Ka Loea Kalaiaina, Volume III, Number 27, 15 July 1899 — Ua Ola Hawaii UA PUKA I KE AO MALAMALAMA [ARTICLE]

Ua Ola Hawaii UA PUKA I KE AO MALAMALAMA

IHK ; M( )01 A\U > K A AO HA\V A11 *//:SnVA |kk|KAUA MM WKUWKLl ‘MAWaīina o ‘ ••.* M*’... 4 **..«•. s >•••-• % PELE-KEAHIALOA j **!.*• • * *•** * *.*•». » ••.••• ..,. i ..••• i . ' ; •• t .. . • i •;:•*. i Wakaika 1x1 ai t ’.* • * •• . .* * • • •*. ** • • **•*. Hs mau kupua- W a~ hine Ka’oae’a. (Kakun-n hoopnkaia e Tonc~JahHann~Jakuria~ la rti/a i r. no Ka Loka KaīAiaina. Mos. Manu.) 1 ka pau ana o keia mau olelomalu a Kapoulokina’u imua o Kawaikini, lie wa ia na kona mau uoonoo e hiki ai ko haaheo iho ko koiki o “Kalukowolo-o-Kauai” nona llm u);i nii mio a pau, a 0 ku ai no hoi ko kaeim a ua keiki Knuui la; nolaila, e ho ohono iho ana oo o ka moa heluholu i keiu mau wahi lalani melo 5t Kauai keiki kaulana i inako ma Kalawao. ••Anhea wak* oe e k:i Nehe laE tii iolo pit o KaIej»oni ht j lua oe <‘ iliki-pau lii O ksi iwi-kani o J!c iteri la Kii’n meii ia i uiunao nui la f moe ole ai ko'u j)o lu Neenee uiai oe immnei Jm ī A kokoke i ko'u alo hi j Oiai ka l’aln keiki h» | Ke af*J>o jīu nei In;i ii;i Jst' ‘ l*« hoakaka mua ka mea kakau , ua poo kaikamahine nei a iiaumoa mn; aole o ko lakou u-i aua a ine ko lakou njana, oia ka moa e01 ae ai lakou maniua o na keiki o Kauai. l-i heluhelu iho i keia mau lalani melo a ke ’lii Kapaakea— i "Mftikai Kanai, hemolele i ka malie 1 Knj>« kelukehi ke po n 0 Wai-a lea'Ie I Kilakilu Kuwaikini, kaiio | Kaliele kna A-<‘ | A-c Au‘. ,\>' ,Vc Mahopo iho o t>;> ololo ana • * a Kaponlakinahi mo ua u-i la o Kapaa, ua huli ae la <m u ololo aku (a 1 kona paUii. v kuu j)okii e— 1 © KahhHi’a o——- ua haawi | $ku nei an hi oe i wahine I

im kp kaimuwuu »* kukuu 1 imm\ j Uui nu\i m\ ia )iaUun; nolaihi» vu\ noonoo nu, o | awi aku ia oo no Uoim lo kouu\ikai o iuwolawo mni.ooi! • :•*•; . - i nuv kona ohana im kakou— j; u— aolo hoi ho moa o pan’ail aku ai mu ko kakon umm, a- i .o oo walo no.” i; | % i Mn koia mau ololo, ua juu; apuai mai lu uu wainmku mu! iko Kahali’a umn lihilihi, mo| i | ka ula o'heloholo nm kona| mau papalina; o hoiko nmii ami, aia ko aloha kaikuuamn iloko o kona uinamna kuhi i| hh ul mo ho niakani lu. a oj kahi hua-ololo walo no i pa-i no ao ai iloko o ia wai oia keia “Ai> K pan hoi| paha ia oo Uo alanui. aolo; iioi inakou mi pokii o holoi mai imihope; alua hoi mauai 0 noho i koi» aina, ua hiki| iho la no,*’ | Pau keia mau kuka'i olelo anu: ua iioonoo ia nmi la na inea ni a mo ka awa o Ko’u-I ko‘u: a lie \va ia o ka hoihoi i mawaena o na malihini mo| 1 na kamaaina a hiki i ko! i I lakou maoua ana: a iie ina-j i nawa ia no ka hoonaneu n-i l | mi a— l\iki walo no i ko ;lakou hoi ana o hooluolu ma • i i kahi moe ia po. Ma ia po no hoi; ua hoo*| • c kaawale aku la o Kaponlaki-i ina’u i kona pokii ioleloia; ma ke mele i “Auhea wale or. e Kuhali a i » aiio aloha / hiki mni laj Akahi no a upu loko ! auuiHO ulu-ku i ke liou” j Ah* »Vc A*c me kana kane i ‘mu-o’ ao la ia po. Ma keia kaawale ana’ku la 0 Kahali'a me kana kane, ua haule aku la o Kapoulakina’u ma moe mo kona mau pokii iho i koe; oiai ka o’na a ka awa o noe ana , “nio he ua kea la no liana, ka noenoe i ka lihilihi o »a poe malihini nei.” Aia nae 5a wa. ua loaa i kona kaikunane Kahuilaoknlani ka manao o hoala iho 1 kona man kaiknahine no! ka lioomanao an’ao no ke~i kahi o kona pokii kaiknahine i noho-kane aku la, a ho po kala'o a malienohoi! ia; aohe wuhi kau sio 5l;i mai na paia o ku lowa. Aia hoi, ka uhiwai o na kuahiwi o Waialeale, ua hoonoe ia ma ke kumu o na pali a mo na awawa lipolipo, a kc nolio! alii iho la ke konane o ka| mahina ia po. A ma keia; mau ouli nani o ua ja> la,; i ua o ae la ka uwilu ma na! i r [paia o ka lewa, me ka ikaikai i . , nui; a na ni muu o-lapa nwi-; ja i hoonakeke ao i ka lewa,i a huku'i ka leo o ka hokilil me ka nakolokolo no ekolu! I mau liekili ikaika loa i kai inanawa Iiookani, mo ka jni-i i’wa mn o ko Kauai poe a'~' pau ia po; a ua liaohaoia no; hoi ke ku'i pamalo ana o ke-: j ia niau liekili: oiai hoi, aolo jho wahi m> nn i ikeia ia pu. j i Kia ka ’uan'oi, oia ka po i \hoa~-t, ai o kekahi kaikama-. i |hin« a liaumea mn, ine ke keiki Kanai: u ua ia iiiiui leo j hokili i lionla ae ia Kapon-;j lakina’u ma, n ma ia j>o a uo ae; ua inakaukau ao la lakou j no ka hole ma ka lakon lina- 1 . ka'ihele. I ka lua o ka Ja. ua ukoa. i koa nui ao la hikon nei a t < puu oio na kumuaina, ka huawi anu i na iko hope ji

I"» aua no ko lukou pokii a nu ’ kano, A o ko hikou uei holo inai la no ia mn In uka mni a -. hiki i luna o |KrtiaIoa, \ ia hikou i hiki uui irti niaiima o uolu wahi puu |knuhum: uu. hooholo iho la j ,u ’ hikuu noi o holo no ma ka •i iaoiio Koolan. Noluila, un awiwi laluui nei a hiki uin Huiialei. a mu kahi o koko}ho ana i ka muliwai o Waloli. ! A i ko lakon nei hooa a~ i n’uku m» ia wahi, uu iko iu jmai la no hoi laknn nei o ke* iknhikunakn u mo kuna wai hine e aunn ana ma ua inniliwai m*i; u in lauu no i iko ; niai ui i keia |>oe wuhiuoma i Hliiui e ku aku una ma ha'i i° ka muliwai* ua pa-o koke |mai la ko lanu leo o hoi ma |kauhal(\ a ua hooko akn ia j iakou nei i ko laua leo; aia i jkeia wa, ua lawelawe koko !ia mai la na moa-ai a— hooneo ia mai la imua o la- : kou nei. e like no paha me jko Kauai ano mau i na poe ikaahele ina ia aina. A o kahi mea apiki i ua jpoe malihini nei ma ka nana l mai a nn kainaaina, o na li- ; ma o ua poo wahine nei ke I * i!»o ana iloko o ka unioke ; poi a me ke pa-i'a; aole nae 1 lie ikeia o ka hookomo ana |ao i Ioko o ko lakou mau | walia, ua kilo mai laua ike a : no o ka ai ana a keia poe ma■lihini a hiki wale i ka j pau ana. A mahope iho o na i hooj>onopono ana a na kama|aina i ka laua raau mea i haawi raai ai i na malihini, na iko iho la laua, aolo he wahi i meheu iho o ka ai a me ka i'a; a he mea kahaha loa ia i ko laua manao. Ma keia ano o ua poe nei i ai nui iho la, he wahi hana kamaha'o ia na ua poe la i mua o ua kamaaina: a oia ka kn mea kakau e hooma* nao ae noi:— Aole no paha i poina i ka poe o lawo ana i ka nupepa ‘Kuokoa,’ a me ka ‘Holomua* o ka it n 1892. Oia hoi, ka lioike ana o kekalu waliine rae kona laahu-keokeo, ma kona kipa ana ’leu ma ka hale o kekahi wahino nia Kau, Hawaii; ua ] Imawi mai oia i ka umeke ai i mo kn hi’u kamano. a o ka poi ka i anoano o pau, a o kahi hi*u Kamano nae, oia mau no, aole i ai ia. A na ua wahine la i ha-i I jmua iho i ke kamaaina i kajna oleio hookala-knpna, o ka | iko i ka mea e hoea ae ana i | ke ‘Kulana Aupuni Alii’ o i Hawaii nei, e like me keia.|“I ka wa e ola ana o Lono- : ipu, ho aiaa maikai maoli no 'koia; n ma koia mua’ku e ■iilo aku ana i ke kni.” ! Ho moa oiaio loa ka olelo | a ua wahine ln: oiai, inai ka i ; i a 19 o Apenla o ia mukahi- ■ ki a hiki i kk la 3 7 o Innu I ai i 189;;, ua like me 9 mahiua nio 28 hi walo no ke| kaawale; ua lawo ia ’e la ke j ■ aujmm t» Hawaii nei, o nai haolo mn Honolulu; a hoo- ' pau ia kn noho Moi wahine ana o Liliuokalani a—hiki :koiamanawa, aono makahi* ki a oi. l/olhi m? O keia wahino nao noua ka Aahii Kookoo o hoikoi- i ko nna iu ia ma Kupnpulo a nia nn alanui o Kau, aolo oi« he wahino kiuiaku maoli: aka $ o na ouli kino jmhaolmo o na ki»o-iau o nu kaikamahino a Uuumea; o Jiko no ine 0

koiu u K«po*ula*klna’« mo kona niau pokil o hoiko nui la *h» Kanni. Mo l'nh i wa akn,