Ka Oiaio, Volume VIII, Number 10, 1 May 1896 Edition 03 — HE Moolelo na Aina Kahiko NA KULANAKAUHALE NALOWALE I LOAA HOU AKU. [ARTICLE]

HE Moolelo na Aina Kahiko NA KULANAKAUHALE NALOWALE I LOAA HOU AKU.

11. KA AINA () KA ĪSI>n.VKLA.

i Hoomaniii ui.a.i. t m • I'h kn hoi k-eia iiwh-Iwhh jHH>i«>imi mamuli .o.iia a na Ue«]uiurt, kekahi o n.a mamo uolioana hMva««> liit wa<>;vkua, ;>• iiip lea.nmluhia ole o ke'ol.'i kino n me ka waiw.ii' i ke ko <> keia mau hana. l a like no ka hika.ole nkei;i hihni me ka īiK'a i wauaiia m. a loii ia no ko lakoiikupiina.no Isainavla, h«* enemi hoi no īia hiliiii kanaka e aku a pav>: pela hlkou 110 ekolu iiiusiiiii niakiihiki :i ki-i.i la ; n ine lif ia i ka ike aku aole loa lie walii maiia iki o k<- • aupiini Tiireke mah:na <> hikou. Hoko o kok.'ihi mnn nakahiki i liala mamua iki akn nn, ua powa iho lakou i n.i kiilamikauhah' liilii. n me ua hnakai kaihele ma na kainelo, imua ]>onoi o ke alo <> ]enisiileniii, kahi ikaika o ko anpuni ma l'aleKeline. aolo nae i a;i i;i aku e hoopio a e hoo]iai ia aku. Aka. o na haaw.ina iho la lio keia nian hnna inaniuli <> ke iiuo o na hooponopouo' aua a ke iiupuni 'l'uieke. Aoh' hoi oiaJie aupuui kiiiiitikana>v,u': aole ona inau aha hookolokolo, a he ni;iu kiuii'. l'.i la«>' kaok«>iv a>* ke. 'hi 'imiiii ka n'uiu :i me na inana a pan. Aoh- hoi !»»•. kauiike. «v ka auhau ana. l'a kuai ia aku ku ohi ana o na anhau i kii )>oe »' koho kiekio aiia. a <> ka ]ioi* laki nia ke koh<> aua e ike niau ia ana, o lakou no na luna oiliauH kiekie, a mai a lakmi aku e Hiaheleheh' hoii ia akn ;ii. O ka hnpeiia o . kein īnan hana, e hookauinaha jn;iu i.i ana ka lehulehu, a ua uwimaloo ia hoi kanaka ;i hiki i ko lakoii uiha a molowa aiia i ko liooikaika lio lakou iho e oi aku mainna «> kahi j>r>ao iki w hnla ae ai ko kela a m«' keia la. Maieuli o keia mau Inma oino koko a na luna nui <> keiii aupuui ua anai ia ka lehuh hu a ua ]>io na haawinn niaiiaolana o k<> kanaka. I a auliau ia ka laliui nia na in<-a a pau a liiki aku i kaiia Imhii liiui ai e kauu ai n<> kniia ohi ilio () lcr ea p.*iha ka mea i koo aku. Ina he oiaio ka hookahi ha]>a o na hana uahoa hookikiua, i hoikeak« a ia, eia ke hooliana i.-i iiei niiiluna o na kau.ikac īia luna ohi auhau, alaila, ua oiaku k<> lakou i>><> oim luna ohi auhau o ka ua kahik<> Ma koia ano. ua oin>u īa na kuu< kino ikaika kuponn e lilu i koa no na puuli.kaua <> k<* aupuiii. a <> na w ahine h'iii»' na olemakuh wale iio <> ka poō <><> kai koe aku, a ua na wahiiii' «■ malii ka aina a »• ln>o]>oiio]>ono i iiii haiui <■ )>ili ana i ka n<>h<>ana. K lniohuiia ia aiiii lakou <' like no; na kaiiwa kuapaa : aole k> knlana o na wnln'uo i like ine ko ua kane, aka. e like me k< a;ioo na aiua o ka liikina. he lio<>)i,ia)i i,i hn ia ke knh.na o na wahine. He kiekie ka īkaika o na waliine maniuli <> ko lakou hoohana niau ia i na haiiii oolea. Iloko o k. kahi inana .va o, ke kau hope h»a Kusia a ine 'i'uieke, ■iii hoike ae la hoi nawahiue i ka ikaika kohu kane «• ko lakou kin<). ]>en< i: nia kekahi li«>r>;īi kauaana. ua lilo aku lioi i n » ilukini kelial;i papu kaua: maloko o ua pa ]>n la ua ioaa aku kekahi mau wahine hhulehu wai \ a oiai he ]>alnpalu ko lakoii ano niaa man. ua olelo aku hoi ke Jii koa ia lakon e hookuuia :iku no lakou. h ua a« j ia lioi kela a me kei.i waliine e lawe aku i kaua nma «■ niakeiuake ai e like nie ka hiki ia ia ; niunnli «> k»'ia iokoinaikai, ua hoopahaoliao ia ilio la ke 'lii koa i;t wa. no ka mea. i ko lakon wa i hiwe ai i keia lokoinaikai «>n», ua iko aku la oia i keni poe wahiue a pau e huli hoi HUa īue kekaln k.m<> iualiiu;) o k<> lakou mau kna. Ma ke iiupuui 'l'uieke. nialalo o ko kanaw.a i tta hiki ke 1 uwe uulo ia na k.ii;e i poe koa, a .•h»I« lio) e ae iii e noiio ]>aivi ia mai kahi u kekahi mea i ku nia ke ohi ia ana Aka, o ka mea kujninaha e ikea aua. oia uo ka lanakila - mau o ka poe kuonoono i hiki ke hoolaw a aku i ka waiona l>aekshe«'sh : a«»lo ho iko ia aku <• kekuhi «> kein po«' e polu»h>aku aua ma ka ohi ia ana. t'a olel<> ia no hoi ma k< kanawai he hookalii kane e ohiia mai k» la a nie koia oha* iia ac : .ak« no ka «>i aku o ka maksnlak« , ia o na koa n«> ka lawa ole ua ino«- koia olelo o ke ki.nauai, a ua poin» oiii wale ia akn h<>i na ha»io. a pau «> ka ohaiia i kupono na makahiki. Maloko uo hoi o ke kanawai mi h«»ok ,e ia m keikikune haunu kahi a mo ke kaneiuam e i.o« ho w&hino aun a hiki 010 i ka wahino ke ma« lama i kona ola ai»a. nka ua kapae j>u ia uo ln i keia pouo o ua kauaka ma ko kanawhi. a e lia# paka ia im m a koe k* poe Liki 010

īiiiioli no v» hiMikui ilihniK»-'»' Uh <r 1 c* i na ) 11 ii.-i M.fthope iho o leokklii k'(>lio-iii mia ». keknlii iopa e lilo i ko«, u» fW>ia :iku lioi oi;i»» nolio'he-mnu pnlo mi' kojia Wlmn.*i, uk;i,.'imi' lioi oia ir hrle ole mai i.koua e lunl:^uinke ia ai, nlaila im l»laii.k(»kp i» akn 1» k;i īuoa i ]>i lp loa iaia - ka rtftknftk»ne a o k»'■kii.lii lionliaiiini ]>om>i ]>ftlia ona -a li«oj>;ift ia mouīi, a iw'U Jioi e p.'ia ia ni n hiki i ka }oaii a i/oike «»;> »s>n pjvha. <\ k«\ m<»ft i he km, a i l;ti «'a.lmi o hma ai o hi mea <nn })iJi ia iho la r>i;i nīe k.i lt«nn;i nulioa kakaūliii no-ka hōlomftlu mt> kAkAhi hili knnU maawe )ehuk4m. l';i hiki ole lioi in k;tkmi ke hoomaopopo i kokiilii niea i <>i ;iku k;i iioehrto.ha manaua o ka īiK'ii i iko ia i k« wn n iia-kime ehsai»>lft maiai i ko lakou mau ōhana. īa wa, e akoakoa ana na ohaun, iu mukninAka a me im hoa'loh», ma kela a ino keia kanlmle, a hookahi mea e lohe a «Mko ia ana, oia i»o ka leo w&lohia kajnakona ■o ii.i w.'ihino mo na keiki, na makna, na ohana, a'ino »a makanmka, l«e mau hora. Ua uhiia ilto la )i;t i»ea a pan me ka eohiao kekahi niia ]>oiiio iio, a i ka w« o na koa e maki akn ;ti na "like kn hikon hnakai m« he hoolewa la no keilhia knpapau. l'a'ikemakā' makou i kekahi puali koa nni e kai ana hoi no, ko kahua o ko kana. He mea ho' haeha loa ka ikeana akn m l.akon e" honi a <- puliki an.i i na ohaua maniua o !;a hole'nna inai īia īiiea i alolia ia. ('a kai aku niamua o iia koa kekaiii kaoo kamelo »ae 11» nkaua, ma(k»).c aku lioi nsi'koa ?<<»?« i nkfl)i )i<lliai uau;w in-ak» e m makamaka, na wahine. iim na keiki e haawo auama ke kilft a i ole »' noho aiia ma ua poo)tiivi, a o na makuahino hoi •• 'nwe kno ana me h« la « nah:> ana ko lakon puuwai. Hookahi makuahiiie, ua lnahnie, a he kapo. i alakakaiia akn ft hoopa liou aku i kana keiki a kakoo hookalii, a i konalioopa an<t akn hoi i ka holohelena o kana keiki nw kona īnau lima, ua hiki ole lioi i kaiia keiki ke nmi, iho i k<- aloha no ka makua, a kno ae la ia mo kii leo nui a mß"iia waiinaka e helelei ann, nio lie' keiki hanau hou hi. Aloha keia poe! nani ko lakou tvwe aua !oiai e liana ana lakon me ka uku oh'. a e h.iah le aua hoi i na ohana me ka ni'le. a he niea- maopopo «(«ili» ln* liookahi o laklni iloko o uini e hoea hou ana i kona hoTne inahope aku. . \k«, o kiiniea oi loa a*n o k;i walohia. maiu'pe o ka haaieli' ana iho a ua k<);i,oia no k.-i vva a ke anaiiia kanaka e Jioi liiliiana, a e hnli )idi ;tna na iiiuku.i. na waliine a me na keiki, it,i k.'uku.ilniK a iiii' na makaniaka, a konioaku la lioi iii,i na ipuka o ke knlaniikauhiile no ko lakou lioiiie anoauo. aole he kiuiiii a mea nana i* iii;ihiumuiin, />»]•• !><-, hoooninUii, iv.vnii e li<»o--m-.iua :t<' t ka nu ui. aaole lioi he au]>uni iian;» e hoomalu i.iai i.i lakou. Aol<> uae na kauak.-i <j na aina e i kn i keia iiiau hana maowaewa, a o lakou wale no paha ka piie ī laiiiikil i o ka noho au.-i ma keia aina. .\rainiili o kana man knikahi me īui aina e ua iiojin>i aku o 'l'in.'ke i ka inana inaluua o na kanaka e m.il:il<i iio-o ka hoo|jonopr>iio aiia o ko laki>u niau iiiua anpuni ponoi iho, A me ia-lioi kekahi kupa o kekahi aiua e :iku, e uolio aiia nia 'l'nn ke, na kaa nialaio o ka hooponopono kaokoa anii o koiia luua aupuui. ka niea lioōk;ihi ia ia ka mana e hoftn ia ia e hoolJcolokolo. ,a «• lioopai ia ia, a o ua olelo hoopii a pau ia kauaka «■ wailio ia aku )ioi inuui o ko ka alia kanikela <> kofia aiua ponoi; i noho in hoi c koiiii--kani'kela lie lunakanawai a he jitre. <VSI hopena lioi o keia, he kakini paha aoi :iku Ka nui o iia aha hookolokoio kuokoa ma k;ihi e ku nnh »o )>a anpnni m>vktvmvi>\ \N vvo L luioiuana ia nte ka iinaia aneaue kaokoa. a me kekahi mau ano hihia hoi o Inweana maluna o ko ola a wo k:i make o ka niea i hoopiii;i. O ke poo iho la no kela a me keia oihane o kona aupnni iho. a he poe kvtpa nona, ii <», lie aha. he niau luna, a he wahi hoopaahao a he hooko ana i na aole maoli ia ia ka hana i kona kanawai iho. He lehulehu uit olelo kaniike olea keia mau ano aha a i ki.4;ai> : manawa he l\iie hoi kekahi i ka kekahi.a oiai aole hoi he nlm hot»lmUI»l»ak« kokahi a he ahahui hookolokolo o na lahui-«» Ji..opii lioohaUhala aku ai i na w&ua maluna o u;i hih'ia « ua ano «> hele ana imua ha alia kanikela, he- lehulehu wale na hihia i hiki ole ke a e lauakila ana hoi ka mea luuia hewa mai ua lioopai knpouo ua, bo ia kuuu lioi, iloko ao o k* hau* aw> a kei» po«

ft?w, }i& nnkii jomt ku o ka n h* aW, maik ti <»!♦» k; t aiiii.*' Hu kuiftnakaoh:*hv<' o. aiipaue lic k:).imkn4n tittiK»ni kanuka'ho iwakaiua tnnsjti»i o !»knn b« -p«>« 4 luilaio, a <». na koVnsi> ilio ua maliela like ia in»wa£»:i o, na K.ar!sfeiano liiim <> 7ia Karistiano im Helem», ua Lukiui, Aramitritl, Sivinna, lv>pa, 11 lie m»u ££oo}« I'ope kiikniii. Mrt\vftin> a»i o ka )»<%o e h<*vr>ikftīka nei mti k& htuiii ma\:ih> a ?mj f>knlrsm hmi» hoole he >ink\\ k>a ka m-.uian liAĪpul» Ui, o lnkou, aka, hf īuan k»liai mla. abe jnau Rana liooko oilmna■ wale iho no "ko .«no fl na hoomana. () k-'i ole wale 110 mawaeim o ka--Kka!<>Kia Heione fl mc ka ••kalefiia Roma, oift ka iko ole in o na kii o na ano a pau raa ka hoonmuA Helone; a me ka ae ia hoi ,i na kfthunapnk p hookahi mana/wa. I kekahi wa, ua «oho lioi kekalii hoa'loha o'u me keka< hi kahunapule ekalemia Heiena, a i kona ike ana i ke kahunapule e hok»i Rtta i na lole aa}iu o na ohanA, a me kekahi man hana e ae a ka wahine, ua niuan aku oia i ke kumu o kona haua ana pela, ua mai palia kaua wahine. "Aole," walii a ka paue, "aka, e ike oe. aole m&kou na kahuaapule i ae ia e male hou aku i kekahi wahine, a i na au e hoohemahema ana i kau wahine a malee paha i ke auu; alaila pehea la au e pouo ai V Aole a'u e liiki ke mare hou." He oiai loa keia, ina e make io nele aua hoi ua kaue wahine ole, aole e mar* Uou ana. «aofe » pau