Nuhou, Volume I, Number 16, 17 February 1874 — KA PAPA ALII HAWAII. [ARTICLE]

KA PAPA ALII HAWAII.

> Ma ka la 5 o Okatoba, 1867, i hoolaha ai o Mr. S. M. KatnakāUj ka haku moolelo kaulana, maloko o ka nup£pa Kiiokoa, oia ? hof keia papa Alii %ka Aina, me ko lakou -mau kupuna malalo uei. Aole hookahi mea i kue mai i keia* hoike ana a Mr. Kamakau no na makahiki ehiku i liala ae nei, a ke ae nei makou he oiaio maoli no keia hoike ana. NO KA PAPA ALirHAWfII. " Ina makahiki i naue ae nei ame na makahiki e nee mai' nei mamua, ua nui ka nane ana o na kaula a me na 'kilo hoku a *"me ka lahui kanaka hoiookoa. Ao na ma- , lihini kekahi i komphia e ka manao kilokilo t a o lakou kekahi i huipu i ka leo uwalo 'ana no ke kaniaahia, a e hoole ana i ka o ko lakou mau huaj>ule 5 a e hilinai ana i ka lakou mau huapule me ka hooyloilo, & e hilinai ana i ka pono kanaka i ike ia. O ka hookomo ana kekahi i ka .aonioni iloko o na huapule me ka hoomana ana i ke Akua. . Aka, iloko o ko'u manaoio ana, he nui no } 'Lii ame na pua 'lii oka aina, ama ka . i7iana o ke Akua e hoomahuahua hou mai \ā lakou. O Jta Papa Moi hpokahi wale no • Hookahi wale iho no oia| a o kona mail hilinaia me na paepae alii,'aia kakou malaila, e hilinai ai a e nana ae ai. ]. O W. C. Lunalilo, ke keiki a Kekauluohi >iiie Kanaina, ke kaikamahine a Kaheihei- . malia Kaniu Hoapiliwahine, ke kaikainahine a Namahana, ke kaikamahiiie a Kekaulike ka Moi o Maui. O Kaleimamahu ka makuakane o Kekauluohi, oia no hoi ke v keiki a Kalanitupuapaikalaninui Keaoula ke keiki a Keeaumoku, ke-keiki a Keawe ;-me Kalanikauleleieiwi s na Moi o Hawaii, O ka oihana nui a kona mau kupuna ajne makuahine i ke au o Kamehameha I r /11, ame 111, oka noho Kuhina Nui. O Ke- - Ikauluohi ka mua, a o Kinau mai ka makua*lhine o na Moi liota, Alexander ame Vietoria. % R. Keelikolani, ke kaikamahine a Kake kaikamahine a Keoua, ke kaikamahine a Kauhiwawaeono ke keiki a Kekauhiwamoku, ke keiki a Kekaulike a Moi o Maui. Oka makuakane o K!alanipauahi o Pauli Kaoleioku, ke keiki a Kamehameha L Ao na makua ī okloia no R. Keelikolani o Luanui Kattalan a me Kaimihaku. , 3. &. Kaiani Pauahi ke kaikamahine a Kanaholo Konia ke kaikamahine a Kahiliopua Luahine," me Pauli Kaoleioku ke keiki a Kamehameha t t no ka papa Moi a me ka mookahuna a Paao. O Kuhooheiheipahu Paki, ke keiki a Kalanihelemanhina Paki, ke keiki a Kamehameha Nui ka Moi o| Maui. O Kawao ka makuahine o Kuhoohoilieipv\liu Paki, ke kaikamahine a Kalamwaluikapaa* ke keiki a Kumukoa, ke keiki a' Kanealai a laua o Kenv»v ka Moi o ame HawaiL'- "/; » , * ' j I » *

4» D, Kalakaua a m ri ia ohana, na Keohoj kalole ke kaikāmahine a Aikanaka, ke keiki i a Keohohiwa, kaikamahine a Keaweaheulu, j ke kpiki a Jrīeulu, ke keiki a Kuanuuanu. ke | keiki ke keiki aI. O Keawea- ! heulu kekajii Kuhina Nui a Kamehameha f, | O Aikanaka ke keiki a Kaikioewa. ke keiki l*j, Kaina Kukue, ke keiki a Kaolohaka, ke i keiki a Keawe ka Moi o Hawaii. 0 Kapaakea ka makuakane o D. Kalakaua a me ia ohana, ke keiki a KamanaWa, ke ! keiki a Kepookalani, ke keiki & Kameelaj moku, oia hoi kekahi Kuhina Nui o KameI hameha L 1 Alua ohana Kuhina Nui o Ka- ! mehamehal, i komo iloko o'keia ohana alii. 5. 0 Epma Naea | O Emma Naea ke a Kekela, ke lcaikamajin\e a ke kaikaa t?aikamahine a Kamuifiu a o ke '*vi * f •' V/ * tH v • A.hipi f a t Jatia keV keiki a,. Kēawe. Eīua makug.karie o j ia. o jE£elliAaikxii a | me * $ i a Keawemauliiīi a l#lia* py 'tiopuu, a he mail Moi hae no a he mau alii kapu, a he wililua o Keawemauhili. | O Naea ke keiki a Kukadeiki a laua o kaikamahine a Kalauawa, he Kauai a he Oaliu ma ka Ohana Alii, a he Maui hoi iua o Kaula la.

O ke Alii Kiekie i ike ponoia e na makāainana i Hooilina no ka noho alii o keia Aupani, eia rio oia iloko o na la opiopio o kona ola ana, i lianania i ka la o Novemaba, Makahiki 1836. Ma kona hanau ana t he kupa oia lio Oahu nei, a o Honolulu nei 110 kona otie oiai ? oia ma Bfanamana kahi i haiku ai e pili ala me ka Pa o ka Halemai Moiwahine. O Kon*i oia no ke alii Kiekie | Kahamokilaninui, (Kapaakea) a o kona Ma- | kuāhine hloi, oia no ke alii wahine Kiekie j KeōhokaUle. | Ika wai uuku oke keiki alu eha wale ho lakou mau keiki alii i ike nui ia, a hookapukapuia ma ke ano he poe keiki I o ke kokota!ii Inekiē Ioa 3 a hoonohoia ihma lo na kuli, o ke alii tvahine kaulana Hoapili ! wahine, ka wahine punahele a Kamehameha I. Oua Alii Kalakaua Ia ; o kona kaikuaana oia o Kaliokalani, o Liholiho KamehaImeha, IV\ a me Lotn V, o lakou wale no na keiki i hoopunahele miiia t ! Ka axa. ' Ua hoonaauaoia ko kakou Kt:ik! \ut KaiJia ke Kula- Alii me Liholiho, Loka j Kamehanieha. T,unnliloj a mo na a!ii kane ! opio c ac 'a me na knikamahino alii pu, n 'ma kona ieamnilio ana, a me kana hoopono'pono oihana ana, uri ike nuiia e len poe i lau|na me TaJ kv knhnn kiekie o kona ano Ke- ' onimana. j t hoohni pu ak j n me ka ike aoia, ka ike ponoi Hoha Taia rha kona noonooo mao!i [ann iho } ijna ke ao £na no laia iho, ma :* ī- * *•, •

lala ano nui oka ike r rna njx hooponoponn aupuni ana, ma na hana o piii ana i ka pono % \ 0 kona aina. ma ka hoomahe! r - nna īaia % * hooikaika nui, ana no ke e hiki aku * v ai i ka malama lahui ana. ■ ~TK. K . : -j;r - r; " : - : Kon* Kaahele ANa. " -u " ,j-.. ~ : • He manaolana maikai ko keia keiki no ke kaahele ana e makaikni. e like me ko-£ na hele pu ana rW Loka me Livi. Haalelea, a rne Mekia Spalding (Polena), a lakou i holo ai i Kaleponi, r ka Makahiki "1869. O ka moolelo o kona heie ana, ma na wahi a pau. Ana i kaa-" heie ai, a me ke kulana o kona ikeia ana * iwaena o na anaina kanaka ma na aina ha-\. ole, ua lawe nui ia i mea hoomanao no keia wa a no na wa a pau. 4 *r: i■ : ■. ■■ f ■■■ , 4 Kona Male ana. Ma ka la 19 o Dekemaba, !563 na nia!c ia kc Alii me kekahi wahine oia o Kapiolani, ke kaikamihino a lo~> alii*-' Keawe. (k."i a me Kalaniniiiamamao. 'Vv*/- . • y . ' s ' & keia wahine alii i maleia ai 'o ke Keiki Alt? i " r lfc Kalakaua. he kaikamahine oh na ko Kapielani hoahanau" (Kalanimiiahiaomao). oia k»* - L=-- . | ; :■ Kapiolani mua i hoikeia, ma ka Buke lelo a Jarvis : ke alii wahine mua nana i hoo* 5 hiolo na kapu o na akua !apmva!o o Hawaii O ka waliin? a ua keifd alii nei a kakou. 1 . ..- . , / ■ L: ■- i-: ' i> -■: ;■ ,■■": f*%,... . ihe alii wahine oia e ola nei iloko % o kona * | , 1 .i- •• j mau la, aohe i lue iho : a oia no kekahi o na; t |alii wahine o na hiohiona hanohano o ko** jkulana koko alii; he oluolu pono a akahaf " i kona mau hiohiona: a ho mea e loaa ai na^ I manaolana, mamuli o kona ano a mo I % i | kulana, e lilo i Makuahine no ka Lahui«\ j.:ifawaii. jl^;. I He mau alii wahine eae no kekahi. oka X I -K I | . i hanauna alii e hiki ke hoikhika no keia kuI # i .» I \ jlana kiekie o ka noho alii oia na alii wahnvA j kiekie Pauaiii Bihopa me Ruta Keelikolanī^ ia ua akn faua i ka m|anao hoonioni, a I e4wii me ka makpu hoolaha nei oih ka I nona keia kii o Ko Alii Kai.aka:-a.

| * XJa hookuuia o G. W. Pilipo lokomai o ka halowai no ka boh ia nr.a | tausani me elima hanen O Simeona ;Kaaime lloapHi o Kon.i l?a\vtn na ?io]v i j ■ *■ ao ka Jbj?,na.- ' | ** I ij;»wffi|iī'i !<■ li.iiwiiwa ii<f aiiiiiMiii'liwaili i' wiiiiāieiii : ' E