Ka Oiaio, Volume I, Number 100, 20 May 1896 — Page 1

KA PUKALA OIAIO

Hoopukaia i na la a pau koe ka la Sabati a me Lapule no 50 keneta o ka mahina.

BUKE I.              HONOLULU, MEI 20, 1896                  HELU 100

OIAIO PUKA LA

NO NA AINA KAHIKO

NA KULANAKAUHALE I NALOWALE A LOAA HOU AKU.

Mah I  II.

MOKUNA. III

HUAKAI MAKAIKAI IA ZIONA.

Kaahele ana i ke Kulanakauhale--Na wahi pana--E hoopuana mai ana i na ano o ka Karisto mau olelo nane--Hooia aua i na Wahi Hemolele--Ka Olelo Mau loa--Ka Hopena o ka Imiana Akeakamai.

(Hoomau ia).

          Ua minamina nui hoi makou a kia lilo ana o keia wahi laahia ma ka lima o na kahuna a me moneke ike ole, hoopono ole, ka poe e hoohana ana i na hana pahele a hoopunipuni a pau i ka poe puni wale, a i hoino hoi i ka inoa maikai o ka lahou oihana ma ka hoolilo ana he mea kalepa na mea laahia.  Aka, aole hoi ia mau hana he mea no kakou e hoanoe ae ai i ka mea oiaio maoli a aole hoi he mea no kakou e kapae ai i ka mea oiaio no ka mea ua hooliloia hoi he mea hoopihapiha a hoopunipuni wale na kekahi poe kolohe.

          E olelo ana hoi kekahi poe ua holoi maoli no ka Haku i na hoailona a pau o kona hiki ana ma ka honua nei me ka manao no e hana me ia, a aole hoi e ike ko ke ao nei i kahi i hana ia ai ua mea e pili ana i kona wa ma ka honua.  Aka no ke aha ai?  Ke ike nei kakou i kona mau keehina ma ua hana hookumuhonua, a no keaha hoi kakou e ike ole ai ma na hana hoola hou ana?  No keaha e olelo mai ai i kona wahi i hanau ai na mea  a pau e pili ana i kona nohoana; ka muliwai ona i bapetizoia ai, ka inoa o ke kulana kauhale o na i noho ai, kahi i hana ia ai na hana mana ana i hana ai, ka mala kahi ona i kumakaia ia ai, ka hale alii o ke Kahuna Nui nana oia i ahewa e make, ke alii imua ona oia i hoao ia ai, kahi ona i molia ia ai ma ke kea, a me na olelo hoike a pau e pili ana i kona kanuia ana, ke ola hou ana, a me ka hoi hou ana i ka lani, i na aole loa he mau hoailona e ike ia aku ana mahope no keia mau wahi?

          Ua hoike mai hoi na wahi a pau o ka aina e like me ia i oleloia ma ka Palapala Hemolele he kokua koikoi kekahi no kekahi, a ua pili me ka paewa ole na olelo a pau me na mea i ike, i kakau a i hoopaanaau ia mai kahiko mai, a no ia mea, aole loa he wahi kumu o ka olelo a me ka hoole o ka aia.

         E haawi ana hoi ka Baibala i kekahi mau olelo oiaio moakaka i kahikohiko ole ia, e uhi ana no kekahi au he mau keneturia ka loihi, a he hoopololei loa i ka hai ana i ka inoa a me ka manawa, kahi, a me na mea a pau e pili ana i na mea i hanaia, e like me ia i hanaia.  Nolaila, i na he mea oiaio ua hoohana ia keia mau mea a pau, alaila he mea maopopo e ike ia aku ana hoi kekahi mau ano o ka aina, a me ka olelo, ke ano, na moolelo, a me ka nohoana o @ a lahuikanaka, i na aole pela, alaila ua kuleana kakou e kanalua i ka oiaio o ka moolelo i hoopaa ia, a nolaila he mea kupono loa i na mea a pau e hele imi ana e loaa ka mea oiaio e hele e makaikai i na wahi a pau i olelo ia a e kaupaona me ke akahele nona iho i na mea ana i ike maoli ai e hoike mai ana i ka oiaio o na mea i hoopaa ia.  Aole nae hoi o ka imi hookamani e like me ka poe i oleloia ae la.

          Heaha hoi ka mea oiaio e pili ana i na mea i imi ia e na akeakamai?  Me ka hauoli au e hoike aku ua like loa na mea i loaa aku ma ka imi ana me ka moolelo i hoopaa ia, a ua hooiaio mai me ke kanalua ole ia i ka oiaio o ka moolelo hoikeana mai ke Akua mai, a o kekahi mea kamahao loa hoi, aneane pau loa na wahi i helu ia ma ka Baibala, kahi o na mea nui i hana ia, he hiki loa ke hoomaopopo a hooia ia aku ma kona inoa Hebera ma ke ano Arabia, he hooia kamahao loa keia i hiki ole ke pale ia e kekahi olelo.  Ua loaa aku hoi ia Lutanela Lynch a me Kapena Warren, ma ka laua imi noeau ana, na hooia io ana i lawe ia mai i ka malamalama nana e hoopio no ka manawa pau ole i na olelo kanalua a kue a ka poe hoole i ka ke Akua olelo.

          Ua hoopiha mai hoi ka Papa-Pohaku kakau Moaba, i loaa aku ika makahiki 1868 ka papa pohaku hua heluhelu kahiko loa keia o kekahi mokuna o ka moolelo oka lahui kanaka, e hoohalike loa ana me ka ke Akua olelo, a o na imi ana mahope mai nei ma ka Waoakua o Tih, a Waoakua hoi o ka Auwana ana, a Messrs Palmer a me Drake, aole wale e hooiaio ana i ka moeana o ke alahele, e like me ia i hoopaa ia ma ka Baibala, o ka huakai a na Iseraela, aka, e hooia ana hoi i kahi o lakou i noho hoomoana ai no kekahi manawa ma ka waoakua.

          Me he la no hoi ke ala mai nei na ki@ o ialoa ia o no Parao o Aigupika mailoko ae o ko lakou mau hale ilina e ku hoike mai i ka oiaio o ka mea o Mose i kakau ai he oi aku i ka ekolu tausani makahiki i hala aku.  Ua loaa aku hoi ka Baibala ua hoopaa ia maluna o na pohaku a pau, iwaena o na wahi i lukuia a hioloia o ka wa kahiko, a ma ka olelo, ke ano, a me ke kulana o ka aina i keia wa.

          Ua laulaha loa ma na wahi a pau ma na aina hikina, na inoa o Aberehama, Iaokaba Mose, Esau, a me Iosepa, a he kakaikahi loa hoi ka Beduina ahiu o ka Waoakua i hiki ole ke kuhikuhi pololei mai i ka mea kaahele ia mauna Neda, Hor a me Sinai, a me ke kah@a o naeane o na kulanakauhale a pau loa i oleloia ma ka Baibala, a kamailio mai i na mea ano nui o ia mau wahi e like loa me ia i hoopaaia ma ka moolelo a ke Akua.

          Aole i pau.