Nuhou, Volume I, Number 3, 18 November 1873 — KE KAAO O LAKAMANA. KE KOA NUI O KA POE MALAE! [ARTICLE]

KE KAAO O LAKAMANA.

KE KOA NUI O KA POE MALAE!

Makuia e ' W. Kipikena. Helu 3. O ka mea mua a o ua Umeba i hana ai i:a hookomo ana ia Lakamana i ka lole t iaikai, i hoomaemaeia ai oia ma ke ano o 1 1 noho ana kanaka. Hoaahu aku la oia he kuka silika ulaula he 7xabaia ka inoa me ka lole-wawae silika onionio a me na kamaa ma na wawie. Ma keia mea ua hoaahuia oia nia na ano lole o na 11i 5 a ua kohu alii maoli no kona nanaina. O ka huluhulu f oloa o kona kino nana i hoano e i kona naoaina a kohu āno kanaka ahiu, ua uhiia me ka lole, a ua like kpna ano i keia wa me na kanaka e ae, a oi loa aku nae ma ka nani a me ka ui maoli o kona nanaina, O na hefehelena ahiu a me na maka weliweli o Lakamana ua hanohano launa <?le, a ina oia īmna o Umeha ua oluolu a waipahe wale no me he keiki uuku la, O ka lauoho loloa ona ua kahiia me ka hamoia i ka aila, e luhe ana na owili lauoho piipii maikai ma kona mau kihi-poohiwi. E niaewa maikai ana hoi kona umiumi a hiki i kona umauma ; e owāka ana kona mau onohi 'me he ula nhi la i ka pouli; ua nunui maikai kona mau niho a keokeo maikai hoi me he mau momi la, a he ikaika no hoi kona mau niho e hiki ke hapai i ke kanaka kaumaha loa me i mau niho la me ke kokua ole o na lima, Ua pololei maikai kona kino, a mohaha maikai hoi; ua 'ike kona poli me ka iho o ke kumu maia opiopio, a o kona kua nae me he ohia kuma* kua ala o ka mauna ke oolea ; a o kona liele ana ma na kaina wawae, me he hele ana no. a nalii nui iwaena o kanaka; a kapa akti ■akou iaia o Lakamana no ka nui o kona -ikaika, : ] Oiai hoi he mau nanaina hanohano a kohu Moi ko Lakamanā eia naē h£ kauwa oia ma* kona ano naaupo. Ua hiki iaia ke holo, ke au, a hakaka tiie ke akamai nuiloa a oi aku mamua o kanaka ; aka aole nae hiki ke kamailio, 0 ka hoonunulu wale iho la no kana e hana kuli ai, a me na ano hoailona wale no e hiki ai ke kamaiiio mai ma kana mau mea a pau e makemake ai. , » Ua nui loa ka minamina o Umeba no ko Lakamana ano naaupo, manao oia e ao aku laia. Kamailio akn la o Umeba i ua Lakamana nei ma ke aoao ana i na inoa o kela a me keia mea; a hoopili aku la o Lakamana pela, Kuhlkuhi aku ia o Umeha i ka.ilio, ka'lio, ka puaa, me na laau, me ka haj ana aku i na inoa, a pela o Lakamana e hoopili mai ai me ka hooikaika nui ana ma na huaolelo me ka pane pololei ana. Pela ba hoomnnmaaia ana i ka olelo a paanaau hoi na mea a pau. HoOmaamaa aku la no ho\ o Umeba i ke kakau ana maluna o ka ili

a i;.<: ka ]]] dia 5 a maluna ho! o na apana laau, a maluna o na apana ohe> no ka mea&ohe mau pepa, aohe no hoi mau puke oiaila īa wa e like me kakou nei. Ua emoole ke akamai o Lakamana ma keia mau mea, a ua hiki iaia ke kamailio a hiki hoi ke kakau i kona mau manao mahina o na ili holoholona e like me na kanaka o īsaraela i ka wa o ka Moi Solomona.

Ua kahaha nui loa ke alii Sapidina a me kona rnau kanaka i ke akamai lua oie o Lakamana me ka hikiwawe loa o ka ike i ke katnai!io ame ke kakau ana. He mau wa pokole mahope mai o kona noho ano kaaaka ahiu, a lilo ae ]a i kanaka naauao loa e me.ka.nui o, kona ikaika. Ua hooikaika o Lakamana i ka hoonaauao ana iaia iho no ke ano aweawea aloha ia Umeba. Ua aloha mua no oia ia Umeba e like me ke keiki i kona makua, a he ano kamalii loa no hoi oia no ka naauao ole i kona wa e ahiu ana, aka hoi i keia wa ua ao kanaka ae oia. Hoomaka mai la ka. hooninipo ana a kona mau manao me ke konikoni ana o ke akeniau ma ke ano aloha ia Umeba me he ipo la. Olelo aku la o Lakamana ia Umeba, e moe o Umeba ma kona poohiwi, a e lilo i wahine nana, a hanau aku na keiki e Jike me na kanaki e ae, no ia mea, apo mai 3a na lima o Umeba ma ka ai oolea o Lakamana a kau ihp la i kona poo ma ka umauma o Lakamana a olelo ae la, " E lilo au i wahine nau a mau loa." la Umeba i olelo ai me ka hoike aha *i kona aloha, hapai ae ia ia iluna a hii mai la, a hdo aku la e imi i ka makuakane. Ai &a loaa ana o Sapidina, ka makuakafne alii o Ume.ba, kahea aku la ia. 44 0 Sap|dina, e kuu makua aloha nui, eia kuu kaikuahine nani, ua olelo mai nei e lilo oia i wahine na\t. Ua poioli kuu puuwai nona, a e make auanei au ke moe ole oia maluna o kuu mau lima; nolaila, eka makua, e haawi mai ia ia na u, i hoomoe au ia ia jna ko*u poli a mau loa, a e lawelawe aku au nan me he mau haneri kauwa la/' manao mua no p Sapidina e lilo ana o Lakamana he kauwa, hoolohe a hana pono, a no ko Sap,idina ike no hoi he uhane koa kai loko o Lakamana, ua manao no o Sapidina e hoolilo ia i alii koa. Ano nae hoi ua noi maoli aku no o Lakamana ia Sapidina e lilo oia i hunona nana, a no kona ike ana no hoi kekahi ua komohia ke aloha iloko o kam kaikamahine no Lakamana, laila, manao iho la o Sapidina e hoao ia ia i ike ia ai kiuia mau hana, a i ikea pono ia ai kona kupono ma ke ano alii a haku hoi maluna ona kanaka. Tela i noonoo ai o Sapidina, a olelo mai Ia ia Lakamana, E kuu keiki, ke ike nci.au he uliane koa loa koU| a e lilo ana paha oe i kanaka nui; aka, mai loko mai oe.o ka aohe i kou makuahine nana i lianau ia oe, a me kou makuakane hoi nana a aole no hoi e hiki ia oe ke hoike inai ia'u no kou aina i he!e mai ai, a me ka |ahui nona mai oei/'

- No keia mea "pane'aku la o Lakomanu i ka \va a JJmeba e noho ana malunu o kekah i !o!e vre!eweta ? «O s eka makua? He oiaio. aole no au i ike i ka | makuakane nana mai au, aka ua loaa nae ia'u he mea maikai !oo iloko ou, ka rnea nana 5 hanai mai ia'u, a o Umcba ko'u makuahine a rae ka'u wahiuo pu no hoi; a ina aole an i ike ika lahui i puka mai ai au, alai)j| e hoohdnau hoi au i lahui kanaka no'u nane. e kapa mai ia'u hv Moi no lakou." ' Ua mahalo !oa o ; Sapidina i keia raau o!e!o a Lakamana, a olelo akn la, E kuu keiki, o kau i olelo nlai nei ua pono, aka, pono oe e hana 5 kekahi hana nui, i niakepono ai ka mare nna ō ke kaikamaliine a ke alii o Niaka ia oe. E pono oe e lawe r:;ai na'u mai ka mokupuhi mai o Boroneo i elua kanaka kauwa, hookahi pllo.ā" gula o:a !ie: he 100 pauna, me eko!u kanaha puupuu daimana e like ka nunui me ka hua papap:,. E haawi aku no hoi au i elima mau waa kaua o'u me na kanaka he haneri i niea kekua ia oe no ke kii ana i keia mau mea a pau na'u.; a ina oe e hoi mai me keia mau mea, aīaiīa inoe o Xjmeba ma kou mau lima." Kahea ae la o Lakamana, ■■Aoie o'u niakemake e lehulehu ioa na waa, aole no hoi lehulehu na kannka, mea e loaa.ipai ai kau mea e makea#ake nei. I elua wale no a'u mau waa makemake a i kanalima kanaka ; alaila e lawe mai au imua ou 'i elua mau pio na kela a me keia koa a'u e hele pu aku ai, a i keia la no au e holo ai, a i keia hora ponoi no." No keia mau olelo lele ae !a o Umela iluna a puiki aku la ma ka ai o Lakamana a olelo aku la, " e kuu alii e lawe oe i na waa a pau a me na kanaka a kuu makuakane i haawi aku la ia oe; a mai holo oe i keia ahiahi aia a kakahiaka o ka la apopo i hooluolu maikai ai oe i keia po." " Aoie e kuu aloha, ■ wahi a Lakamana, "aoie o'u"makemake e hooluolu a loaa oe ia'u a lilo hoi na'u ponoi. Aole au e hoohala manawa waie maanei e Loie wikiwiki au i hoi wikiwiki mai ai. Mai makau oe no ka nui ole o ko'u niau kokui. ]na he elima hanei i oia mau kanaka aeio uo a iakou liana, aka na'u wale no ka iuiua, a lie u!ui wale mai no ka lakou. E oln no au i ka:nlinui kanaka koa me au, alaila e I:!o n:«i auanei ke alii nui nuii kona noho alii nia: ina oia kou uiea e lilo ai na'u." Kauoha aku la o Lakamana i kai: i uiau oklo i manao ai; a hoomakauMuia r.iai la ua waa nuuui elua, me ua lioe, me na pea, a hoonoho aku la eiaho i\Yakaluakuiuaiua!ur.a koa m ke!a a me Kna w-aa, g:a kekahi o ua koa īkaika o Sapulina. Hq inau kauaka okoa kekahi i hooukaia me ka waa i poe !:ce wa» j uo ka mea aole hoe o na koa o ilalae i ka ke liele i ke kaua, he noho wale r.o ahe poe okoa ka poe nana e.hoe. Hoomakaukau o Lakamana : r.a a pau o lu hele ana o ke kaua, me na kukui 'aiaalanu e like me kona maleemake o ka: huakai i L> po me na kukui no ka hoouka leaua aua. i pu*c,);