Ka Wai Ola - Office of Hawaiian Affairs, Volume 35, Number 7, 1 July 2018 — He mana ko ka 'ōlelo Hawai'i! [ARTICLE+ILLUSTRATION]

He mana ko ka 'ōlelo Hawai'i!

j MO'OMEHEU ^ > CULTURE f

Na Kalani Akana, Phū He mana ko ka 'ōlelo Hawai'i! Ua 'ike maka kēia kanaka i ua mana'o o ka mana 'ōlelo ia'u e nānā ana i ka loina pani o ka Papa 'Awalani, kekahi hui 'imi 'ike o ka papahana 'awa, a alaka'i 'ia e Kamana'opono Crabbe, he haumana 'o ia na Hōkūlani Holt Paelilla no Maui. He papahana

i kōkua 'ia e ka 'Aha Kāne, a no laila, no nā kāne wale nō ka papahana. Eia ho'i, he papahana no ka ho'oulu, ho'omāhuahua, ho'omau i ka 'ōlelo Hawai'i ma o ka loina a me ka ho'opa'a 'ana i nā mo'olelo, mo'okū'auhau, mele, a me nā pule - he mau mea waiwai a hiwahiwa ia mau hō'ikena i ka 'ōlelo. 'Elua makahiki a 'oi lākou i lae 'ula ai i ka papahana 'awa a e ho'opa'a nō i nā mo'olelo, mele mo'okū'auhau, mele pule, a e maopopo pono e pili ana iā Kāne, ka mea nāna i kanu i ka 'awa ma Hawai'i, a i kāna hua'i wai puna me Kanaloa ma nā wahi like 'ole a he mau mo'olelo no ua mau wahi; e la'a, Kapunahou ma O'ahu. Nani hemolelo ka maiau o nā kahu kānoa a me nā lawelawe i ke kaumaha 'awa a kūpono nā oli. '0

ka mea nani a pa'akikī o ka 'ōlelo nō na'e nā mele mo'okū'auhau hiwahiwa o ka lāhui: e la'a, ka "Mele a Pāku'i;" Ea mai Hawai'i Nui Ākea;" a me "Eia Hawai'i (Mele a Kamahu'alele)." Ua ho'opa'a 'ia ka 'ōlelo ki'eki'e loa ma kēia mau mo'okū'auhau. '0 ka mea nani loa ia'u nā ha'i 'ōlelo o nā kākā'ōlelo 'ekolu, no ka mea, pono nō lākou e haku i nā mo'oleo e pili ana i ka

mea hanohano nona ka 'apu 'awa, i 'ōlelo no'eau, i 'ōlelo kaulana, a i 'ōlelo ki'eki'e loa e like me ka hua 'ōlelo "mikololohua" a me ke "kaumaha" ('a'ole ia ka na'au lu'ulu'u). '0 kekahi kumuhana 'ē a'e o ka Papa 'Awalani ka ho'oili. Na Hōkūlani Holt i I ho'oili i kona 'ike iā Kamana'opono a nāna i ho'oili i ka 'ike i kēia mau haumana i puka. A Laila, pono nō nā haumāna e ho'oili i ka 'ike, ke a'o a me ka hō'ike 'ana i ka papahana i ka 'ohana a me ke kaiāulu. No laila ma o kēia hō'ike a'u i 'ike maka a i lohe pepeiao ai i ua 'ōlelo no'eau a'u i "'ike" ai a e waiho hou nei iā 'oukou a pau: He Mana ko ka 'Ōlelo Hawai'i. 'Ae, he mana nō! ■

Kamana'opono Crabbe, PbD (haku), Nahulu Maioho (kōkō'ōlelo), Kainoa Pestana (kōkō'ōlelo), Kaua Newman (kōkō'ōlelo), Keoki Pescaia (Kahu Kōnoa), Mahi La Pierre (Kahu Kōnoa), Kealoha Domingo (Kahu Kōnoa), Kahoali'i Keahi (lawelawe), Kalō Domingo (lawelawe). ■ Ki'i: Samuel K. Kapoi