Ka Wai Ola - Office of Hawaiian Affairs, Volume 13, Number 9, 1 September 1996 — Hana Pale Hulu Hipa [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Hana Pale Hulu Hipa

na Elama Kanahele (Second of two parts)

Inā e maika'i ke kanaka nāna e ke'ehi i ka hulu, hiki i kēia 'eke hulu hipa ke hele a hiki i ka ho'okahi kaukani paona. Akā, inā 'a'ole maika'i ka mea nāna e ke'ehi me ka ho'onohonoho like 'ana i ka

'ope hulu, 'a'ole e loa'a ana kēia mau paona he nui. Akā, inā ua piha ka ho'okahi kaukani paona, kapa 'ia kēia 'eke hulu hipa

he 'eke pena. I ka manawa a kēia kanaka e puka mai ai i waho mai loko mai o kēlā 'eke huluhulu, ua pulu loa 'o ia i ka hou. Akā, 'a'ole pilikia, hiki ke hele i ka 'au'au kai ma hope pono o ka hana, i 'ōlelo ai 'o Pāpā. Nīnau aku wau iā Pāpā, "Pehea ana 'oukou e hāpai ai i kēlā 'eke pena i luna o

ke ka'a no ka lawe 'ana i ke awa a ho'okau ma luna o ka moku?" Ha'i mai 'o Pāpā, "Pono nā kānaka hana e hō'oloka'a i kēlā 'eke pena i luna o kekahi 'āpana papa mānoanoa i ho'omoe 'ia mai lalo mai o ka lepo a kau ma luna o ke kalaka. A laila, aia hiki i ke awa, e hō'oloka'a hou aku mai luna mai o ke kalaka a i lalo i loko o ka moku." He lā hoihoi loa kēia ia'u i ka 'ike maka 'ana i ka nui a me ke kaumaha o ka hana

'ako hipa a me ka hana pale-hulu hipa. He hana punahele ka hana pale hulu hipa i nā wāhine Ni'ihau mai

ma kahi o ka makahiki 1800 a hiki i ka makahiki 1 980. Inā e

ha'i 'ia 'oe e hele i ka hana pale hulu, hō! He mea nui loa kēlā iā 'oe a me kou 'ohana, no ka mea, he kōkua nui kēlā i ka 'ohana ma ke kālā no ke kū'ai lole, mea'ai, a pēlā wale aku. I ia manawa, he hapalua wale nō ka uku o ka 1S holo'oko'a. 'A'ole e uku 'ia ma ka hola, he ho'okahi wale nō uku mai ka puka 'ana o ka lā a hiki i ka napo'o 'ana o ka lā. A i ka manawa e uku 'ia mai ai 'olua me kāu kāne

a ho'ohui 'ia a'e kā 'olua kālā, nui ka mea loa'a. Minamina, 'a'ole ho'ohana hou 'ia ka hana pale hulu ma Ni'ihau i kēia manawa, no ka mea, 'a'ole lilo hou ka hulu hipa. Akā, 'o ke kaumaha nui, 'a'ole e 'ike kā mākou mau keiki i kēia hana punahele a kō mākou mau mākua i hana ai. 'O

ka mea hiki wale nō, 'o ia ho'i, ke ka'ana like 'ana i nā mo'olelo e like me kēia, a i 'ole ka nīele 'ana aku i nā mākua a me nā kūpuna o kākou e pili i nā hana punahele a lākou i hana ai i kō lākou mau lā 'ōpiopio. 'Ike aku, 'ike mai, kōkua aku, kōkua mai, pēlā ihola ka nohona 'ohana 'ana. Me

ka mahalo a nui loa. Ke Akua pū me kākou a pau.

He lā hoihoi loa kēia ia'u i ka 'ike maka 'ana i ka nui a me ke kaumaha o ka hana 'ako hipa a me ka hana paie hulu hipa