Ka Wai Ola - Office of Hawaiian Affairs, Volume 14, Number 11, 1 November 1997 — Kōlamu ʻŌlelo Makuahine [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Kōlamu ʻŌlelo Makuahine

KE HŌ4IKE HA'AHA'A AKU NEI KĒIA PALAPALA HO'OPPI ME IA MA HOPE IHO:

1'0 ko 'oukou po'e ho'opi'i, he po'e lākou e noho ana ma ko Hawai'i Pae'āina; he po'e Hawai'i 'ōiwi kumu maoli ka hapanui o lākou; a ua loa'a ho'i iā lākou a pau nā ha'awina kūpono i hō'akāka 'ia

no nā po'e koho i nā Lunamaka'āinana i loko o ka 'Aha'ōlelo Hawai'i ma o ke Kumukānāwai a me nā kānāwai e mau ana ma ko Hawai'i Pae'āina. 2Ua pa'a nā po'e kōkua o ke Kumukānāwai o 1 887 i ka ho'omalu 'ia, mai ia wā mai a hiki i nei wā i loko o ka makahiki 1897. ma o nā pū'alikoa lā i lako me nā mea kaua o ke aupum Kūikawā o ko Hawai'i Pae'āina, a 'o kona hope aku, ka Repubalika o Hawai'i; a 'a'ole loa ho'i ī hā'awi pio iki. a 'a'ohe ho'i i 'ike aku ī kekahi nohona maka'āinana i ulu wale a'e, a i "ole ia. laule'a a kōkua wale aku paha ho'i i ua Aupuni Kūikawā lā i 'ōlelo 'ia, a i 'ole ia, ī ka Repubalika o Hawai'i i 'ōlelo 'ia. 3'A'ohe ho'i he mana o ke aupuni o ka Repubalika o Hawai'i no kona kū mau 'ana i loko o ke kōkua 'ana o ka lāhui o kēia mau paemoku; ua kūkala a ua kūkulu 'ia, a ua mau ho'i ma mua a ke mau nei nō ho'i, me ka no'ono'o 'ole a'e i nā pono a me nā makemake o kekahi hapanui loa o nā po'e noho, mai nā 'ōiwi maoli a me nā haole i hānau 'ia, o ko Hawai'i Pae'āina; a ua 'oi loa aku ho'i eia ke Aupuni i 'ōlelo 'ia ke mau a ke mālama nei iā ia iho ma o ka ikaika wale lā nō o nā mea kaua, e kū'ē ana ho'i i nā pono a me nā makemake o ka lāhui kumu i 'ane'ane e pau holo'oko'a loa o kēia mau Paemoku.

4'A'ole ho'i a 'a'ole loa nō ua Repubalika lā i ho'okahua 'ia a i lawelawe 'ia

■ paha ho'i ma luna o kekahi ■ kahua o ke Aupuni a hoihoi ■ 'ia e ka lāhui, a i 'ole ia, 8 ho'okele 'ia ma ke 'ano 8 repubalika; ua 'āpono 'ia ho'i 8 kona Kumukānāwai e kekahi 8 'aha 'elele, he hapanui ho'i o 8 kona mau lālā kai koho maoli I iho nō iā lākou iho, a 'o ke ™ koena aku ho'i o kona mau lālā ua koho 'ia lākou e kekahi hapanui o nā po'e noho haole a 'ōiwi maoli o kēia mau 1 Paemoku; ua hui ho'i me kahi hapanui o nā po'e i koho ai pēlā nō nā 'elele i ua 'Aha'elele Hana Kumukānāwai lā he po'e malihini, a 'o kekahi hapanui ho'i o nā malihini i 'ōlelo 'ia he po'e hou loa o ka noho 'ana mai, me nā pōmaika'i dālā 'ole a nohona 'ano laule'a paha ho'i ma kēia < mau Paemoku. i r <

5'A'ole loa ke Kumukānāwai i 'āpono 'ia ai pēlā e ka 'Aha 'elele i 'ōlelo 'ia i waiho 'ia mai no kekahi koho 'ana o ka lāhui kānaka o kēia mau Paemoku; eia na'e, ua kūkala 'ia a ho'okahua 'ia ma luna a'e o nā Paemoku i 'ōlelo 'ia, a ua mau mai nō ho'i ia mālama 'ia 'ana, ma muli wale nō o nā lako kaua, a me ka ho'omaopopo 'ole a'e ho'i i ka makemake o ka lāhui kumu

Kākau a pūlima 'ia e: ! J. Kalua Ho'okano, Samuel K. Pua, F. J. Testa, C. B. Maile and Samuel K. Kamakaia of ' the Citizens' Committee; James Keauiluna Kaulia, president of the Hawaiian Patriotic League, and David Kalauokalani, president of the Hawaiian ] Political Association. Lā 8 o 'Okakopa. 1897.

► Papa Hua'ōlelo 3 'Aha 'elele: Convention , 5 Aupuni Kuikawā: Provisional Government j 3 Koho: vote, choose 3 Kumukānāwai: Constitution I 3 Po'e Hawai'i 'ōiwi kumu maoli: Aboriginal Hawaiians \ 3 Repubalika: Republic

J ha }-JeresiAena, La -y~}ha ō LL I a ine I?a oLāiiui _ JLāriaJ?a o -s4meri La J4ui }- u 1 9a:

holo'oko'a maoli nō. a me kekahi hapanui hewahewa loa nō ho'i o ka lāhui kānaka o kēia mau Paemoku.... ■