Ka Oiaio, Volume VIII, Number 8, 17 April 1896 Edition 03 — HE Moolelo na Aina Kahiko NA KULANAKAUHALE NALOWALE I LOAA HOU AKU [ARTICLE]

HE Moolelo na Aina Kahiko NA KULANAKAUHALE NALOWALE I LOAA HOU AKU

Aeouaaa—??a Ulakiai Pofetlbii t> »Sie»e—lm? iu»n« us iionuee ain'o ua Pohakn-kaki nuuai—Nn Kahena WaiHtfJmi|e 9 ka Nilo—Aitioi® Kahiko —MoknpiHii o liopo Lh» <» k» Hooinaoa Kii~Na Eii Poltaku-l»lni Nani—Ahon Kimbel«-—Ko na 04ek> Wanapa. < O kftitt hoi kii hema o Aigupika ponoi, unn ji_tnai rtua iu»u. Hft oiaio, n,i pnho)a akn kekuhi o na Panw» i ko lalio» yiana i kft hemu io& aku o koia, aoln ua«» i hrki i» lakou ke Ikkhoau ia knlean». aka, iui kipaku hou ia mai, a komo ia iiiai hoi o Aignpika 'e . iui alii Aiiiopa iv lawepio akn i;i Luiw. aka, o ka "'Powola o Spne," a Ezekii 01010 ai, "ka palōna o Ai{»upika." oia »0 no ka paloua pali pohakn j?aranita nana i hoolmiki »e i ke kalie ana a ka niuliwai Nih l ka pftlmia tnan]i ina kona ano iho o Aigu}ūka, «' like no me ia i nn la 0 ke Kaula i olploia la. O na aina a pan ina ka heraa Hku o keia no liookahi Uiuwiui inilo n» ike ia nw ka' inoa <> .Nnhia. ka Aitioj>a o ka Baibala. a o ka ;iin:i hoi V> ka pot» Cnshaita, ka aina o kaiuika ili uKali. Ho nui hoi na mauawa i kamaiiio ia ;ii o Aignpika, tn& k& Uaihala, kn ''Aina «> H.miui,' ak« hoi aoio h« oh'lo pili «ina 110na keiki a Noa naa ka honua uei. He «ha hoi o na kftiki ji Hama i lielu pu ia o lakou na kuuiu inai o'kekahi mau lahni nui «h*. l'a noho o Mi/araim;<. a jn<- )ip )a o koii.i nmkuakaiie pu kekahi me iu ma << l'usb, ma ka aku, ma Aitiopa; ka iuoa Helena o l'adi; Phnk hui Jjhva, ma kf koniabana o Libya, ka makna mai <> kapoe Lihuana a bm> B& Moor n o ('anaan. nia ka hikina a me ka akan, ma SyriA a »ne PftleB(»tniH. A o ka mea kamahao nia keia pili olelo ana, na loaa aku .iibi na inoa e likn me keia man inoa, a i ane like hoi, na kalai ia iloko o 11» pohaku paa, a-nie na kia pohaku, o na kia hoomanao o Aignpika. A aoie no hoi anei e hiki ke olelo ia ae, o iia mahele ano nni o na lahui ili like ole ulia o ka mamo o kanaka, ka ula, ka nlaponi, ka eleele, a me ke keokeo, i loaa aku maloko <> na lua iiuia knpapaa o "ia poe alii" ma Thef has, ua piii 110 i na keiki ebtßTa Hama. O ka lehulehu <» ka aiim o na walii o ka Wai—Amio Lalo o ka Muliwai Nile, oia kekahi o na wahi nani loa. Me he la ln- mau lani papu kiai na knahiwi ku kiei iho ma keia a me keia aoao o ka muliwai, e inalama aua i keia wahi mv he kiai la, a << na ahua pohaku o na ano lehulehu e ku ana, <> ka p<>haku garanita ulaula a nie elele, ma ua kae ponoi o ka ninliwai a e ku ae ana mailoko ac 0 ka wai, ua like hoi lakou m<- ua kiai kupna 1 kukniu ia e kiai i keia puka e iiiki ai ke komo ia aku k.a waenii aiua aku o Aferika. He lehniehn o keia ipau poiiaku i uhiia a pmi pono i na olelo a me na hoailoua kakau i kalaiia malona o lakon o ke ano waiwai nui no ka hoike ana hooia moolelo kahiko. Me he la, ua waiho iho kn poe Aignpika kahiko i k<> lakoQ'boaik>a» ma na wahi a pau a hikou i hel» 1 ai, a niA na haakakau o na niea i hana ia e lakou. Ua kau ia ka iuoa o ka Parao nona ke an, maluna o na poliaku uinihepa i hana ia i koua wa, a pela no hoi, be hoailona ano nialuoa o na komo, kup«e, a me na lei a hoailoua hoomanao paiia, l'a paa ka inoa o na koa a pan i liele i ka kaua, ka liio o ke kaua, ki nui 0 ka hein waiwai guia,a nie na iilo a iuo kariota i iilo pio mai a i niake. Ma ua kii pohakn kal.nia ua ike ia hoi na kakauolelo o ua makeke e nialanm ana. i ka moolelo o na mea i knai ia aku, a ma na mahinaai hoi e Jioopaa ana i na mea kanu, a hiki 1 ka helu o na hnaa ka inoa hookahi i hooinoe ai. Nolaila aia hoi inaluna o keia mau wahi i kalaiia, aole wal« 1 hoop&a ia ka moolelo o na huakai heie kaua i ka aiua o Soudana, he ekoI» tuuni elinaa lianeri makahiki i hala aku, aka, o ka moolelo pu kekahi o ka P*rao uana i hoohana keia mau wahi, kahi o ka poliaku i lawe ia ai,a 111« ke ano o ka mo i iianaia ai. Maloko o kekahi o ua walii o na kahua »» ua aia hoi Lekahi kii o Kaixera <• lioomana ana ia I»is, a ina kekahi wahi e aku Loi a poni ana ke Akoa wahine ia Kiaieei'a, o k*'ia mau kii ua kalai ia a na pena iame kA naui. Ua koike uiai hoi na kii o keia aiio. ao|»> na a)ii Bai i kaoa akn ia Aigtpika, i hoao • i kOM w« ano hoomana aaa. NoUUa e ik* bm m» m aao o kaaiiw,aoh?

ha poe Heiene a wie k«' |)or* Konin 1 iio tp»a aku i ka oU>io a in«' « na hooinanā ana a ka t lahni kahiko o Aiirn]<ika, a i, hoopaapa ai hoi na inou o Alekanekei/, ua Puiloma aj nw na K.aisera iiia na iioailona iialai iha, na. piia <» na luakini maati(M a niajcekahi wahi <■ ;iku o Aij»upika. i' """ " :■■■■■."" ■ 'lwauna o 11» kii kalai pnaluiohao ih»ko <> kekahi'O na walii e pnle ai e ka aia .■ hoi'kekahi kii o ka Jja Hookolokolo hopo lo,'i. k Jia keia kiw na hoikft ia oOsiris, kalunakanawai o ka poo make, e 110110 ana ula ka noho alii: e kn kt»kokivn«a lioi o Photh, ka anrla hoopaa i ka uiooh-10. i ka noho alii iue na nio:i "kakan ma kona liina kahi hoi e kakau ia ai ka īnooU'h» <i na mea a pau !i ka inea make i haya «i; 1 > ]foins iioi ka axela ia ia k<-' kaupaoiia 'ana i na haua a pau i haua ia nialuua 0 ka <iiaio, a i ka inanawa lmi o-ka uhane o ka p<«> makō e hookipn iy, akn ai o Ampnoli kalii o na uhano i kaa aku iloko o ka :nd,ke 0 noho ai ua kau inai la hoi ka Lnnakauaw ii i ka olelo hooholo niuluna o lakotv, aua hohku « ia hoi kekahi po<> iloko o ka hale alii o <>siris, kal i o ko iakon noho liauoli man, a i ole hoi ua hoololi ia lakou iloko o kekahi luami a J)olohoh>na |iaha, ko inea maa ni;in nao. e loli ana he puaa. a ua lmilioi hou ia niai iloko o ke ao nia ke ano p»ti;i, "e «'ku, e imn-a ]inaa. a c niake. ' M<- lie ].», <> keia iho.la ko (I \ lakou niiinao 110 k<» kakoii nolio ka iuilio una hoi a k<>kahi )>oc kahuna c hoala iion īK'i inu k<' ;in<> oia ih<> la ka noho aita lioa<> alua īa aua <> ka-kon. e ao ia nei e na uapnle he nK'.i )ion, n;t. mnnao. i ia loa ia o ka }»»' kal>>ko o -.v i hooliloia hoi i keiu wa lu' l<ool(i;t!;( ui knhil<n}ii ua Kahui>;i|ni)i> i ii;i anaaina naauao o keia an. l'a iko ia hoi ia;> keia. ua loaa i ka poe Ai- . k» iko koiuiii i ka noho ana aku o k<'ia h<>]>i» akn. aka, aoh- ii;io hoi.o ke "ohi :i 1110 ka iii.'in l</;t i )ioikc i;t e k.i i/ialanialaina >> ka laianelio." l'a iuaiiaoio lakou i ua olelo ao e loli akn an.i ka nhane ke make ke kin<> a koino aku hoi iloko <» ke-kahi iiianu, a liohiholona ]>aha, a malio]ie <> k<v kaahelo ana iloko o kekahi niau knlaua <> ka lioopai, ,1 hoomainae ia ana, ua hoi hou a<* la ka uliaue a kino kanaka hou iho la. a Aka, o kamea kaniahao l<>a e ]>ili ana i k<-ia lieiau aia 110 ia iloko <> kekahi wa.li i halepule ma ke ]>000 ke alapii pohaku e [>ii akii ai a liiki aku i kahi i ku ni o ka luakini nnioli, kalii o ()isiris i hoike ia ai iloko <> kona kino ]iohihihi, he hoike ana ano <> ke Akua ma ke kino kauaka uia k<-ia honua, no ka pouo a nie ka ]ioinoikai o ka lahui kanaka, aka, ua kue ia uia kana niision;L i helo mai ai a hooiuake ia hoi e Tvphon, ki> kupua ino o Mahope iho nae ua hoola hou ia ae hio ()siris luku aku la lioi i;i Tv'p)iou a lilo ae la oia lie iunakanuwai 110 ka }><>t; uiake, a he alii 110 Ha<lo!» < ka luakupapaii. 1 !•'. pau anu -ua iuen make a pau i ka heh: aku inina o kona noho *iunahookolokolo aua. kalii o lakon «' kala ia ia mai ko lakou niau hewa a komo aku hoi iloko o ka noho anu hanoli niaiī, a i o]o e kipaku ia aku ai mai kona ;ilo aku e like nn- h-' holon;i la. Ma keia kakon »• ike ai i k;. ]>ili lo.i 0 kn auo o keia kii kalaiiai ke ano <> k.i inooleh) <> ka Kavi*to uiisionan I»' nui h«>i «ka p«u: i hooH<')hihihi ia <* ike p«>li(>a 1.-i i loaa ai i na Ai<ru]>ika keia niau ano o k<> Karisi.> hel<> kin<> kauakaaua inai a me ke :ui<> o kaua hihana. ia'u hoi. ua maopopo loa 110 k< x knmu o keia «e ana. l'a hookoino 11111:1 loa ia hoi k< 4 ao ia Karisti.iu<> ma Aiji<ipika. l'a pahola hikiwawe aku la h«>i m v o ka pii ana a ka muliwai Nile, a i ka <>ha <> ke kenetuna, ua lilo h«>i <>ia ka h«)<>iiiana punio Ai<*npika. 0 keia mokupuni o iMiilae oia kalii b<>]M» h»a o ka ho«>mana kii i noho ai iloko o ka Kmepaia o i{oma mamua o kahuli pau ana mai o ka aiua i ka hooinana a Karisto, no ka ineA. na lieluhelu īuakon ma kekalii mea i hoopaa ia makeia wahi halopulo o ololoia nei, a ua a<> ia mai hoi makou. mea nana keia mooh'lo Mr. <ie Hass) ua hooinana ia noo isift a me t)siri> uu» keia Pliikie. a hiki iuai i ka A. ]). 4.V1, he keueturia mahope hoi o ka hr>**pauia ana o ka hoomailn kii ma m.v laloo kekahi OUIO knahana. A aoie »0 h«>i anei he ine» i hiki ke hoomaopopoia ua loaa aku i ka poe hoomiwa kii, ia lakon e unho Uni «na ha £&riBtiauo iloko o kei* .MWW+

Ji6ka!n mana mm polo&l aeo pap&W 0 I\;irlst<*? ' A he mesJcqpoii4> ike »no kaoa--k.-i' no &kon ifao, ia I&kmßt i ik« ai i ko laknu hoomann * mnke ibo ana,« law« mai l«»i <fc«wili iho'ī o bo Karisfesftnf> an© 1 ko iut;> <i leo lakim toß4i'Asina i panahela' nai iu iuUo»> E hooman ia