Nuhou, Volume I, Number 4, 25 November 1873 — KE KAAO O LAKAMANA. KE KOA NUI O KA POE MALAE! [ARTICLE]

KE KAAO O LAKAMANA.

KE KOA NUI O KA POE MALAE!

Hakuia e M: Kipikoiio.

Helu 4. Makaukau iho la na mea a pau, a kaa aku la 0 Lakamana ma iluna o na waa a pau ae la ka manao ana mai he aloha e noho akii ana ? no ka mea aia ka manao o ka loaa mai 0 na mea a ka makuakane alii Sapidina i kauoha ai. Noho mai la o Lakamana iluna a nana mai la i ka noho aku a Umeba, huai mai la na halialia, anoano aloha wale'mni la no na uiu laau me na kula uliuli o Niaka maalo aku la hoi na kahoaka o ka hale alii o Umeha me kona nani a no ia hana e o ka manao ua hoopilikia ia ka puuwai o Lakamana. I ka vva a na hoe-waa e hoe ana, kalele ae la na lima o Lakamana ma ka aoao o ka waa, a hoopuka ae la i na hōpiuia olelo kaukau no Umeha me ka aina aloha o Niaka :; •' E ka aina aloha o Niaka ' . j Ee haalele nei au i kou mau ula laau uli.uli, j Me kou mau kahawaLwai-huihui : lia aina a"u i noho aia kupa. ] A knonoono loa ai ke aloha, :Ua ono i ? ati kou mau hua ai *.V hooiaau ia au me kou mau wai 1 'K' e Niaka aioha ! - ; X< na na pali poina ole i a*u l Mona na kualono laahia ! Nou keia hoomauao mau aba , — Me keia kaniuhu ana. " i l'a moe maikai ia kou mau malu laau ! Ca holoholo ia kou mau kuaiono j Ua hele inea ia kou mau kaiaulu j C ka aioa aloha o ka wa kamalii. ! I hookahi a u mapuna leo nou | K kiai i ka'u mea aloha j 1 kuu llmeha nani, makamae ! E kahiko iaia me-na lei anuenue | B hookau iaia ma na ohu-kolo ; j E haawi iaia i na makani oluolu ! f peahi ia kona papalina wela. | Ke alo ae nei au i ke kai, nou ; j A kaawale aku mai a oe mai j K mehameha no kou noho ana j hele hookahi oe ma ke ala | E inoe hookahi me ke aniianu I O ! E Umeha e hoomanawauui : Na kuu uhane e kiai :ia oe !*' 1 Aohe leo lohe ia; aohe walaau kanaka o | ka nehe wale no a ke kai me"ka nakeke o na ! hoe a hala aku la lakou nei ma waho o kuaau. Pau ae la ko Lakamana hoalohaloha Hiia i ka aina, akakuu iki mai la kona nianao ano e, a huli pono ae la oia e nana pono i na hoe-waa, aia no lakou ke hoe ala; a no ka pa inaikai ana mai o ka makani kau ae la iia pea, a holo lai malie aku la. Ua hoehaeha loa ia ko Umeha no ko hele ana. Aohe maikai pono o kona noho'na i loko o ka hale okona makua-! kaiie, Ua mai oia ma kona naau, a aoiie • omi niakomake e kamailio me kekahi meaj aka. o ka noho mehani !i waf«* no kana j

nie;t makemake, No ia rnea auwana hele aku la pu oo Umeha ma kahakai, a hele aku la i ke ana, kahi, a laua o Lakamana i moe 1 ai, a au iho la kona mau maka maluna o ka pela lau-laau ana i moe ai alaila uwe ae la oia no Lakamana me na hopuna olelo o ke aloha : " Hoi mai, e ke 'lii a honi mai iau» Aohe a'u ana i daimana Ua oolea kau apo ma-mua o ke tlga A ua ono mamua o ka hua kulione, No ke aha oe i haalele ai ia'u no ke gula ? No ke aha oe i imi ai i na momi ? Aole anei kuu poli ua oi i ke gula ? 0 k'au apo hoi ua oi i na pohaku momi Ho keiki oe na'u i hahai mahope o'u He keiki hoi au iloko o kou mau lima Nani wale ke Ipaa ka kaua keiki A hui olioli like kakou ekolu Hoi mai e Lakainana e Ua luhi kuu naau nou Ua pololi kuu puuwai nou. Hoi maLe ke lii o ka Mhelehele f mai e ke lii o ka'moana ! HoL-aai e ka haku o kuu puuwai ! A noho-oluol.u aku au. me oe : I ka pau ana o keia uwe aloha ana a Umeha no kaj nalowale o kana aloha, huli iho la kona alo ilalo e moe ana me ka paepae ana i na lima ma kona poo, aole hoi oia 1 ike he kanaka ke ku nei ma ka puka o ke ana, e hakilo ana iaia, He kanaka nui kino momona, nanaina kolohe. Ua loloa ka huluhulu o kona kuemaka, a ua hui pu me na lihilihi, a he mau lehelehe nunui kona a he waha nui me na niho loloa e like me ko ka puaa. O nei mau mea a pau ua hoike mai la i na hiohiona o ka holoholona ano e a kanaka kupua hoi. Oka inoa o keia kanaka 0 lahaka, he alii no Menanakapau, kekahi okana aina kaulana o Sumatera, e pili koke mai ana me ka mokupuni o Niaka. Oia kekahi kaukauaOi o Seli Lama ka Moi o Menanakapau. Ua ike oia i kekahi manawa iaia iloko o ke alo alii o Menanakapau i kekahi kaikamnhine alii opio a ua noi aku oia 1 ka Moi e haawi aku nana i ua alii waliine opio la i wahine - r eia hae he nui wale no ana mau wahiue e. like me ke ano noho ana lapuwale oia aina, Ua olelo aku nae ka Moi i ua lahaka nei o kela kaikamahine alii he kaikamalnne no na ka hoahauau o ua kanaka nei na ke alii o Niaka/ a ua hele aku ua kaikamahine opiopio la i mua o ua Moi la i aoia mai ai oia ma na mea hoonaauao o na kulana alii, aole oia e hiki ke haawi aku iaia. ; i\o keia liooleia ana mai o ka makemake o ua iahaka hoala ae la ua kanaka nei i kekahi haunaele e kue ana ika Moi. He kanaka ikaika a koa o lahaka» a he Moi nawaliwali o Seri Lama. , Ua makau ka Moi o loaa ke kaikamahine alii i ka poino ma keia liaiuiaele, nolaila ua hoonialiuka malu aku la ua Moi nei i ke leaikamahine me~kekahi mau kauwa lawelawe nana, a na ia poe i \ lawe i ke a hiki ma kahakai a' hookau iaia nuUuna o k;\ wuapa, a ia lakou ! e holo ana ma ke k&hpkai o Sumatera e ! i

Wane aku ana./. komo I ko kowa o Nlaka 'loaa ai 5a Lakamā'na a kan āi ma l:a waa a pae i ka mokupanl o Niaka. ! E hoomanao ko makou poe heluhelu e, Niaka ka alna hanau o Umeba. A uo ka makemake o Sapidina e lioonaauaoia e Umeba,nolaiia i Samatera, a ilaiia i noho ai me ka Moi me Seri Lama, mailaila aku ka hoomahukaia ana e ka Moi r»o ka meo o lahaka a ma ka waapa a loaa ia Lakamana. E hoomanao hoi» i ka wa i ike ai o Lakamana i ka waa ua au aku la no oia a leiaa ka waa, a kau aku la iluna a e noho ana o Uineba iluna o ka waa, me ka makau uui ka ike ana mai, aka aole i hana ino o Lakamana. O keia ke ano nui oke kaao ua haule nae ia mau mea aole i komo ma ka helu mua. Ua nui ko lahaka imi una me kona poe kanaka ia Umeha, a ma ke ana e moe Mai Sumatera inai lea imi ana a hiki i ka mokupuni o Niaka, a loaa no hoi e moe. malie ana kela me ka naau kaumaha 110 kana mea aloha no Lalvajtnana. Komo malie aku la o lahaka iloko o ke ana, a kulou iho maluna o Umeba a ike iho la 1 ka mea ana i imi ai, a hopu iho la. Puoho ae la o jUmeba me ka ieo uwe, aka, papaniia ka j waha e kekalu nui a laliaka. ■ Komo | inai la na kanaka o ua o lahaka anakinakiia jna lima o Lmeba ma ke tua, a nakiia hoi na j wawae, a paniia ka waiia me ka welu a iapveia aku la ua Umeba nei a iiopkauia iluna j o ko lakou waapa» Huki ae la na pea a j holo aku la ma ke kowa e hiki aku ai i ka j mokupiuii o Sumatera i ke awa ku moku jhoi o Palek« ma ka okana aina o lahaka. I ke ku ana aku o lakou i ka aina ua aneane e make o Umeba, aka ua weheia hoi ke pani o kona waha; a o kona mau lima no nae e paa ana no. Hopu iho ia o lahaka la Lmeba a kaili aku la iloko o kekahi uiulaau I mehameha a ma kona ano like me iie holoI holona naaupo la, olelo aku la e hoohaumia j īaia, no ka mea, ua hookia koaa m^kemake mua iaia i ka wa i Alenanakapau, a oieio aku la no hoi e nakiikii laiame ka j hoopaa pu ana me ia i kekaiu lofuwa luomo I ana a hoihoi aku a hoouoho ma ka moku|Puni o Niaka, a ilaiia e kupakaai no ka eiia j a ilk> *kto o ke ana i ikt\ ai o Lakajmana, | I r lai pau aaa oia uiau olelo um, hopuaku la oia i ke kaikauialiiue uawaliwali i hoouluhiaia nie ua uuiuao uiakau a j\\clhvclia awe uui ae la o Uinelu me ka ileokoiehiki ai ke iolwia uo kekuln uuu .auaua kaawalo iloko o ka uiulaau loiu a |na holoholoua hiiiiu e noho aua. Ia Umeiu |0 kup;ika aua, uliae mai la. o i jlole aka ke hooiuau la uo Uuieba i ka uw c j ana ine ka eliaeha o ka manao ! u kai&a ;U j * a ' " ® Lakaiuana ! E kuu oiaio v I kokua ! E kokua i kau t meba jpoino uei; " , I ko Umeba uwe aua ua ioiu-ia ;iku la he , uiua ana o na lala luau me ka !iialulu uui. ; Aia hoi ku mai la imua o laua he meu kiue : i i

huluhulu ano like mē ke kanak'a. me na maka uwila a ku mai la imua o laua me ka leo uwo. I keia wa oka weliweli i hiki ai, hookuu aku la o lahaka 1 kona paa ana ia Umeba, a uwe ae la me ka leomakau a holo aku la e hui me kona mau kanaka. Hopu aku la hoi ke kanaka hihiu, he oranaotana, ia (Jmeba a hii ae la ma kona mau lima a holo aku la i ka nahele me he popoki la e -. v - , ■ 1 1 ■ lawe ana i ka iole. ' Ke liele nei kakou makeia mana, a pelpgi la hoi o Lakamana ? E waiho kakou i keia a e nana ia Lakamana. He mau la ka holo ana aku o Lakamana ma ma ka lae akau o Sumatera. a kaalo ae la ma ke kowa o Malaka a he wa pokole ku I ka po ma ke kahakai o Boroneo. Holo aku la maloko o f kekahi muliwai a hiki aku la ma kahi kokoke i kekahi wahi kulanakauhale maikai o Ponikianaka ka inoa. Ai ke anoano aumoe ana i ka wa e mehameha ana au aku la o Lakamana i uka o ka aina oia wale no, a hele malu aku la mawaena o na kauhale, a ike aku la i kahi i noho ai o na kanaka waiwai; a pela oia i ike ai a hooma•opopo i kahi o kona kulana e hoehu raai ai i ke ka.ua, - (Aole i p<ni.)