Ka Wai Ola - Office of Hawaiian Affairs, Volume 15, Number 3, 1 March 1998 — KŌLAMU ʻŌLEO MAKUAHINE [ARTICLE+ILLUSTRATION]
KŌLAMU ʻŌLEO MAKUAHINE
llalau J~71aloa: he halau aupum jjawaifi
Na Kalani Akana Ua hala ho'okahi makahiki o ka ho'okumu 'ana i ka 'ahahui 'o Hālau Hāloa. Ua hala ho'i 'elua wāhine waipahē i loko o ia manawa, 'elua hekau ko'iko'i, 'elua pou o ka hālau Hawai'i, 'o ia ho'i 'o ' Anakē Mae Loebenstein lāua 'o Lani Kalama. A ma mua o kēia mo'olelo, e ka mea heluhelu e huli kākou a leha nā maka i luna e mahalo aku i ke Akua Nani no ka ho'opōmaika'i 'ana mai iā lalo nei me ua mau kumu hula u'i o ka 'āina. Pēlā ho'i ko kākou mahalo no ka loea e ola nei me kākou i kēia
manawa. A ma mua o ka lawe 'ana 'o Lehua i ona mau lā, e huli kākou mahalo iā ia nā 'ōnohi 'ula o ka honua mauli Hawai'i. 'Ānō lā ho'i, eia kākou ke pa'u nei me ka ho'olālā 'ana i 'elua pāhana ko'iko'i nō. 'O ka mua kekahi pū'ulu hula nāna e hō'ike ana i nā hula kūikawā like 'ole a me nā kaila hula i ili mai i o nā 'ohana hula ma Hawai'i. Kohu like ua hui nei me ka Bolshoi akā hō'ike 'n ia i ka nani n
ka hula 'ōiwi o nēia pae moku. E hō'akoakoa a koho 'ia ana nā Iālā o ia pū'ulu e nā loea hula. Aia a ho'opū'ulu 'ia lākou, e ho'ouna 'ia ana lākou e hō'ike i ka nani o ka hula, ka ha'i 'ōlelo Hawai'i, ka ho'opāpā, ka nala lauhala, ka hana lei pūpū o Ni'ihau, a pēlā aku mai Hawai'i a i Ni'ihau a i ke ao nei ho'i. 'O ka 'ike ho'i o ke ao nei e pili ana i ka hula ua papa'u nō. 'O ka hula kohu Dorothy L'amour paha ko lākou 'ike. 'A'ole nui 'ino ko lākou 'ike e pili ana i ka hula 'āla'apapa, ka hula pahu, a pēlā aku. 'O ia ho'i hā, pēlā pū ko kākou 'ike e pili ana i ka 'ike kōli'u o ka hula o neia aupuni. Ua papa'u kekahi. Wahi a nā wahamana, nā kūpuna, e pono e huli i nā loea hula kāka'ikahi i koe no ke kōkua no ka mea he 'ike kūhohonu ko lākou. He 'oia'i'o nō! 'O ka pāhana ko'iko'i 'elua ke koho 'ana i hui nāna e hele i ka Pacific Arts Festival ma ka makahiki 2000 ma Noumea, New Caledonia. Ua hāpai 'ia 'elua mana'o e nā alaka'i a me nā lālā o Hālau Hāloa. Wahi a kekahi, makemake 'ia kekahi ho'ā'o nui e like me ka mea i hana 'ia no ka hele 'ana i ua hō'ike nui lā ma Tahiti me New Guinea.
'O kekahi mana'o a'e ke koho 'ana i kekahi hālau me ke kāne a me ka wahine e hele i 'elele no ka mea mākaukau 'ē lākou. E koho 'ia ana kēia hālau ma muli o ka mākaukau 'a'ole ma ka hula wale nō akā ma ka 'ōlelo, ka 'ike o ka hana no'eau, ka 'ike e pili ana i nā loina hula, ka 'ike e pili ana i ka mō'aukala Hawai'i, a pēlā aku. Na wai lā ho'i ia mana koho? Na ka loea nō. I kēia manawa, ke kakali nei kākou no ka 'ae o ke kia'āina, 'o Cayetano e ho'oku'u i kona mana ma luna o ke kono iā Hawai'i e hele. I ko mākou wahi mana'o he maika'i inā 'o ka Hālau Hāloa ka mea nāna e ho'ouna i ka 'elele ma muli o ko mākou mana 'ōiwi, ko mākou mana kūpuna, ko mākou
mana mākua, ko mākou mana kumu hula. Uaho'ouna wale 'o Waihe'e i nā Kamehameha i Nūhōlani me Kuki 'Ailani a 'oiai he mana 'ōiwi ko lākou a Dau. he mana
'ōpio ko ka 'ōpio. He 'i'ini nui ko ka Hālau Hāloa e hele me ka mākaukau kanaka makua. I kēlā makahiki aku nei ua kāpae wale 'ia ua kono lā ma ke
ke'ena o ke kia'āina hou a i 'ole ka 'eleu o 'elua kumu hula 'o Mililani Allen me Hōkūlani Holt-Padilla 'a'ohe a kākou 'elele ma ua ho'olaule'a ko'iko'i kūikawā o nā po'e like 'ole o ka moana Pākīpika. I kēlā makahiki aku nei ua a'o 'o Nona Beamer iā kākou i kona kaila o ka hula i a'o 'ia e kona kupunawahine. Kāko'o ke alaka'i o ua hālau nei, 'o Keola Lake, me ke a'o 'ana ho'i o kekahi hula no kona 'āina hānau 'o Maui. A ua ho'omaka 'ia ka makahiki me ke kā'ana 'ana aku o kekahi loea hula o George Holokai nāna i a'o i kekahi hula i a'o 'ia 'o ia e Lillian Maka'ena. Pēlā pū ana kekahi hana o ka Hālau Hāloa. Aia a ho'opa'a 'ia nā hālāwai a'o, e ho'olaha 'ia ana ma kēia nūpepa paha iā 'oukou a pau. 'O ka hula 'ōlapa 'oe, ka ha'a 'oe, ka hula 'auana 'oe, ke oli 'oe, ka ha'i 'ōlelo 'oe, a pēlā aku nā 'ano hālāwai a'o e ho'olālā 'ia ana no nā kālā a me nā kumu hula i ola a ulu maika'i ia waiwai mai nā kūpuna mai. Ho'olālā 'ia
ana ua mau lawelawe e ka papa alaka'i nei 'o: Kalani Akana (pelekikena); Ku'ulei Pūnua (hope pelekikena); Jan Yoneda (kākau mo'olelo); Mililani Allen (kākau 'ōlelo); Māpuana de Silva (pu'ukū). 'O nā luna ho'okele 'o Manu Boyd, Bill Char, Paulie Jennings, Pua Kanahele, Richard Kennedy, Keola Lake, Hōkūlani HoltPadilla a me Kaha'i Topolinski. I ko mākou no'ono'o 'oiai ua hala lāua 'o 'Anakē Mae me 'Anakē Lani, aia lāua ke mau nei i ko lāua kāko'o iā mākou. A ke mau nei nō ka hana o ka 'Aha Kupuna nāna i 'ae e noho, e paipai, e ho'okele, a e kāko'o i ia hana ilau nei. 'O Arline Eaton, Freda Gomes, Elizabeth Kauhipaulā, a me Pulu'elo Park nā po'e nāna e kāko'o nei i ua hana huliamahi o ke aupuni Hawai'i. No laila, eia mākou nā mamo a Hāloa ke heahea nei iā 'oukou e komo mai, e launa mai, a e 'auamo like mai i kēia hana inā hoihoi e ho'oholomua i nā ho'oilina ku'una Hawai'i. E ka mea heluhelu ē, mai kali a pau nā niho o hala 'ē ka Pu'ulena. E puni kākou i ka pola 'ai o Hāloa e kūpoupou, e miki 'ai, a e 'ai mūkā a mā'ona i ka 'ai kamaha'o o ka 'āina ma nā 'umeke kā'eo o ka Hālau Hāloa. ■
He mau lālā kumu hula o ka Hālau Hāloa: Hōkulani Holt-Padilla, Keola Lake, Māpuana de Silva a me Kalani Akana.
0 > G CD z> z < LU < 1 I