Ka Oiaio, Volume VIII, Number 13, 29 May 1896 Edition 03 — O NA AINA KAHIKO [Illegible] I NALOWALE A [ARTICLE]

O NA AINA KAHIKO [Illegible] I NALOWALE A

SMAKS

j4OKI;NA. ili ;_ Hl-AKA! fA SHONA. ' Kaaheh» aun i ke Klllanakaiihnla Na wahi {iiiua l'l li/iopHM.tai mai ana i iia «u<i> -o ka. KHt islo inau oltlQ. ua.ne--Hooia ana i na Wahi Hwiuolele —Kn Olelo loa ■- Ka Hopeua oka Akaakn.iiiai. .... fTa īniuamina uni Uol i 1 il o aiiu o keia wahi laaliia nia ka liina 'o nakahufui n nie nioneke ike ole. hoopouo. o.'e, kaJpo<- o h«>oliiuia ariH i na hana pahele a lioopuniiniiii a pau i ka poi- n ilioino hoi i ka inoa niaikai o ku lakou oihana rna ka lioolilo ana he iuoa kalepa ha iliea laaliia. Aka, aole hoi ia uian hana*lie mea no kakou e hoanoe ue ai i ka mea oiaio maoli a aole hoi he mea no kakou'<■ kapae ai i kit im>u oiaio no ka niea ua hon)ilf>ia \u>i. lie'niea hoopihapiha a hoopuui])tini wal<(iā k«'kahi po>> kolohe. K olnlo ana hoi kekahi poo na holoi maoli no ka Haku i ua hoaiiona a«pau o kona hiki miama ka homm nej me ka~ maii&o no e luina me iii, a aole hoi{e ike ko ke ao nei i kahi i haua ia ai na meae pili ana i kona wa īna ka h<kqi£t? ;'Akft"ii6 kkialia ai ?. Ke ike īm-*P kakou i kōna mau keehina ma nU hana liookumuhonua, a no keaha hoi kakou e ike oh> ai ma na liaua.hoola h<>u ana '*■ Xo kiiaha e oh-lō unii ai i kona wahi i hanau ai na mea a pan e pili ana i kona ka mnliwai'ona i l>ap<>ti/oia «i, ka iwia o ( kc kaluuakanhale o 'ia i uoiio ai, kiihi i ai na'haua i hana ai. ka ona*i kumakaia ia ;ti, k,i Iwle alii o \ui uaua oia i ahewa <> >aake, ke alii i>uua ona oia i lioao ia ai. kahi <>ua i molia ia |ti ma ke'ke.i,-a me naolelo boike a pau e pili anu i kona kanuia ana, k«> ola hou ana, a me ka hoi honanaijka lani, i na aole loa he tu«u hoailoua e ike iaaku ana mahope no keia ui'an walii 7 ī'u hoike mai hoi ua wahi a pau o ka aiini e liko me ia i oleloia nia ka Palapala Hi»mo-. lele hi- kokna4coikoi kekahi no kekahi, a ua pili mo ka paewa'ole ua olelo a pau me na inea i ike, i kakau a i hooj«niuaau ia inai kahiko mai, a no ia mea, aole loa ho wahi kumu <> ka oh';lo a me kaJiooh' <> k» aia. E lyiawi ana hoi ka Haihala i ki>k;thi niau olelo .»iaio inoakaka i kahikohiko oh> ia, e nhi aua uo ki'kahi aii h<- ka loihi. a he hoopoioloi Joa t*ka liai aua i ka inoa a t?i4 ka i&anawa. kahi, ame ua iik h n pau o pili ai»t i iUi moH i hauaia, < iik<- nn< ia i lianain. Nolaila. ina h<- h,<>aoiaio ua hoohana ia. keia innn niou a p:tit, alaila h<- nt« a maopopo e ike in nku ana hoi ki'kahi niaii ano o ka aina. a niM ka olelo, ke ano, na .inooielo, a iue ka nohoana o ka lahuikanaka, i na aole pela, alaila iih kuh-aua kakou e kaualua i ka <>i.ii« o ku inoolela i hoopaa ia. a uolaila ho niea kupono loa i na inea a pau.e.heh- imi ana i> loaa ku iu»*a oinio e hel«> e iuakaik;ji i na wahi ;t piui i<> 1« 1 1 o iaa e kauffetoiia iu<> k<> akaheh- notia iho i na mea aua i ik<* maoK ai ehoik«' inai aua i ka oiaio oua uiea i hoopan i;v Aole na«> h*»i o ka imi hookamam i- like me ka poe i «>leloia j»e la. I*ōi ka m<>a oiaio e pili ana i na inoa i īuii ia i* na akeakamai ? ka i; au<ili au <> hoike ak.u na like h>a na mea i lo<v;i aku ma ka imi ana me ka niooh'hi i hoopaa ia. a ua hooiaio mai mo ke kanalna oh ia i ka oiaio o ka moolelo hoikeaua inai ke Akua īnai, a<> kekahi mea kaniahao loa hoi. an<>an«> ]>au loa na wahi i helu ia ma ka llaihala, kalii o n-i m« a nui i haua ia, he hiki loa k«v hooinaopopo a hooia ia aku ma kona ino» Hoheia nia ke ano AraKia. he liooia kamaha<v h.a k«-ia : hiki <>le ke pale ia e»kekahi olelo. l'a loaa aku hoi ia Lutfuiela liVueh a m<- Kapena Wan-en. ma ka laua i aua, na hooia i<> aua i lawe ia niai i ka uialamaiama nana e hoopio n<> ka inaiwwa pau ole ina olelo kanalua a km- a ka poo hoole i ka ke Akua 01010. I'a hoopiha īuai hoi kaPapa l'ohaku Lakau loaa aku i ka makahiki fSUK ka ]„■*}.« pohakn hua heluhnlu Kahiko loa k<>ia o kekahi moknna oka mooielo o ka lahui kanaka. «> hoohalike loa ana lue ka ke Aknn olelo. a o na iini ana mahope mai noi m« ka Waoakna <> Tih, a Waoakua hoi o kaAuwnna ana.a Messrs Palmer a uie Drake, aole wai« e hooiaio ana i ka uioeana o ko alnheie. e like m<> ia i Uoopaa ia ma ka Haihala. <> ka huakai a na IBernpl«r Bdb», e hooia aua hoi i kahi o lakon i &o kekahi nuuMwa ma k* w**»kaa.

2£e J«l 3a-im boi ma t īir< krj>o iao«art .Pftfa<> irAi}ji!j:iik.i kn iiikon m»n faale Hiiia «> ku ii«-ikv> mni i \tp joi:'ii.., o ksinoa o Moi?p i .kaiau :ii !»<> i>i aka 'i r. ;l ' nkolīi tftnsam mn&ahiki i hnhi !iiti. i jtku imi na hi»>pfM-i>i iiiiiiuu.kn» -nn H f»UH, iwHOlia <> TW WHili i I U u )| i(t | :| i 11 - olniii u ka w« kahiko. a jn;> k» ;i .■■■*«<» knlunu o k& aiim i k«'iu wu. ' Ha liiululia ma na wahi a■ v«i 11 ma »,*»>»» litkii«(. iia iuoA o.Al>erehmnsv, la.->kahn, Enmi. h ine■ losepa, ;i )«' kat:ūk:i}ii !o:i h«>i &:s UeiiniHn ahki ka Waoakna i hiki liikiilii poloh-i mai i ka me« k.-inhi Ie ia inauna ' Xo»īa. Ht>v a n«vSiiifti,";i nu> ko knhna «» nai - aiie o na knlanakaiiimlo a ]>;ia ln.ii oipioiu i.n;i ka Haihila, «, kaiuailio mni i na nn»n aim )mi n ia man wahi f; like li>a me i;i 1 hoiwnniii iua ka moolelo «Ice Akua. Ho ra»>a kakaikaiii loa k;i houlnliia o nni inoa kanaka a me ko na waiii ma it:i uina liikiua. u he m*>a poino oJp lioi mea nui i haiai i;t. lit> i)iea oiaio, lif> i:ui no'nn loli aiia o k.-i h<>nna, 4ia auo, a me «a kulana o na. aupuni, inai aa kaua. na nliao na ino a ine na olai. o na olua tansani makahiki i hala. aka aoh* na« i lakon i hoonalowale aku i na hoailona kahileo o ka aina. He mii no h<)i im niea kuko a raan;io baku w.a.le a ke kaiīaka i awlli pu m raje La inea piaio. Aka, h<> oia niau na na awawa, na lokowai a iiio nn inuliwiu, na manu n me na pun, <■ wail>o:ii<>i <» like no me ia i kinohi. a o loaa akr. aua no hui i ka jr,ea imi i k;t niea oiaio o uu mou ;i pan <• piii ana i ka Olelo Hoinoleli» e kakan nna malnna o ka iliaina n ka aina Uomoh'lA. ■ ■ ■ * inea }>aukiki ka mea <>jaio i ke kn« akn, « lif> oi loa «ku hoi ka oiaio nini kf». lioik<> aiia iuai hoi a ka poepoe honua: aka, aole i«ie luv liookuia a he }iuowa iki mawaena o ka lii:ik»>aea a ke Akua me ka ka honua. Aia no k<> waiho la ke kula palahalaha o Mor<\ a me ALimer<>, kahi a Al>er<ihaina i kuknlumua ai i kona halepea h ine kana kualm rna ka aiua o ('anaaua, e like iuo ia lie <>iia tan*aui makahiki i liala aku. He oia mau n<> k« ahiu a ka laka r>]f> i ke ano o ka noho ana iwauao <' na keiki <> ka inaiao a rri<>maela a hiki i ■ i v la. Aole loa i ho«>ueu iki ia o Makapela. knhi hoomaha o na makua kahiko, a ke waiho la anoane uo o liko me ia i ka wa i kuai ia a!<u . sii e i;i mai a lvp«!i"oiui ka Hl>iil<>. a waiiio ilio ai-oia ia Hami, kana wahin<> i aloh.i ia. K<* !<(» n<> na Mauna <> /iona, Uamono. Moi ia. 'l'aho, n iii*' Olivnta, <> like ine ia i lmiko mua ia inaiiina <• ko lakou kahua paa, li> mall hoailona <> ko k<- Akua aloho lr<|i <>]«•. H<> oiaio ua nui ua manawa ■<>. l<Tiis.ii t >ru:i. i liiknin ai, aka aoh- nao <>ia i hoonaln ia aku i> liki'! itii' na knlanakauh.ih' <> aku. K<> eli ..<• ina na wahi n ]>au o kona iic>u ]>a kahik<>. a t < loaa knki' i!io no ia o«> ua alauui i kipapa i. iin ia, na pi<> maikai, na luawai hohonu. na kolaiiiu īiunni. n.-i alapii pohihihi. a i:i<- n:,. alanui i <>ki ia iloko <> ka pohaku pan, <■ In.< hni ana i ka pa <> ka luakini nio na poowai t kalii inaiiiao. a nm k<* (o\v<'ia n Anstoiiia a iik> ke towoia kiai o Mauna Ziona lio īiahaohao ka nani ke nanaia. Aole loa e hiki k<> hool<> ia ka hooia ia iiia 0 ko «wawa Hiiio':.», a )•<«• K<'«l<t mih, k<> kai <> ■ {«alilaia, a ine ka iuuli\.ai o ior<:<{ana. I'i-la n«> >ih> ka panawai o lal;ol>a, ko kiow.ii n S< - loama, a nio ka ilina o l.ahela He uian'»!<*(<> kaualua kekahi i oleloia «■ )>ī(i ana i kalii iuao]i o k<> kakou Haku i hoeliai ha ia ai, i iuak<> ai, a i hoi ho\i ai i ka lani: e ana uo o<> ia oe e kipa ana i keia mau waln nie he 1h aole oe.-i mamao aku uia kahi pouoi i oleloia. <) na mea N pau e h<>le makaikai ana i ke Awhwh o ke Kai Make, -iua no aol<* oia i ik«> 1 ka Aihala maniua. a aoie hoi i heluheln uo a me (iouiom «> liiki aua no ko holuhelu i ka moolelo o ko k<> Akua hoopni una inaluua o na kulanakauhale o ke kula i lukuia -»i, jnaluua o na ano a pan. «> ka aina. na pohaku i ania ia < ke ahi a me ke kuaneao ua kuahiwi <> hoopuni ana hoi i keia awawa auonuo )i«> hoailoua kupouo maoli no o ku l<>ko alii e hilii mai ana, a o ke ahi mai ka lani ih<> nana i luku ka ikh> hana h«>wa i hoowahawaha i ke Aknii. A o ka inalihini hoi mai kahi mnmao mai i iko a i loho ole i ka luakini kilakila <> Sc>l«>moeui. iaia i kn ih«> ai maliiH» o Mauna Moria, e ike ana i ka man«>anoa a me ke kiekie <> ua paia o ka pa e Uwpuni ana i k;» }>ali-}M>h»vku laaliĪA. «' makaikai aiuv i ka luoana w«i a me na luawai i luwlala ia ma'alo |x>noi okeiapuu. a me na Inmi i eliia malalo o koia ilihonn» a iloko «> ka p&H-paa, e makaikai ana i na ipnka alahele. na kii poh*ku t a ine na ipuka hoopioia o ke ano obv» ke&iko ioa, & aae aa kookkkftbblkokateuitiMk«ubia)(^

« Wikiihe 11»«";■ i in :fri kn irt!i u:t « .y«»va («olmimii mi.kn liivjl-.iwti !itur i n» wni hoibni wAikniiuuu iw i«»wni «> im'kmihiwi nmi, •tio na l>aua t> ktv"lnnl»o iV'nkf«ltwi a"he kamiJ<v :ikti. c'liwilawn kokn ia lmi k<M»a miliao, he kahna \<> iSo knlii Hv< - kii' fKil,ihJiiah:i o lunn ponoi 'ilio <> kei« Ahnn i.iekū' iin keknlii lu:ikini kflak«la i Vuktilnia n kn ktthik«j wahi u<v lāk'ou <. hoomana !<t. Ao. luanAoio :vk« ivrA uo h<v '.w Wiea«, ysu\\ <• h>īl«i)i»ln 4n;i j kn Bj ihaln,' r> ki i>obakn .i ulm.'i iho fi ku Uiakini Ji:Ah<»m«f •. o Oumv <' kn nnf i- kria wa, anip «o ia b*' maa, okon, aka o k:i piip.-ilmlo pohnku kuka-hna pulnna, no iu o Aiaiiii.iv knhi lioi ;i .\f>ovn]iHni:v i kuknlu ni 1 ko kt;.-tliu nn kn niohai uim i kana koiki Ihk*kiihi, kiiiii iu> Uoi i knknlnia iho ni ka luakiuL ■ %i! ; , īiiiui !i fSolomojia i knkiilu ni i na nmkiihiki inuhopi' miu. I'Miki l «o'lioi n)o keiii pohi <• eiloloia n<' ui naoiiiio kalii i hunan iii ai <> Karisto niaß««1f lfhenia, kie niiii lna i \vaijio i;b ;ii k«. kiuo o Kumto, e nhi ianoi i koin wa e ki\, LiiHkini o i> krv iliiia'Homololo, a nvo iia wahi lehiilnhn t v «ku i liiahia i ko K:tvifsto. ikc';t nmoli ia an.i nm ia m&u wahi. ll.i like loa ko Ink-.m ana ii, paVuM> ia i k?ikou mooheloin Hi e iia upokolo a holp'lio niniui īpnhope o ka ia ann. i ka oinio o keia maii walii t! li.kß|iMfi . ia ma ka moolelo Bathala. Ma keia e ike ia ai na pili liko hm na >°»hi i inii ia » i maKaikai a uip ka olelo ma ka inoolplo hpinolole; a hi' knlik»' loa 110 hoi na oh<lo hoopili. nftup. a iK>la aku, o ka haihala nui kf> ano o kit noho a me na iiiona o ka ainn. 9 Na iiiio no n kn palau, kaau, a ohi anu o na }mi« o ka wa kahiko: ko mmi la no ka momona o ka aina*. oia piha u<» o na kaiiawai me ka īa; ki l pna-mau hi no na lilia o keanawa: oia mau H'i o mi maHū iluua o nft lala rv ke kuinn laau niakoke: a 6 na mm a }>au i kamailio ia raaloko o ka hnk* nui un kulike loa nu m<» ko ano <> ka aina i koia wa. Aoh' hoi h<> wahi mewa iki uiawaena «> kw hololiolona n moe 'au io ka iiina i ololoia nia ka i>ail>ala ni<* ia i keia man;tw:i, Aole \val<* o hoomohala pono a o hooiai.«» nna hoi ,na nioa i iiui ia a loaa akn i k;t paliip.ila heinolole. akii o hoike ana no hoi i ka <>iaio o na nioa i hoiko ia niin' <j ke Akna. Aoh> iie hoi he kūnalua iina, o loa aku ana no ua.honia n<> na Wiihi <• ao. a liiki i.ka lioopiin ia aiiit <i na nianao kanalua h ka ]>ololr'i o uii inoa a pan niii ka l'alapala Ki'inololo, a o h<»<ipaa iiuui loa ia ::i k.a oiuio o ka ko Akua oh 10. *