Ka Loea Kalaiaina, Volume III, Number 37, 23 September 1899 — HE MOOLDLO KAAO oAWAII KE KAUA NUI WELIWELI MAWAENA O PELE-KEAHIALOA ME Waka-Keaka ikawai. [ARTICLE]

HE MOOLDLO KAAO oAWAII KE KAUA NUI WELIWELI MAWAENA O PELE-KEAHIALOA ME Waka-Keaka ikawai.

ji Ela rnan kupviit W<x — 1 4 liiiie Ka’eau'a. . ] (Kakuu-a' hoopukai» e Tone~Iahuanu-2aīiuria~ i ■ Īarafai-V: no Ka. Loea i Kalaiaina. jMos. Wano.) ( - 1 Loau ke kuiie muu. loa a 1 ua Pele uel; ola hoi ko i PuiUa keiki Uilaui j oia. hoi ke kaea,- { ea Ptfiia.-ai-koae. i Ma keia noho ana o Pele j ma Joko o kona uum hale laa ma uka o Kilauea a me Moku-a-weo-woo; aia hoi Kekahi o kona mau kaikainu a hohuna mau ia ♦ ana, o iho i kai o Puna i ko kahakai wahi Limu a Opihi a mea eaea lasou e Iiuuuku raai ai e liko me ko lukou niakeniake. a — hoi aku koy a-nka; a— ua liio hoi keia i mea na lakou e holo mau ai no kekahi manawa loihi t a ua ike no lakau i nu kane a waiiino me na keiki o Puna; aolo hae 6 lakou wahi mea a ikeia mai e— he poe wahino u’i keia, a o ka oiiana epkw ho'i a llaumea mo. Aia nao i kekahi la ua ( ike ao la na Pele nei i ka , Ie!e aua Inai o kekalii nianu hulu keokoo me koua hulu ko'o loi'hi niahoj)e t a— me wahi hulu eleolo ma nu eheu ’ a mo mi imPha nm ko poo; ua lelo pono iho la malnna o 1 ka waha o Kilai'ka, a poai 1 ae la a — puni; a o k» Palikopu hoi o kona kaikuuano, , aia ua manu Koae )a, ko noho niai la i waena o ua puli kuj>u uei mo ka hnnoliiino; a i oia ka mi Pele m*i, i uommol uui ai i Ke a'no o keili innnu no kekahi mau la mii ia hepe

mai; a— ua maopopo iho lu j ia ia (Peie,) ho manu a r no] pa-pa-lua koia o kona kino— 1 [kulia no hoi Uoiu mau wnhino i ka manu, ho Pio-e-heme-goo hoi ka Kn po—; a ho Koa'o hoi ka i.\ noi.] * Ma keia a'no, ua Uu-a-ulu-hoa maoli oia i ka lelo mau 0 koia raanu kooo maluna okona hnle o IIaoe-ma'l-ma'u; noiailu, na noo.noo nui oiu ma kona ano mana kūpua nui no Tahiti mui; a ua ike oia 1 ke ano maoii o keia manu lio rnami kupua no oia, ho . luipa kauaka a he hapa i ka manu koae; e like no mo Imanu Pueo ka mea nana i u-mii aku i kona mau maiuu 4. ia Kapoulakina'u a iilo oia i kamaaina no Ilana. Aia i keia mau ana o Pele i keia nionu Koao, ua huli ae la%i.\ a olelo uku la ia i IIuli-kapaau ia nua kekah) 0 jkona mau pokii, e hele oia| ;e hoomakakiu i kahi o ka jmanu Koae i hele mai ai; a lina oia he kinokanake maoli kekahi ona; alaila, e hoi mai 9 ; a hai aku ia ia; ua ae kona kaikaina i kana oielo. Aia ma ke'kahi la’o, ua o-i'ii mai I la ua ‘Manu Kuae’ la mai ka Paii-kapu mai o Kamohoalii a — lele aku la maluna oka Lua o Kilauea, a hoi pono 9 aku la no kai o Pnula makai o Puna; aia i keia wa i ukali- aku ni keia kai'kaina rae ka eleu nui; me he mea la o Makanikeoe la. 0 ua manu Koae no maluna o lelo nei aia pu no keia kaikaina 0 Pele ke ukali nei a hiki i kai o Puula; ua lelo aku ia ua Koao noi a hiki ana inma o kona Mama Puna o kuku-kapa ana. Aiu maiuna ae o keia wahi ha!o kahi o Manu Koue e moe ui a me kona noho ana; a o kona kino kanaka u'i maoli, aia oiailokoo kona hnle hinano 1 pu ia I ko' ala me ke onaona <! mcc$e ni oe\ a ua oleloia ma keia moooloio, o Punaaikoae oia kekalii kauaka u’i oi kelakola, a o IlaPauiani kona hoa o llke ai. A i keia wa i liaka ponō aku ai o “Ilulikapaauianua’ i ano o koia kanaka u’i luuna ole me na waiii iiulu Ko1 ae o kau ana ma kona imiu poohiwi; a na ia mea i lioi-] ke rnai, he ‘kanaka hapuma-; i,nu ho no keia. Nolaila, ua t *• i hoi aku oiu iniua o kona kuii kuaana. [Pelk] a hoike uku i la \ nu mea a pau ana i iko iai m(i knnn huakai kiu mu i kai o Puna. Ai ko Pkle ; loho ana i na hoiko a kona > pokii, mi hooimikn koko oia i o haalele la Kilauoa mo ko- - nn ohniiii nui « pnu me konu , ha-i ole aku !u IaUou I kuna - mea i manao ai; ua ilio imii 1 la oia iii(i koim imikan a‘la i ponoi, u— oin ilm ku himmii )liniH o ua makaui la o Pelo — 1 Ko liiw 'i.'uhn wak» raui lu no ) o Puna L\’i:

, i O ku elek ia u ka mahnn o \ ,1 Kapuclena^. : I I A ka moaoi ala mai. i uka o ka Lua, Aloha o Pimn, ka aihn. i k i Imupo o Ku~itc: • I knne oe, i loahine au 0 keia mel| v a ua Pelo nei, ■ ioliaeai, aia koh; i kai nei: i o Puula; a u$Jke mao popo! » aku la keia ia Punaaikoae ei i noho ana mawaho oka haleii aia i koia wa i maalo ao ai uai I Pele nei me kona kino opio o; ke kulana u’i launa ole, o i 4 i hiki ole ai i kokahi u i moa kino kanaka maoli ke ukali aku mahopo o komi kulana. A — ma keie ano o ua Pele nei, ua pa’e- koke mai la ko Punaaikoae Jeo me ka pi'hoihoi iiii; “Eia ka pukao ka hale la ke hamama ’ku la, mai hea mai oe?” Ma 1 eia olelo a Punaoikoae, ua hoo- j maka ua Pele nei e Himeni Hawaii Ponoi •. ' i • ‘'O Buaa, Lehua UIh i ka ha-pHpa I ula i ka Ptip«, ka Lehua o Puna Ke ku’ ia mai la, e im wahine o ka Luh e Mai ka Lna au i hele mai nei Alohu Kilauea, ka aina ALOUA.” 1 ka pau ana o keia mole a ur Pelo nei, aia hoi, na ni. niau ao la ka iliu o ke koiki o Puna; a lele-hauli uku la 0 ; me he moku la —a huli ae la * na noonoo ana a ua keiki la 0 ka paia-ala o Puna. Aia ia manawa i hao aku ka mana nui o ua Pele nei o Kilauea ka pahu-liopu;— a penei e maopopo ai ia oe e Ua mea heluhelu “O Ko’e liuli Imi mni ia la s Lilo e i ke l'ohi a Pelo la Huli hou ka ihu i L&eahi Hao n?i ule e Pnilolo Lnhaiim ke uwn e ku ui Hoolai ii(i nlu o Lele la” i - i Ma keia hoi ana o ua Pele * nei rae kana mea i li'a *i uo; Kilauea; ua ha-i aku o’a i kona ohuna a pau, ho ka-ne! kana; a — me kona olelo pu aku no i komi mau pokii, ‘aolo lakou o kii I kana kane:' he wahine huhu wale oia: a ua hooloho koha mau pokii i kana olelo. i & Lilo o Piumaikoae i knne \ ! » it.ft Felo. ■ | A Ma keia wahi oka moolelo o iko iho ai ku moa holu1 helu, ua lilo ke koiki o Puna * 1 kane na ua Pelo nei; a ua hua o muaiu o Kiluueu iki o 5 iike mo ko iaua mukomuke 1 mo. A um ia noiio ana iie 5 kane a— wahino, ua nou uu 1 wahi a puu o Kiiuuea i kana 1 kauo mu iiu unoupau; a—kOo uo o Puuoniuni no kona 1 kaikainu punuhele u Hiiakai ■ IKAPOliīOUELE. i Ma koia noho umi oun i Polo noi iuo Pumiaikoiun un .. «oho luun me ku muikui me len* o ole; ti ua luiokun nku uo o Polo i kuna kaue o iho 1

īkai o Puna e iko ai i koua mau makua a mo ka ohana; a mn ia ano, maa mou. o Punanikono i ka holo ma Kau umo Uilo no kekahi manawa loihi Joa, me ka hoi nku no imna o kana Aliiwahinej PeJe me ka ioaa ole. he wahi i* • •/ •’ * , . . .-*. # j enomi mawaena o ko laua ] noho ana; aia no nae ma ia ihelo ana, ua ’huwale no ia i | moa iu Pele; aole hoi he mai iua e puka mai ana ma wae|iia o ko laua noho ana. ! ®4ia nao i kokahi ia a -ua • 0 Punnaikoae i helo mal ai no kai o Laa, uu ike aku ia oia i kekahi u-5 o ko kupulmi e maalo ae ana i mua o koua mau maka i loko o na ulu-la-au nahele—a—na!owale aku la ika vva pokoltv loō; a na keia mea i ho-ano o i kona manao a hoi aku la me na kui houhou ako aloha. Aia nae o Pelo ko iioa-iki mai 3a mo kona mau maka-ahi. 1 ka lua o ka la, ua hole hou no ua keiki la o Puna ma Olaa; a ike hou no i ua wahino la ana i iko mu’ai; a ma ia iko ana, ua hoolauna aku la keia ma ka olelo ana me ua makani puahiohiolao loko o ka uliMaau; a ma ♦ iu kukai olelo ana, aia pu me laua o “Aiii'ku k» pono ia Oniula H<i»[u*'ej)6'e mui e Kailiahi'’ a he wa inuikai hoi ia o ke kula l:ia manu; oiai, ‘aohe loio Pueo’ o ia mauawa o ke’u ia ai ka !aua papa hana. s A hoea Iioh aku,