Nuhou, Volume I, Number 13, 27 January 1874 — I ka Lahui Hawaii No Kalawao Mai. [ARTICLE]

I ka Lahui Hawaii No Kalawao Mai.

| E Ko Hawuli Po?ioi: j Aloha oe.—No ka iiui o na; mea. i hooj lahaia ina ka j\up€pa Kuokoa, i ke ano o ka noho ana, a me kqi mafJniaia ana o na LeperA ma Molokai nei % a, no ka j nui o na mea oiaio ole i oleloia» nolaila, ua jinanao au he mea pono e hoike aku i ka joiaio a pau e pili ana j ka una, a uie I ka maiania atia a k»i Papa Oia, a ine kona jmau Luna, i na poe aioha nui i .hookaawale ia mai imianei no ka mai Lepera> i ike ai ka 1 Lahui «iana e malamaliei keia pee i ka rvui .o ka huliuiiia o ka poe mai e noho nei maa\ntl. : : O ka nui o ka poe.e noho m;iaiiei» ua nui loa ko lakou »i»aha!o i lja maikai o | ka malama ana a ka l\\p 4 i)U e īu.ho nei jia lakou ka poe i pihkiaia e k \ m.i< Loper%i, iioiae mamua o ka maLuna j«u i ko ka |Papa Ola mua. He maika: na e noho (ai.a ua hoonui ia ae no hoi |<a ha;ufina I ka laiki, o ke Pai ai, a me ka |haa\Vina k, |oia mau no t a ua lana kupoao up hoi ka no» |ho ana o na poe piiikia. A, u<j> ia maika; .nookanoho ana» aaiaik, ua pono ika noho ana, a ua oi aku ka pouo o ka I nui o ka poe e noho aua uuanu mamua o |ko lakou \va e aoho ana ma ko |ukou mau I wahi poaoi» mau Halepuie ,no maauei, j a m malaniaia no ka oihana imi ka I mikiala nui ma keia wahi, e na Kahuna* ( pule o kela a me keia aoao e ke Kahu o ka heole pope» e Kev» N. Kaholokahiki, ua ikaika no i k& pai|>ai ana . i ka pono iwaeua o na hoalmiiau o kona.

aoao. A ke manaolana nei au, ua ulu mai-1 a [ kai no na hua o kana meu anoano maikai e hooulu nei ma keia kihapai. | 0 Kev. J. Damieno ke Kahu o ka ekale- ! sia Kalolika. a ua nui no kona ikaiku i ka j 7/aele ana a me ke kanu ana i ka o ke ola iwaena o na hoahanau o kona eka- J !esia, a ua ikaika pu oia mn ka imi ana i na j meā e oluolu ai o ka noho u ana o na mai ; nele ma kau wahi, e kaahele mau ana iwa-1 ena o na mai, i ike ia ko lakou mau pilikia j 0 ka noho 'ana, a me ka hoolana pu ana no : hoi i na manao o ka poe i ane e hele loa i j ke alo o Haiku. He pomaikai nui no keia j Lahui ka hoom'aopopo pono ia o na hana | irni oia o keia ano maanei. Aka hoi, e like j no me ke ano o ka noho ana o na aina a puni ka honua, pela no maanei, he poe maikai a he poe ino iwaena o me keia j Lahui kanaka pela no matfnei. He poe i j nohoia e na manao a me na manao hu-a, j na manao imihala, a me na manao hoi.no j kuloko, i rnāa i ka hakuepa, a i nukunuku j hoi i ke kamailio me ka ninau mua ole i ka > ouio a aie ka oiaio ole o kana mea e kama-1 ilio ai mamua o kana mea e kamailip ai, aiamua o ka hoolaha ana i ke akea, no ia poe o J. Nai» a me Kehai, na Nui ka make:nake e hoolaha manao me ka hoomaopopo ole i ka oiaio o ka mea e hoolaha ai. O ka inoa J. Nui, a me Kehai; he mau inoa kapakapa no ia, ua pee laua i ka inoa ponoi, e kuhikuhi ai i o ai nei ka lima o ka hoowahawaha ia laua, no ko iaua olelo, ina mea oiaio oie. He hooko pono ia no na Kanawai m%anei, he kapu loa ka ona, a me ka hana Waiona, ua hooko pono ia na haawina a pau o ka Mokuna 42 o ke Kanawai Hoopai Karaima, a ua hoopaiia no me ka ikaika i ka poe uhaki ia Kanawai, a e ku aiai no auanei ka lehulehu oiaio a pau o keia wahi e hoao ia mea. 1 ke aiia ana nae 1 ka hoopai, ua noonoo pu ia ke ano o ke ola o ka mea hoopiiia, ke ano nawaiiwali, a ikaika paha o kona Oia Kino, Nolaila, ua oiaio ole ka olelo ua paipai au 1 ka hana Waiona, a me ka hana pono ole, a me ka hoohaunaele iwaenu o ko'u mau hoahanau o keia noho ana pilikia, a ke nonoi nei au i ka Lahui holookoa e ninau mai i ka poe pono e noho ana o keia Lahui/ a e ninan paha i na Kahu ekalesia, ia Kev, J. Oamieno a me Kev. S. N. ieaholokahiki, a me na poe pono a pau e noho nei maanei, ka mea, aia iluna o lakou ko'u hilinai ana, oiai <( o ka pono ka ikaika, lole ō ka ikaika ka pono. ?r 1 ka wa e noho aha o J. H, Napek, i Luna no na Lepeii ui kauoha oia e hookuuia na holoholona ma na pa i hookaawaleia no ka mahlai a me ke kanu ana i na mea kanu } no kona manao aole ke ok o na niai e malamaia ana e lakou iho, aka, aia na ka Papa Ola e hoolako i ka ai, a me ka īa i na Lepera, I ko ? u hoohohoia ana mai i Luna, aole n\x i hahai mahiuli o kana alakai ana nia ia tnea, aka, ua kauoha au e hoo r naUi

J loa ia na pa mea kanu, a ua hoolimalima j au i kanaka nana e maiama na pa mea ka- k j ;. r ■ ) jnu a na mai, i mea e hoohoihoi aku ai i na j ('mai e knnu i na mea ai, oia hoi ka uala»; iipuhaole, ko, maia s kalo, ame na • 'mea ano !ike, a ua nui ka mahiai ana o naj ' mai i keia wa. Aka, o kekaiii poe ino, hli, |a huahua, ua ! hele aku e olelo i kahi poe |mai, he makehewii ka mahiai no ka mea, e, ipau ana na mai Lepera i ka hookuuia k&j | noho mai ka Ahaolelo Kau Kananawaio; !ke Aupuni. a' me na olelo lapuwale eae •oia ano ; o kekahi poe ua haalele i ka mahi-1 !aino ka puni i keiu mau olelo alapahi. Ua 'niaopopo lea, i ka poe e kaunui nei i ka hoi i lanoho pu nui me ko lakou mau ohana,j fhe poe lakou i makemake e liooneoneo i na ! pali hauliuli ei keia paemoku, ma ka hoo- | lah* ana aku 'i ko lakou, mau mai ino iwa|ena o ka lehuiehu, he poe hoi i oi ke aloha jia lakou iho mamim o ko lakou mau ohana, j a me ka Lahui kanaka holookoa, a ua makeI make paha e waia like ka Lahui mai |i keia mai hoeha naau o ka Lepera. Ke | manao nei au he aloha ole ka poe e manao j ana e hana pela, i leo 'lakou mau ohana a me [ka kahaka, a me he mea la no hoi lua nele ko lakou mau i ka hilahila, jno ka mea s o keia mea he mai pake, he poe hoowahawaha 1 loa ia e ka poe ola he hooho mau ia lakou a he kuhikuhi mau ia e ka poe naau menemene ole, a ua lohe au ma Kina, he kiolaia ma kahi paa me ka malama ole ia a inake, ma Polapola he kanu ola ia, ma Sdedena, a me Norewai, |ia »loko oke kai, a i ka malaina iho nei o ilune, a o lulai paha, oa ike au ma ni nu(pepa o Kapalikiko, Kaleponia, e haawi ana i Ehma Hankri Dtrfa ($500,) Maleana no k i mea nana e kipu i kekahi kanaka I olelo ia ua loao i kiinai Lepēra, a e heie lanakila ana ma alanui o ke Kulanakauhale, o Kapalakikoi aka, ma ke Aupuni Karisti* ano o Hawaii nel, ua malama hiilamia ka poe i hoopoinoia e ka mai Lepera, a ua haawi minamina : oie ?a ke elala, i mea e hoo- ! lawa ai i na mai, i na*mea kupono e oluolu |ai ka noho ank ma keia wahi, a hiki i ka wa e hoi ai k|a uhane i ka Mea nona ia, a o ka lepo hoi i ka lepo. Ōwau no ka oukou Kauwa Hoolohe, WILLIAM, P. RAGSX)ALE s ■ iLuna o kt* Halemai Lepera. Kalawao, Molokai, lanuari 15, 1574.