Nuhou, Volume I, Number 2, 11 November 1873 — KE KAAO O LAKAMANA. KE KOA NUI O KA POE MALAE! [ARTICLE]

KE KAAO O LAKAMANA.

KE KOA NUI O KA POE MALAE!

llākula t īV. M. .J\ijAkona. Helu 2, ¥ la iana nei e naku po nei, aoJe ike iki o Umeba i kahi e hele nei, no ka mea ua nanea oia i ka hiiia, a no ke ano maluhiluhi a pohieā c ka holo ana mai i ka waa, ua ano hiamoe oia ilana o na lima o Lakamana me ka hilinai ana ma ka umauma o Lakamana. Ua aaki paa mai la ka pouli a ua meha hoi ka naheie. Aohe leo loheiā, o ka nehe wale no o ka laau i ka makani huihui e pa ana. Bikx aku )a laua nei ma kekahi wahi, aia noi e hamama mai ana kekahi ana, a manao ■le la ua nei malaila e hoomoe niaikai ai i ke kaikamahine. Hele aku la !aua nei a kokoke, me ka manao e komoaku :oko o ua ana nei, aka } nae, uwo mai la kekahi holoholona ai kanaka e moe ana 'ioko o ua ana nei. No keia mea, kupouli naiia ka inakau ia XJmeba, a uwe ae la oia rae ka weliweli loa. Hookuu iho la o Lakamana ia Umeba ilalo, mahope ona, a Hoholā aku la i kona mau lima no ka hakaka pu ana me ka holoholonā/ Ike aku la oia lioko o ke ana i ka aa mai o na maka o ua hoioholona nei, a hooinaopopo aku la oia he Lohe aku ]a no hoi keia i ke pohapoha wai oloko o ka lua i ka hili mai o ka hueio o ua tiga nei, e hoomakaukau mai ana e ]e!e mai iluna oia nei. Kokōlo maila ke poo 6 ua liga nei ilalo, uwo ae la me ka leo weliweli, a hele maila. He mea weliweli !oa ia, oiai'o ka uhau ana a ke kapuai o ke tiga he ikaika loa a he hakihaki liilii ke kua o ka lio; aka nae, he wai auau wale no ia no Lakamana, oiai ua oi aku kona ikaika naniua o ka liona. O kona mau lima me he auka hao la, a ua like hoi kana puupuu ae ka hamare. Hopu aku la oia i ua ti<*a nei ma ka puai, i ka wa a na mikiao oi o ua ahikanana ala e upiki ana ma na kihi poohiwi oia nei. Puikiia eia nei ka puanai o ua tiga ala a hemo ke alelo i waho, a hopu aku la kekahi lima ona a moku mai la i ke a 'elo a waihcyrijavl£ i ke tiga e kupaka, a ; ;ake aku la. Huli aku la o Lakamana ia Umeha, alpaa ;ku in e moe a make mai ana no ka nui o ka nakau. Hapai ae Ia keia ia Umeba iluna o ra uha, a honi iho la; a puili mai la ma kona unauma. I ka mao ana ae o ka mak?u o Umeba a hoomaka e kamailio, hoike aku la o Lakamana i ke kinomake o J*e tiga e waiho Aiaila lioike aku la ua koa ikaika nei ;, e hoailona i ke kaikamahine e olelo aku ana o noho malie, a e hele oia e imi i mea ai nana. Hele aku la oua o Lakamana, a hoi nmi la ka laalaau, a hia iho la a a ke ahi, a hoa a , lamalama. Nana aku la kela ilokoo 1 " ann iio ka manao he tiga hou aku no ko aole nao. Hoonoho\.ku la keia i ke

kaikamahine -ioko o ke ena, a hele aku la me ka lamalama ma kekahi lima ame ka - - i Wpauku laau ma kekahi lima. Aole i emo hiki aku ia ma kahakai; a loaa he ia nui i kapaia he gurame. He ia make wale no ia ke hiliia me ka laau ina e hoomaamaamaia me ka lamalama, A ohi pu mai la no hoi kela i na mea ai e ae o ke kai elike me ka limu ame ka olepe, oiai he nui wale ma kahakai, a hoi aku la i kahi o Umeba e noho mehameha ana me na manao eehia. Hiki maila o Lakamana me ka ia, e noho ana no 0 Unieba; ano ka makemake oleouaUm£ba nei e ai maka j ka la, hoa ihola o Lakamana Ike ahi a pulehu aku la ika ia. 3loa ae Ia ka ia, a paina iho la. Hoike aku la o Umeba no Jiona makewai, a holo aku la o Lakamana ma kekahi ulu niu a pii ae la iluna o kekahi kumu me ka mama loa e like

me ke keko, a ]u iho la i ka niu ilalo, a hoihoi aku la na Umeba. 51e na niho noouoo La,kamana ī nahu iho ai i kekahi niu a loaa ka puka, a haawi aku ]a, a inu o Umeba. ■No ka maona maikai ana o ua kaikamahine nei ame ka pumehana maikai i ke ahi hoomaka mai la ka maluhiluhi make hiamoe a I haule aku la e kunewanewa hiamoe ana. Ike aku ]a o Lakamana noka makeniake hiamoe o Umeha holo hou oia e ohi lau laau maloo ame ka limu pahee oluna o ka pohaku, a hoi aku la me ka haawe nui, ahalii aku la ma kahi maikai loa o ke ana, a waiho pu iho la he wahi pauku laau maikai i uluna e moe ai. |Alaila hapai ae la īa Umeba a hoomoe aku la maluna o ka pela ana i hana ai nona. Ano nae komohia iho Ia ka manao makau iloko o ua kaikamahine nei, no ka manao o hoohauinia wale aku ke kanaka opiopio ahiu elike me koua makemake e kolohe, a hoopoino ia oia. Nokamea mahope iho o ka hoomoe ana au a Lakamana nei ia Umeha maluna o ka ua hilinai maila no oia maluna. o ke kaikamahine, a iaia i hana ai pela koo ae la na lima o ke kaikamaliine e pale akuana iaia; a, ia wa pu no hoi i uwe ae ai ma uwe makau no ka hoopoinoia. I ana o ua o Lakamana i keia uwe a Umeha ku ae la oia iluna. Puiki ae la oia i na lima komi-hao ona ma kona umauma kihikihi, a nana oluolu aku la ia Umeba no kekahi manawa, alaila kukuli iho la oia ilalo a lalau aku la j kekahi wawae o Umeba wehe ae la i ke kamaa e paa ana a honi ilio la i ke kapuai wawae o ua Ullicba nei, akau ae la i ua kapuai ala ma kona poo. Pela i lioike aku ai o Lakamana i iioailona e olelo ana aole oia e hoeha iaia ; aka, e hoolohe no oia iaia a e hana hoi i na mea apau e pono ai oia ma ke ano me he kauwa ala hana. A i ka pau ana o ka makau ou oo Umcba, moe iho la na maka nohenohea ona ahaule aku la.i ka hiamoe maikai; a o Lakamana hoi,kiai ajiu la me ka malama maikai ana iaia me he makuahine ala. Ua hoomanawanui loa o Lakamana i ke kiai ana ia Umelx», a hiki i ke aumw Joa 1 ana hina aku ia oia p moe. Pauhia loa laua!

i ka hiamoe, a i ka wehe ana ae u ke alaula 0 ka waHaao» i ka wa a na kukuna o ka imlamalama e kiei riai ana ma na nlu laau hoomaamaama hoi| ia loko o ke ana* hee| uohoia ae ]a ko laua nei hlamoe e kekahi poe kanaka i hiki aku }!ai]a. Okeia ka makua* kane alii o ua Uiiieha nei nona ka inoa o Sapidina me na koa a rne na kanaka i hele mai e huli i ke kai^amahine. Ua hiki aku ka lohe i ua alii nei mai ka , poe hoe-waa aku £ up. hoalaia ke alii e ua ,poe nei i hiki aku ika po,a olelo aku i ke 1 alii o kana ua heopaaia e ktkahi keko oranaotana nui. No ia mea pihoihoi nui iho la ka manao o ua alii nei a kukala ae la i kona mau aialo. a pau a me hookahi haneri ppē paa kukui lamalama a hele aku la e imi ia Umeba e like me ke ki-. hikuhi a ua poe kq.naka hee-waa nei.

Hoomaka aku la ke kaihele ana o ka huakai imi ia Umeba me ka malainalaina o iil kukui i hele a owela ka nahele. Komo- aku la i ka ulu laau, e naku hele ana i o i anei, a ano maluhiluhi ua aiij nei kauoha ae la e hoomaha a hiki i ke ao ana, a hoomaha ihe Ja ka huakai. Ua manao no ua alii nei ua laweia o Umeba e .ke keko a luna o ka laau : e-hke me ka mea inau i na keko nunui ka lawe aihue i na wahine Malae, a hoonoho ; iuna o na a o kv kumu no ia i naku hele ai iloko o ka u]u laau. i keao ana ae, kauoha aku Ia ua alii nei i na kanaka e hele, a hele aku la ka huakpa a hiki i kahakai oiai aole i mamao loa aku kahakai mai ka ulu laau aku. Hiki aku la iakou nei a ike aku la i ka waapa, a ike pu aku la iioi he meheu wawae nui no ke kanaka, a malaila ko lakou hookolo ana a hiki i ke ana - 1 nana aku ka hana iloko e ke ana e moe mai ana o Umeba iluna o kona bela lau-iaau ua hiamee loa, a ike pu ia aku la no hoi ke kanaka huluhulu ano weliwel. e inoe aya ma na, wawae q Umela, ua hiamoe loa. O ka mpuiao mua i ulu mai iioke o Sapidina o ke kauoha aku i kona poe ka:aka e ki-pu aku i. ke kauaku .'.ululiulu oia; kona wa pauhia lea i ka hiamoe aka luanai hou ae la ia mamuii inake j U ke kajkamahine, uolaila kauon;; lu 11 iima i kona mau kanaka, ikaika lea e hopu ia Lakamana a uakinaki a paa. , ia uianawa iek like aku la na kanaka tliraa e paa ma na wawae kekahi mau kanaka, ma na iijna ke* kahi mau kanaka, a hookahi ma lauoiie a elnna mau kanaka e paa ana me nu kau'a o hoomakaukau np ka nakiika ana j ua kanaka huluhulu uei. 1 ka \ya e puiki ai»a t ua poe nei, puolio ae ia o ua o Lakaiaana lena ae ia kona mau maka a uwo ae la. Llua puolio ana ona, a aku la iik ka liooai ole ae i ka hele uluulu a keia pee kanaka ikaika. Aka mahypc loa ala ae L oia me ke kanakanaia a iaa koaa inau k fi luai rac ka uv -o e like we ka luma. Kaka ae U ko»c. mau wawpe a luiu ho» ( Uma a leie liilii nku ia na knaka; a oiai m ' c anaka ikaika ioa e paa 'na 1 kou;\

huoho, luliluli ae la ua Lakamana nei i kona poo t a liae ka ikaika ioa a lele aku la ua kanaka nel i kahi e he mau anana ke kaawale. I keia vva makaukau ae la o Sapidina ke alii e kauoha aku i kona poe kanaka kaua e ki-pu aku i ke kanaka ahiu, aka ala mai la o Umeba me ka leo uwe a lelē mai la iluna 0 kona makuakane me ka olelo ana, a mai pepehi iaia e kud makua, aole oia i hoeha mai ia'u, a e lilo no ia i kauwa nau. O ko'u kanaka keia i ola ai au, a ina la o ka opu o ka ko'u wahi noho, a ike ole oe ia'u, Ua malama maikai oia nei ia'u, iloko o ka ino o ke leai, a haaleleia au e na kanaka hoewaa ana ia nei au i malama. Ua kokua oia ia'u ma ka imi ana i mea ai na'u, a ua hana i walii no'u e moe ai, a kiai maikai ia'u ika ponei. E kuu makua, e hoopakele 1 kona ola i uku na'u iaia no kona malama ana ia T u." No keia maū olelo a ke kaikamahine akakuu iho la ka manao o ka makuakane a naaa aku la i ke kanaka huluhulu e ku pololei ana/Uuna -hie; na lima e puiki ana ma ka umauma a e nana oluolu mai ana i ka poe i hele aku e pepehi iaia; Alaila olelo ae la o Sapidina, " e nana no "au, e kuu keiki, i ka hoolohe mai o keia kanaka ia oe. a hahai pu mai mahope o kakou, alaila aole au e hoeha aku iaia. n Huli ae la o Umeba i ke kanaka huluhulu a hohola aku la i kona lima, a hopu mai la ua Lakamana huluhulu nei i na lima nemonemo o XJmeba a hookau ae la maluna o kona poo, ala:ila kukuli ia ilalo, a kulou iho la ilalo i ka lepo a lipni i na kapuai o A pau kona honi pela, ea ae la iluna, a nana oluolu aku la me ke kamailio ano e, e hoike ana ua like oia me ke keiki uuku iloko o na lima o Umeba, a e hoolohe no oia iaia ma ke ano kaawa nana. I ka ike ana o ka makuakane alii i keia hana oluolu a Lakamana kauoha ae la oia i kona" mau kanakā e hoi i ka hale alii ; a hoi pu aku la ua aiii nei me kana kaikamahine a hahai mai la o Lakamana mahope o Umeba me he ilio la e uhai ana mahope o kona haku. I ka hiki ana aku o lakou nei i ka hale alii, piha mai la kanaka e makaikai i ke kauaka ano e, a puuluulu ae la hoi kamalii liilii a puni o ua o Lakamana me ka hooho ana, " aia o Umeba la, ke alii wahine, he keko nui kana kane." A 110 ko Lakamana ike ole i na mea e oleloia ana, nolaila aole' ona hoolohe aku ; aka, nee aku la a kokoke me Umeba, me he mea ia e imi ana i mea e pakele ai ma o Umeba la. Alualu hele no oia ia l r ieba iloko o ka hale alii, a iloko o kona lumi, ano ka ike ana o Sapidina i ka hana ino ole o Lakamana la Umcba # kauoha ae la ua alii nei e noho pu o Lakanmna me Umeha, a peta o Lakamana i alualuhek ai ia Umeba ma na wahi a pau ana e hele ai. A pela mau ke ano o ko Lakimana noho ana a lilo loa i mea maa ia Umeba me ka hoomaopopo ōle i kp Lakamam ano kanaka, aka me he auo ilīo hanai ahuhu la mm* * (* to't i p<a\)