Ka Oiaio, Volume I, Number 100, 20 May 1896 — Page 2

Page PDF (671.81 KB)

This text was transcribed by:  Laura Kamalani-paikai
This work is dedicated to:  To my parents Alva Kaleiokohala Kamalani and Susan Kamakaleilani (Campbell) Kamalani

                                                        Ka Oiaio/Ka Oiaio Puka La/        

Hoopukaia i na la a pau koe ka la Sabati a me Lapule no 30 keneta o ka mahina.

 

KA OIAIO PUKA LA.

 

JOHN E. BUSH, Luna Hooponopono a me Puuku

 

HONOLULU                         MEI 20, 1896.

 

NA MANAO KUEE

            Ma na lohe hope loa mai na aina e mai’ me he la na lahui kanaka o ka honua nei e ko ia ana e kekahi mea e hoomakaukau no ke kaua, mai ke nui a ka liilii.  E hana ana ma ke akea a me malu, e ake ana kekahi lahui e oi ae ke kulana makaukau o kekahi lahui maluna o kekahi lahui.  Ke ake nei o Rusia e opa ia Enelani a o Farani ia Geremania.  No keia kumu e hana like ana keia mau aupuni, me hookahi mea imua o laua, o ka loaa o ka manawa kupono e hahau ai i kekahi o ko lakou mau hoa paonioni mana noho pookela ma ke ao nei.  O keia mau lahui ke uilani nei, a ke pa’ipa’i nei i na aupuni liilii e kaua a e hoohali kaua ia Enelani i hoopalupaluia ai ka Liona Beritania, alaila, hoomaka hoi e alu aku ia ia.  Aka, aole he palaka a hoopalaleha o Enelani; e ike ana kona mau kalai aupuni i na mea i manaoia.  Aole paha he aupuni makaala loa a palenehe i kana mau hana, hoomakaukau e like me Enelani.  Aia ia ia na awa kumoku maikai a pau a puni ka honua, i kukulu ia me na papu kaua i hoolakoia me na pukuniahi, a me na pu liilii, ki alapine, na aumoku kaua, na topido, ka ai a me ke kanaka, a ua hoohuiia hoi me umikumamaiwa laina telegarapa ponoi o ia aupuni, a me eiwa laina malalo o na hui i paa ma ka aelike me ia e hoihoi koke aku iaia ia mau laina i ka wa kaua, a o lakou a pau, ua hiki ke kauoha ia mai i ka makemake a puni iloko o ka hora hookahi mai ke Keena mai o ke Kuhina Nui o Enelani.  Kamahao ke kulana o keia mau aupuni i ka nana aku i keia wa, a me na aupuni mana nui e ae o Europa a me Amerika.  Kupanaha ka lakou mau hana, a he oiaio he mea hoopahaohao io no, aka, ina e loaa ke ki o keia mau mea he moakaka wale na.  O ka wehewehe ana o keia mau mea a pau aia no ia maloko o ka olelo a ke Akua.  Ua hoike mua ia na mea a pau e hiki mai ana; ka nui o na aupuni, a me ko lakou mau ano a pau e hiki ai i ka mea heluhelu me ka holo ana e maopopo ana no; ke ike i ka manawa, na hoailona, a me na haawina, e ikea ai ka wa o keia poe lahui e hoomaka ai i ka lakou hana, ka hana o ka hoomaka ana mai o na hana hope loa a ka lahuikanaka a lilo lakou he oka e puhiia ai a nalowale aku.  O keia mau mea e ikea nei, he mau hoailona wale no lakou e hooiaio mai ana i na mea i hoike mua ia e hiki mai ana.  Ke kaohi nei na anela o ke Akua i na makani o na ku eha mai ko lakou kuupau ana iho e luku i ko ke ao; aka, he wa wale no koe, ua kokoke mai ia manawa, aia ma na ipuka o ko ke ao a pau.  Na uilani hoopaapaa, kuee, inaina, a me na mai ano e e ikea nei i keia wa, he mau hana wale no lakou e alakai ana ia kakou e noho makaukau, aole e uhaai a e hoomaloka.  O na ouli keia, o ka io aku koe, ua @okoke loa, e noho mihi a e noho hoopono kakou, oia ka makou e noi aku i na hoaheluhelu, i hiki ole ia mai lakou e like ai me ka po i hoopa ia ai na ohana pouli hoole-akua o Aikupika i ka po hookahi!

 

MAKE EMOOLE.

            Ma ke ku ana mai o ka mokumahu Malulani i ka hora 1 auina la Poalua, ua hiki pu mai la hoi o Miss Kate Field, ka mea i hoouna ia mai e ka nupepa hoohui-aina o Kikako Times Herald, e haku aku i na leta e hapai ana i na olelo kakoo ia kulana, me he la, ke aponoia nei e ka Hawaii a pau.  Ua kau mai oia mai Kaawaloa, me ke kino onawliwali loa, ua loaa ia i ka mai ma ke akemama (pneumonia).  Ua nana iho ke Kauka o ka moku Coronet, o ka poe kilokilo a akeakamai e holo ana no Iapana, i holo makaikai aku no Hilo, a huli hoi mai ma ka Malulani, a hana ka olelo e hoi koke mai i Honolulu nei, no kona ike ana he mai pilikia loa ko keia lede.  Ua kahea koke ia o Kauka Herbert, McGrew, a me kekahi mau Kauka e ae, a me ke Kanikela Mills, e hele aku e ike ponoia kona kulana.  Ma ka ike o na Kauka, aole he manaolana i koe, a he oiaio hoi ua make iho la oia i ka hora 2:55 auina la ana iho ma kekahi hale o Kauka McGrew.  He mea kupananaha ka pa mau o ka make maluna o ka poe e hoopuka ana i na mea oiaio ole i kulana o ka noho ana o na lahui kanaka ma Hawaii.  Ua like ka luku a ka make i ka lima kakauha a me ka manao kakauha i komohia iloko o na hana e pili ana i ke kulana hou o keia Paeaina.  Aka ua make oia, a e uhi kakou i na hemahema kanaka, me ka ahi o ke aloha.  Aloha ke kamawahine i make iwaena o ka malihini i ka aina malihini.

 

KA NU HOU O NA AINA E.

            Ua hooili iho o Hirsh, i make, he $5,000,000 i ke Alii Wale, ka hooilina o ka Emeperesa Victoria.

            Ua hoopuka ia aku ke kauoha e ka Oihana Kaua Moana o Enelani, e kukulu koke ia he 20 moku hoopio topido.

            Ua ahewa na nupepa o Sepania i na Amerika no ke kokua malu i na kipi ma Cuba.

            Ma ka hoike helu a ke Kuhina Waiwai o Enelani, ua olelo pu mai oia, ua hiki aku i ka $5,000,000 ke poho ma na hana ahuai o ka poe cigarita a me puhi kika ma Ladana.

            Ma ka helu lahui o Inia, he 287,223,431 ka huina o na kanaka, he hookahi hapa eono o ko ke ao a pau.  He 207 miliona Hinedu, 5@ miliona Musalamaka, 7 miliona Buda, he 2 miliona Karistiano.

            Ua laha ae ma Sana Petereboro, ua ae aku o Farani e kuu ia na k@a Rukini o ka Puali Kea Ulaula e hele aku ma kahi ona i kapaia o Obok, e hele e kokua e lapaau a e malama i ka poe poino o na Abesinia i ke kaua.  Ua hoohuoi ia keia hana mai mua mai, a ke hooia loa mai nei, he poe aliikoa kaua keia mai Rusia aku.

            He 73,000,000 ka nui o na hoahanau o ka Hoomana Helene o Rusia.

            Ua hoopokole ia ke alakaahele honua, i ka wa e paa ai o ke alanui kaa hao o Rusia, he iwakalua la.

            He $20,000,000 ka nui o na hoolilo i heluia no ka poniia ana o ka Emepara o Rusia.  Ka aina keia i pepehiia ai kekahi poe kanaka a ai ia e na hoa kanaka no ka make pololi, a i ai ia ka hooleina aku o ke kanaka.

            He $60,000,000 ka helu-waiwai o na pohaku nani a me na daimana o ka Shah o Peresia i make.

 

KUAI HOOPAU NUI.

 

Ma na Mahele a pau o na ano mea kuai ma ka Halekuai o

L. B. KERR

ALANUI MOIWAHINE

 

He 30 i-a Kalakoa no $1.

Papale Ie Laiki 25 keneta pakahi.

12 Ia Lole Huluhulu Pulupulu no $1

Na Lipine 18 ia no 25 keneta.

Na Lole Makalena Keokeo kikokiko a me pohaka, 15 ia no $1

 

E hele a e makaala mai, a e lawe ae i na kuai holopono ana.

 

L. B. Kerr.

ALANUI MOIWAHINE.