Ka Oiaio, Volume I, Number 16, 23 January 1896 — Page 2
This text was transcribed by: | Kailianu V. Michaels |
This work is dedicated to: | In loving memory of my father, Mervin Apana Lee Kwai |
Ka Oiaio/Ka Oiaio Puka La/
Hoopukaia i na la a pau koe ka la Sabati a me Lapule no 30 keneta o ka mahina.
JOHN E. BUSH, Luna Hooponopono a me Pauku
HONOLULU, IANUARI 23, 1896.
----------
KAHI E HOOKUMUIA AI KE AUPUNI.
O kahi i hookumuia ai o ke aupuni, aia no ia ma kela a me keia home, oiai o kela a me keia ohana ke huiia he hookahi, oia no ke aupuni. I mea e loaa ai ke aupuni maikai, he kupono kela a me keia kanaka o ka lahui e malama maikai ia mai kona hanau ana a piha kona mau makahiki he iwakaluakumamalima. Ia wa na oo kupono oia e noonoo a lawelawe nona iho, a e hooulu i ohana ma ona la. E hoomaamaaia oia ma na hana maikai mai kona wa i hanau mai ai; e ao ia oia maluna o na ike kanaka a pau i ka ike Akua. O keia hana ka mea nui loa i keia ao, a ma keia hana, me he la o ka lahui Hawaii kekahi lahui hemahema loa. Mai ka wa o ke keiki i hanau mai ai, ua hoomaka koke oia e hoike ae i ka haawina iloko ona. a e like me ke kumu pela no oia e ulu ae ai. A ina ua ao a hoonaauao maikai ia e na makua e hoomaka koke ana laua e paipai a hoopololei i ka ulu ana o ke kino a me ka noonoo o ke keiki e holoi a paipai mau i na haawina kina mau o ke keiki i ili iho ma ona la mai kona mau makua a ke kuakolu o kona mau kupuna. He hana nui keia, no ka mea, eia i keia wa e ku ai ke kahua o ka hale kanaka, he kahua one paha, a he kahua ku@iupaa paha; a e loaa ai he lala maikai, a maikai ole paha. o ke kumu lahui, a aupuni paha.
Ina kakou e heluhelu ana i ka moolelo o ke kanaka, e ike ana no kakou mai kinohi loa mai, aia ka hana hookumu ano o ke keiki ma ka lima o ka makuahine mamua o ka makuakane a me na mea e ae a pau mai ka wa e ai ana i ka waiu, no ka mea, e like me ke ano o ka makuahine ma kona koko e hele waiu ala he ola no ke kino a e hanai pu ana hoi i ke ano o ke keiki ma kona ano paha iho la e ulu uehe mah@ ai ke ano o ke kupa o ke aupuni mahope aku, he kupa maikai, haipule a naauao a he ole paha. Ina e hanai maikai ia ke keiki e ka makuahine, a la makuahine malama maikai oia i ka noho ana o ka hale. ke i ae nui makou, he mana ka makuahine no ka pono a no ka hewa. no ka ol@ o ka noho na a me ke ole. maluna o k@a ohana a pau. a hele loa aku la i ka @ aupuni kiekie e malama ana me ko @ hoa i ka maluhia a me ka holomua ka noho ana maikai a lokahi o ka lahui kanaka.
Ina he mea hiki ia kakou a pau ke heluhelu i ka nioolelo o na kanaka maikai a naauao i kaulana no kekahi hana, e ike ana no kakou i ke @ua i @ @ ia laau @. na loaa mai no ia mai kona mau makua mai, i oi loa aku nae n@i kona mokuahi ia mai, Ina keneturia i hala na kanaka, na kane a me na wahine, kaulana o ke ao nei, he kuonoono ko lakou ano, he koikoi; he ani ka lakou mau olelo ke hoopuka mai. Ua loaa keia mai na makuahine mai, mamua o na mea e ae, a o ke ano o na makuahine oia poe he poe haipule. Ma keia hapai ana i ka makuahine, aole makou e hoole ana i ka pomaikai e loaa ana mai ka makuakane mai, aku, e haawi ana makou iaia, i ka mana i oi ae i ko ke kane, e ko ana no ka pono a me ka hewa. e like me ia i ikeia i hoohana ia iho e Eva maluna o Adamu a e mau nei no a keia wa. I keia wa hoi, ke iho nei ke kulana o na makua ma ka malama ana i na keiki i waena o ka lahui Hawaii, he kakaikahi ka loaa o na makuahine e like me na makuahine o na hanauna o kanalima makahiki i hala aku, pela no me na makuakane. A oia no ke ano nui e ikea nei iwaena o na lahui a pau. He pulelehua ke ano a he piha lealea na makua o keia mau la, a ke iho mai nei ko lakou ano i na ano o ka noho ana o ka pouli, mai ka home aku a i ka lahui, a pela i hiki ai ke olelo ia aole he aupuni hoopono a naauao io ma ke ao nei. a o ka hopena ioa o keia o ka mea e ikea nei o ka haukae a me ka mokuahana o ka noho ana a kanaka, mai ka ohana a hiki i ka noho ana o ka lahui, a pela no e ikea nei ia uhane iwaena o na lahui o ke ao a puni.
----------
HE MAKE MANAONAO.
Ma ka auina la o ka Poakolu nei, ua loaa iho la kekahi pilikia manaonao ia Henry Fern, kekahi hoi o na limahana o ke alanui kaa-ahi o Dilinahama ma, oiai oia e hoao ana e wehe i ke pine i hoopaaia ai o kekahi mau kaa me ka enegini, me kekahi ulia, ua haule aku la oia a kaa malalo o ka huila o ke kaahi, me ka pii ana o ka huila maluna o kona kuli. Ua kaulako ia aku oia no umi kapuai, a haki pu iho la kona kua, ma kona iwikuamoo. I ka wa i pii ai ka huila maluna o kona wawae, ua lohe ia aku la kona leo uwe kapalili, a hoopaa koke ia iho la ke kaaahi aku, nae ua hola ka wa kupono, e hiki ai ke hoopakele ae i ke ola o ka opio.
Ua telepona koke ia o Kauka H@rberi, a na hiki koke aku @ malaila mamua o ka hapai ia ana ae o ke kino mai ke ulahao @. Ua laweia aku oia ua loko o ka @ oiai e k@aa ana no ka hanu. ua pau nae ka ike @ i a nana ke kauka, a na hoike ae ia, he elua imua ka hohonu o ka moku o kona wawae a ua lele koke ae la kona hanu.
Ua hoihoi ia aku oia ma ka home o kona kaikuaaa ma Kapalama, a i keia auina la e hoolewa ia ai. He 15 ka nui o kona mau makahiki. Aloha wale ia opio i apo pahu pu ia ae la ke ola i na la opiopio wale.
----------
He kuai hoemi nui @.J. Egan i keia mau la.
Ma ka auina la onehinei, ua hopu ia ae la kekahi lio wiwi holo malu me kekahi kaa i hoopaaia aku iaia a lawe ia aku la no ka halewai He mea kupanaha ka hiki ana i keia lio ke holo oiai he pauku @wi wale no.
Ua hoohia ia ke kanaka i ka @ ma @ mo@ kahi i waiho ai.
Ke manaoia nei e ka @ a na ka moku@ @ maanei, ma kona ala hele no Kina ma ka la hope o keia mahina.
Eia na hale ma kai ae nei o ke Alanui Hikeke a kokoke a@a i ka makeke kuai ia ke lilo nui mai nei i na pake i wahi e kuai ai i ko lakou mau opuu kapiki a akaakai a me na l@ nahelehele e ae.
----------
MAKANANI
ME KE KIHI MAUKA O ALANUI PAPU AMEKALEPA.
Aole o makou malama i na kamaa i hiki ole ia makou ke hooiaio aku i kona paa a i hiki ole ke kuai no ke kumukuai makepono a i kupono hoi no keia mau la mamake o ka aina. I mea e hiki ai ia makou ke malama i na kamaa maikai wale no o na ano a pau, a e kuai aku hoi no na kumukuai haahaa loa. ua kuai pololei aku hoi makou i ko makou mau kamaa mai na hale hana kamaa nui a kaulana no ka maikai ka paa a me ka nani.
NO KEIA KUMU UA LAKO MAU MAKOU
I NA MEA MAIKAI WALE NO
NO NA KUMUKUAI EMI LOA
E HIKI AI KE KUAI HAAHAA AKU
I NA MAKAMAKA A PAU
MAI HAWAII A NIIHAU.
----------
Eia ma keia kii kamaa aulii e ike ia iho ai na ano o na kamaa NANI ma kahi o MAKANANI
HE EKEA WALE NO DALA ME HAPALUA KO KIAI KAMAA!
Pela iho la ke ana o ke kuai ana o na ano kamaa o ko makou hale. Nolaila, e hoomanao oukou e na makamaka mai Hawaii a Niihau i kahi e loaa ai na Kamaa Paa. Na Kamaa Emi.
Na Kamaa helu Ekahi o ka hiehie.
E LOAA NO MA KA
KA HALE KUAI KAMAA O MAKANANI.
Honolulu, Jan 2, 1896.