Ka Wai Ola - Office of Hawaiian Affairs, Volume 35, Number 10, 1 October 2018 — Ka Huaka'i i Kautokeino, Nolewai [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Ka Huaka'i i

Kautokeino, Nolewai

"Selfie" na Kēhealani Faria me Ku'uipolani Wong, Leiana Pahulehua a me nō hoa Sōmi. ■ Ki'i: Courtesy

Na Ku'uipolani Wong, PhD ka mahina o 'Aukake 2018, ua huaka'i aku nei he 'ekolu wahine Ni'ihau i Nolewai o Kauka Ku'uipolani Wong, Kāhea Faria, a me Leiana Pahulehua no kekahi 'Aha Kūkā 'ōiwi i kapa 'ia 'o "World Indigenous Research Education Conference" ma ke kulanui Sāmi ma Kautokeino, Nolewai. '0 ka papahana nui no kēia huaka'i 'ana i kēia 'āina mamao loa, no ka ha'i 'ana i ke ala e ola mau ai ka 'ōlelo Kanaka o Ni'ihau. '0 kēia papahana ho'omau 'ōlelo Kanaka 0 Ni 'ihau, he papahana ia i kāko 'o a 1 mālama 'ia ma lalo o ka malu o ka Meia o Kaua'i, Bernard Carvalho. Ma kona kāko'o nui 'ana i ka 'ōlelo Kanaka o Ni'ihau, ua kāko'o pū ke kaiaulu Ni'ihau, Kawaihuelani, ame ke kula Ho'ona'auao o ke kulanui o Hawai'i ma Mānoa kekahi. '0 ka papahana no ka ha'i 'ōlelo ma Kautokeino Nolewai, ka hō'ike 'ana i ke 'ano o ka ho'ona'auao 'ana i nā haumāna ma ka 'ōlelo Ni'ihau. Me ka mana'o, pehea ka po'e Sāmi (Saami, Sāmi) i ho'ona'auao ai i ko lākou po'e pono'ī i a'o 'ole i ka 'ōlelo Sāmi. No ia kumu i ho'okumu 'ia ai o "Ka Waihuna o ka Na'auao." He papahana ia e hō'o'ole'a ai i ka 'ōlelo Kanaka a nā haumāna laeo'o o Kawaihuelani a me ke kula Ho'ona'auao e mana'o ana e lilo i mau kumu kaiapuni. Ua mana'o 'ia, he ala paha ia e 'o'ole'a ai ke a'o 'ana mai o nā haumāna kulanui i ka 'ōlelo Kanaka o Ni'ihau a wali ho'i ka 'ōlelo me he mānaleo

lā ke noho pū lākou me nā mānaleo o Ni'ihau a a'o mai i ka 'ōlelo Kanaka o Ni'ihau he alo a he alo. 'O ka 'ōlelo Kanaka wale nō o Ni'ihau ka 'ōlelo o kēia huaka'i. No laila, ua ho'omaka 'ia ka ho'olālā 'ana i kēia huaka'i me ka mālama 'ia i kēia Mei 2018 i hala iho nei. 'O nā haumāna i koho 'ia no kēia huaka'i mua 'ana, he mau haumāna laeo'o I" wale nō. Na Kauka Ku'uipolani Wong lāua o Kāhea Faria i alaka'i i kēia huaka'i o Ka Waihuna o Ka Na'auao. He ho'okahi pule ka lō'ihi 0 kēia huaka'i a i kēlā me kēia lā, ua noho pū nā haumāna me nā mānaleo mai ka hiki 'ana aku i Kaua'i a hiki 1 ka ha'alele 'ana. Ua 'ike 'ia nō ka 'o'ole'a o ke a'o 'ana mai o lākou i ka 'ōlelo Kanaka o Ni'ihau no ka ma'a 'ole o ka waha a me ka pepeiao i ka 'ōlelo Ni'ihau. Eia na'e, ua 'a'apo koke ka waha i ka 'ōlelo mamuli paha o ka 'ōlelo wale nō ia i ho'opuka 'ia ma kēia huaka'i. '0 ka ha'awina nui ho'i i a'o 'ia ma kēia huaka'i, ka lohe 'ana i ka po'e Sāmi i ka ho'opuka i kā lākou 'ōlelo Sāmi ma waena o lākou iho nō. 'O ka wā wale nō i lohe 'ia ai ka 'ōlelo Haole ma kā lākou mau ha'i 'ōlelo. Akā ma waho a'e o kēla, ma ka 'ōlelo Sāmi nō. He ha'awina ia e paipai ai iā kākou e ho'opuka aku nō i kā kākou 'ōlelo ma nā wahi a pau i mea e ola mau ai kā kākou 'ōlelo mau a mau. Ho'olako 'ia ke ki'i e Kahealani Faria. ■ Me ka mahalo, Ku'uipolani Wong