Ka Loea Kalaiaina, Volume III, Number 25, 1 July 1899 — NA WALII PANA O EWA I HOONALOWALEIA I KEIA WA A [Illegible] OLE KE I KEIA [ARTICLE]

NA WAHI PANA O EWA I HOONALOWALEIA I KEIA WA A HIKI OLE KE IKEIA

6—O Pohakupili, he pohaku keia na Kane me Kanaloa he mau akua, na laua i mahele i na aina o Ewa nei i ko laua wa i hele kino mai ai i ka honua nei. O ka laua mau palena i mahele ai, oia ka palena o na aina a hiki i keia la—O keia pohaku i oleloia ae nei, he pohaku kupua, oia ka palena o Waikele a me Hoaeae; he pohaku keia aia i ke kaʻe pali, aole ona mea i paa ai, ua hoonohoia aia i ka pali lele, aole uo he mea i hoonee ia ia a hiki i keia la. O kahi i kauia ma kela aoao o Waipahu, a mauka ae o Waiahu’alele ma keia aoao. Aia hoi ma kela aoao, oia ka mea i olelo ia ma ka Buke nui wahi a Paulo, “He paa he panee ole.” Eia ka moolelo o keia mau akua: E noho ana o Maihea he kanaka, aia kona wahi noho ai i Waimalu, o Punanalo ia wahi, o kana hana he mahiai uala, a he mahiai kalo a me ke kanu awa. O kana wahi e kanu ai i ka awa aia i uka o Waiawa he puu. O Kalahikiola. Penei i kaua hana a hiki i ka wa ua mau Akua nei i hiki kino mai ai i ka honua nei. Mama ia ka awa a wali, pulehuia ka luau a moʻa —- a hokaia iho la ka awa a ku iloko o na apu niu i lohia a hinuhinu. ku ka awa iloko o »a upu, o ka luau mai la »» ke pu pohue, o ka 1 nala no lioi a ko po’i, alaila ka- ] hea ae la i na Akua mo kn lona olo o ko laua ihuii inou; “E o’u Akuu i ike olo h?. Eia kaj aw», ka iimu, loi ual.i a’u a Maihea ka maliiui imi; O ko c»la no ko’n me ku’u wahi'ie a m« ka’u 1 keiki. O k»i o k.i ike, o ke ? akamai; Aim*ma ua uou,” aimij ae I» i ka »pu uwa. iVI»» <*Jft l ha-j na map ai no k» wv iiuhi lo’ mo] koua ike olo i uu Akuu auu e ku- • hflit inaii uei. • ! Eia ka hua i hmu ia me ka ike olo ift niaiouli o keiaj uoi aua oim mu !.u pule; l’i li»awi 1 mai i ka uiun.i «» k v ike-—hoouuftj mai lu u» mun ;ik»ui nei lto i-a| uui he kohola u (>r.e i kai o Wai-j malu. makai ilio «» Paukea; Own-. ho lon ia kui. A pae umi ht im i-ni nei i koliolu, uh j»ī• mui la no nai i-a nei » lilki i ku n««!f.o iina p.k», kua i ka la; he ineu mii nne ia i j ka mauiio o ka lolmlehu. TJu liio; kaia i-a hookula knpua i w.ilii no iia mea a pan o uinuo ».i, < J j ii: man i« auu ke k«m o «a koliola; nei i' huuiniii, *• «imu kai «i; o' t3Wa mau ana kamulii no l.o hi* i kon pil.ii hmlea; .'t-i k» Jmfa an.ij 0 na iillle flua o kn inoe «i;a o «a; kohola uei, akuhi «<» a lohe ke | keiki a Muihea o»a o Ehouuaihem . 1 ka hwh o kumali:, uu uiimu aku ; ja oi» i koua iimkuakuiie, keht tne» o ima umi ht? 17« hunal iho la na iimkim aoliu ho Imi j»o* I lolei aku, a pol» nku it Imla n»; pnle ekoln o ka rooc utm <» kit i-a ; a i kit elm o kn pulo, hoomaka na| keiki ue \ o iuo uue (.»» ike ole o; n» liiakoa. lu Ulaamaihea o kipki e iliu nel kahakui, hoea «ku hi «o kela o pihg nmi «u.i kalmkai i ku-

g )o uei ikt »ku ):ltttUi * ilnna|t ; :kt i-a, ut^|lll|«®|Ml r kein, I ko In uoi i- il««» o k« i-n, m hoomake »e i» a kn i-u o mii, oini o ka ehe keia n e ko pwle o ko knli auaawa i*t ueu a t un ke kuu aim n kaua mea i kii ehii ni, ua unonee lillli ukn la ua i a nol; pnia nn ka uee IhUi a»a I» lin i*»\ uoi oiai n IHaanmihea e J knu oni\; « ka holo ia o kt\ nee a hnU koknhi nmu auana o ka ueo * nua i kfti. ko mau la no ka uee 4 mulia o ka i-n i kai. I ka ike ana 4 o kiuuulii i kuia hala loa o lakou \ i ki\i, ua hoomaka roui lakou e \ lelo mailmm mai o ka i-a, a koe * hookahi aku U o Ulamaihea ilu1 ua o ku i-u; ia wa i kuupau aku 3 ai ka i-a i konu ikaika hooneo a 1 hiki i ba liohouu. la wa i hoohu mai ni ua kanaku Lil» o Illnamaihon « —lilo! a * hula ukw !u ku i-a mo kaimukana i lio kahiki. llaihi « (llanmaihea i u’o iu ni i ku oihuim kuhmm a me nu ike u puu, mamuli o ke a’o ‘iium a keiu mau akun a Kuue me Kuualoa. E uni ne hoi kukou a imua aku iu. 3laiiuMi. I ku hula uim ukn la o ko keiki, ua uwe iho la no u& muleua i Uo uloha <• ke keiki; a i kii po auo iho, m u’» iu mai la nu mukua ma ka ni»>e ponei: Mai 1 mve olua i ko koiki, «a hala ke koiki a oluu uiu i Kuhiki, e iike hoi ino kuu nol “i ike, i mauu.” Awuhi tu> o iMaihea u lioomai.iio .•»» i kiinu Imna niau o ke kaIn.'.i iiiui i iiu akuu ona. A i kekain K’liinhi, ia iu e hoomukankau uim i kuua hana mau umii, !im*u uuii keiu mau kanaka muliliiui ehin, pa no kahea a kumuuina e komo. O ko luau nei komo »ku la no hoi <ia. (O keia mau kauuk» u kuna e mea heln helu e ike :ie iu, o Kane no ia me Kuualou.) I nu kanuka malihiui i komo ni iloleo o ka Imle, e hokaia ana ka awn i kobi vm; a uo ka ike ole 1 0 Maihea i k«:iu mau knuuka raa- ’ mna.’u o ku m»» loa iho lu no ' hol ia o koiia ike un.i, ua kuhefe iho hv keiu i ka uwa ilokn o na '' > apu ekoin, uo uu malihini elua, a ] no iu nei »o hoi honkahi. A ma- J kauhuu k:» awi) iioko o ua apu, 1 inai lu o Mniheu i na knnuka i nmliliini, “E pule u<* uu i o’u ■ akna iko olo iu.” O ka pnle mku ] i In no ia o ua Mailma uei a hiki i; ka amama anu ua noa. { Xa wa i pane aku ai kahi kaua- , ka; E-; auhoa oe, O na akna an e ; puie nei ea, o maiia no ia aohe , ho man «.kna okoa aku. A lohe o Miiihea, ua ano e ue * ila kona mio i keia olel», aka, ke hoonmn aku imi uo lu.e » Kaiie i j ke kamuiiio ><,in. O mami uoimi inea uil o kaliea nei, u ui» keiu [liope aku hol e kuueu oo i ko |m:ina man inoa ponoi. Owhuo| i Kane, o i nt*i o Kanaloa; a mii iu 1 ' <0r ,; man ia»u on kuhou man ui ia! : mauu mu keia hope aku. j 0 keia iho U bn honmaka auai ■ 'o ki-iu mau aknu e hele i ka ho-j l| uuii nei. 0 keia n» !i«»i ku wa i; I ! i 'maheU-heleia ai o Ew.t o liko inel• ka’u i kumuiiio :i<- nel m-unuu n« ! I # i k | Pohaknpili, ia iaiiu i hoi nmi ai j .! mui ka maiiele niuu uiiu Hoi mui I 1 # * 1 . |uuu a iiniu » Haiipuu. oih liui il kain o i. a in.ikiui e kn «ei Kuhit • t! km : i>>»l-ini m.i Wniuwa; ai’iilu, kn j[u iiiiii-» i ka aiim </ £w-i nei, u hoiiopuka ne ln i Keiu imm iumolelo. >1 lii luim i ikn ih««ui i u» lokoi-n t ' o W.iiiiwn: iiii i afj la, *‘0 ih. I»k<i ] i | i-« auaiiei » Waiawa i;o hilo uei,i vjo im iinku o f:u luui «o lumi; o kai j)a/iuo aim’i <' Kuiiia-loko, o ka Ji- . i nm nn o Kuiiia-wnii», a o ka paaijkai <» Niimiifi}f, << ka uiu kaukahi; t » //. pouui, » l;a luun o Mokauli-i • k», » Uh wai o Knainmlu, pupn «;akn i nw !, i » Kaluhikiola. | i; O keia ka puii aim u ka laua a | Imun » hoi iiku iii u» ku hale o iiAIalhea, a imi awn jmu iho m» ia -'wiiiiml-.. A ma ia kooim la, liiki i;uk‘i Ja laiia iio PllUloii. O ku hua fi! i loua mni ia Maihea, oia ka lonu ii- »» ka ike kaluum, ike k.ikuor »:lfi!o, -i peia akiii A »ia im h>>i ka | j iiooumka ana fi hma keia ik» ina j Ilawmii iiei. > M,t kni.i Wiihi hoi, o hoikeikei - akn iioi an i ka iri»olol<f o keka-| • 1

0h i ■ ■ls li • ;f» I w l • 1 6 HauakahL: ktfi|tiilWit^t ; tU i knua h,\n». Ih Hka uo nao ka ia X imi hauu m» ktf | no c> kft awa, pulalui no 6ka i-«, [\ ka ui uo & we ka pule uo i ke \i akuu aua i ike ole ai roe ka loua i ole o ka inoa oke akua. A ponai \ kaiia pu le aim: i “E o’u akua ik« ole ia, eia ka » awa, ka i-a, ka al. E haawi wai i k na pono a roo ua puinaikni ma > ka’u haua lawaia, a peh\ uiau no s oia i pwle ai, a hiki i ka halawai k kiuo aua rae na akna una o pnlo i nei.