Nuhou, Volume I, Number 9, 30 December 1873 — KE KAAO O LAKAMANA. KE KOA NUI O KA POE MALAE! [ARTICLE]

KE KAAO O LAKAMANA.

KE KOA NUI O KA POE MALAE!

līakiti(t e 1K M. Kipikona*: Helu 9. Maulē aku la o limeha no ka lohe ana'ku ia mau hua olelo weliweli, a hina aku la na kanaka ilalo, no ka makau; aka, aohe wahi mea a makau o Lakamana; a hoomakaukau iho la ōia e hakaka aku me kela kupueu. I ka-ike ana mai o ua Lakahaha nei i ko Lakamana hoomakaukau ana no ka hakaka aku, uwo nui ae la ia me ka olelo mai, ukeiki naaupo oe, e nakii pu au ia oe me ke kaikamahine he alo he alo a pulehu like ia olua iluna o ke ahi -lanahu." I ka pau ana jjja olelo, kiloi mai la. oia i kana ihe iluna o Lakamana, aka, alo ae la o Lakamana hala; a pahu aku la oia i kana ihe i ua īlikani la, aka, hopuia mai Ia ka ihe a hakihaki ia me he pua-pili ia. Kau mai la ua Lākahahe nei i kōna mau lima nunui iluna o ka poohiwi o Lakamana; aka, emi iho la o Lakamana ilaio, a lulu ae la a liemo aku la, a paa nku la nae kahi lakeke ona, a nohae aku la. Hoao mai la ke kupua e liopu ia Lakamaua me kona mau lima; a ina e paa mai, e owili malooia ana o Lakamana a make, e like me ka hana a ka bea; aka, he hikiwawe loa o Lakamana i ka alo ana ma oa maanei, a e ku mau ana ua kupua ino la i ka puupuu u Lakamana; he puupuu e helelei ai ka auwae o ka lio; aka nae, aohe wahi mea a mohole aku kela Ilikani, 1 ke iho la o Lakamana aole hiki iaia ke hoeha aku me kona «mu lima, nolaila hooholo iho la oia e hooluhiluhi wale aku no i ua Lakahaha nei, a pau. ke aho a haalele mai iaia nei, hele aku ma kahi e. Hooholo aku la 'keia, a alualu hele mai la no ua 'puhi ino nei me ka uwo nui'ana. Ia wa ala mai la kekahi mau kanaka a holo mai la mahope me na pahi kaua~ a hili iho la kekahi me kana pahi mahope o ka puhi ino, aole nae i moku aku ka ili o ua ili pakapaka la. Huli ae la ia i hope a liopu aku la i ke kanaka, paaia ae la ma ka wawae me he wahi keiki uuku la a pakiia aku la i ke kumu laau a paki liilii, a hahai aku }a no ia Lakamana. Aneane no e loaa o Lakamana, aka, lele, aku la kela iluna o kekahi kumu laau; a alualu aku la no keia mahope, a pii loa aku; la o Lakamana I ka wekiu, pii aku la no ka Lakahaha. Alaila pinana loa akū la o Lakamana ma kekahi lala iwaho loa, a alualli aku la no ka Lakahaha; a no ke kaumaha loa o laua, pio *ku la ka lala, a liaki; a haule *ku la laua nei ilalo a pahu aku la i ka honua. Ua oi aku ka niii 9inc ka ikaika q keia wahine manuia o Lakamana, aka, o ka eleu me ka mania ame ka hikiwawe oia ko Lakamana mea ī o\ aku aij he kohu puhi ka pak?!o; a hrmo aku la. f ka 0 lauā

' ua pakf](> aku la o Lakamanu» a ku maī aua' i kahi e, a alualu aku la no ka Lakahaha» a ■ aneanf loaa>kti ua Lakamana nei ua liele a| hani mahope. Ua hoomau loa o Lakamana' me ka mama loa i ka holo ana a hiki aku la| ma kekahi \vahi loko wai; a iaia 110 hoi e holo ana, e 'weha ana nō oia i kona kapa a| luu olohelohp aku la iloko o ka loko wal, a | hoomau mai la no hoi ka Lakahaha i kealu-j alu ana mahppe, e nui ana ka hanu,a uaj ano paupauaho no hoi. Ua nui kona hanu e j kahi ana he lio la ua nokeia i ka iiolo a j j pau ke alioi a d Lakamana nae aohe nui o j j kona hanu, aphe hoi paupauaho 5 a he niaikai; j kona hana I ka pae ana'ku o Lakamana ma kela o ka loko, aia no ka Laka-; haha ke hahai aku la mahope e liau opi ka waha i kp, makani, ua hele a pau ke aho,] e noke ana i ; ke puhi e puhi ai me he kohola la. ia wa ike aku la o Lakamana lie wahij j lepo pohopoho, e piholo ai; aka, no kona ma-: j ma ua hiki no i kona mau kapuai ke lehele-1 j hei ma o a maanei, iluna o na wahi paakiki! ! o kahi iienelu; a pela oia i ai a i huli; mai kona hajia a nana mai i hope, aia hoi ua | poho \ui Lakahaha nei, ua hele a paa loa wawae ilalo a hiki i kona opu, a e noke ana i ka oni e oni ai aohe hemo iki. Ike mai lai na kanaka Lakamana, oiai lakou e haleilo' mai ana i keia hana hooweliweli, holo mai! ( la lakou me lea manaolana e kipapa pohaku ' a laau hoi i alanui e liiki mai ai i kāhi| a ka Lakahaha i poho ai. Manao pu no: hoi lakou o hoa i ahi ma ka aoao o uaLaka-' haha iiei, a puhi iaia i ke ahi ā make. Aka, | olelo inai la p Lakamana, " aole make puhi • he kupueu ii ; io io no keia, eia nae hoi he' wahine oia; a aole kupono i na kane e hi i na wahi ie pilikia ma na ino a pau a la-1 kou e liana < i, aku la oia ma ka aoao o ka Lakahaha e oni ana me ka pi-1 likia loa iloko o kā lepo nenelu pohopoho,: oiai hoi o na oni ana apau ana e oni ai, me 1 |ka e kemo, he mea poho loa ihoia a! hiki i koiia ki!. : pooLiwi, i Olelo aku|la o- Lakamaua, •• 110 keaha la' wau e pepelū ole aku ai ia oe ?" A paue mai la ka, Lukahaliu, •• he koa ioa oe e like me kau e okiio uiai la o ka hoopakele i ka' wahiue i hot|pilikiaia a nele i ke kokua, a e | loaa uohoi ia oe ua_pomaikai uui a'u aku' ke hookun ae oe i a'u e ola, mamua o kou' pepehi ana ipai i a u. E kokua mai oe i a u! a hemo ae njai keia pilikia ae a e hoowaiwai aku 110 au iaj oe, a e lilo maū loa au i kauwa! lawelawe nap." I la wa kaupha ae la o Lakamaua i kona! poe kanaka j e lawe mai i mau apana laau e hoopihapiha kahi ueneliu a la\veia mai la' ia mau mea,|a hoo aku la o Lakamana elua| mau laau Iploa malalo ae o ua poaeae o ua ' wahine nei, i mea e hapai ae ai iaia' a hemo niai. Kahea ae la na kauaka meka| pihoihoi nui,, m E ke e akahele, he kupueu ino loa keia a e pepehi mai uo! oia ia kakoiyua oia e hemo ae, e pono uo e wailio aku ijaia pela $ make ilio iloko o ka!

Aka nae»huhu akula o Lakamana a olelo aku !a, e lawe ho*Mnai l mau !aar hou. a papalua na laa>i ma kt!a ame keia aoao ī oolea maikai'ai kali" o na !ima o m " .Lakahaha nei e paa ai. Alaih? ak»; la o Lakamana i na lima i ke kaula a paa jme ka laau, a kukuluia !ioi kekahi pou ;he mea ano hiu palaka la maluna ae o ke j poo o' ka Lakahaha, ! Pela o, Lakamana ī j manao ai, e huki palaka i ua kupuei» J nei. aiaila kope ae la lakou I kekaai, lepo, a jano hakahaka iki, alaila huki lakou i ka Lr<j kahaha a hemo iwaho o ka 'lua lepo, I, Pau aku ia kanaka ika holo ika ike ana ua hemo ka Lakahaha, a ua ku maluna o ka' i honua paa; aka, ku kokoke no o Lakamana j meia me ka ike oleia aku o ka hiohiona makau iluna ona» I ke kau ana o ua Lakahaim nei iiuoa, a hemo maikai oia a ku hou maiuna o kahi maikai, olelo aku !a oia ia Lakamana, " e hahai mai i a iu a e ae aku ho : i ke kaikamahine alii ame na kanaka e hahai mai mahope o kaua." Hele aku la ka Lakahaha mamua me ke olohelohe, ua hele a okiloa i ka lepo, a hahai aku la hoi o Lakamana mahope me Umeha ame na kanaka. Hele aku la lakou nei a pii aka la iluna o kekahi wahi puu a hiki aku la i ka welau luna o ua puu nei, aia hoi he haie nui hanohano e ku mai ana ihanaia me ka ohe nunui. Komo aku ia ka Lakahaha a kono mai la ia Lakamana e komo aku mahope, aka, kahea mai la na kanaka ona, e akahele o alakai ia auanei iioko o kekahi lua a make mai hoi i ka pepehi ia. Alaila, olelo 'aku la i kon;: poe kanaka e noho mawalio me ke kaikamaUmeha, a oia wale no ke komo iloko o j ka hale, I Ike komo ana'ku o Lakamana iloko o kei kahi lumi, ua kahaha loa oia i ka ike ana i I na mea nani oloko oia lumi, oia na lole silika f**ani no na kane me na wahiae, me na moini ! makamae ona gula. Lawe a!ku %ka Laka»haha ia Lakamana e kuhikuln i kekahi lunii l e anapa ana na iaimana i y m \ l na. j kaua o na ano a pau. ! i Alaila olelo ae la ka Lakukui.a. - 0 iawe I ke 'lii i na mea a pau au e mpkemake ai, a | e kahiko ia oe ame kau alii \vuLine.ainc kou |.mau kanaka, i maikai ai koii liikl ana % ku : ! ke alo alii o Menanakahau, e ;ike me ke j keiki alii 11111." A olelo mai h 0 Lakumaua I " ua maikai, e ka makuahiue. e lawe ao au i I i haawi mai ne; nia ke auo aie; a j na'u no e hoihoi hou mai ia oe ma kekahi la jmahopeaku." Pane mai la ;U Lakahaha, I lawo, e kuu keiki, Ina meu V v puu oloko j llOl nou ki. Ua pepehi au lua oua uona keia mau uiea; a o oo hoi uapono uo ke j pehi » au; aka, aole uae oe i | pepehi i a'u, I noluila, o keia mau uiea a pau loa uau. t owau kau kauwa." | 1 Kahea aku la o Lakauiaua kauia uvau kaj uaka a uie Umelu hoi e aLu iloko o I hale; ai ko lakeu kome iu;a"k;; ua pihoij hoi ko lakou manao uo ka ike au.i'ku i ua , mea nani oloko. \A«lr ; pan >