Ka Oiaio, Volume VII, Number 52, 21 February 1896 Edition 03 — HE MOOLELO HOONANEA NO EVALINA, Ke Kukui Uila o Dubena, A ME HAROLANA, A O KE ALOHA KAKIA I KA IWI. [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONANEA NO EVALINA, Ke Kukui Uila o Dubena, A ME HAROLANA, A O KE ALOHA KAKIA I KA IWI.

(]loolu n ;t a iu> Ka Leo. ) ! A oia hoika \v i ; ->t :« -m t i < ke kahu hnnai o ■ ana ipo aloha, a | elik« iue Ve nt»<> i,...u makee i ke keiki. { Pela 01« i htii »i me b uiea n ! feana hanai nlnh.i i hoonipoiiipo ai. j !•* *'"* Wflt'hoi 4ca ula ohelohelo e hai- J amu ana tna kona uiao pnpalina, | me he Uhkokola e hoopuni nna i J;ona r.i:> \ Mo k i hookaulua oie ilio, tt;ir, a mai la oia ima.i o Harolan\ me l:o- j U mau d1 'o hooniaa pouwai: j Ua hoop"i!iAik ii nui i,v inai au j na ka hooij >k-«ie ifv «na mai o ko'u I Juhi, ma k;i li iii kirio nna i aku ia oo. | Ma.ijs w«h'i « »au e hiki ai iu'u i ke imi elik-: 111 • n t kūhikuhi a k« | ]>o i)»'o iioi» i.! ka ooio puuwai wīwo | ole. I A o'kei; hik.i ki io ana mai ne:, a | han* oe i kekiini hau i pooke'a loe, | oia aiianei ka ir.c.{ naaa e hooi lo« | j,ku i ko'i. 'naPoiī. j K lil') om i nn L.uia pale i kou ola. i siea mh'u ,e J hoopahHoiiao »i, ; n« k* uiei i lianau īa m:i ; ko a::o kin.# muoh elike lue kou. E ka maiuu ;n;ti o ''i» m"*u"hōUiUotv>tvA"« waiho mokak:; 'mai la w.ao. A hoyu .v.ai la oia ma ua iiina a i ka opio, a ialulima pu iho la iau'i mke ohohh nui ; 0 kh ulaweo e aai ia nialuna o na : Iniehelena 3 ua keiki la o ke kua-! hiwi. A o?e k< n;i kulana kilakiia jni j hoi. he ui: 'i mta ia ns u;i k ihu ii;;«ai Iaje Imkmo la iloko okona \va:-:< iiona noonoo. Aka.ua « jka!i iho -l-t oia a loaa : ka w*kuproo, alaila hoopuk# nku ■oia i kon« M8tiao. 1 keia «m i hRaleie iho ai lakou i ; anuu o ke alapii, a kamoe a«u {' la Ukou no!ok i o ka rumi «ina kahi aka ui Kv ilina i uianno ai. oi» kahi kup'no no ke kaniaKnmailu' «na. - ! Ko kona manno o k* niaiohiluhi a bm k» p iloii. oi» aahi kupono e' liWMM ia ai ia «Mtt iML l

| Aole i houkaulua Ka ui Kv«lina. ! i kn heouiakaukau aiui i na mea «i, ja oiike rne kona eleu, pela 1 ] kau ai aa tuea ai iluiui o ka |papaaina. j ! A oia lioi kana i kono koke akti | | ai, e ai lakou me ka I nia maiihini , 11 kii>x mai. i i A oia ko lokou manawi i hooko i ! | ! kok« ibo ui ia apana haua mo kc i j Mookaulua, «,e. ■■ > !: iwaeiia o ka lakou ai 8«», ua kaa < 1 ii)ua mai ia na ka ui Evaimi ku i ; niiihU hii.i i ka malihini: Ai)rf anei oe i eiia 1 keia hakOKo ana mai nei au nie keia poe hoiohu' . lona, na kiai hoi o keia wnhi. l ,i p.uie aku ia oia 1 kuiih alona me iia minoaka hoaine ana ina kol iia mau helehelona i kipehi ia a elia i loku i ni iuhimo kupiiikii o keukhu, ī ka pane aua mai: i Aole au ī tiooiK>iuo īa e ko lukuu : : mau maiuu ooi, a uie ko lakou īuau : i niho wel'weli.'iwaena o ko iak-jj ! puikau iui o ka uluaoa e hou hele • ! ana i o u La nei. ■ | 'A ou«l hoi au e ku hookahi a:ia e ; i hakoko no ka nijke a m» k.) ola no < ko'u pdfc<;ie oiai a lakou ma). ! Aia, o uai atu nae au uie ka hur : i ni ole. ua menemene nui au i ka ; | h jok;iu ana aku i na h »awina eh:i- . e'aa o ka make ui Uuna n kKa poe | ; kiai makaa)a« waiho mai la mao' ī ne ko lakou mau kino puanuanu.i j ua h:ila ka hanu. : ! Aole nae e hifei ia'a pilo n<: ī ■ !ift k-ni nna nku o ko'u lima m'ilu- ; , n'< " 1 ikon. j j No Ka u.ea, ;na wan <: hana nna ; i oela, aole e ioaa ia'u ke ola a hala- j [ wai pu kaua he maka a he maka. ! i Na keia mau huaolelo a kana; aloha i pane aku la i k&nmi iho i | na manao e oeloku inau ana iloko : o kona honpa, a mao ae la na ma-. j nao e uhiwai anii iloko. j ii Me kona maoli iho no. aole loa ; hookahi raea e nele koua halawai ' . me na uha o ka piUkia i kona wa e i hakaka ai me kona mau enemi. | 1,1 hoomau ia na k'ke kaoinilio : ;ina mawaena o lakou a hikl i kona ; [ 'uaona 4iw . ! J. ka p.r i :> o kana ai an-i, ua | j lioi nku i.t i. kuu maloko o ka rnmi | nui o ka halealii o ua nohea la nena keia lokomaikai ana i hoonun i U iniuiaa iho. A iwaena o ka lakor. mau kuknii olelo anu. i hnalele msi ai ke kahn hanai o uh Ev«iina la ia luaa e tu - ho kokī>oliu. No ka hele aua e pono i k< - na m*u kiai e wuiho make ana a o mmiliowa ana boi kekahi poe no ko . iakou uiau aho hope loa, A o kekahi poe hoi, ua pau na a-u i ka haiūai. a e uwe ana iloko o ka eh&eha nui, mnuiuli o keīa >• inah uiii o ka poino inaiuna o hikou. l'.i lilo kei.i i mea hwhaelia i koī\«i manao. aka, elike me kana t ; olelo uiua »ku ai, aole oia e in lnkua mahoiio o kana uira i kain:<iIfo ai. » oia hoi keia ana e ike iu i. M.iho}x> iho o ka pau ana o kan&i n\na ana. huli ae la ©ia a hoi heu aku ln no loke o sa rumi, kahi hoi o kana hauai a tne kana aloha luaUi pu ana. Komo aku U oia ina hekalii runu tv.a» kek&hi a rumi ae a kaua mau keiki e hoolai an.i. Aole laua ike mai iaia. no ka iuea ; h« aiM hoAno e aku ii&ha hoi ia 11 so lao» imu uuuuo, koi 1

j na kaanu k«m-tilio inau ;:na o im i īpo • ka ipo. , O ko la*!n n'»hn kokoolun pna o ! līm.m wr.l« i!io n.>, he noike h.ii v inai j | ia. »ia na ma nao weln k<> kikonij J alapir,e la ilnko o ko laua m»ui | ! ouuwni 1 j A mamuli hoi oia mea, i ninau 1 j aku ai o Evalinti ia Huro!aca me : ! keia niau hnaolelo e ku ai i ka i-i j » a lok'.>. | Ano, i kfia mau sekona © ka k?i-j i ua noho mehaineha nna iioko o ke-j ' ia nimi, eia wau ke hoonuu nei i' ka oan o kou mau heleheiena. i : 10!ike me ka iiu ana o kekannkn j a hae konapun i ka ono a ; ka wiii, pela hoi au e noku : uei i ka itju pna i kou mau hiona i nnni, me he U&koko la e kohei »na ! mn kona niau aoao a pau. ! ... i;. rt i,i liiii mua loa ann. a ! hiki i!vt i i i <eia po, ua like ut ho- i ra a■,•««> tu la a kaua i kaawale «i . iiip he inm makahiki lehulehu ht e ; < maal.) »ie aua mamua o kuu alo. j ; Aka. mai manaonae oe. e hjeha-j ieha ukn aua au i koii lunaikehala. ī i aoJe loa j>#ia. ( No ka niea, he iiiii oe na'u i na wa a pau. a hiki i ka hopeni o ko i i kau:> tnau la. j ! ! Ano, U'i haawi ia mai nei i mana [ i wa no kaua e noonoo ai kau« ī ī i - i i keia manawa, manauli o ka waiho lana m:si o ko kaua makua hanai la ; : ia k-aua me ka paue leo ole. ! i O keia mau olelo ka ni Evali»a i I i ltf»opiika aku ai imua o H«rolana, j j ua like ia me he kepa e houhou anal ! i kona aoao. 1 ; No ka mea. ua k>mij po'.oloi aku } '] la ia iloko "ona; uie he poka kiia la e j ; waele ana i kona • alalmle mamua. | j me ka hookaulu ole īho ia nianawa. ] j Oia hoi kana i olelo aku ai i kana j : aloha i keia mau huiolelo. e hoa- i noe ti i ko Ewahna noonoo: f Ke hooiu*ojjopom>i au, m<i ka nana ae nialoko o na paia o kou i home nei. na lawa a kuonoono kou j n >ho aun, aohe hoi h« mea nana e j hoopiiikia 1 na wa a pau au i mu-j . kemake'ai. - i No ka mea, nou olnna. nouolalo, i a >]e hoi he wale. elike i \ ine K.an eike mai la ia'u» 1 A oia ka'u e mihi nei, no ko'u ae j nna inai e lawe i na kaana aua n j ke a'oha nmUlo ou. nie ko u īkel oie i ko - < inau poopoo i ni aku ' a : nani n eoe ka maemae, mamoa o , K»tu pi puiiU hal« noho kuahiwi o . kiu aloha aei, a ko'u mau maßua hoi e kau oiai I;< na maka o ko'u j iioi aku. ! He ōiaie, o ke nloha ka mx-% nana i hookuewa like ia kaoa nialuna e kela kahua one kanaka o'.e. v Hooknli' no kanuka, ri« ka kaua niau oli'lo hoo(>ai», nie lio uiau pahi- 1 kaua la ia e kau p ile ana i ku k.u.a man ol- io hoohiki, a ke iko nēi kāua, v> keia paha ka hooko ana o u.i mau olelo la, me he lM'r;ta p a la mawaen» o ko kana no'io ana. Nolaila, e h«x>mauao oe. aohe au mea e hopohopo ai m»Ioko o na pa- | ia o keia hale, nou oluoa a me lalo 1 Roiie he kouohiki e huokoikoi aku / i kona īeo malun» ou. I na oe e olelo mni, o ko kaua wa i keia e komo aw ai il)ko o ua uj»iki ana o ka huluhuiu u>ot> kehau o | Milolii, i hakalia ia o«, b« hoeko) I waki ak« am ka'a. i

j (Vihi, 111 uiai U o.Joki> <>T?tiu | pnuwAi ;i vrcln ia oe, i kmi !><*■'*«■- j !pa inai i ka kupono a kii Eha/M i koni e koi a>i nei in loko. (& f ! Miimua'o i;o'u hoopau «na 1 knii | I kamailio ana aku ia oe, aole anei r»e ! e ae mai a»ia i ko'u manao. elikf> ine 1 ka'a ihaiaku Is, ia oe. ■ ■.+■■■■ I ka wa i hoopao su oia i kana i mau kamailio Hna, aia hoi, ua pane | koke aku la o H»voiana kaj na aioha me keia rpau olelo fcooni- | ua nmmai. i kai ana aku. i i He oiKio, oke aloha ht) momoku j ahi la nnna e Hoopau i kokahi maiiinani. uiaikui a maemae. a lilo i ; mea neoni'3 inaluna o ka lspo ij i hn'uilu ia ai na mea kanu ! a ka Onn ndna ia naala ai i hoonee-i i neo. I lioi ko k»ua niau "a-{ i pa-kw e oni naau nei iloko o fcela a | me koia aekona, me ke la- j . we ne a ai hoonuu iho i i; | lo.iii Imua o ka maka. \ | Aole anei e hiki i kou i | hoomanawanui iho ka eno «N|ia ka . wa kupono. nlaila, kii iho aohe mea epa«i i ka leo. V iO ko kau;i pulale koka i k.. | i ike a ka nuka, eiike me hei : mea naha ia e koiao mai &}%& tna-1 ! nao kanalua o kou-kiihū no'u, ja hoole i ka k»ua rne:i L mnkemake : ni. elike me kau e lia ne : . J No ka mea. ua waiho ia ru ii nei i kiiun h kokoolija wale iho no {o ; kau.t~'jTiJD(*a fc ikei* ai lio, k&ua j mau manao no kaua īho, a i mao- | popo ai hoi, lie mau mea kaua i mae ; lama i ka maluhia. Ika pau »na ae o n» hakukoi | kamailio ana inawaina o laua, ua | noho li nnau iho la lnua iloKo oia | ui jvi minute, me k i pane leo ole, a j oia hoi ka w i i hoea mai o ko laua in.'ikna hanai inai kam wahi i" heie . ai, oia k.\ua i'pane inai ai me ko I ... I Olu 'A M|l il,'-. \ l'a lol;e au ī na .h.!nnu»iii knmai-i ilio a:ia mawnena o oiua iiio, a ual IV ■ f i komo paha iloko o olua na manao | j kanalua, e huhu aku ann au ia oiua, J j ;io!e io.i pola. j Ua hookun aku au ia olua e hana | elike iiih ko oiua makeuiake, a aohe luii!J?s inawiu nana e kaupalena ko i iilua nwu in*.inaoEl:ke me ka'u i hoike aku ai ia I olna. ua pouiaikaī au mamuli e kou hoea koke ain tnai i ka wa kupono' mimna lioi o koV bele auwana ana > mao a luaanele huli ai i k& mea aj Ikapo i anoi ai i hoapīli ai kokoo-1 ; iua hoi no kou noho uiehaiueha ana j i nui keia ao. 1 Nolui;.i. mai hoiwliopo olua no'n, nu ka inea, ua ae aku au i na mea apui e haua ia uie leo'u kue ole i aku i 1 i 1 k:v w i i p u ai o kana kamailio| aiia. o koiu \va no ia i h.h -o aku ai: mo ko laua 010. a« la oia ni' - > : het kihi i nulowale homia aku «i. J ! Mh St x ia w,%iiit ke ike »e k noK»*; iua e ka uiea i na olelō, , m.nikai a ke kaHu hanai o Kvalina, ■ e apouo ana i inea a pau, i naj no ka pono, ai ole no k* hewa paha' ia mau me«, n.\n« 9 keakea i koj lau» makemak#. A oia hoi ka KvAtina i pan# «ku |ti i kooa kokoiUua. m k«i» k«MoMok«ik» Maloko!

A r»o, ua pau ks kaua wn t> k:\ ; l&ouinlihini ana ia knna iho. a e! hooko «ku k \ua ina lia hii-» a ko | I kana mnkemake, elike me kn'u i | I hoike mua aku ai ia oh. ] '/ ■~ i' ! : '.Vi He ole hoi ka waiho a okmk-u maT ka moana, alail.i o k<>u wn i-i j e pulale niai ai ika ono a Ra puu, I loaa no ka me»i e kamaiho ia ai, a | ■■' ' ■ i pa no hoi oe i ka leo o ka niea wai I waf. ■ [ I Na keii maa olelo hoonieiii puuwai a ka ui Evalinla. ua like ia me he pauma makam lii e haloke a;ia iluna a iūlo o ka puuwai o ke kei- i :ki kau lio ona kuahiwa o In-lani. ■ i- - , j j A oia hoi kr.tia i pnne hope 1< a : jaku ai i ka ui Evtjina ine kein mau ! !o!eIo: j .1 Ua hala ne īa ka'u pono ka k* < malihin':, a ia oe akn in i ke k»ma L ( I 1 «ina rnea hale, ka i ike in* | nieaa pau o keia wahi. j |• A i iiewa mai no kaua ia oei ' i ni hewa ana ia, na honko ia no koi kaua m?.u iini, okanoa ae ka uaha | o ka i';i hoomalu a ke konohiki, x>aii! ka olelo ana. ! No keia ol<;lo a HAro]ani pela ■: |kune la oia iluna a kono mai !a j | kana aloha e uhai aku m.i hope onn i elike ine kana mea i manau ai, oiu Ke alahele maalahi loa.no lnn,i, m.amua o ke kamaiiio waJe iho no. A oia no hoi ko Iliīoiana wa uhni nku ai inahope 0 Evalin.", e kaeaoe ana no kona r■.!mi ponoi, kahi aka hela a uie ka uluna e kali mai la no lana, oka hoea a!%u nn ei.- iie i ka Pali keiki, a pela io nku ; ana no. I loa no ia lauaa komo iiako o ka I mmi o Paiikeaho, aia hoi, ua holo j mai Ia ke ki aka Wikiku a" hiki j ole aku lai kou mea- kakaU ke hoe- \ m-iopoiio aku. e aha ana l:i l iua. i Akfl, nou e kuu ma'in'n-iki» ii;- '■ I lii'u-lu. u;\ hiki no ia oo ;i- Knhoi ■ ilio. oiai hoi, I:c nanehuna ī... n i.- • ila. uumi iho no na m niao i im | ! ; hloko, o pehn oe auanei, nni ka ii- j jlo i ka inu ana i ke kauka l ipanu e knpono ai keia noau wahi lalani hooheno: lCai i\o paha aowau wa'e nak .i ike ! |1 na Lakitu oia Aupuni ; ' ' | Eia ka he nui loa a iehulehu ] Na Pail ika oia Awa. ; Ma keia wahi e waiho isi ae h*>i 1 kaua i ka ui Evalina a n\9 kana ' | aloha e pupue du la ilokoo ke ki-j j hei pili, a e moe uialie aua boi ko ) j laua p.io, me ka hoonioni <>le ia akn j !e kekahi uie-», a e hoaui liki ae i I ko kaua kuuiailio ana no na ni:ikua ! ! o H»rol*aa. oiai hoi ko Uua n>MU ; UUke<) keiki, ua huop liKiK i i ui« keia hi*lo !oilu ai»s. ; 1 kn h:'la aua o ka uule num o ku < | Hamlaua l\oi oU* ana «tu. aole no ! lA i liio i naea e e ai o ko | ! «ii« ni.iii.io. ; , •••.-•-• • • •- 0 kelu leuoueii o luna o ka j I mokuknua linlmlelphm ma k,-i j lmkaku, nonu kVinvm o Toni y, ua komo hou oia iiu-1 ko o ka pilikia oia hoi, ua ma-1 i huka aku oia mo kekaln wa- i ]hmo haolo, nona k* |ino;\ o C. j Turner, a ko nhai IoW iu la oia ttijM>na nona kH waiwui ana aku la, o koqa ola aia iloko o ka w&lm o