Ka Loea Kalaiaina, Volume III, Number 52, 7 January 1899 — HE MOOLELO HOONIUA [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONIUA

HUUWAI XO KA Ui PDA KOMELA. . .• * * .A<? ka pomaikai o ko makoii poe ake hehUielu a puni moolelo. * I ka makaukau ana o ka huakai hele aka kakou koa ka hiapaiole o keia mau la t (Kawailahaole) no ka lele. hon ana i ka lewa e imi ai i: hoa kakele nona no na mea kaua. Maanei e hoike aku kou raea kakau no na hana hookalakupua a ua hueu nei a kaua. I ka wa i makaukau ai no ka lele ana aku i ka lewa, ua wehe ae U oia i na ki i hoopaaia ai na mea mana kupua mai ka pahi ae, aia ma ke 5 i kahea iho ai oia me ka leo nui. “E keia ki a’u e wehe nei, e poka mai oe e kuu Lo Paina, kuu liō punahele a’u miliopu ai nou, e puka mai oe rae koa aani nui.” Oia no ka wa i oili mai ai ua lio nei me kona kahiko nani a haa ana imua o ke aJo o kona Haku, i hēlo a paihi pono i na mea kaua, aia hoi ma ka makuo o ka noho e kau ana no kaua pahikaua oi-lua, ka pahi hoi nana e anai akn na kuoua apau o ke jjo holookoa. 0 keia mau mea nani apau| mailoko ae noia o ka pahi al kona maknakane. Ua olali! aku la ua euou nei o Peleka-! ne no ka lua o ka manawa, I no ko auouni o Liona Ulaulal ke kae’auu o na aupuni hui| he 12. a o ka hiapaiole o| Amenona, ! ( Ua oleloia ma kona moo-j j lelo, aole loa he mea kino! uliane o ka lionua e hiki ai o | aa aku ni e ku a paio aku imua o kona aio, a ua kauia hoi fca weli maluna o na fcu-

im " |H“Wf I ■! ■ i I —i »■»., • P‘*a apan no keia kupua o > Liona Uianla.. Aka. i ka ■ kaua oueu hoi he mea ole ia. • i ka wa i hpe*.j(ka ai ka i kaua koa no ke aupnni o ua i kupua la, aia hoi na kiai e y a °ō.P ®a» apa n>e.ka makaui kau loa. no. ke poi ana .mai i i kp lakou enoini o hiki aku , ana imua o kplakoa mau alo ,. inawaupau. I ka wa i ike mal ai nakiai o ua kupua la iaia nei e ku aka ana mo kona Lio Ulaula i Lo Paina, ike iho la ua lio la ' ua ikeia mai laua e na kiai o ke aopuni o na kupua la, i nolailn, ua hoolilo 'iho la na lio la iaia i wah» lole rahita 0 ai ana i na hna mea ai, a o I- Kawailahaole hoi i wahi eleraakulo hanai hi)>a. a hiki ; mai la na kiai o Liona Ulau- ; # • « « ■ • ■ W • • • » • # - ■ la a ku ana imua o Kawaila- ' • • # * * t haole nona ke kino i hoolilo ia iho la i elemakule, ninau • . ~ / . • • • • « ♦ *“ •• % mai la iaia nei. « /. #. ' # • * ’ - ‘ Aole anei oe i ike i ke kom 4 • •• * - pua komohewa i ko makou ; aupuni nei? Ua hoo!e aku la keia me ka maalea nui, j .,,.* ..... r aia no hp.l kana mau holoholona hoopahaohao me kahi iole rablfca ana e hoekepue malie mai lamokona maalea • * % nu, a aia hoi ia lana nei ua ■mea make, ina o ka mea e ku mai ana e lilo na-iakou i mea ole. - w . e • • • * r • Ua hoopahua ia ka mana o I L na kiai o ke aupuni Liona Ulaula, me ka manao e uluna k i ha holoholōna, eia ka aua- : nei e hoi nele ana i ke kula | .«#a * - • /■ , lo hamohamo. I ' # • ,. A no ka lua o ke aupuni, , oia an-r> no ka hoohokala, aole ..«%• • • i hpi he ike o keia poe kiai a hiki wale no i ko laua nei 1 ..... . ' ■ •• — • , kpmo pono ana i.ke anpani t 12 o Liona Ulaula. hoi [ a ua kupua.la e nohoaiii ana , L maluua o na miliona makaai- , r nana i makaukau no ke pale . t ana ak« i- na enemi e hiki l aku ana imua o kolakou alo. . , Eia nae ua hoopahnaia iakou rka mana'ō ka mamo a Adatnu i na manāwa āpāu. [ 'I ka wa i hiki āku ai iaua • #, • • • m - m tI uei no ua aupuui la, ua ike m'ai la na kiaī 'naue ōle o ua āūpuni la 5a iā nei i ke keiki 0 0m f M • / / iōpiopio m, o kau aku ana maluna o kona lio ulaula, me na mea kaua Uke ole o na L , . • ,«.«*• «» • •* ano apau e luhe ana ma na j wahi apau a puui ua opio la. L la wa ua olowalu-likemai la : na ieo o na hoieholona like 1 ilole apaur He * kupua! He • » ilkupua e!! ; ‘ | I ka wa i lohe aku ai ua | ■ j - • . •. ♦ —~ ! • kupua Liona Ulaula ia i keial I . . - “ J | leo h’oo-ho, ua pupho ino ae I llaoiamai kona hiamoe ao, . | 4 |a-uwoue la me ka !eo nui! Ihalulu. I; i ,j Owai kēiā enemi i komo- ■ ( |hewa mai nei iloko nei o kuu lj !mau aupnni i noho kiai ia e;j na kiai naup oie q kuu mau|i nupiini ho-12. a aia hoi i|j hea na kiai, a pehea lakou i['

ike ole ai i ke komo una umi a keia aea haukao, ko iko nei au hc walii keiki omo waiu wulo no ia ka na na e hookouo uei ka hie o kuu lauoho £ula, a kaua make oe ia’u, wahi a ua Liona Uluula nei pane ae ai. Malla paha i hele mai nei i men ai aku na kuu mau holoholoe noho mai la me ka pololi, a o ,hoomaonaia hoi lakou mai kou mau io palupaln ae. A oia na olelo kaemi n ua kae’ao'a nei o na aupuni hui he 12. Ika wa i iohe ai o Knwailahaole i keia mau olelo a Liona Ulaula, oia no kona wa i pa’i ao ai ma ka popoiao akau o kona lio, a puka mai la hoi no holoholona kamahao me na luaihele woliweli i ma ko lakou mau waha. a o ko laua hoomnka iho la noia 0 kaua me ke kali olo. Ma keia hoouka kaua a laua, aole loa i loaa ho wahi kulana o keohohia i kona mau kiai, ka mea ā ua Liona Ulaula nei i kaena ao ai i nahora mamua iho, aka, ileko nae o ke okooko o ke kaua no ka lanakila o Uh!i». ua lilo * ia mau upu ana i mea ole imua oka olali o ka honua, “Kawailahaole ,, Iloko o keia hooili kaua anaa na aoao elua, ua ulupa ia iho la na kiai apau o ua pilikua nei o ka iewa nona na aupuni he 12 ‘-Liona Ulaula,’* aku olohelohe iho la imua o Kawailahaolo. a uo kona ike ana na nele oia i na kokua, ua hookuu aku la oia i kana mau mea maun o ka make mau loa imua o ka kaua eueu, a ua lilo ia i mea ole loa ika mana o ka pahi ame ka lio. a ua hou Iiewa wale iho la uo ua Liona Ulaula nei, a nona pah i keia hooheno ana; Ua bu liewaia paha o Pehina Aka Mariposa e Imli hele mai nei. /Lole palm i ke Kai o Manila. Ua oleloia, aoho kupua i aa aku okn aku imua o ko kupua Liona Ulaula aka, i ke kupua o ka honuu nao, ka mea i oleloia he wahi keiki omo waiu, haule pahu ana 1 ke Koi o Maniia. Maanei kaua e kuu Ima kaunu o ka kaua nanea hooni punwai, 5 ka pau ana o ke kaua ua kaa aku la ka panakila ma ka aoat* o ko jkoaopio, aua make iho la hoi ke kupoa I.iona Ulaula, a o na holoholona hoi keia a |uakupuanoii pau ai i ka make. ua kii aku la o Knwailahaole a hoola hou ao ia. a | i U ko lakoa ola ana ia aku :la he poe kiuo kanaka maoli jka keia poe holoholona ana ji kaua iho nei. 1 hooliloia e Ike kupua i holohohma.