Nuhou, Volume I, Number 5, 2 December 1873 — KE KAAO O LAKAMANA. KE KOA NUI O KA POE MALAE! [ARTICLE]

KE KAAO O LAKAMANA.

KE KOA NUI O KA POE MALAE!

jla!on(t t: TK 31. Kipikona. : : Helu 5. I ka pau ana o ko Lakamana makaikai ana> hoi aku la ia a luna o na waā, a hoo* makaukau irka lele ana i nka e kaua aku ai ike kulanakauhale. Kauoha aku la ua ilikani nei e wili i mau puka malalo ae o na waa, i komo ia e ke kai a piholo ilalo, no ka mea, ua manao o Lakamana mamuli holo ua poe koa neS ona .iluna ona waa. I mea hoi no lakou e manao paa ai ma o ke kaua ]a, pau na waa i ka hoopiholo ia. He hana ku i ka weliweli keia hoala ana i ke kaua; a he hoopomo ana no hoi i ke ola o ka poe e moe maluhia ana. īloko onala o Lakamana a iloko no hoi o keia mau la e noho mai nei na Pae Aina Malae, he mea mau no ka hoomakau'kau ana i mau waa no ke kaua nna ma ka holo ana e kaua aku i kekahi aina o Malae i hiki ke hopu aku a hooili maluna o na waa na kaikamahine pio, na, kanaka ine na 'ln pio; i liiki hoi ke hooili i na gula daimana ame na mea e ae e lawe pio ia ana. Aole nae pela ko Lakamana ma ; nao, aka, ua pau na waa i ka hoopihoia iloleo o ke kai. ; U a makaukau ke kaua a Lakamana, e he!ō aaa e pulumi i na 'lii me na kanaka apau o ke knianakauhale o Ponikianaka, ma ka Mokupuni o Eoloneo, ka poe e moe ana me ka moeuhane ole, he enemi ua kokoke mai. Aole no oia hepowa kololie, e manao ana e hao ika waiwai no' ka. piini waiwai. Aole ona manao nui no ke gula ame ke kala a ?nau mea nani e ae; aka, he makemake kona o kaiii lilo mai ma ke ano pio iloko o ke kaua, i mea e pomaikai ai kona aina. Noiaiia ua hele keia me ke ano powa i mea e' h'opkoia ai ka manao aloha no Umeha; aua ! hele.no" hoi e hana pela mamuli o ke kauoiiaJ ! !oaa ai ka meā a kona puuwai i anoi nui ai; ka -mea'hoi i pulu ai kona iii ike kai. Ina' no i kauoh-m o Lakamana e SapWina e liana me ka imi ana i mau pomaikai elike me| lakoho i hooluhia ai no Kahele, ina no ua hooko o Lakamana ptla, j !oaa mai ai o Umeha. Ua hookahe oia i ke koko t ka anoi me ke'aloha," Fau iho la na waa o lakou nei i ke piholo; a kau aku ]a lakou nei i kuk; O keia ku-| ianakauhale o Ponikianaka ua kukuluia ma' kr ano huina ha, aia i waena konu o ua ku- * nei he wahi hale uukn, elua mau' f nka ma na hakala ? aia hoi i loko o ua wahi ■ hale nei he pahu nui, i hanaia mai ka iaaJ mai, elike me na o Hawaii nei. | Ina e paiia K< u pahu, aole i kana mai kona' kani hnlnln l a hoonohoia kekahi kanaka' n e kiai iloko oua wahi hale nei, a infij - a e ike i kekahi mea kolohe, a!aila, paipai, .

■ oia 1 ka ina kf> ano haunaele» alaila pau mai iia kanaka o ke kulanakauhale i ka ho-' holo iwaho e ike i ka poino. Papa aku la o Lakamana i na kanaka Oiia a olqlo aku la e ku mawaho o ke kulanakanhale a kemo hookahi wale aku !a no o Lakamana iioko oke kulanakauhale, Hele palanehe ole aku la keia a hiki aku la i ua wahi hale nei, a ku iho la mahope o ke kanakakiai, a hopu aku la iaia a hou me'ka pahi ma kona opu a make loa ua kanaka kiai nei, me ka lohe oJeia mai o kona uwe ana, Hoi aku la o Lakamana a hiki i na kanaka ona, a kauoha alm la he kanaha kanaka e hele e hoppuni mawaho o ke kulanakauhale, mahope mai o ke kua o na hale, me ka paa ana o lakou me na mea kaua ame na kukui lamalama i lioomakaukau mua ia. Hoomaka aku la ka hele ana o na kanaka e. hoopuni i ke kulanakauhale; a oia nei hoi me umi kanaka komo aku la iloko o ke kulanakauhale ma kahi o ka hale iwaena konu kahi :i make ai ke kanaka kiai. I kona hiki ana ma ua wahi hale nei me kona mau kanaka, kakali iki iho la a ike pono keia i ke I ku maikai ana o.ka.poe he kanaha ma ko la* ikou.mau kulana, la wa paipai ilio Ja keia | maluna o ka pahu, a kani ano e ae la ua pajhu nei e pahupahu ana.me ka leo weliweli, i Lohe ak,u la na kanaka e nioe ana puolio | ino mai la lakou mai ka hianioe mai, a holo ; aku la iwaho a hiki aku la i ka hale kiai i j maopopo a : i ke ano o ka pilikia. . I ka hiki j ana o lakou ma ka hale kiai kahi a lakou i I manaoai e loaa aku ana ko lakou k.iai nanae ! hoike mai iko lakou pilikia. XJa hooweli- | weliia lakou i ka ike ana'ku 1 na poino i hanaia mai ia lakou, a huli hou lakou i hope a hoi i ko lakou mau hale e kii ana i niau mea kaua. 1 lā lakoii e holo aku ana me ka manao e load aku ana ko lakou kanaka kiai, aia hoi ua hooweliweli nui loa ia mai lakou no ka poiiio nui 5 | e nokeia mai ana 1 ka houia i ka ihe e Lakimana ma a e panaia mai ana i na -pua. No keia mea hulihoumaila uapoe nei e | holo hou dna i leau hale, aia hoi ua hookupi- ] likiiia ko |akou manao i ka ike ana'ku i ka | malamalai|na o ke ahi e pua mai ana mahuia 0 na kaupaku o ko lakou mau hale, alioehaeha loa ia mai hoi e na leo uwe kapalili o ka lakou maii wahine me na keiki. Ua like| keia hana a Lakamana ma me he poe. ilio la iloko o ka pa hipa; a o keia poe ilio-hae fyoi he kanalima ua hooweliweli a , hooauhee j na kanaka o ke kulanakauhale p ; i oi aku mamua o ke tausani 1110 he map lujm lu. Ua hookupilikilia ka ka I naau o na, mea apau i ka wa o Lakamana i uwo ae ka leo uui; a i kona ikeanaua hiki ole i iia kanaka ke kaua uiai ia lakou, a ua hoi lakou me he mau hi}>a la f a no kona njiakemake ole hoi e pepehi wale aku 1 kanaka, ,kahea ae fa oia me ka leo nui me jhe pu ala-p- E moq na mea apau iialo a | mai wale; alaiia ao!e au u luku . hou aku ia eukou.".

!a manawa. o ku p'oe apau e kuku. ana jmoe iho !a ilalo; ano ka ikaika mai o ka jmalamalama a o na hale i pau i ke nhi, ua 'like loa me ke awakea, a ahu\\*a!e na inea ■apau me na hiohionai weliweli a inanao?iao1E momoe ana ma ka lepo mamua iho o uī ! na knnaka, na wahirie, na kamalii, 'me ka naan kaumaha: o ka hapanui u !ako'.' 'e moe olohelohe ana ! . a ua nul wale hoi o !ajkou ua haukae me ke koko. Ku iho !a ma!luna o lakou na koa : weliweli o \iaka i ki- ■ hikoia me. na lākeke ulaula' o na 'kahike tkaua. Hookahi hoi oia poe i hanohano, ao\ I loa aku no ka weliweli oia ka namina ano e !o Lakamana i haukrie i ke koko, a kohu an<itika ka naimina <> uwaln ana maluna i Ihipakeiki. | Alaila, kauoha al\u la o Lakaniana ik" | Alii o Ponikianaka e ala ae, a he]e mai imua i ona; alaila ala ae )a ke Alii, he kaunka e!-.-j makule o Palanakaa ka inua, a htle iuai Iu )hoohaahaa iaia iho ina na wawae o Lakaii.a- -| na, a olelo aku la o Lakamaiia i ua "lii ekj makule nei me ka ieo oluolu— E kuu ma- | kua, ke inakemake nei au i kekahi ma-a ka- | naka opiopio ou, i kanaka me kanaka mau j wahiue opiopio, a i mau kaikamahine liliii j ke.kahi he iwakalua, i poe miikai, i loaa . oK I i ka inai, a hoailona pahu o ka jnai ma n i j'kino, i j»oe kauwa na kuu haku ke.Aiii nui ».■ j iS'iaka. He makeniake pu no hoi au i o-ula. je 'uiki kupouo ai i kekahi ka|iaka ikaika ,/u j ke hapai; a i inau puupuu <iaimana iioi eiik>jme ka hua papapa ka mumi.e hiki ai ke iia]naia i iei a puni kiuui-i. A ina e ioaa na jmea apau aai e noi aku aei, m c e-iua mau waa kana maikai ou e hei ai makou, a'aii > haalele makon ia oe, e ka makua, a4> ko;= lahui o noho pu me oe iloko'o ka maliihia " | Uwe kuo ae la o Palauakaa, a oielo ae 'i i e haawi i manawa nona e k;ika pu ai me liā j makaainana ike ao ar.a ae. Aka, kahea a ; „ ■a o Lakamana " Ano, oka makua, e hana koke m; a ma aole, alaila e hooinaka liou I makou eluku aku i na kauaka, a aole hoi e | hooki kekau ana'ku o ko makou mau iimaa j hiki ī ka pau loa ana o :ia kauaka i ka :aake." , Ao keia olelo a Lakamaiia, kaiiea ae k ■Pa anaka me ka enaeha o k ? . l:> i Jia Uia . I kaamana ona O e a'u man Uc:ki, ke Ioh«. |mai la oukou i ka leo o k;i Haku o kakou | noiaila, e ku niai oukeu e !;;> p o e , j hoopakeie ui ke koena o ;fll makuainaua : . Aka no ka moe o ka:;ala, kauoha a, |la o Lakamana i kena mai,; kanaka e I e wae ae 1 poe kanaka opiopio !a-.ve aku jlakou maloko oka liale kiai i wueuu i,y.m i juakii i ko lakou inau Uma ;ma ke kua. ix ia ihhie Wa!uuo :°^ 0 I ,io a ! u;o [ Ua hookoia keia' mau mei a pau iwaena , jna kupiiiai kmnakeia o aa makua jinca koiki; a ua a!a kue huu iiq hoi kekaii; makua :»ie ka nuuuio cj hooiwkele i ka ai T , !U K> ua kiiik k °- kahi kanaka e Lakamana a make !oa, a ua mi loa ku mukau o na kannka mo ka Laaluiu e uwe haaloulou ana a! e kapaliii ar.a. I ka paa ana o ka poe a a Lakauuuu ■ makemake ai kauoha aka H ia i kekahi mau kanaka ona he i\\-akalua e kemo iloko oka hale oke alu Palanaka amp ;;a iiale o ke|kahi mau aln eae i o!e| ike ahi, e ois |mai i na niea makamaea e !,v,a ;n:u.