Nuhou, Volume I, Number 7, 16 December 1873 — KE KAAO O LAKAMANA. KE KOA NUI O KA POE MALAE! [ARTICLE]

KE KAAO O LAKAMANA.

KE KOA NUI O KA POE MALAE!

Hitkui<t e )l r . J\l. }\i/ji/con<(. Helu 7. ' , l la \va olelo aku la oia i na kanaka ona e a oia liookahi wale no ke hele. Ua maopopo iaia ina e nui loa kanaka a nui loa ka hamuniu ana me lea liauwalaau, he iiiea puiwa ia no na keko a holo aku me ke kino o Umeha. Nolaila komo hookahi aku !a o Lakamana iloko o ka waonahele. Wehewehe oia i kona lole a hele olohelohe aku fa e like me kona. ano mua i loaa ai o Umeba ma iluna o ka 1 waapa. Ua ano koliu ka-s naka hihiu loa oia, ua koliu ano oranaotana, «„ia nae o na maka no oia nei ua nohea me ke onaona niaikai, a ua hanohano no na hi- < hiona mehe kanaka koa la. Aohe wahi lole 0 kona kino & he walii apo ili wale no maj ka puhaka, he mea nakiikii ikekahi huewai 1 piha i ka wai. Hele aku la oia me ka palanehe ole me he popoki la. I kekahi ma>iawa pii oia iluna o na laau i hiki ai iaia ke nanā pono ma o a maanei o ka aina, a pela nia i naku hele ai iloko o ka nahele me he keko la. 0 kona kulana mua no ia o na ia opiopio, ua noho ika nahele me he holoholona hihiu la, ua maa i ka hele olohelohe l'U ana me na keko. Mahope loaa hou no iaianei kekahi apana lole o«Umeba, e kauhihi ana iluna o ke kumu kakalaioa (laau kalakala) i ka wa a ka oranāotana i lawe ai. Hiki aku la o Lakamana i kekahi wahi e ulu ana he mau kumu iaau loloa he laau huniana. Hoonlāopopo iho la oia 110 ke anoano a me ka mehameha oia wahi, he holoholona nui hihiu kolaila, no M mea aohe hauwalaau o na keko,aia| ma kekahi mau wahi aku e hanakuli ana na koko, a e uwe mai ana na puaa makanahele, e nunulu a e aoa mai ana na ilio hihiu, a paiakuli wale i ka'leo o kelaa me keiahohn holono, aka ma kalii o ka oranaotana a o ke tiga paha e noho ai he inaluhia loa ia wahi, aohe hauwalaau; e like me kakou e ike nei īiia Hawaii nei, ma na lua puhi aole .nohoia < ka papai a kekahl mau ia liilii e ae. Hele nialie aku Lakamana me ke akahele nui loa, me ke au ana o na maka ma o a maanei. Ua meha olalo o na kumu laau, ano eehia no hoi; he mau kumu laau loJoa, ua oi aku kekahi mau laau mamuti o ka lianeii kapuāi ke kiekie. E Jiohola, maikai ana ko lakou mau lala a paniia ka malamalama o ka la, a na na hua e liaule iho ana mai luna iho oia mau laau loloa e hookamumumu i ke anoaiio meha oia wahi- Ke pohai Ja na manu maluna o kona ,poo, \ me na puleleiiua keokeo me he mau pua rose la e mulmuis ana maluna o na lala laau a e poai ana mamua oia nei; aka, aohe aia nei mea « manao aku ai ma kela a me keia.oia mau -ea. hookahi wale uo ana niea nmp ka loaa

> \ 1 ] niau lioaiiona »> kf. kinn a >ik** ka o.ka hele ana o Uinelm. | lloko o ke anoano mehameha lolie aku la j I oia he leo ano uwe, e ano koliuliu mai ana } me he mea la aia ma kahi mamao loa ; aole , nae keia i maopopopono i kana leo i lohe ai. Hele aku la no keia■ imua, a lohe hou no. Me he meli la ma kona lohe ana, he koliu leo o ka mea nawaliwali loa, a me he mea la hoi e hea mai ana i kona inoa. Manao ae la oia e holo aku imua, a e me kona īeo ; 'aka, noonoo oia lie hana naaupo ia, a hoomama ae la no oia i kona manao. Hele mnlie aku la no oia imua, a lohe aku* la i ka leo e ane kokoke mai ana. Lohe pono aku Ja oia i ka hoopukaia ana mai o! kona inoa, aka aole nae i maopopo pono iaīa! mahea mai la ka leo ana e lohe nei. Mai hope lohe pono hou 110 keia i ka hoopukaia ana mai o kekahi mau hoopuna olelo penei:! " O, Lakamana, Lakamana ! E kuu aloha, e kuu aloha ! E hoopakele ae ia'u e kuu i ! aloha ! " Ike pono iho la ko kakou koa i; kahi i hele mai ai o ka leo, aia iluna loa kekahi kuinu laau nui kiekie, he umikuma-: malua anana lie kiekie. lke aku la oia e hihi|)ea mai ana na lala laau me na lau e! luhe ana, a ike pu aku la no hoi ia he apana lole e kuwelu mai ana ma na lala laau ina kaekae ae b ka punana nui iluna o ua laau neiva maopopo iaia nei aia iluna olaila kana mea aloha, ua kailiia e kekahi keko nui. Pehea la oia e hoola mai ai i kana mea aloha ? lria oia e pii aku e kiloiia paha o Umeba ilalo e kela kupueu; a i ole, e kaili hele ia-no paha ma ka lele ana aku o ua lapuwale ind la malu\)a aku o na lala laau. Pela o Lakamana i nolio malie ai malalo o kekahi kumu laau me ka naau ehaelia loa, v kiai ana i ka halepaahao o kana aloha iluna o ka lewa. Mahope iho Johe aku la oia he halulu me ka nakeke iluna o ua kumu laau nei. Pee ae ki oia ma kekahi kumu laau e nanā pono ana i ka mea e hanaia aua maluna o kela laaii. Ike aku la oia he mea kino » nui e iho mai ana mai luna mai o ua kuniu la,au nei. Aole ia he oianaoiana, e like me ke, ano nnu oia ano keko/ aka lie mea ano keku loa ua puni nae i ka huluhulu me keko la. Me he mea la no hof e ano kamailio aua no mea kino huluhulu la s e like me kona ano mua iaia i hui ai me Umeba ma ka, waapa, a maopopo iaia aole he hoLoholona hihiu, a aohe no hoi he oranaotana| maolL Hiki iho la ua mea uei ilalo a hele aku Ja ma Lekahi waiii aku iiokō o ka pahele. Ia manawa holo uku la o Lakamailiu a hiki i ua kumu laau nei, ka mea e maHuna ana i kana* Umeixi maluua o I kona mau Jala, Pii aku la oia ma ke kuuui j laau me hc| keko la, a loaa aku la na lala, a hiki aku la, ma ke kae o ka punanu, uia luu iluna o ka |pipipi o*tn\ lau mo m lala laau e moe olohelphe ana kana mea aloha. Ma mua, o ka uhi ana mai o ka poelee]e t hui pu aku, la na kanaka o Lakamaua mo ko lakou a|n. Ua ipakau lakou no kekaiii

(• loohia ana maluna o ko lakou iilii, a jnoke kauoha hoi a Lakainana c hoonoho j kaawale ia nolaila ua neenee itku !a- -! kou a kokoke i ka naliele i hiki ai ke kokua koke aku i ko lakou alii aloha nui, lua lako i e lohe aku ana i kejiahea mai o Lakamana Ua olioli nui loa lakou i ka loaa ana aku c Lakamana me ka pilikia <»le, a me ke alii ! wahine hoi ma konii mau lima. Haawi aku Ila hoi lakou i mau wahi aahu kupono no Uineba e uhi iho al i ke olohelohe ; a pela i moe maluhia iho ai o Lakamana me kana aloha, e kiaiia ana e na koa. - O ka nui o ka īīiakau a me ka weliweli I iloko o l:o Urneba naau i ka wa e hooopaaia f ana e ke knloho, he mea ia e make ai kekahi |poe wahine e ae ; aka, ua hoopakele lua ia no ke ola o Umeba ma kona piha i ke aloha ame !ca hoomanawanui ilpko o imaina 'ima ae kn powa lapuwale oka nahele. * ! I ke kakahiaka ana ae hupohopo iho la ku Lakamana naau o make o ; Umeha, no ka rnea, ua liele a pololi, a maholehole ka iii, a ano opili ke kino, a ua ano loaa i ka mai, ua ane anuanu mai na o Umeba, a ua kau mai na hiohiona o ka make maluna o kona mau kuemaka. No keia mea ua hoopihaia mai*ta o Lakamana e na maugo aloha kupouli, a uwe kanikau ae la oia e kaukau ana :. , . j

"O ! E Araguno, e kokua i kun aloha ! 0 ! E VVikakiri nani! E ke kupua noho kuahiwi, E kokua, e hoola i kuu Umeba, E hoola; a na'u e pepehi ina kupueu, E hoopakeie iaia, a e luku au i na po -w . E hoola, a e makaaa wau i keeuia, ina no he mauna gula, 1 mohai no kou heiau e Araguno. E makana au i mau lei momi nou i hanaia me na niho tiga t E hana hoi au i noho alii kiekie, ; 101 ae mamua okb Buda, I Ke akua wahine o Boro 89^0. I E hoahu au ia ma kou heiau, | Ma ka aina o Menanakahau, e Araguuo ? | ina oe e hoola i kuu Umelxi aloha." ; (O keia inoa 0 Arjguuo, Lt, akuu Alahomeda 0 ka poe Malae ; a| 0 Wikakiii, 1k wahine kupua oia 110 La nahelehelo, e iiki. paha me Poliahu.) | Ike oki ana iho oke kaukuu iilulia La» kamaua ; aia hoi ku mai uuua ona kekahi kaikamahiue uaui,. uoijia ua papaliua . like me ka mahiua piha, e ajlohilohi uuii aua kona naiu he (lauuaua e aahu uua eia me ke kihei i haweieia ma kipoohiwi a hihe aku !a nia ua kuli, C|a like ke auo kona kapa u\e he ao la e ana I ua. piko mauna 0 HaloakaLa, | E paa ai;a ua kaikamahiue uei īua keua luna he pua; ei,, ka pua aala i kapaia he |kamapaka. Ua pum kv\ ai ke ala Ikawa a, u.a kaikai* v *ab,i 1 k nei e paa ara\ i ka pua naui |aa!a.