Ka Loea Kalaiaina, Volume II, Number 46, 26 November 1898 — KA OHUMU MALU A KIVINI, J. A. KAHOONEI KE KIU I LOAA AI NA MEA HUNA. [ARTICLE]

KA OHUMU MALU A KIVINI, J. A. KAHOONEI KE KIU I LOAA AI NA MEA HUNA.

X? KUMHHANA WKLIWKLI, K A_ POINOANAOHAWAlī • K1 MJS X A I3S'OA. O K VOK KOKUAOHUMU. KA E. il MAKAPOLENA OLELO WIWO OLE. * « ■ A « t f t I < % A ■

* Ina uole i hoihopo nn hoa o ka liale nhaolelu* a* kukalaia ko knmukanawai a me ke kaimwai koa, ina aole e hiki i na koa o ka moknknun Bosetona ke oalulu i keia poe miknnele aihue ainn; i hnipuia me na hoowalewaie apuka a kela haole wiwi loihī | Kon>isiim Puiekane Oiake-{ kahi Uanaku naua i hoowfli-J weli i ka MMwahine iloko oj keia wn knpilikli o ka Moi-j wahine me kona lahui. Ma-j muli o ka hnipn anaokeial Komtsioa Pelekano me kei Komisimi Kivini, a mamul» o; ke ao n kela Komisina Peh-! kaneika Moiwahine penei; E haawi aku oe i ke »npu*S ni ina ka lima o keia poe. h e hooponoponoia ma Amenka, a ekolu mahina hoihoiia mai.| 0 keia ka mea i hoikeiai mn ka olelo hoopii a ka Moi* wahine i hoikeia penei; “Mamuli o ko ao nna mai a ko'u | mau heaioha ia’u, a pela au i j hookuu aku ai i ko’u anpuni. i ole e hookui na mea knua i ki»hi hookahi a kahe ke koko o kiui lahui.” O keia ololo ao a ko Beritaniu kunakn e noho ana maanei i ka Moiwahine, ua like no ia me ke kokual m m r I Klpl. 1 mea e maopopo ai, I ka wa i kukalaia i k» aupuni Manawa, o keia komisma no ka ike mna i ke Aupuni Mainawa a Ameiika i kukulu ai. *j() kekaiii hoika nni. f ka wa ,|a Amenka i lawe maoli ae Jnei i ke aupuni, aohe avu hi k jmea a ko'ake’a iki aku a Bei iitania ia Amerika/ mo he i mea 1a ua holo like keia ‘ manao i keia mau aupuui. 1 Nolailu i ko makou manao. | 1 he makehewa lo.» ko kakou 1 hilinai i ke aupuni o Beritania i kei» wa, o kuhihewa k | i .lauanei kakou, eia me kakou i\kvh\ anpuni, peia ae 1h koi imakou manao. ; i k l Ua hoike ia mai no ko Be*i Inlania manao, raa ka hoouna! * I ' ianaoka Moiwahine i konai - k jEIele Komiaina i Beritania,i oia o Wilimana rae ka pala* | I pala hoopii e hoike una i ka | i hana hewa i hania. O ka olelo pane i paneia . mai i ko kakou elele oia keia: ; *‘Aoie i hookomoia ma ka palapala hoopii ko Beritanial ■ kuleana ma keia hihia;” u 1 j pela iho la ka Beritania kumu I ■ pale nona iho; oiai o koua! 1 kunaka kekahi i hawahawa 1 na lima i ka iepo, Mamua iho o ke kukaluia ana o ke Aupuni manawa. jaia uo ka mana o na mea kaua ma ka iima o ka Ilamuku o ke Aupuni raa ka nale|\vai me ka hnlekoa. K ku makailkau ami ka llamuku a me Sam. Nolena o ke ku-

kalaia e o ko kanawaikoa aj me k» olelo kauoha a ka aha Kuhina i ie i llanuiku, ahnhi, 0 ka puka no ia o na puali a hoomalu i ko kulamikauhale. lloko o koia wa. loaa mai la ke kauoha i ka Ilamuku mai ika aha Knliina ma«, ekauolia; |rnaianai kii Ilamuk.i ame! |8am. Nolena ka Lunakoa ol I t Ike Hupu'iii i ka i aim mai: ( “Ua hooholo iiio noi makou jka aha Kuhina. <» waiho ae lolua i na pono kaim a pau ma Ikalima o S. Oainiana,” oini ‘o S. Dniniana ka mea lawe f ikanoha a ka aha knhina a ‘ Imekekahi man aliikoa o ka moknkaua Bosetona e ku 1 :.na nio na aahu pilia me na pono kaun. 0 ka pane i pane ja nku. o hole koke oukou! 1 jinai kali oiai, ua makaukau ika Ilamuku e hoohaua aku a e hoolale ak'.i i na ai a Kaunu Ma koia kauolia, ua haalele iiho la o S. Oaimana a me na i |a!iikoa o ka niamia i Un lakou kuiana a hele aku la. A i ka lohe aim o na hoa o ka hni Mekanika a mo na lala 0 ka hui KaHaina i keia kauoha H kn alm Kuhina i ka ilamuku. ua pii »c la ke kai i! 1 na ahahin elnn. ua okalakala ae la na poo alakaio na aha-j | hu». oiai lakou e kn makan1 kau ana mahopo » ka Hale- j 1 wai 5a w» no ke kali ika| ololo o ka wa koia oj ■ ke kupilikii loa o ka Moiwa1 hine a me keaupuni, Ma keia • walii, ua nonoi iu aku ka olu- ' olu o ka ilamoku, e ao mai e puka n» Ahahui a o h ole po5 lolei a hiki i ka liale 'iupuni 1 a me ka Hulealii, a « lilo ia • mau hale malalo n ka nianal • jo na almhui. ! 1 Ma ka pane a ka i!amuku,j E kali a ioaa umi ka pnne! 1 mai kn Moi nmi a me ka aha| 1 Kuhina. • j Ma ka hoia 5 o ka ia 17 o i.Iammn looa mai !a kekahi i ka ilaniuku, i kakaiju‘noaia e ka Moiwahine a rae uka aha Kuliina, e kanoha ana ,|ī ka ilaniuku e hookuu aku i •jka halowai a me na pono i kaua a pau o ke aupuui ma ka lima o ka poe e paa nei 5 1 ke aupuni. O keia ka wa i : ulupuni ai ka ilumuku i* ka 1 huhu, n paki iho la i kana pu 1 i ka papaheie o ka halewai l no ka piha huhu i ua kahina. kehi hana elen a keia lunaaupuni, ua oi aku ko i \ makou mahalo. ua oi aku t kona aloha i ka Moiwahine mamua’e o ke kanaka ponoi ! o kona aina hanau, oiui, he kanakn oia no ka aina e mai. Uianei ko kanaka i piha i heino loa ia e Buki, Nawahi i a nie keleahi pne e ue, a i • hoepiikaia ma ku nupepa ‘Ka

Loo « kn Lahui’ mo koin nno( ololo, *‘Ua olu au I kun wnlii) Rolnboln” i lioino pu in o keknhi poi' o no o kn hui Ubomln mn im hniololo nknu, uoj *n uoi ka onomiin. pau pu mo; » jku Moiwahino. Kin mio, un| iiuoni waloin no ia nnu K-n! hoino e koia Kennimana n mo ka Moiwehino. I i Ma koin wahu i len wn i: kohoiaaina Komisinn Klolo| p. g., a pela 110 hoi ka ao>u» oj ka Moiwahino. o makou pnj kekahi i kauoha in mai e kn< 1 Moiwahino o haipu aku mcj ka poe i wnoia no kn tu nnn i mau inoa kupono o lilol 1 mau Elele Komiaina no .lme-1 rikn, no ka hoopii kue a kni » | Moiwahine a me ka lahui maj |o ke Komite ia o ka Hui Ka-j ilaiaina. kn ahahui i kukuluia| e ka lokahi o na tnusani knna-: l ika olun ma ka Haleholohau o| J|Manamana, ma kn !n 25 oj Dekom_ba a. d 18811; umi o , hooneo ana kona mau luna oihana e paa kn ikaika o kn , lahui ma ke kulai ana i ke j anpunl a na mikanole o hoo ij!ala noi, ma ka ana ilokahui Libme Bolu hoolei; > 1 waiona i kukuiuia ena Mika- , t * : nele hoowalewale i kn lahui. : o ume nna i ka puuwai o kaj; i pooopiopio o kn lahui Hawa | ii, e knana pu me kn poe mi-| kanolo ohumuino i ua Moi,;i 1 na ’lii nnna i kukulu ae i ua! poo miknnole nei a kau i ka | pauopoo o ke ulakolako o ke Kuikahi Panailiko. i imiia e ka Moi Kalakaun. Ma keia man hana pukaIhoe o na Mikaneloi ka lahui, mo ka ike pono no o Nawahi a mo Bnki, ua moa a ka la- | < hui i paulele kuhihewa ai,j mamuli o ko laua kukulu; i 4 ; ana i aiinhui L5borala hooknhuli anpnni: poln makou <> knpa nei, ho poe pukalua ku| poo nnna i kukulu ka imi Lihemln. a ino na aliahui e no; o hoolilo ana i ka lokalii . jo ka lahui i mea oie, n oie na kahua kalaiaina i kukuluia a l 1 pna. o ka ahahui Kalaiaina;' | no ka pono o ka leialii a mo | |keola o ka lahui, he hcwa| ,!ka ke koiio iho ia F 8 Keiki,j ,!.! A Kahoonei, .1 Kanui a mei .].) Alapai ka j»>e kupaa o kn i Hui Knininina naue o!e. Ma ka nolio una o ke Ko-i i > 3 mite ma ka runh o T. (’. Ou-i i - lika, no ka wao ana i na inoai I Elole. Eia iho ka inoa o ka! I I poe i waein : l i T. (’. Kuliku, E. C. Maka-; (polonn, W. h. Wilimana, P. ’INumann, .1. A. Knhoonei, J. ; 3 | Alapai,.). Kanui, F. 8. Koiki,! M.iohn Poo Kuoha. .1. Keau, T. '(’. Polikapa )! A , . ! . i O ka poe i waeia i mau Ji # I iElole Komisina ma ka aoao| hoi o ka Moiwalhne a me 1 > • ka lahai no ka lawe ana’ku i: Mka hoopii i kn inana nupuni o i >\ I I Oiai e noho ana ke Komllo: J j a . llahui wiie Elele me ka }>oe 1 . Iwaoia e ka Moiwahme, «a nu ! i no na paiuku ann a Keiki me! a Alapai no na inoa i waeia oi . Hlo i uiau Elele Komisin:i ,j! _ V i Eiu iho na poe i waeia. i | Pa»aio Numana, 0, Kawann-i e* , L> ;kakon, Anaioui Bose, Ko«mi; * ; Kamnki. J. E. Buki, J. Na0 i wal,i f iil O «a inoa hope. o laua na opnoa i noonoo inua ia. O Koii,! ki a me Alapai na men kue j • iiOno loa; nimuna ko kumu. 1 Wehewehe mai o Keiki, he ijmau laln laua no ka hui L5n oeiala, n he Inn i nlnkaiia e

i( ?in hnolo hookahuli aupuui, » i | ho kuo hoi i k»i ololo hooholo n Makupolonn, A ho innn knkoo ilenikn lon lami no nn Mi j kunele. Ma koi« wohewolm a Keiki. * |un kuhn’u mai In na hon, i ko■ Ikolioami iho kein imilnlo o!ka rula ai n a kn Lunahooi innlu. inn e koe kekahi Inla, ;nnle e lilo in koho nnn i olelo • iionhol d e hooholoia ai. 1 ke! I l ikohniaana. ua kn: ne lonial Ihiun iki ua kumu uo i hoi-l i I keiu ao in maluna. | | Un hapni ia ka noonoo nnai ino na inoa o Atoni Pose mel I iKeeni Kamaki, ua lilohou no ! |ka ha!e ia F. S. Keiki, ua noj noi mai la oin e kapao ioa ia ikn noonon ana o keia mnu |inoa, no nn kunni penei: j j ne imni Kuhina keia maI mua. a na kekahi o laua nei |i kiloi na poeo kaua o ke auIpnni iloho o ke kai, a uu poho ka lahui, a ho nhaluii no kn ianei, u pela no o Atoni Hose. Nolailn, ke nonoi nei au o kapae loa kakou i keia maii 'noa. Ma ko koho nna iiio, ua kapae loa ia. ! Noonooia ko kupono ona inoa i koe, nonoi hou o Koiki. e hookomo hou ia inai i mau inoa hou, a i hookahi ka ni-| | nnu ann. | Un ae ia ke noi. ; Vn waiho niai la o Keiki i ;koin man inoa, F, S. Koiki aj ; mo ,!. .\lapai. j lka īke ann oke Komha i keia mau inoa, ua nonoi ia| mai o F. S. Keiki o hoihoi| liou aku oin 1 kana mau inoa. a niainuii no hoi o ka manao maikai o «a hoa, ua hoihoiia| aku ia kumu. Nolaila, ua hooholoia na Elele Komisina, |o Paulo Numana a ine David i Kawananakoa. \ I iloko o koia mau Ia % , ke hooikaika nei o Buki a me Na-i wahi ia makou, e hooikaikal ■ - | makou o laua na Elele. eīa nae, ua kapaeia no e like me| nn mea i hoike ia ae nei ma-1 mua. Ua hai ia nku no keiai lohe in laua ua kapno ia noi ko laua man inoa mo ka noo- j ! noo oleia. | la wa ua pano ao in i«un, ; ■ e hooikaikn aun imnia no I Imauaiho. ina e kokna mai • 4 jkekahi poe i ke Mnla, alaila; hole maun mn kainonoknl lahui. Ua luln <h>)» kekaliil ;poe, ua loaa m> he mau (lala.i ; Ua liolo nku <> Huki me ia ► ; mau <!aln, aole une oia i hiki |i M akiuekoun, i Knleponi ae noi no uia knhi i uoho ai a Ihoi mai. Ua mahnioia no kus n>»ho ana ilniln, no k?> mea ua ikeia kona mnnao Lalaiaihiumuna nupepa haole, ua 'i unuliim a heolahaia ma ka nupopa “Ka Leo o ka Lahui/’ jUa lilo kela i men e luuioli ai ■j ka laliiu; a i ka hoi nna mai o >|Buki, ua lilo ka hoohanohano pihu i ke Koniilo oka Hui i īKalaiahm ma ka hookipa ann j ma{ia Buki. j ’»kn wa kein i kukuluia ai ,;ka hui Alohn Ainn, a komo iialuka aku ia nn knne me na llwahineme ka manaoia e kiJ»»i i ku nui Knlaiaina. Oia ,! maoli ka manao o kapoe nnna : i kukulu ka uui Aloha Aina ► mo ka muopopo ole ikn j hulēhu. Uu kiiia mai kekahi . uoe iala kiokie o ka Kui Kalai. ; aina, u pehi i lilo nku ai k-n * ; Peresuiemi o ka Hui Kalaiai na oiu o Kaunamano a me 1 kon j hopo o Kaholokahiki. a *; haalolo iho la laua i ka Hui 'i Knlniaininn. oiai no he wnihona uo ko kn hui mn ko laun 3 lima ia wn. Ua mannn ia * -|oia ke aluheie e puu ai ke ku 'lana o ku Ilni Kalaiaina.

' Mailolla mai kn hoomaka ana o ka nui Aloha Ainu e pnoiiioui i ka Hui Kal.iiaioa a hiki i kem wu. Ho nmu ma-i nao kuhihewa no keia o Nawahi ma a me kn poe uo a pau nnna i kukulu ia Almhui, 0 ka makou e olelo ae i ina aole oukou e imhi rn»i i*]mukou, e pau nuanei ke kn nna o ka hui Aloim Aina no kn w« mao loa. KA LA KUOKOA O H.IWAII •• i j Kka lahui i nloiiu i kn la*j kon lu i Kuokoa ui. Ke k.iu-l leo walo aku nei no makou| ia oukou, o ka lun keia o ka manawn. e iioomanaoia ia lai i ma ka huliui aloha o koou-l mau puuwai. • Oioi, ua puka nmi nei kej kuahaua nupuni no ka hoo* nmnaoia o kou la kuokoa mai * ka Poakahi 28 o Xovcmaba j no ka malanm ana ia la. ■ Nolaila. aole paha hoi he| mea hewa no inakou ka hoi-] ke ana aku imua o ka laliui I no ka hoomanao ana | 1 na keiki l)araiva kaa o ka ua-kukulahale o //onolulu nei, ina he pihi ImeHawaiil kou, e oluolu oe e omau ihoj ma ke kihi hema o kou kukai e pili la i kou punwai makeel aina; o hoomanao iho. o kou | la m i liaimu lunakiia ia mai! ai, a e ni. a o liauoli me kal > maluhia. ! Ena Loile nmka oluolu a; nohea, no ka mea, aia no me| oe ka wniiwali o na waliwah,! ke nonoi ia aku ueikouolu.i e omau ae i kou nhine Jisoj Hawaii raa kou papale, a ej hea iho ika inoa o ko Papale, o “Asawc-ka-hana,’' a e \ ae Kuu Hae Aloha Poina Ole; a e ai iho i kau mau moa a pau me ka hoomalkai ae i ko ahonui e na lani, j E ke Keonimana Hawaiil 1 kino hoohie, ke nonoiia akuj nei kou oluolu, ina Iie loia-i hae Hawaii kou. e omau wale ilio ka hoi oe ma kou a-5 no kou ia i kuokoa ai, a o hoikeī oiaio ae oo.ia oo iho. he keonimnna oiaio oo no ke kuo-! % koa o kou aina. 1 la oe e Kanmi o Kamoiliili.! • • * ka mo;i nona ka ili i inikiia ej ko Aioha o ka aina, ko nonoi; ia aku nei kou ohiolu, o| hiu ae oe i ko hao Hawaii, i' ka ta o kakou i ikeia mai ai • 9 eim mana anpuni. Nolaila.i hiu mni a wela, lawe a lilo, a! hahao mai ko waho ia loko, • alaila, ikeia ka La Kuokoaj ua polapola ea maka. Nolaila, aole no hoi pnha i' nele kekahi mau hoa hawaii j i na hae uawaii, e lioomanao! ae no ka la kuokoa o kn ain». | Hewa anei hoi ia hi! Me-a iii nmi. ua paua ka ;ka huakai aka Kleie a Nalimaupa ma. ue ••laio ane-i lioi ī keih? Ma ka la 20 ilu 1 in*i keia - Imahinu i haa!e!<‘ mai ai o p jPuniui o keia ola ana, keka|h: ho: o na lio» i lawelawo Ipuilionei i ka nihnna pn’i inupepa «.» !;a “A h;»;|,. rr . 0 k | Hawaii. .1 Wiuu li■;;! i>nia ihoi o ka j aj aaina a ka \o ka Lahui > kiaia i* , ar au i ■ ! Kakela mo ka nmii ».>le inonawoii m-i. ui ; > 5 >Uu m-i jkona huakai hope i lo-lole jhou aku nei. e inni a Puaa ; hou ana ia knkon. i i Mu ke kaku liiaka Poak»lu m«i ■1a 2->, i hanieU- nmi ai j ke‘ i (>! i ! aua - ° Mis F * Kelkl. ina Kau. ■ I heu-ehe W«iUiki-k«i. Ke kotn„ jP u aku «*‘i uiakeu k.-o.iU» jai 1 me ka nlian» u ka meailml, uku.