Ka Wai Ola - Office of Hawaiian Affairs, Volume 18, Number 11, 1 November 2001 — He Lei no ʻEmalani [ARTICLE+ILLUSTRATION]

He Lei no ʻEmalani

Mahalo nui i ke Ke'ena Pa'i Puke a ka Hale Hō'ike'ike 'o Pihopa nāna i ho'opuka aku nei i kahi puke hou o nā mele no ke Kuini Emma Kaleleonālani. Kāko'o pū 'ia ia hana e ka Polokalamu Mo'omeheu a Pāheona 'Ōiwi Hawai'i a me ka Ho'oilina A Kuini 'Emalani. Na George Kanahele i hō'ili'ili i ka hapanui o nā mele i kāna noi'i noelo 'ana aku no ke kākau puke 'ana e pili ana iā Kuini Emalani. Ua hānau 'ia 'o Emma Naea Rooke i ka lā 2 o 'Ianuali, M.H. 1836, na Naea, he ali'i nui, lāua 'o Fanny Kekelaokalani Young, he keiki a John Young a me Ka'ōna'eha. Ua lawe hānai 'ia 'o Emma e Grace Kama'iku'i Young Rooke (hanauna makuahine) lāua 'o Dr. Thomas Rooke, i 'ike kama'āina 'ia 'o "Kauka Luka" e ka lehulehu. I kona makahiki iwakālua, ua male 'o ia iā Alexander Liholiho 'Iolani, 'o ia nō ho'i 'o Kamehameha IV a ua lilo i mō'ī wahine o

Hawai'i nei. Unuhi 'ia nā mele e Kawena Pūku'i, Theodore Kelsey a me Puakea Nogelmeier. Na Nogelmeier nō i ho'oponopono i ia puke, i ho'omāhele 'ia i 'elima

māhele: "Mele Hē'ihi" e ho'ohanohano ai i ko Emma 'ano ali 'i a me ke aloha lāhui nona; "Mele Māka'ika'i" no kāna mau huaka'i i 'ō i 'ane'i ma Hawai'i nei e like me kāna huaka'i kaulana i Alaka'i ma Kaua'i; "Mele Kālai'āina" no ke aloha kūpa'a iā ia i alaka'i politika a me kona paio pāloka 'ana iā Kalākaua no ka noho ali'i aupuni mō'ī i ka M.H. 1874; "Mele Kū'auhau" e pili ana i kona ēwe ali'i a me nā mele ma'i nona; a "Mele Makena nā kūmakena no ka hala 'ana o kāna kāne, kāna keiki a me nā kanikau aloha nona. Pa'i pū 'ia nā mele me nā 'okina a me nā kahakō ma o ke kuhikuhina o ka 'Ahahui 'Ōlelo Hawai'i. Ho'okomo pū 'ia nā ki'i nani o Emalani a me kona 'ohana, a me kekahi o nā wahi i ho'omana'o 'ia i loko o nā mele. Aia he 'ike kōli'uli'u i loko o nā mele kahiko ma o ka no'ono'o 'ana o nā kūpuna, a me nā inoa wahi he nui, i lohe 'ole 'ia i kēia au nō. E heluhelu a e ho'onanea mai i lilo ai kākou i po'e akamai a kūhohonu e like ho'i me ko ke au a Emalani! Many thanks to the Bishop Museum Press for their new publication of chants honoring Queen

Emma. The project was also supported by the Native Hawaiian Culture and Arts Program and the Queen Emma Foundation. The majority of mele were collected by George Kanahele during research for his biography on Queen Emma. Queen Emma was born Jan. 2, 1836 to High Chief Naea and Fanny Kekelaokalani Young, the daughter of John Young and High Chiefess Ka 'ōna 'eha. She was adopted by her aunt, Grace Kama 'iku 'i Young and Dr. Thomas Rooke, known as "Kauka Luka." At the age of 20, Emma marrried Alexander Liholiho 'Iolani, Kamehameha IV and became queen of Hawai' i. Chants were translated by Mary Kawena Pūku 'i, Theodore Kelsey and Puakea Nogelmeier, who also edited the publication, organizing it intofive sections: "Mele Hō'ihi, chants ofpraise; Mele Māka'ika'i, travel chants; Mele Kalai'āina, polhieal chants; Mele Kū'auhau, genealogical chants; and Mele Makena, laments and dirges composed at the passing of Queen Emma and her family. Texts are printed with diacritical markings as recommended by the 'Ahahui 'Ōlelo Hawai'i. Included also are pictures of Queen Emma, her family, and places memorialized in the mele. Mueh obscure knowledge is preserved in these old mele revealing how our ancestors thought, as well as numerous plaee names that are no longer heard these day. Enjoy this publication, an excellent resource for us all. ■ *

___________ KOI aml j OL fi o Makuahinp ! i le C #1 VsAI I i t i! hl ( ) \/\t\f K i I V H I \/\ i H W

SS8WSSS • He waihona mele ali'i waiwai loa 'o

Na Manu Boyd