Ka Loea Kalaiaina, Volume III, Number 1, 14 January 1899 — HE MOOLELO HOONIUA [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONIUA

• • IMHĪWAI XO KA M PDA KOMELA. 1 I .A'o ka pomaikai u ko makou poe ake he~ 'luhelu a pun i mooleloA Ma keia Iiana nani lua ole a ka Opio, ma ia kumu ua ala mai na kupua apau e noho ana ma ka iewa a kukuii hoomaikai mai!«. imua 0 ke koa Opio Kawailahaole, Ua noho lakou me ka hamau malie loa iloko 6 kela wa, aole hoi he ala hou ana mai he nohona kue mahopo iho i ka wa i make ai ke kupua * Liona Ulaula. Oiai ke aupuni o ka lewa e noho maikai ana malalo o Kawaiiahaole, ua kaa hoi V na na e niia a e kau Kanawai o na ale o ka moana a me ko ka lewa’ a hala aku i! na papaku o ka honua no ka i hopena iīīau loa. Mahope fho o.ka make anai 6 ke kupuā Liona Ulaulo, na hele kaahele aku la ia ma na aupuni apau o ka iewa, aole hoi keia i ike aku i kekahi 0 na kupua o ka lewa e lele kue mai ana iaia nei, aka, ua noho lakou me ka maikai me he poe keiki ooiopio la j imua o ke aio o kona makua- i hme. Oiai, ua ku’i aku la kalono weliweli imua 0 na kupua apau no Kawailahaoie, | a malalo oia kumu, ua noho| kuikahi like na kupua apau. | A hoohlo mai la hoi ua poe kupua nei ia Kawailahaole oia ko lakou Alii Nui, mai ke aupuni o ka lewa a Iiala aku i na papaku o ka honua, a ua kapaia ka “Moi nui 0 kaj lewa.” \ ■ Ua piha kona moolelo mej ka a puni ma ke aupu-1 ni o a Iiiki i koia •» keneturia e noho mana ia nei e ka Emepora Victoria ka mea e noho mana nei a « puni ke ao. Ua lawa paha! 1 * ko kaua kakeie ana no ka I 1 mea uona kola nanoa, ua hoi* ♦ mai !a oia no ke aupuni 0 i iPelekane nio ka ulumaliiehie! nui, 11 hui kino me kona mau! 1 makua me ko aioha, a he wa; hoi ia 0 ke kaumuha mawae-i > na o ka makua me ke keiki.: A o aui hou ae hoi kaua no na hana o hope e pili ana i i ke kulaua o na makua. ī ke kokoke ana ae e kani ka manawa o ka uwali i ka hora 12, ua noi mai la oia ia: Kapuakomela. e ae aku e hookuu iaiu e hoi no kona home iho. okapano l loaa. aku mai a Kapuakomeia, j

_ — — x Aolo au e ae aku ana o hookuu ia oe elike me kau noi. Maloko nei oe o kem halealii a hiki ko ao ana o keia po ia kaua, aka, aole nae i pau ko Kini Uilama koi ana e hookuu mai iaia, a pela no hoi o Kapuakomela i hoole paakiki aku ai imua ona no ka lua o ka manawa. I ka wa 1 hei ai kela a rae keia no ko lakou wahi iho, 1 oia no ka wa 0 Kapuakomela e i ki aku ai i ka puka, a koe a kokoolua wale iho la no laua ! j i* iloko. A 0 ka Kapuakomela [i paakiki o keia keiki. Oia no e kana e noi hoomano aia ia a Kapuakomela, ke mau 3a no j hoi ko iala hoole loa ana iaia. , A no ka ike ana o Kini j|Uilama aole e hookoia ana i kona manao, nolaila, ua hoopau wale iho la oia i kona |manao. j j I ka ike ana o Kapuako4 y mela ua hookoia kona iini j maluna o kana ipo, oia no kona wa 1 eleu koke aku ai 110 ka liooponopono ana i ko iaua wahi e hoi aku ai e hoo1 luolu iho no ke koena hora 1 oia po. I ka makaukaa ana, | ua kahea aku la oia i kana Mnlohaohoi aku e hooluoln 1 uoia koena po a ao ae, 1 I ke ao ana ae keia, ua noi • hou aku la keia i kana ipo ©* i ) hookuu mai iaia, me kona , pane ana’ku me keia mau ; t huaolelo nahenahe: “E koa 1 Emepera o ke kipuka kaula- j ! iii, ka mea na na i kakele 1 jhaaheo iho iluna 0 ka lala j 0 ka Pipi Pulu; e hiki hpu i mai ana au i ka hora ehiku o 1 j keia ahiahi.” A oia Kapua- 3 M ,komelaiae aku ai imua o 3 > iKini Uilama, me kona hoo1 i manao pu ana no nae i na ! olelo a kana aioha i hoike ae ! ai ina hora mamua iho o ko. ■ na ae ana aku iaia e hol, a * - hiki hou mai no ia i ka hora , ehiku oia ahiahi maanei. ♦ ■ | E mea heluheiu, e aui ae | kakou no Kapuakomela, oiai y s | o Kini Uilama e hoi la. Ua . i noho iho la o Kapuakomela L me ka nanea*pu a Mki i ka j wa i komo aku ai na kauwa 1 wahine lawelawe ona, oia no * ka wahike purumi hale a me J jka wahine hooponopono ia ? luna o kahi moe o ke kaikaI linahmealii. Oiai ua wahine ► i L |nci 0 oniopi ana i ke kapa moe oua kaikamahinealii ala, ! j ua ike iho la oia i ua kiheai|hea kuhi wai 0 ka waiula ili- 1 | ahi 0 Waimea iiuna 0 ke kapa J joua kaikamahinealii nei, oia V j no ka wa i holo aku ai ua 1 ; wahine la imua o ka Moi, a 1 | hoike aku la i kana mea hou ! i ike ai raa ka rumi 0 ke kaiieamahmealii ia kakahiaka. j I ka lolie ana o ka makua- ( : kaue i keia mea hou e pih 1 : ana i kana kaikamahine, ua 1 hele aku la oia me ka naau kaumaha imua kana kaika- , mahino ue ka waimaka, e Ihoopulu ana i konamau lihi-

• lihi. Ame na iiopunaolelo , walohia i pano akn ai oia i imua o kana kaikamaliiuo. 1 Heaha iho noi keia mau jjhana au i Iiana iho nei 0 kuu . lei? Owai hoi ka mea nana y i hoopoino i kou UinoV i Oka pane i loaa’ku /nai ko y kaikamahine aku. Aole au i ike i ko’u mea nana au i hoopoino; oia ka ka nmkuakane i noonoo uui ai iloko ’ ona, a pauo hou aku ia -imua 0 kana kaikamahine. No kou hoole loa ana mni nei aole 00 iike i kou mea nana oe I hoopeino i kou kino, nolaila, e hele ana au e hui nie ko kaua Aha Kuhina, 110 ka noo- > noo ana 1 ka mea na na i J j hoopoino i kou kino. Oia| L no ka wa o ka makuakano i L ku ae ai a haalele iho Ja i ke kaikamahine, a mokio polo- ’ lei aku la kaaa huakai no ka halealii, a kauoha aiai la ij • kana Elele, e heie aku e hai 1 ke Kuinna, na makemakoia oe eka Moi e helo aku i ka halealii. No kekahi hana nni ana i makemake aī. Oia no ka wa i ku koko ae ai ua 1 Kuhina .nei, a hele aku la no; ka hui ana me ka Moi ma ka | halealii, eliko me ka !eo ii hai ia mai la iaia oka Elele. * (Aoh i pnu h- >/«/«.» j