Ka Wai Ola - Office of Hawaiian Affairs, Volume 40, Number 11, 1 November 2023 — Lā Kū'oko'a [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Lā Kū'oko'a

> HE LEO HOU ^ ^ A NEW VOICE *

By Māhealani Figueroa-Lee, Grade 11 Ka 'Umeke Kā'eo PublicCharterSchool £ A u h e a / \ 'oukou e Ā. A.nā pu'uwai aloha aina mai ka lā puka i ka hikina kahi

ho'i i ho'opē 'ia i ke 'ala o ka o uholowai a hiki i Lehua ka moku ho'i nona ka lima kā'ili lā. Eia ka welina a me ke aloha o ka ua Kanilehua ke pāhola aku nei i mua o 'oukou nā makamaka heluhelu o Ka Wai Ola. I ka makahiki 1842, ua ho'oholo ka Mōt 'o Kauikeaouli e ho'ouna i 'ekolu mau 'elele 'o Timoteo Ha'alilio, William Richards, a me Sir George Simpson e 'imi i ka hō'oia 'ia o ko Hawai'i kū'oko'a e nā aina 'o 'Amelika, Palani a me Beretania. No laila, i ka lā 28 o ka mahina 'o Nowemapa i ka makahiki 1843, ua kāhiko 'o Hawai'i Pae 'Āina i ka lei o ka lanakila a me ke kū'oko'a. Eia nō kākou i kēia au he 180 mau makahiki ma hope mai, a ua mau nō ka hanohano a me ke kilakila o ia lā kulāia. I kēia wā, ke akāka hou mai nei ko kākou mo'olelo a ke ulu nui a'e nei ho'i ko kākou mahalo i nā 'elele na lākou i hele ma nei huaka'i e hō'oia 'ia ai ke kūlana ku oko'a o Hawai'i. Ke 'ike pū 'ia nei ho'i ko ka lāhui komo pū 'ana i loko o ka hau'oli a me ka ho'omana'o 'ana no ia lā ma nā 'ano hanana like 'ole a puni 'o Hawai'i. A 'o mākou pū nō ho'i ko Ka 'Umeke Kā'eo kekahi e komo iho nei i loko o

nā hanana ho'olaule'a no kēia lā nui o Hawai'i nei. Ma ke kula nei o Ka 'Umeke Kā'eo, ho'ohanohano mākou i ka Lā Ku oko'a ma nā 'ano mea like 'ole. 'O kekahi o ia mau mea ka mālama 'ana i nā 'ano kauno'o li'ili'i. Ma ia mau kauno'o i mālama 'ia ai ka ha'i mo'olelo no ka lā ku oko'a, ka pa'i pālule-T, ka ulana lau hala, ke ku'i kalo, a pēlā wale aku nō. 'O kekahi hana nui a mākou e hō'ike ana i ko mākou ha'aheo e kū ai 'o Hawai'i he aina ku oko'a, 'o ia ke hīmeni 'ana no ko kākou 'āina hānau ma ka ho'okūkū mele. Ua nui nō nā ala e ho'omana'o ai a e ho'ohanohano ai nō ho'i i ka lā ku'oko'a. A 'o ia wale nō kā mākou e puana a'e nei a e paipai a'e nei iā 'oukou. 'O ia ho'i, e 'imi 'oukou i nā kīpuka ma ko 'oukou mau mokupuni e komo pū ai i loko o ka ho'olaule'a 'ana i kēia lā ha'aheo o ka lāhui. No laila, e nā makamaka heluhelu, e ho'olaule'a kākou i kēia lā nui o ke kulāia o Hawai'i. E ho'omana'o iho nō ho'i kākou, no kākou nā kula, nā kaiaulu, a me ka lāhui ke kuleana e ho'omana'o ai a e mālama ai a e ho'omau ai i ka hana nui a nā kupuna a me ke ko'iko'i ho'i o kēia lā o ka mo'olelo o Hawai'i no nā hānauna hou. A iā kākou e ki'i nei e paio no ka loa'a hou mai o ia mana e kū hou ai ka lāhui i ko kākou 'āina aloha, 'o ka hui 'ana a me ke komo 'ana o kākou nā Hawai'i Ponoī i loko o nā hana i waiho 'ia maila e nā kūpuna, 'o ia ka mea e mau ai ke ea o ka aina, ke ea ho'okahi nō ho'i o kākou. ■