Ka Loea Kalaiaina, Volume III, Number 2, 21 January 1899 — HE MOOLELO HOONIUA [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONIUA

} } » : ii i*umvAi no ka n l| Pl)A KOMELA. I #j — * I M ,Yo ka pomaikai o ko \ 1 makoie poe ake ho- \ i luhelu apuni j mooleīn. * ! i ♦ f ii i I ka wa hiki aku ai ke Kul I 1 hina a hui me ka Moi, oia noi kona wa i pane akn ni i ka j Moi i ke Kuhina. I kanoha i ia’ku nei oe o helo mai: noi \ ka noonoo pu ana mai o ka-l 1 ua i ka'u wahi hana i manao! 1 ai, a oia keia. i i Ua makemako »n e hni! aku oe me kou man Elele no | I jka hoolaha ana’kn ma na w r a- i - K» rt •% «m * /•, ' iii a ua«, u ptnii u i nuAeine* ■/ , nei. oia hoi; na mnkemakej t ka Moi i kela a me koia ka- \ . naka o ke aupuni o Pelekane; nei, e hele mai noloko noi o » ka halealii i ka la apopo, a e akoakoa na mea apau ma j ka hora 9 oia la, no ka nana • ana o ke kaikamahinealii i ka mea nana i hoopoino i kona kino, aole lioi e noho kekahi kanaka, O ke kanaba a keiki e hooie ana a kue > i keia leo kuahaua’Iii, e hooi 1 paahaoia noia. i I ka lohe ana o kona Kuhina i keia mau oīelo a ke • alii, ua hoi aku la oia a no I kona Eeena, a kauoha aku la i kona mau Elele no ka | 9 t hele ana e hni i ka lohe ma . na wahi apau apuni o Pelet kane, e kuahaua ana hoi i na I kanaka apau no ka hele ana mai no ka la apopo noloko o i ’ ka Pa’Iii, elike me ka leo! ✓ i s kuahaua a ko lakou alii. Ina i Elele e hooko Ja i ka leo ku- j - \ ahaua mai ko lakou alii aku, | emoole, ua puni aku la o Po- j * lekane holookoa i ka lohe, i } hakalia walo no o ka hiki 1 mai oua manawa la i make-1 makeia ai, elike me ka leo I 3 kuahaua aupiml a ke Alii. A| 1 mamuaoka eili ana mai oi 1 ka la i ke kakahiakanui i 1 oleloia, aia Hoi ua hele oloko 2 o ka Pa’lii a piha ku'i ina makaainana. i j 1 ka akoakoa aua mai o na mea apau elike me ka leo y kuahau a ka Moi Kini Keoki, s no ka nanaa kaua kaikama- * hine i ka mea na-na i hoopox ino i kono. Oiai hoi na makaaina e hookeke ana i kau j a mea he piha ku'i launa ole 3 oioko o ka Pa'Ui i na kanaka, i mai na keiki a na kanaka i makua a hikiina olemakule. Aohe la maka kanaka nui| ? e ae i ikeia raa Pelekane| , elike me ua Ja aia raa keia kuahaua a ka Moi ma o kona Kuhina Nui la. A no ke keiki [Kini UHama] a ko k Kuhina, aolo oia i hiki mai : ma ua la nei, ke kumu ma1 j .•muli noia o kona lohe olo * I i i|ana i ke kuahauu'Hi, a pela *]i neie ai ka ikeiu o koua mau % i helehelena maloieo o ka Pa’lii, |

j Olai na makaainana e nu* j no ana no ka mea e hanaia j maluna o lakou, a he wa ia o j ka uwati i ikeia aku ai e hej jle ac ana e kani ka hora 9. j oia no ka wa i ikeia’ku ai ka ; Moi Kini Keoki i ka oili ana i imai, akuiho la mawaho o |kalanaio ka halealii o kej i kaikamahinealii, a hoike mai [ ila i kona manao imua o na makaahiana, i ka pane ana Imaime keia mau huaolelo: E kun mau makaainana i 'lalolm, nloha oukou. I kauoNhaiaaku nei oukou e hele i; imai iloko nei o ka Pa’lii ma- .! lalo o ka leo kuahaua’lii no ) * ( I kekahi hana ano nui. Nolaji ila, mamua o ko’u hai ana’ku imua o oukou iua hana la, e . | ninau mua’ku ana au. He l! Jkanaka*ku no anei koe ma ) I | ko oukou mau homo; aole . inaha? J Ua hooho like mai la . | ke anaina kanaka mai o a o. J.Aole! Aole he kanaka aku w * > nei i koe ma ko makou mau t home, o ka makoo mau poe t wahine wale no me na keiki 1 liilii iluna ke alo. A no ke w 1 Kuhina hoi, eia no oia ke ku 1 nei ma ka aoao o ka Moi, a I ke lohe nei oia i kela mau ninau a ka Moi imua o na makaainana, “Ina he poe kanaka’ku koe ma ko lakou mau home,” aka, aole nae he hai ae o keia Kuhina o * kana keiki koe aia no i ka * hale, ua hunakele loa keia Kuhina i kana keiki, aole t hoi ona makemake e olelo i ke alii ia mea, oiai, ua koho t koke iho la ua Kuhina nei, t na kana keiki no 1 hoopoino > | kc kino o ke kaikamahinealii )inia ka like loa o ko laua ui. I I A no Kini Kuoki hoi, eia - i no oia ke hoomau nei i ke ,|kamaailio ana imua o na raai -ikaainana. Ua makemake au i ia oukou no ka nana ana’ku i o kc kaikamahineali a hooi- . Uinahoioke Kalaunu o Pe)‘Iekauc nei i ka mea nana i * Jhoopoinoi kona kino, ina e * >■ ioaa i Peiekane nei e mare ilia oia meia, t keia la no hoi >joukou eike ai i kona mau i|helehelcna, a o ko oukou hooilina Moi hoi. ka mea a’u J i hunakele ai mai ko oukou i mau maka mai, a i keia la j oukou eike maka ai iaia. j Hooki iho la ke alii i kana j kamailio ana a noho iho la |iailunao ka uoho, a kena ‘lakulaoiai kona Kuhina e 1 ■ kii aku i ke kaikamahinealii. ' I ka wa i oili mai ai oKapua- * komela me kona. nani nui, l loia no ka wa i ili iho ai o ka * |eehia maluna o na mea Japau, a uu hiki ole hoi iwaeI ua o lokou kokahi leo pane, Jua noho hamau ioa lakou no I ko lakou iko ana’ku i ka n ;maoli o Kapuakomela, ba jmea a lakou iike ole ai raa- ' i maa ma Pelekane akahi wale * I 1! no i keia la. Uiui ua iij nei e ku ana J ma ka aoao o kena makuaI kano, mi pane ae la kona II iuanl {Kini Keoki] iain, e kuu ■ . 1 iei aloha a'u S Inipoi ai iloko

• o na makahiki ioihi i leaahoi pe ae nei. Ano ka manawa > |an e hooko aku ai i kau apa* . na hana, no kou nuna aua’ku i ka mea nana i wohe ilio ke • i k ||ki ke pani oka hm monii o (Heregela)kun kaikaniahine, i ka pau ana no o na ololo a kona luaui, oia no ka wa i j iho aku ai o ke kaikamahine 1 a ka ke anuu elua o ke alapii 1 ku iho la oia malaila, a nana 1 malie aku la imua oke ana- : ina e nonoho raai ana imua i o kona alo, a o haawi ana hoi ■ oia 1 ka lena iko a kona maui kiionohi maluna o kana mea . ili’a nui loa ai, ehi nae, ua , hauie oahu wale ia num upu , ana a Kapuakomela i ke Kai | , o Malina. A oia kana i hulii ( iho ai a pane i kona luani. I r t Aole au iike aku noi i ka; i mea nana i hoopinn i ko’n,; i kino, oiai, ua kilohi iaku nei \ 6 a'u na helohoiona ?«pan o * ! l ko kaua mau makaainana, | , aole hoi he mau kuono aku; iwaena o lakmi i nalo aku| mal ko’u niau maka. No kaj i nele ana o ke knikamahine-! ♦ . alii, nolaila, ua ku ia o | Kini Keoki iluna a pano aku j , ia imua o kona mau makaai-i i . nana ika i ana'kn. Aole i . loaa ka mea nana ī hoopoino l kokino oke kaikamahinealii i a kano hoi nana e marc aku ai. Nolaila, ke hookiin aku ! nei au ike anaina. e lioi ke- • la a me keia no ko lakou i , wahi me ka maluhia. Maanei e waiho ko kakou f kamailio ana no Kapuakomela, a e aui ae lioi ko kakou i i 1 kamailio ana no fco Kuliina.! j Oiai ke Kuhiua o liuli hoi la i e no kona home me ka manaoi kaumaha no kaaa keiki. a i j kona hoea ana’ku i ka hale,! na mahamaha koke mai la' no kana wahlno iaia, a oia no ; * ka kana alii wahino i ninauj aku ai i kana kane i ka moai ♦ hou o kahi alo alii. i ka panel ana’ku. Heaha mai nei ka i mea hou oke a!*.« niii. Uai . pane aku la ke kane. 1 ka! . 4 ! mea nana i ako iho i k,i paa| . i nana La oko kihaieii ;>nu oi 3 I i l ke kaikamahine a k. a i kane hoi nnna e mai e aku ai, \ 1 aole i loaa mai noi. Uu kohol j 1 mua mai nei no nue uu. me| I 1 he la no na ka koau keiki no| i hoopoino aku i k<’ kino ol 1 ke kaikamahuioahi. Pehea i| 1 maopopo ai ia oe «a ku kuua! 1 keiki i hoopoino aki: i ko; kino o ke kaikumaliīnoulii?! Wahi a kana v. ali!nv i paneī aku ai i ko kane. • ! i No ko u ike i-on«* muoh; i ana'ku noi no i k«- kuikuma-j - hiaealii, lie vi ku;!i puuwai; » oia, a o kona ri ;*»-L-- 1 •.;» maj 5 Pelekane nei upniik ■> ]<u i [ kaua keiki w.il,- ... ; > : ; o 1 like nipia, inu i■••!.« I S >.io aku lu no. * A peliea iu ku ;«• ■: » ke keiki a kuuu. w.ihl Kao.u . wahino i puim aku :: : o;u o i kaua kuiii‘, l'.i tu:u-v m; i wahi u ki' Uune. ' llMM • •