Ka Loea Kalaiaina, Volume III, Number 24, 24 June 1899 — No kahi wa aku. KA MOOLELO NANEA NO Ka ui kaili punwai o Pelokane. o KAPUAKOMELA [ARTICLE]

No kahi wa aku. KA MOOLELO NANEA NO Ka ui kaili punwai o Pelokane. o KAPUAKOMELA

Ma ka huakai huli ’ ! aloha i Farani . i • 4

I # j la wa ua hele koko aku la ! I ke kapona e nana i ko pana- , na o ka moku, a ike koke iho 'la oia i ka ihu o ka moku rae ■ ka aina; oia kana i olelo aku ai i ke keiki inaiihini ana o J nnmao nei he koikikano la, eia ka aolo; i ka pane ann’ku he uina io «kn keiu iminuia o kakou, o Emani no ka nina, aia nae ika lioi a12 o keiu la 1 9 e komo ai kakou no ke awa. I ksi lohe ana o uakeikikano wahine nei i keia mau olelo o ke kapena, ua nni loa iho la kona hauoli no keiu lohe ana e| k« koko ana kn moku no Eaiani, kalii hol o kana alolia e liookopuo mai la mo kana «lua Inm. i I hookokoko nna’ku n ka inoku e konio i ko awa, im kauohano la ke kolkikano [kaikamahinealii] i ke knpo- , e hukiia ka hae nlli o Peleka- , ne. Ua liooj>ulmohiio loa iii ko kapena no koia ksuioha a ua , keiki malihini nui, » muhope . ua ninau aku ki oia. Nowui . lu koia hae au e mauemako i n3i e hukiia, oiai aoho lioi i ho alii o lumi noi o ko kakou ■ mok u ? Ua pano nkii la ko keikl malihmi, 0 ka’n imiu olelo, ■ oia kau o hooko ui. la wa, , u>i hoi aku la ko koiki nmllliini ilalo o konu niini e ko- . mololo ai, oiai, ko kokoko Ioa > . ukii nei ka nioku o ku. Oini ku huoulii o l’oiokano pulelo »mt i ka inakani tna 1

— . ...... —— I, _ { ‘i- II- - »; ko kia hopo oim wahi ;mok\i »'noi, mi iko mni la ko «ka |>oe M Uola moku e hookonio aku 1 j 1101 mo ka pulelo pu aku oka I hnonlii o Pelekane. 1 Ua lilo i moa nuno aku iuiuo nuu ko ko kuhinakau* .* 1 • •* • * hale mo kk ninou aku a ni- | nau mai, Owai 1a keia alii o i i- | Pelekano nialona o koia mojku. Ua holo a lohau na maikaikai maluna o.iui uapo no ko ako e iko owai la ke aiii maluna o koia moku. K waiho iho kakou i ko | lehulohu e nana ana ika niaUihini o ka moku. a o aul ao } \ kakou a nana uku ina Iiana i i.hoopahaohuo a ko koiki nmlihini «maluna o konu mau {hoaaukai, oiai oia o komo ana i kona mau aahu wahine, 0 me kona kahiko alii piha o Peiekane/a aia no Iioi maloko o kona aahu e komo ana ka pahikana a kann ipo a Kini Uilama. Ika paaana o kona mau aahu, uapiiae la oia no ka oneki o ka moku* a o kau • . % * kohakeha ana hoi na hokn alii ma kona nmauma, me na kiuohinohi like olo o kela a me keia ano a kaua e make9 hehi aku «i, a e i iho ai he nani no Aipo. Ko la a. pali ke kun mahiua ke alo, i ko ku a ka wahino u-i, o ka helu 1 hoi o ka u-i raa ke ao holookoa, u makou o hele pn ana ilunu o ka moku. Oiai, o ko Kapuakomola kii, aia ia ma na aopuni a pau, a ia’u iho nei no hoi kekahi kii, a 9 i keiki iho hoi keia pau i ka haehaoia. A oiai oia o ku ana. me kona nani nui iluna o ka oneki o ka inoku. Ua ike mai In na mea a pau o luna o 9 ka moku, na eohia iho la laKou i ko lukou iko ana mni. i ku hooilina o Peleknne, ku moa a lakeu i lohe wale ai, : l akahi iioi kmi o ka ikemaka. Mo ko naau kaumaha ke kapona i kokolo akn ai malalo o im wawao o ka u*i Ka. puakomola, a mihi ao la no kona hookanwu ana i ke'lii Oiai lakon I holo mai ai, ua pano nku Ih ku kiiiknmnhino alii Knpua-komola;- “Aole nou ka howa, uka. uohi no. niai au i iiumi iho ai ia’u : ho nmi ka iko nuu mai o * ka lehulehu; nolaila, ke kar«ku nei au ia oo; aolo oe i howa.” A pnu lea iaua nei kamailio una; ua hooknnia ilio la ka wnapa no ka ilikai, ii huki pu iu iho la no hoi ka hao alii o Kapuakiir inehi i lalo, oiui ohi i iho aku ai e kan no una o ka wnnpa Oiai ka wuapa o alo ana i kana uknna ulm nelunelu nui i makamno nuiia no |ka uapo, ua piha-u nmi lu ka uapo i na kanaku; nolo o iko mui o muu ia hope. I ka lole nim o ko ulii mo ko knpona. Ua kiiiu mui la keia e kokahi man alii o ka aiim. Akn, ua hoolo aku la keia, oiai, uolo i hoeu ?mū im 1 Mol i kui oku uapo. Uu lili. l pumilun ilu> ku punulmi uhu

u palaoa lamni, i hiki olo mni c ai laua i ka nnpo. Uu mn no u na lii o koi noi ia Knpunkoft mola o hoi no ko hikou wulū, aoio nae keia i ao aku; oiai o ft ko ianei niokemako o ka la* wo.muu i« A ko ianei uknna o kekahi moa n waiho i kona hule, aluiln oia' ki»mi hale o 0 nnho ai imumm hoi o kona kii nuia iu mai. a imūipo hoi 1 “jkona ukana; aoio ona nmke15 make o wailio wale* iiio no ka i pahulole o kana ipo polu a mahope. Oia iho la ko knmu 3 o kona ae olo i ke kono a na , lii e hoi no ko lnkou homo. j Ao ka nii'H hopc> lon mma 3 oia i kii nku, oia no kokahi , kuikaniahine o k« knlana haahaa, no ka moa nu lawo } mua iu o ia k» nkuna a ka «i Kapuakomehi, nin i komi hale kuhi i wuiho ni, » pelu iiio la * i hoi ai na l\vu nei o Peloka* no i ka homo o keia kaikuimi j hino liaahan. ! i 0 koia kaikamahino lioi, na kauoha nku la oiu i kona 1 mau inakua o hoomaomae ia 1 ka hale, a e kii ana oin i kana 1 aiknne. Ua ae nmi la na ma1 kue, a kaha aku la «a kaikamahine noi hole no ka napo, , no ke kii ana i kami malhini, • me kona manao ua lilo la i kekahi poo. Iko ianei hoea . ana’ku, e nolio miū nna no kanu malihihi, Uā helo aku la - keia a kuknli aku la imua o ( Kapuakomela mo ke noi pu ana aku, K hoi kaua i ko*u ! % J wahi, no ka mea, oiai ua lawe aku nei au i ko nkana aia ’ i ko’u hale kahi i waiho. ai. 1 ka lohe ana o Kapuakomela ika ke kamauina mau olelo mpikai, ua ne koke aku l ’ la o Kapnakomela, n ku ko1 ke ae la oia a uhai nku la mahope o ka moheu o kona 1 kamnaina; a imli hoi nkn la • no hoi ke kapena uo kona ha ■ i leiana lew» i ko k.ii, roo kn; i papn pu aku hoi o Knpnako- i , mela i ko knpona nole o hoiko walo i ua meu o pili ana ; i« ia, ke holo liou oia no Po- j lekane. Ua uē aku I:i ko ka-| kona. | la Kapnnkomola u liulo m.*i j me kona kmnmūna, nin hoi ke ka-00 o na kamikn innho- 1 | ! po o laua noi no lc« maknhehi! nku i ka 11 i o Poiokano. Oka j 3 i oielo mū \v»ūe m> i kn waha o * na knnaka o ka akonai ka u-i amo ka nuhi o ua kniknmahino mnlilūni nei o JVloka ' . ne, ko helo'l» n linnmūulo 0 l I ■ hūa rno ia nol, i ke ku a ka a walūno imūkai; pnli ko kun, mahhm ke nlo. I > la luua nei i komo nku ui - iloko 0 ka hale 0 ko laua ku- :> maaina, u« pihn koku aku la! 3 owaho i na kanaka, 0 hehi' nna kalū nmluna o kahi, uoho . nnna iho 0 ko luna ai 5 ka pa :> paa ao o kohūu ai, uo ke uko n uku e ike i na Iielehelena o a ua ui la 0 Pelekake, u o k» oi loa aku nae. oia m* ke kukiūa holo o nu kauaka i ka ui o nu Unikanuūūne imi o Peleka a 110,, a a -K wulho iki Ju>i kaua m> it Knpunkomela, » e aui ae hoi [. huna 110 Kini Ulinnm, pohoa u nkn nei la ia mn ku nmkua-

i Iiiiie wahino ona. '* Oiai ka inokil i liooknmn ■ mai n« i ke awa o I ,, avani me . ka ImoalH o woio ana ihina o Vka mokn, ua pukn ac la o • Kini (lilunia mawaho o ka J laii|i o ka haioalii a iko uku i’i keia moku o hookomo mai > nmv iioko o ke uwa nie ka i haealii o kolekane g pulolo i|ana i ka makani, na haupu c • ae la oia no kuna moa i aloha i ai, a oia knna i kalokalo walo 1 ao ai mo koia mau huaolelo; i Ina puim ia ooo e knu aloha 1 i hiki mai noi, alailu. o imi no j iiu moo a hiki i kou loaa uiia , ia’u iioko o keia kuianakauhale. A ua hoopuka hou ao la oia he mau loo kalokalo liou, 0 i una: |a oe e k(3 ahoalie laumukani o F.irani o pa mai nei. ina ua liooipo wnle ou—j kou me kona mnu Iiiona nani e hai wale mai onkou iaia, i j imi aku ai ka hoi au iu ia, no Ika mea, na’u ia iioko o kuu puuwai, a na’u hoi ia i ka IIhilihi o kuu mau maka, E kuu aloha, ooe nnei ia ua hikj | mai? No’u anei kau huakai o ke «loba e haupu nei i kuu manawa—ae, eia au a imi aku ia oe, ke noho ae nei au 1 ka hale anuanu a ko aloha. A i ka pau ana’e o kana k a lokalo ano, huli ae la oia a komo aku la iloko o ko laua rumi moe, © hiolani' mai ann no hoi kana wahino makua i ka bela o uahi pouli, a oia ; kana i puana ae ai i koia mau lalani a ka mea haku melo no kana ipu makani noho hale Pau ko’u lihl hoihoi, i* ' • 9 m I ka nani o Poka Ailana., A no ka hoihoi olo no o Kini Uilama i keia wahine, ua puka hou aku la no oia i waho o ka lanai o ka hale o nana hou ai i ka moku a me ka haealii e kau la iluna o kn i nioku. 0 kana hana nui, o ia j hona imi i mea e loaa ui ia ia ! koua no ia mai e kana wahi- : m> e helo i ka holoholo; a i ikn hope loa o kona noonoo | ana, na hooholo iho la oia i I I komi manao o helo aku e nolī i kana wahino o holo holohn-l iu mnlako o kolauu pn, maliu 0ao mui. Mo ia nian nanuo, j u:i komo Iiou aku la oia ih»ko ; o ka nimi mop. \ la m i komo hon aku ai i iloko oka j*mm moo, ua ala . mai la kann wuhine a niimu • mai la ihea alai nei oo? i Mawnho no nu o ku humi| 1 knhi i noho ai. Honha kan hana imilnila? ’] Aohe a‘u hana, ua mnkemako nne e Iiolo i ka lioloho* lo iloko o ka malapna, ij Ua pano koke mai la ua i wahine la, Aolo o’u mnkema s ko e nnlowalo iki aku oo mai kuu nmka nkn. \ 5 1 . . Aolu au o heli» loa una. iio . belo holoholo wule no a hoi ! k«ko mni no, wahi nke kano ' 1 i )>iuu) aku ai, • i J (sM' ! U IHHM.ANA 1K\ manao ||Uii Olii Huwaii. 'I HKAlKK AO