Nuhou, Volume I, Number 2, 28 February 1873 — OLELO MOAKAKA NO NA HAWAII. [ARTICLE]

OLELO MOAKAKA NO NA HAWAII.

He i>ono i na kanaka kupa ō Hāwaii nei me na haole o ua <3 mai r e lokahi like ina ka hana ana. i ka mea e pono ai keia mau pae aina. Aole loa e hiki ia oukou ke hookaa>vale ae ia oukou mai na haole ae;^i 7 aole loa no hoi e liiki i.keia mau pae aina ke nohoia e na kanaka Hawaii wale no e like me ka wa kahiko. Pela 110 hoi i ka aina nui, me ka aina lehulehu o na kanaka, e likē me lapana ka lahui ili olenalena; he mau miliona o lakou, aole hiki ke kupaa ma o lakou wale iho no; aka, 11 a hookomo aku i na moku ame na kanaka 0 Amerika, Enelani, ame na laliui e ae o Eiiropa. Ina lakou i hoopaakiki ma ke kue ana a hoole ana hoi i ka lioolauna ana'ku o na lahui e, ina ua hoolale o Amerika i kona mau pu no ka wehe ana i ka puka 'iio lakou e komo aku ai malalo o ke kauoha o Komoeloa Pare (Perry). Ua hoomahie luna ia ua poe lapana ala, a eia lakou i keia wa ke 'olioli nei no ke kuilima ana%u me na lahui naauao. Ke hoouna nei .la'koiil Amerika i maii kumu ao, i mau huke, pu, moku, mau mea hana mikinii ame na niea e ae he nui a na kanaka akamai o Amerika e hiki ai ke hana ; a ke āo nei na lapana i akaipai ai lakou, e like me na kanaka Amerik:a v He liaiia akamai ana keia ; a ma ka hoao ana e hele imua nie na laliui naauao, e lilo nei āna o lapana 1 lahui nui, a aole hoi e jnake wale e like me na Ilikini o Amerika, ka poe ae ole e koohui aku me na ili keokeo, a noho alolia like me lakoii. E na Hawaii, ua loaa ia oukou jie-tnau kumu ao, a un, oukou i ka lakon ao ana; aka, he pono e hooliui aku oukou me na ninau ana 210 na mea e pili ana ia oukoii ma ko oukou ano he lahui i hoonaauao ia. Ina oukou e ake nui ana no ke kuokoa mau ana o ko oukou aina, al>aila e 'pono e loaa niii aku kanaka. I hoopihaia ai o Hawaii nei. E olioli auanei pukou i ka ike aku i na haole liou me na kanaka paahana e komo mai ana i keia aina, Ke nui mai lakou, e nui auanei ke dala e loaa ia oukou. Ina wa mani.ua ae nei, lie iwakalua ae nei makaliiki, i ka wa aole he pake, aole hoi he lapana, a lie kakaikahi hoi na walii liaole, ua lialia paha oukoli 110 ka uku he liapaw r alu no ka la; aka i keia wa ua loaa ia oukou mai ka .hapalua dala a ke ds!a okoa no ka la. Nolaila, e ikē oukou o ke komo hou ana mai o na liaole a niii ma ko oukou mau pae aina, aole ia he mea e hooelni ai i ka loaa nui o ke dala ia oiikou; aka, e loaa 11111 aku no. E olelo mai paha kekahi poe ina e komq nui mai na kanaka Amerika, a me kekahi lahui e ae o na aina e, e hana ino mai no lakou i ka aina, a e kipaku ia oukou ko oukou mau aina kuleana aku. He olelo naaupo ia a he pegana lfoi. Aole anei na haole Amerika e hele mai nei io kakou he poe uana pono a hahai pono ma na kanawai ? A manao anei oukou o ka lahuf o Amerika, lie poe malama pono ole i ke kanawai? Aole pela ; lia like pu kou pono imua o ke kanawai me ko ke kanaka Amenka. E ike lea oukou ia ma o ka papa lielu kanaka la i lielilia mai nei ma Amerika, a nialaila i fioikēia mai ai he 520 mau kanaka Hawaii maoli e noho nei ma Amenka. O ka leliulelni loa o krfa pae aina ma Kaleponi, kekahi

X>oe aia nia ,Orcgona, ina Ku Pepeki (Xew Bedford) ame kekahi wahi e ae. O keia maii wahi helnna kanaka- r he wahi hapa haneli wale no ia no ka huina o na kanaka o keia-mau pae aiiia, a ina pelaMiou mai ka f heluna o na haole Ameiika e nōhō ai ma maii pae moku, alaila e loaa no ia kakou lie eha haneli tausani a oi ae mau A-menka me kakou maanēi. O na apana aina o !A.merika no na kanaka Hawaii no ■ ia, ina lakou e mamio hele ilaila e kuai I no lakou iho, a hana paha, i loaa mai ai !no lakou. Pelai no hoi onkou e hoolauna ! oluolu mai ai i na kanaka Amenka, na kanaka Beritania. ame kekahi mau laliui e iie, e hele mau ana ia nei e kuai mau apana aina ai, ina he mau apana a-ina kuai kekahi. He oiaio, aole 110 e loaa ia lakou kekahl wahi apana aiha ina aole e kuai ia akii, oiai o ke kanawai ka mana nui ma na wahi a pau, ma na lahui nui a lahui uuku 0 ke ao nei. E pono oukou e hoala i ko oukou mau noonoo e ka poe koho balota, e ao pono i ko oukoii mau Luna Makaainana. "e'hookaawale i x>uu dala i mea e kokua ai 1 karia.wfcia ana mai o kanaka a nui maanei mai na moku aina e mai, o na wahine hae ka pono loa, i mau ai ke kuokoa ana o ko oitkdu aiha, e like me ko oukou makemake,