Ka Wai Ola - Office of Hawaiian Affairs, Volume 37, Number 11, 1 November 2020 — He Kaiāulu o ka Po'e Heona a Makakū [ARTICLE+ILLUSTRATION]

He Kaiāulu o ka Po'e Heona a Makakū

j KA NAAUAO O NĀ KŪPUNA ^ > THE WISD0M 0F THE KŪPUNA f

Na Kalani Akana, Ph.D. Ua kūpiliki'i nā 'oihana ma Hawai'i a ma ke aupuni holo'oko'a ma muli o ke ahulau nui COVID-19. 'O ka hopena nui ka pani 'ana o nā hale 'aina, nā hale ha'uki, nā hale ki'i'oni'oni a nui aku. 'A'ole paha i no'ono'o 'ia, ua kūpiliki'i ho'i nā hālau hula, nā wahi kū'ai ki'i pena, a me nā wahi no nā pu'ukani. Aia kēia mau po'e makakū a heona i loko o ke kaiāulu o ka po'e ho'okele waiwai no'ono'o hana. Ma loko o ia kaiāulu ka po'e hula, ka po'e pu'ukani, po'e pa'i wikiō, pa'i ki'i, po'e pena, po'e kālai, po'e kākau, po'e hakulau paikini a pēla aku. Wahi a ke Ke'ena Kālailai Ho'okele Waiwai o 'Amelika Hui Pū 'Ia (USBEA), ho'opuka 'ia ma kahi o $3 hiliona a me 3% o ka ho'okele waiwai o Hawai'i e ke kaiāulu makakū a heona. Ma kahi o 22,000 mau hana i ho'opuka 'ia e lākou. Ma 'Amelika Hui Pū 'Ia, aia ma kahi o 5.1 miliona mau hana ma ia kaiāulu makakū a heona. He 3.4% o nā hana a pau ma ke aupuni kēia. Ua ho'opuka nō ua kaiāulu lā ma kahi o $404.9 biliona o ka makahiki pākahi ma mua o ke ahulau nui. 'O kekahi minamina, 'a'ole i nānā 'ia kēia mau kānaka e ke aupuni (pekelala a me ka moku'āina). Pēlā paha ma muli o kēia kū'ina: 'O ka pā hā o ka papaha he kanaka hika-hai ka mea makakū a heona. Akā na'e, aia kekahi hui ma Hawai'i ke kōkua nei i ua kaiāulu makakū a heona, 'o ia 'o PA'I, ka hui e alaka'i 'ia nei e Vicky Holt Takamine. No nā makahiki he 'umi a 'oi, ua kōkua 'o PA'I i nā po'e o ke kaiāulu ho'okele waiwai no'ono'o hana. Me ke kōkua o ka Waihona Kālā Kūmau o Nā 'Ōiwi o 'Amelika 'Ākau (FPF) me ka Waihona Ho'omōhala Waiwai o Nā 'Ōiwi (NAPD). Kōkua 'ia nā kānaka heona me ka ho'omohala 'ana i kā lākou faila waihona hō'ike hana a me ke kūkulu 'ana i kā lākou paena pūnaewele. He hana ia e hiki ai i ua po'e heona nei e hō'ike aku i kā lākou hana no'eau, hula, hīmeni, lole, a pēlā aku i ka lehulehu. 'O 'Umi Kai, Ka'ohu Seto, me Starr Kalahiki kekahi o nā kānaka i kōkua 'ia e PA'I me ka

FPF/NAPDF. He mea ko'iko'i nā wahi pūnaewele ma kēia au ahulau nui. E la'a, ma 'Okakopa 22, ua hiki i nā kanaka e e'e ma ka pūnaewele, ma YouTube, me KHON e nānā i ka Hō'ike Paikini 'o MAMo a e 'oka i lole ma ka mākeke (e nānā iā https://www.paifoundation.org/). Eia kekahi, ua huliamahi 'o PA'I me FPF, Alternate Roots, NAFAC, a me SIPP Culture, e ho'okahua iā IFI (Indigenous Feadership Institute). I kēia kau ahulau nui, ua hō'ulu'ulu lākou i $5,000,000 no ke kaiāulu o ka po'e ho'okele waiwai no'ono'o hana 'ōiwi. Hiki i nā alaka'i 'ōiwi ke komo i loko o ka papahana IFI (nānā iā http:// www.weareili.org/). 'OKahōkūFindsey Asing, Kanoelani Davis, Tara Gumapac, Chadwick Pang, me Ka'iulani Takamori, kekahi o nā 'ōiwi Hawai'i i komo i loko o ka papahana a IFI. He nūhou maika'i 'ē a'e no ka po'e ho'okele waiwai no'ono'o hana. Ua ho'olaha 'ia mai nei ka waihona kālā kōkua, $10,000-$50,000, no nā pā 'oihana a me nā 'oihana hō'ole kumuloa'a i ho'ololi 'ia e ke ahulau COVID-19. Inā hoihoi, e nānā iā https:// www.oneoahu.org/culture-arts no ka 'ike keu. He papahana kēia o ke Kaona & Kalana 'o Honolulu. ■

i \ h Vicky Holt Takamine me na lala o ILI (Indigenous Leadership Institute). ■ Photo: Courtesy