Ka Oiaio, Volume VIII, Number 15, 12 June 1896 Edition 03 — Page 4

Page PDF (1014.09 KB)

This text was transcribed by:  Debbie Tanaka
This work is dedicated to:  To the customers of mauirulez.com

Ka Oiaio/Ka Oiaio Puka La/

Hoopukaia i na la a pau koe ka la Sabati a me Lapule no 30 keneta o ka mahina.

 

NO NA AINA KAHIKO

 

NA KULANAKAUHALE KALOWALE A I LOAA HOU AKU

 

MAHELE II

-00-

MOKUNA IV

 

MORIA KA MAUNA O KA HALE O KE AKUA

 

Kahi a Aberahama i mohai ai-Ke Papa Hehihei hua palaoa a Arauna-Kahi i kukulunia ai ka Luakini o Solomona-Pulaku o ke Kumu-honua-Hoohiolo ia e ua Roma-Koena o kahi Hoano-Luakini o Omar-Na Mamao i kupu ae-Luakini el Aaka-Na Mookaao Mahomeda.

 

O keia kahua palahalaha oia no paha ke kuahu hehi palaoa a Orenana a o ke ana malalo ae, kahi ona i pee ai me kana mau keikikane @ha mai ka anela o ka Haku.  @ Oihana alii 21:20.  Me he la ka Isaia mau olelo ma ka moku 28:16, no keia pohaku-kumu, iaia e hoohaliko ana no Karisto ka pohaku kihi, e i ana.  "No ia mea, penei ka olelo ana mai a ka Haku, a Iehova aia hoi, ke hoonoho nei au ma Ziona, he pohaku, he pohaku i hooia, he pohaku kihi, ua maikai, he pohaku kumu i hoonohopaa ia o ka mea e hilinai aku ia ia aole ia e hoe."

He hookahi hapa wale no ka nui o ke Luakini a Solomona i kakula ai i ka A. M. 1011, mai ua mea i hoomakaukauia e ke 'lii Davida, a mahope hoi o ke ana i kuhikuhia mai o ke Akua, i ka Herode i kukulu hou ai, aka na oi aku @ ka waiwai nui a me ka hiehie o na kahiko o ka hale ana, a ma ke ku ana o ka Paha Berita mua ka Noho Aloha, a me Shikinal@ ka Urina a me @huaina, i @ele hoi ma ke Luakini hope aka hoi, "ua oi aku ka nani o keia hale hoppe i ko ka hal@ mua," no ka mea ua noho kino ia hoi e ka Hoola a hoomana ma kona mau keena, a lawelawe hoi ma ke kuahu ma kona ano he Kahuna Nui no kakou.

He hana poina ole hoi ka hoolaaia ana o ka Luakini mua, iloko o ka moolelo o ko ke Akua lahuikanaka ana i wae ai.  Ua hoolilo ia hoi he mea poino ole, ke ana@ kanaka nui o Ina@ ka pula a Solomona, ka lapalapa ana o ke ahi hemolele maluna o ka lele, a me ke ao o ka nani nana i hoopiha iho ka hale.  Maliope o ke ku ana o keia hale nani no eha haneri me iwakalua makahiki ua @ukuia o Nebuka@, a o ka @ o kona waiwai ua lawe ia aku mo na Iuda@ no Babulona.  Aole nae he hune olelo kekahi no ka lawaia ana o ka PahuBorita, a ke lehulehu ka poe i manao na hana ia hoi maloko o kekahi o na ana a me na lua malalo o ka Luakini.  Ua olelo hoi na moolelo olelo waha, (2M@ 2:5).  Ua huna ia e Ieremeia maloko o kekahi ana, a oiai na pepa pohaku a me k@ gala, he mea popo ole, aole no he mea haohao ka loaa ana aku o keia mau mea ma keia hope aku, ma na kanawai o ke Akua.  He mea @ io kona loaa ana aku!

Aole hoi ka paha berita iloko o ka lua o ka Luakini i kukulu @u ia e Herode, no ia mea, ua hiki ole hoi ke lawe pio@ia i Roma i kahi i lilo pio ai ke kulanakauhale: a i hoike no keia, aole hoi i hoikeike pu ia me na mea e ae i lawe pioia, ma na kii kalai o @a kia o ka puka alahele i kukulu ia i hoomanao no Tito mau hoopio ana ia Ieraselema a me ka poe Iudaio, mahope o ke Karisto make ana ma ke koa.

Mahope o ka lawe pio ana, a he kanaonokumanmaiwa makahiki mahope o ka lukuia ana o ka Luakini mua, ua kukulu hou ia iho hoi ka hale o ka Haku ma ke kahua kahiko no, e Zarubabela, a o kekahi o na mea ano nui i loaa hou aku i keia mau la hope mai nei, oia no ka loaa ana o ka hoailona sila a ke kaula Hagai, mawaho pono iho o ka ipuka puloa o Opela, ke kaala hoi i kanoha ponoi ia mai ke Akua mai, he hookahi haneri a me kanalima makahiki mamua iho o Karisto, e kukulu hou i ka hale o ka Haku.  He mea kamahao loa hoi ka loaa ana aku o ke sila hoailona ponoi a kekahi @ona iho, mahope o ka @aluwale ana no ke kahi mau makahiki lihi ka mea paha i haule iho i ka ona @ ia mea, iaia e hooponopono a e alakai ana i ka hana hou ia ana o ka luakini aina.  O keia hale, i hoomai loa ia aku mahope a i hoopani hou ia ao e Herode, @a laka pau ia hoi e na Roma malalo o Tito, i ka A. D. 70.  Aole hoi he kanalua ana, o ke ka@ a me kekahi o na paia pa ka Luakini a @ona i kukulu ai oia no ka i hoohana koa ia aku mahope no ke kukulu ho@ ia ana o ka Luakini, aiai a kamailio p@pi@ ia ana @ halae he hookahi no, a me he @a o kahi @ hookahi, a me ka lanai mai hoi kekahi a@a iho mahope o ka malowale ana no kekahi mau makahiki loihi ka mea paha i haule iho i ka ona mua ia mea, iaia e hooponopono a e alakai ana i ka hana hou ia ana o ka luakini al@a.  O keia hale, i hoomai loa ia aku mahope a i hoomani loa ia ae e Herode, ua @ pau ia hoi e na Roma malalo o Tito, i ka A. D. 70.  Aole hoi he kanalua ana, o ke ka@ a me kekahi o napaia pa o ka Luakini a Bol@ i kukulu ai oia no ka i hoohana hoa ia aku mahope no ke kukulu hou ia ana o ka Luakini, oiai a kamailio pinepine ia ana @ hale he hookahi no, a me he ia o kahi @ hookahi a me ka lanai nani hoi kekahi Solomona i kukulu ai @ huli pana ia i @ mai o @.

Mahope o ka lilo pio ana o ka aina Mok@ o kekahi o na hana mua a li@ Omar ole ao he kukulu @ iho i luakini nani (@e) i ikea @ inoa o ka "P@ o ka Pohaku," maluna o ke @hua e ko Iehova Luakini.   O keia luakini, i @o@ni hou ia iho e Kalifa Abd@ Marwau, oia no ia e ke kilikila ia i ka piko poo o Mauna Moria, a o keia wahi o ka la, ua hoomanao nui ia hoi o na mahomeia mahope ponoi aku o Meca oiai ua oleloia mai keia wahi i hoi aku ai o Maho@ ka Lani.  He paia i @ina walu ko kela luakini, he elima haneri a me kanakolu kumamaono kapuai ke anap@ni, i paoa ia me kekahi hale p@ hiehie i hookahuaia iho maluna o umikumamalua kia mahala a me pope@.

Aole paha he mea i oi a@ o ke kulana kelakela a me ka nani i kukuiula no ka hoomalu ana i kekahi ohuku pohaku pa@, e like me keia, e pi@a na hoomanao i ku i ka eehia i ka Iudaio, ke Karistiano, a me ka Mahometa.  He oi loa aku ka maikai mamua o ka luakini a me ka p@oa o S@na Sofia ma Constantisopala, a o Sana Maroko hoi me Vinice, aole hoi @a lua no ka hiehie a me ka eehia, a no ke ano e wale no o kona kulana kona kumu i kope nui ole ia ai; aka ma kona ano he ilini e hoomalu ana i ka Pohaku o na Au a pau," @a hiki ke ike ia kona kapono a me kona ai, a i ka wa hoi a ka malamalama o ke kukana la e pa ihoai maluna o na pohaku nani i hoonohonoho aihoniho ia, a i hool@a ia i ka wai gul@, me na ipuka aniani aku he kamalima-kumamaono, me he la na anapanapa mai hoi lakou, a na hoopuni ia o loko o ka weno ula o ke ahi me he la mai ka Lani ponoi iho, he hoike i ka laahia o kahi i malama ia e ke kanaka maloko o keia "Luakini o ka Pohaku-paa."  He kohu hale pauahi ka lalapa a me ke anapanapa a na kukuna mai loko ae o keia Hale oiai ka la e papa pono iho ana maluna ona.  Ua kukulu ia h@i keia hale a uhi ia iho mawaho loa me na papa pohaku i hana ia e like me na pa-nani i hoomoa ia hoi me na ano wai hool@u i pena ia malana o kona alo a me na pohaku mahala wai ihooluu like ole; maloko hoi ua pohaku e hoike ana i ka lau o na laau a me ke ano o na pua, e like me ko lakou ano maoli, a me na puku olelo hoi mai ka buke Korana a me Mohometa ma na wahi a pau o ka pa@ o ka hele.  A o ka mea kamahao loa ma keia mau olelo @ ka poe Mahometa i kau ai ma na paia hale, aole he olelo no Davi@a no Solomona, a no Mahometa, ke kaula nui hoi o ko lakou hoomanu, aka o ka inoa o "Iesu ke Keiki a Mala," ka i hooppa ia ho @ manawa.  He wanana anei keia e lilo aku ana keia luakini i kekahi la mahope aku, he luakini Karistiano?

Ua kulike hoi ke anoano o keia luakini me ke ano oehi@ o kona kulana no ka mea, maloko wale no o keia wahi ke Akua oiaio i hoomana ia ai no na au loihi @ i ka manawa o Helene, e noho ike ole ana he Akua ola mau kekahi, a i ka wa hoi a Hemo i "hoololi ai i ka nani o ka Mea palaho ole iloko o ke kii i hana ia e like me kanaka palaho wale," e malama ana no hoi na mamo a Aberahama i na mea i kekauia @ Mose maluna o keia mauna, a me ka hoomana ana i ke Akua hookahi a oiaio wale no.

Ma keia wahi o Solomona i kukulu ai i @ Luakini nani maanei no na kene@uria loihi i kaumaha ia ai na mohai o ka la, a i hoike mai ai ke Akua i kona ano imua o kona poe kanaka ma ke@a mea pohihihi ka Shekinah i ike ole hou ia ma kekahi wahi e aku o ka honua: maanei no hoi mele mua ia ai na halelu hooni puuwai a Davida i haku ai @a huamele hoi i pii mau aku a like me ka moani aala mai ka houna aku a ka lani.  Ua @li aku hoi na kanaka pau i keia wahi.  I na kau a pau amai ma aina a pau, ia lakou e pule ana; a me keia w@ ponoi no hoi ke Kumu Nui i ao ai i ka n@nau haumana i hana ai i na hana mana, a me kahi e kokoke ana i keia wahi, ma Kalivari, he lapa mai keia moo kuahiwi hookahi aku, i molia ia ai hoi oia, he mohai "Keiki Hipa a ke Akua" no ka hewa o na mee a pau o ke ao nei.  He oiaio, "aole keia he wahi e aku, o ka hale no keia o ke Akua, a o ka ipuka hoi o ka Lani."

Ma ka lihi hema o kahi i hoo@ulia me kekahi pa i kapaia  ka pa o Harama, kahi o ka @ hui a Heroda i kukula ai, e ku la ka Moa@, ai Ak@, ka luakini i manaoia oia ka Luakini o ka Virikini e kukul@ o @ i ke ono o ke ke@taria.  He hale mai keia, a ua paa pono i na papahele pohaku mo@l@ a me na ki@ mahala maikai loa, i pai puna ia hoi kekahi hapa nui o lakou i keia wa.  Iloko o ka manawa o keia kulanakauhale a paapio ia ana o na kare@ ia @ malama ana o keia h@ i @ pa@ papa @ na @ (@) Luakini, a o ko lakou, wale no @ i ka @ hemolele.  E kokoke ana @ ke komo ana o keia ma@ malaila kahi i olelo ia ai @ k@ na keiki a Aurona a he mau @hina i ka hema, "Ka Papawai o ka Lau" a komo ana i Psedaiao, e like me na moolelo a na Mohometa @ kekahi kihi loa e ku ana he elua kia @ i olelo ia na kia pohaku o ka ipu@ o ka Lani, oiai aole na Mahometa i manao iki e hiki ana kekahi mea ke komo i ka Lani ke ola oia e komo mua mawaena o keia mau kia.

No ko'u haohao maau i keia mea, ua hooholo iho au e hooholo ia ka mea oiaio e pili ana i keia mea, nolaila i kekahi la @ uku la e hoao a me ke hoomau ana ua hiki @ ke komo a puka ma kekahi aoao o keia mau kia, aka aole nae he hiki i kau wahine.  Ua mai kona hoao ana me ka hiki ole, a @ kaumaha oia no ia mea, a awau pu hoi kekahi @ ho@mam@ iho, ina he oiaio keia aole  e komo ana @ wahine me a@ ma ke aupuni o ka Lani.

 

MAHELE III.

-00-

MOKUNA V.

 

Mauna Kalivari,-Ka L@ o Kavieto-Na olelo @ pili ana-Ka Luakini o ka Ilima Hemolele-ka Basilica a Constantino-Ka Luakupapau o Adamu-Na mea i loaa hou aku.

 

NA AINA MA KA BAIBALA

 

He elua wahi laahia loa ma ke h@ nei, he mau wahi hoopuiia a na manaolana hoohauoli ia kakou, oia o G@g@ a me ke ana i oleloia oia kahi i waiho la ai o ke kino o Iesu.  Aole hoi he mea oluolu ka imi @ aku @ hooia i keia mau wahi, oiai o ka mea wale no i loaa mai ia lakou e olelo ana no keia mau wahi oia hoi, ma ka Palapala Hemolele, o ia ana, ua kokoke kekahi i kekahi "mawaho aku o ka ipuka" a ua kokoke hoi i ke kulanakauhale."

I ka manawa o Constantine ka Moi i lilo ai ke Karistiano, ia ia i hoomanao ai o hana i kekahi hana a hoohanohano ai i kona Haku, ua kauoha oia e kukuluia na luakini nani maluna o na wahi i manaoia oia kahi o Iesu i pule ai mamua o ka hopuia ana o kona kino e ua Iudaio a me kana haumana o Iuda, a me kahi ona i ka@ia ai, a oia no ke ku nei kekahi o keia mau hale, i loli iki ae mai ka@ i kukulu ai a i hookulia hoi a pau malalo o ka kaupaku hookahi, i kapaia ka Luakini o ka Ili@ Hemolele, aka e uhi ana no nae i ka "Hale o ka P@le" a me ka Basilica" a Constantine i kukulu ai.

Ua nui na hana apuka a na Kahunaia lakou ka malama o keia wahi, mai ka manao o ka hoomanao ia ai ko ka Haku make ana a ola hoa ana mai.  Mamuli o na manao kuhihewa a me na manao ak@ loaa o na kahuna, @a nui na hana kalohe i @ana ia o lakou, ua lawe ia mai na waiwai i kanalua ia ka pili  ka Haku a ua hoolaha a hooliloia i mea imi loaa mai ka poe hele makaikai e ike i kahi i make a i waiho ai hoi ke kino o ka Haku.

 

MAI NA AINA E MAI.

 

Me he la e huliamahi ana a lokahi ka aoao Repubalika o Makinale ka lakou moho.

Mai Atena ka lomo e i mai ana na hakakaka hou iho hoi ka poe koa Tureke me na Karistiano.  He iwakalua kumamalima poe Karistiano i make, a he elua hoi poe ko@ Tureke..  He heluna nui ma na aoao elua i poino ke kino.

Ua hopu hou ia ae la e kekahi manawa Sepania kekahi kuna @bu@ta i piha i na lako kaua, e holo ana no Caba no na kipi.

Ua hiki ae ka lono ua kaalo ia ae na moku Tareke aupuni e lawe ana i na koa no Crete.

Ua vilo iho o Peresidena Clevelana i ka bila kanawai e hoolilo ana he $62,000,000 no na h@ hou ma @ awa, e i ana he mau lilo keia i oi aku manmua o ke kupono.

 

NA AUMAKUA.

 

O na anela kiai i ka lahui Hawaii o ke au kahiko oia no @ aumakua ka uhane o kekahi o ko lakou ohana i ma@.  Eia no @ nei keia manao kuhihewa i @ lahui @ka a pau o ke ao.  O @ a me ko@ mau @.  O hele h@ kekahi o @ mau @ hoop@ i ke kanaka i @  hope i k@ o @ ia ai ho@ iloko o na hana hooponopono @ ai.

 

Kuai Hoopau Nui

Kuai Hoopau Nui

Ua hoomaka mai a@ o Kuai hoopau mai ka P@ mai o Ianuari 2@ i hookaawale @ k@ hi e ko'u @ @ lele hou.

@ kou Halekuai pau @ na mea e kau nei me ke hookau ole la o kekahi a @.  Loaa aku ao na ho@ ana i loaa ole @ like ma Honolulu nei @.

He ka makou waiwai kuai ia a pau hoi mahope waiwai loa a makou i holo kuai aku nei.

Nu leka mai o na Lole mai na aina e.

 

Na Sili@ Na Make

Na Lole Na@ Na lihilihi Hana Lima.  Na Lihilihi Kuwela.

@ Na La@ Wahine o na Ane a pau.

Lake Wahine a me Kane Na Waiwai Lole o ka noho na hele.

 

Etc       Etc

Lole kekahi o na Waiwai i humuhumu ia no ka noho@ l@ Hale@.

E hauoli loa @ e h@ na Lede o Honolulu

E HELE A PAU!

e HELE A PAU!

j. J. @GAN.