i hele mai nei e ike i ka makai kiu Lau Omaomao a me kona poe alo ehuehu, a ua lilo hoi i mea na lakou e mamailio nui ai no Lau Omaomao kona koa a me kona wiwo ole, ka aa ana o kona manao e hopa pio i ka powa Liona Keokeo, ka mea nona ka inoa e holopuni ana maluna o ke au holookoa.

            Aole hoi oia wale no, aka, e haawi pu ana lakou i na mahalo ana i ke kulana o ka powa Liona Keokeo, a me kona poe ohai aholo o ka pupuu hookahi ma ia haawina i awaiaulu ia ai lakou a pau.

            Ua hoohala ia hoi e lakou na hora oia po, ma na kukai olelo ana ma na olelo hooka au o kea o alii a hiki wale i na hora liilii o ke kuluaumoe, a kahi no a hookuu ia ko lakou nanea ana a hoi aku la kela a me keia mea no kona home iho no ka hooluolu ana iaia iho e hoonipo po me Kanehunamoke iloko o ka aina moe uhane.

            I ka hoea ana mai o ka la i ke kakahiaka, ua ala like ae la na mea a pau, a liuliu ae la keia a me keia mea nona iho ma ka hoomae mae ana i ko lakou mau kino iho.

            I ka hora ewalu ponoi oia kakahiaka, ua lohea aku la ka leo kalaku o ka hele a ke kuene nui o ua hotele ala, e kono mai ana ia lakou a pau e naue aku e hoopiha i ka lua o ka inaina, a ke panu aku o loko, oluolu na maka ke nana mai.  I ka pau ana o ka lakou ai ana, ua hoi aku la lakou, iloko o ka hale heoluolu e hoonanea ai, a oia no ka wa i ike ia aku ai kekahi mau holo lio o elima ka nui e kamoe nololei mai ana no ua hotele ala a he mau minute pokole ma ia hope iho, ua hiki mai la lakou ma ka puka pa o ka hotele, a lel iho la ilalo a komo mai la a hele pololei mai la a hiki imua o Pilipo, a ninau mai la aia ihea o Lau Omaomao?

            Ala iloko o kona keena heluhelu buke kahi i nono ai, wahi a Pilipo i pane aku ai.

            E oluolu anei oe e hoolauna aku ia makou imua ena?

            Ae, he oluola no au oiai o ko’u home keia a oia hoi ka’u hana o ka hookina mai i na malihini.

            Iloko oia manawa, ua hookipa aku la oia ia lakou iloko o ka rumi hookipa, a pane aku la ia lakou e noho oukoa maanei, a na’u e kii ae iaia, a hele mai e launa me oukou.

            Iloko oia wa ua hole aku la o Pilipo imua o kana hunona a olelo aku la aia iloko o ka rumi hookipa he mau alii koa o elima ka nui, a ua makemake lakou e ike ia oe, me he ala he mau elele lakou mai ke keena kiaaina mai, a i ole ia mai ke kahua kaua mai paha o Misouri nei.

            Iloko oia wa ua hoi mai la laua a komo aku la iloko o ka rumi hookipa a halawai aku la me na alii koa a haawi aku la oia i kona aloha ia lakou a pela no hoi lakou i panai mai ai ia haawina hookahi he aloha.

            Iloko oia wa ua ku ae la kekahi ua mau alii koa ala iluna a unuhi ae la i kekahi palapala mailoko ae o ka pakeke o kona kuka koa a paa ae la ma kona lima akau, a mamua o kona haawi ana aku ua kahoahoe mua ae la oia me keia mau olelo o ka hiki mua.

            Ma ka inoa o ka Peresidena o ka Repubalika nui o Amerika Huipuia nei, ma o kekahi o kona mau mana kaua me ka mokuaine o Misouri nei, a ao ke hoike aku nei au i mua ou e ke kanaka koa o ka wiwo ole ka mea hoi naua i hopu pio; na powa he nui a na ka maua ume hoi o kou mau olona i hoopakele i ke ola o na maliona kanaka o Amerika Huipuia nei.

            Ma ia ano ua hoouna ia mai i makou a pau a elima, he mau elele mai ke alo mai o ka alihikaua nui o ka mokuaina e Misouri nei.

 

HE MOOLELO KAAO HAWAI

 

- NO KA -

 

PUHI O LAUMEKI.

 

KA MEA I LIKE MEKA ILIO

 

Puaapualenalena

 

Ka imi ana i kona kahu – Pela no keia Puhi kaulana i oleloia He Puhi ka I’a – Ho, ka Lala.

 

            A iaia i lalau iho ai ma ke poo o ua puhi nei, ua hoomaka koke ae la oia e oni me kona ikaika nui.  

            A ia na keia mea i hoopahua aku i kona mau lima me kona manao a lilo kana olelo i mea ole, a ma ia ano, ua olelo hou aku la ke keia pehea iho la?  Aole he hiki wahi a Pueo, a ua olelo hou aku la ke keiki ia Pueo, e noho pono iho oe ma hope mai o ka pane poo o ko keiki puhi.

            A e hookomo aku hoi i ko mau lima me na anae au ma ke opi o ka puhi a nana ka lawe ia kana a hiki i ka hale, ua ae mai la o Pu o i keia mau olelo a pau a Mokumeha.

            I loa no a pau na olelo ana o ka hoomaka aku la no ia o ua puhi Laumeki nei e oni iluna o ka aina ma kea no o ka loli ana ae o kona kino he puhi Kapa, ua lawe keia puhi i keia mau mea kino kanaka maoli maluna o kona kuala.

            O ka lawe ana a keia puhi Laumeki i kona pokii kanaka a me Pueo he mea kupanaha maoli no hoi ke heluhelu iho ma kona moolelo ua lawe keia puhi me ka pilikia ole a hiki ma ka hale ponoi o Pueo mamaukae o Laiemaloo he aneane he hapalua mile ka loihi mai kai mai o kahakai kahi a ka anae e hoolulu ala ma kahi kappa ia o Kaihukuuna.

            Ma keia wahi o keia moolelo, aole i hiki akuna kanaka me ka i’a i ke hale, ua hiki mua aku la ka puhi mamua.

            Ua olelo aku la o Mokumana i ka makuahine e hoomaie i na mea a pau o ka hale, aole e walaao a me ka holoholo ana e kali malie a pau kana hana ana me Pueo no ke kuula, kahi hoi e waiho ai o kela mau anae elua.

            A ma ia ano i ike ia ai ka poe kahike he malama i ka oihana lawaia a me na pohaku i olelo ia he kuula, a pela no me ka poe mahiai aole lakou e poino i na hua mua o ke kalo a me ka uala a me na mea kanu e ae a pau o Hawaii nei.

            Ua haawi mua lakou ia mau mea i ke Akua, a mahope aku ke kanaka e like me ka Lahui Pake mahi raiki aole lakou poino i ka mahina poepoe.

            Aia i keia wa, ua hana koke o mokumeha i kuuia me ke kuhikuhi pono aku ia Pueo i na mea a pau, oia hoi ka hoonoho ana i na pohaku a maikai me he kahua hale ala kea no, aia nae mawaena pono he wahi lua poepoe he wahi e waiho ai ka aahu a me ka waa lau a me ka I’a a me kekahi mau mea e ae.

            Aia hoi me ka aoao o ua lua ala kahi i kukulu ia ai ka laaa ohia ha ai ole ia he hau, ua hana ia he wahi laau kea i hoopaa ia me ke I’e me ka oloa a me ke Kilioupu.

            Aia maluna oia laau kahi e kau ai ka lua o ka i’a e mohair aku ai I ke Akua nui oia o Kukanaloa Kane a me Lono a pau ka hana ana.

            Ua lawe ia na mea ai a ka puhi ma koia ko’a ia i hana ia a noa kela mau mea a pau ia Laumeki, a ua hoihoi ia ua puhi nei maloko o kekahi hale okoa kahi i hoomoe ia ai iluna o ka moena me na kuina kappa paluha.

            A ma ia hope iho ua hoomaka ia ka hana ana o ka ai a me ka i’a e like me ka makemake a ke wae ala a ka anae nui lawe ae la hoonuu.

            Mahope o ka ai aua, ua kaha ia ka i’a a ua kapi ia i ka paakai, a ua waiho ia ka i’a i miko i ka paakai iluna o ke ahua moena no ka mea aole e pau ka i’a iloko o ka ipu no ka nui hewahewa o ka i’a.

            Ma ka wanaao o ua po nei ua olelo aku la o Mekumeha ia pueo e hele aku e kala i na kanaka a pau o na Laie elua e kii i ka i’a e hoopuni.

            He mea oiaio, na hele aku ia o Pueo ma Laiewai ka mea e kahea ana me ka leo nui e like me ke kala ana a ka luna malalo e ke kenohiki i na la koele o na ‘lii o ke au kahiko.

            I ka hele kahea leo nui ana o Pueo ma Laiewai aku a hiki i maioo o ke ko loa ae la no ia, a iaia i kokoke aku ai na kahi o ka i’a e hoelula nei ma Kaihukuuna.  Ua ike koke aku la ke keiki Mokumeha i kahi ahua a ka makuahine i lawe mai ai i kana i’a mua a waiho malaila, nolaila, ua hele aku la oia a hiki , a huli like aku la laaa a hana la i ka ilikai.

            Aia hoi he uia pu wale no ke kai i ka anae me he lepo ala ua ka wai kahe hou i ka wa ua nui, aia hoi na kanaka ke hele mai nei me ka ainau ana aia ihea ka i’a?

            No keia ninau a kanaka ia Pueo i ka i’a aia hoi, ua kuhikuhi aku la oia i ka I’a iloko o ke kai ai ko lakou ike pono ana aku i kea no ula o ka ilikai, ua nui ka makahehi o na kanaka a pau e holoholo ana i o a ianei mauka aku nei o ka aina me na leo walaau o ka hauoli, olai he mea malihini loa ka ike ana aku I ke ku ana o ka anae ma Laiemaloo, a he mea hoi i kamaaina ole ia lakou mamua.

            Ano i keia wa aia ka poe i lako i ka upena a me na waa ke liuliu nei me ka awiwiw nui, a he wa no hoi keia no Pueo e hoomau ana i ke kamailio ma kona ano oia no ke kilo nana e kuhikuhi pono aku i kahi e hoopuni aku ai i ka anae, a oia ka ka poe kanaka lawaia e hoolohe mai la i kona leo.

 

HOOLAHA ANO AUI

 

- A -

 

Kauka L. Akina.

 

            E na hoalona a me na makamaka Hawaii, main a kane a na wahine.  Ke popai aku nei au ia oukou a pau e ka poe i loaa i na mai o kela a me keia ano e noho pihhua ana no kekahi manawa loihi, e hele mai ma KO’U KEENA KAUKA ma ke ALANUI KAMIKA a me HOTELE, HELU 317; a na’u e hoopau aka i ua mau kaumaha ala, ma ka ai ana i ka’a mau LAAU LAPAAU HOOLA KUPANAHA, i loaa mai ia’u mai Kina mai.

            Eia me a’u ka LAAU no ka hoola ana i ka MAI HOOKAAWALE OHANA, a he nei ka poe i hooia mamuli o ka a ana i keia LAAU.

            Ua hiki no ia u ke hoola i na mai fiv na mai lele a me na mai o kela ano keia ano, ua mai koko ino, Akenou, a me ka aoomaemae ana i ke kiao hoolookoa me keia mau laau.

            He LAAU HOOHAPAI KEIKI no kana, a ua loaa ke kiekie a kekahi poo nele ia haawiua makamae no kekahi mau makahiki lahi, mahope iho, o ko lakou ai ana i keia laau.

            He LAAU hoohemo koko ino kekahi a’u ua mahale nui ka poe i ai i keia laau, no ka maikai a me ka oluolu o kea no o ka hala o keia laau.

            Ke kono aki nei au ia po e na makamaka e kipa mai, i pau ai ko oukou kuhihewa no ka hiki ole ia’u ke hoopau aku i ko oukou mau pilikia.  He oluolu ko’u uku lapaau i ko oukou mau pilikia.

            E loaa no au i na hora a pau m ko’u KEENA KAUKA ma Alanui Kamika a me Hotele.

Kauka, L. Akina,

            Kihi o Alanui Kamika me Hotele, Helu 40 a me 3:7.

            jul25 tid.

 

Na Mea Kahiko Noeau o Iapana.

 

            Ua wehe ae nei au ii na mea hou ii laha mua ole maanei nei mai Iapana mai.

Na pahu iwi-ea maikai loa.

            Na kahi iwi-ea a me Pine lauoho

                        A pela aku, kumukuai haahaa

                                    Loa:

KNAEA IWI PALAOA

            E laa hoi na balaki niho, na aniani lima, na Kahi lauoho, na pahu luhi, a pela aku.

Na Lako Dala!

 

            Na Hua Pupu Momi Maoli!

                        Na Lole Silika,

                                    Hainaka Silika!

 

Na Lole Keokeo Iapana,

            Na Papale Hele meta mama loa

                        Na Silika Mauu.

 

Na Pakana Wahine eaai no- $ 1.50

            Na Moena Iapana nani,

                        Na Kookoo me ke au dala,

                                    Ne Huewai waihooinu

                                                Like Iole.

 

Na Pola a me Kilu-ai,

            Pa holoi lima,

                        Na Kiaha i kahiko

                                    Lau ia

                        Me ke gula

 

Me na mea he lehulehu wale,

            E kipa mai ma ko’u Halekuai ma ka aoao Ewa iho o kahi o Daimana, Alanui Moi.

A BARNES.

            Iulai 15, 1895.                                                             jul15 1md

 

HE OLA KA MAI

 

Laau Lapaau a Sequah!

 

He Nui – na Hawaii Ola ka Lumakeke

 

He Hoike Maikai Heika,

 

            Aole hoi kekani laau lapaau i hookomola mai ma Hawaii nei i kaulana koke i ke ola o na ma’i elike me ka laau Iapaau a Sequah.

            He nui o oukou i ikemaka i ke ola o ka poe i lapaau ia maluna o kekaa Kariota o Sequah ma Honolulu nei.  Ua kokua ia ka poe i hiki ole ke hele pono i ka pii ana aku iluna o ke kaa.  Ua iho mai hoi lakou mai ke kaa iho ua ola ko lakou Lumakeke.

            He nui ua hoike waha i hoike ae ii ko lakou ola.  Ua hele pololei mai ka lakou hooiaio mai ka puuwai mai.  Ua kupono loa no ka hauoli ana o ke poe i hoolaia mamuli oo ka laau lapaau a Sequah, eiai he ma’i paakiki a ola ole hoi ka Lumakeke, e mahalo ana i ka laau i ola ai lakou.

            A eia-nae, he poe no kekahi aole ana e manao ana he oiaio!  E ehaeha ana lakou, oiai kekahi poe lehulehu ua hoolaia elike ai me lakou, me ka hiki wale no ke loaa keia laau e ola ai.

            E hamoia ka

AILA HAMO A SEQUAH

maluna poho o kahi e eha ana a komo pono ka laau.  E kono ana ka aila ma na maka o ka lii a hiki loa i kahi o ka pilikia.

            He mea kupono no hoi e ai i ka laau maloko.  O keia ka laau nana e hoomaemae ia loko o ke kino main a mea maikai ole.  He kupono e nu ia ka laau

HOOLA A SEQUAH

i ka wa e hamoia ana o ka Aila Hamo-a Sequah.  O keia ka mea e pohala koke ae ai o ka ma’i.

            O ka olelo a ka poe i ikemaka, he mea hookoikoi ia.

                                                Honolulu, Mei, 1895.

Dr. Sequah

           

            ALOHA OE: - Ua lilo he mea oluolu ia’u e hoike aku i ko’u ike ma ka aoao o kau mau laau waiwai nui.  Hook o na pilikia o ka malama o Ianuari i hala, ua hele hoi au iloko o ka wa ua, a a ua loohia ia hoi au i ka Lumakeke pehu.  Ua pilikia ia ko’u kino.  Ua eha ia au a puni a ua upehupehu hoi.  Ua hoao au i kau laau inu a me hamo.  Aole i emo ua pau ka ehaeha, na naiowale ka pehu, a aole i loihi ua hiki ia’u ke hele mao a maanei.  Ke makemake nui nei au e hoao ka mea i loaa ii ka ma’i Luamkeke i kau mau laau lapauu.  Ua ola au i ua maa laau la a ae ola aku ana no kekahi poe e aku.

                                                LOUIS BERNDT.

            Heaha ae la ka makou e olelo aku ai, koe wale no, ka i aku, e hoao oukou, e ka poe i ma’i ia.  Aia no ma ka omole na kuhikuhi piha ma ka olelo Hawaii.

KUMUKUAI HOOKAHI DALA.

            Aia wale no e kuai ia ai ma ka Hale Laau o ka

Hui Laau o Hobron Ma

            Sept. 24, 1895.                                                                                    sept. 24 tfd.

 

KAUKA E. C. SURMANN

 

Kahunalapaau Geremania.

 

Keena a me Wahi Noho; 137, A1. Pap u

 

                                                                         9 A. M. A 11 P. M.                          

Na hora hana:  {2 P. M. A 4 P. M.

                         7 P. M. A 8 P. M.

Telepona 181,

            aril24.              1m-dly.

 

Laau Bama Kunu

LOGAN ,

No na Mai Kumu,

            No na Ma’I Hano,

                        Na Mai Punia’

                                    etc.      etc.,

            He laau hope ole keia no na Keiki opio a me na kanaka makua.

            I hoomakaukau wale ia no’e

            BENSON, SMITH & CO.,

            jun 10

 

O ka Scribner Saseparila.

 

            Oia wale no ka laau hoomaemae ko ko e kav moakaka nei imua o ka ma ka o ka lehulehu i keia la.  Aole he mea oiaio e ae e ku nei maluna o ke kahi kahua paa e ae mamua o keia Aole wale na kuai ana o ka Scribner Saseparila i mau kona ku ana oiai na laau e ae i hoea mai i ka makeke a nalo loa aku, aka, ua mau aku ka pii o na kuai ia ana o keia laau i kela a me keia make iki, e hoike ana o ka Scribner Seseparila

Ka Mea e Hoolilo Nei

i na hoaloha he lehulehu wale ma na wahi a pau.  O ke kumu o keia, no ko mea, ua ike ka lehulehu he laau oiaio maoli keia Scribner Saseparila.  Ua ike lakou ua hoomaemae ie ia ke keko, hoomaikai ae a hooikaika hou ae i ke koko.  Ua ike lakou o ke koko maemae

A uhua

oia ka mea i kupono i ke ola kino maikai, a o ke kumu hoi o na mai he lehulehu wale wailoko ae no ia o ke koko maikai ole.

            Ua ike pono hoi lakou ma ka hoi o maoli ana a ma o na hoike, i hiki ole ke hole ia ka maikai, ua hiki i ka Scribner Saseparila ke hoola i na mai i ka wa e ola ole ai i na laau e ae.  Ala hoi iloko o ka Scribner Saseparila na mea like loa e hiki ai ke loaa ke koko

Ulaula a Ola Maikai

a e haawi ana hoi i ka ikaika e law eke ola i na wahi a pau o loko o ke kino kanaka.  E pale ana i na mea ino a e hoeueu ana a e hoonui aku ana i na hu’a koko, ka mea hoi e hoike ana na wa a pau i kea no o ke koko, a e hoolilo maoli ana hoi he wai hoola io ke koko.  Ma ka hoomaemae ana oo ka Scribner Separila i

Ke Koko

ua hooluuia mai ka ono ai, hoopii hou la ao na ikaika e emi mau ana o ko kakou kino, e hoopau ana i ka nawaliwali wale mai, ka molohai a me ka molowa mai, e hoola ana i ka mai maeele wale mai, i ka mai o ka puuhoowali ai, a me na mai a pau e ae o kek koko, a e hoola hou ae ana ike ano o ke kanaka holookoa.

            No ka oiaio o keia mau mea e olelo la nei, aole makou e hoolaio ana ma ka makou e olelo nei, aka, ma o na olelo hoike hoi a na tausani i hilinai e olelo ana no ka laau Scribner Saseparila.

            Heluhelu oukou i na hooiaio au ma na kolamu e aku o keia nupepa.  Ua hooia mai lakou i ka maikai o keia Scribner Saseparila a he ola hoi ka mai i keia Scribner Saseparila

 

E koi aku oukou i ka Scribner Saseparia,

ke kuai i laau hoomaemae koko, no ka mea, ua oia na mai o kekahi poe a aku a e ola ana no hoi kou ma’i.  E hoao ae; a e emoole loa ana kou ike i ka loaa koke o ka oluolu a me ko ola aku,

 

            E kuai ia nei ma kahi

Kuai Laau Lapaau o

HOBRON COMPANY,

Kihi o Alanui Moi a me Papu.

Honolulu , Iune 8, 1895           jun10d

 

Waiwai Haule!

 

            Ua loaa i ka mea nona ka inoa malalo iho kekahi eke dala, maloko o ka Makeke hou, ma ka Poalima nei, Novemaba 15, a eia na waiwai oloko.

1 – Komo gula

2 – Hapaha kiu

3 – Eha kenikeni

Huina waiwai io i kohoia $30.40.

            O ka mea nona keia mau waiwai e kii pololei ae i ka mea nona kainoa malalo iho, a e loaa no eia ma ka Makeke hou i na la a pau, me hooia kupono, iloko o na la he 15, a i ole peia e lilo no ia ii ka mea na kainoa ii hoike ia.  O na lilo o keia hoolaha ana no ka mea nona keia mau waiwai

                                                KEMALIA KUMIA

            A Honolulu Nov. 18, 1895