Nuhou, Volume I, Number 22, 31 March 1874 — KE OLA O KA LAHUI. [ARTICLE]

KE OLA O KA LAHUI.

He 4iumti ninau .fea'fi'iter kōia i imi nui ia ma na kalai olelo nianao ana o ka poe naauao; a no kalniea hoi ke tnau nei no ka noii ana o na nooiioo no ia mea ? nolaila. he mea maikai e kalai manao hou akn. * Ala kekahi mau wa mamua aku nei,ua ui ae ka Moi Kalakaua i kekahi poe noonoo } "heaha la na ' kumu e ulu ai ka Lahui, a e ola ai hoi." No keia ninau a Kalani, &a pono kakou e kokua lilee aku īaia ma ka imi ana i na kumti e ulu ai keia Lahui. Ua olelo ae| kekahi poe o ka Moi wale no ka mea e ulu Jiou ai ka Lahui, ma kona leo 'kau.oh.a, a ma kana mau hana ana. Ke makemake nei makou e hoike aku i kekahi kumu maikai e l|ianaia no ka hooulu ana i keia Lahui, Mai jk.a wa i hiki mai ai na liaole i Hawaii nei 3 a.hiki i keia wa, ua emi ino ka j Lahui; a . ma| ka hoomaopopo ana, ua ike makou ua loli ke ano a me ke mi o ka nolio ■ana, aole. e likje. me kona ano kahiko. Ua hana ke akuaja Hawaii nei, e ku al? noho oia ma kona aJno e like me ia i hanaia ; oia ke kulana i kijipono no kona ola iho. lie īnea paakiki loa nae ka hoololi ana ae i ke ano o ka ana o keia wa ; aka he mea hiki wale no nae keia mau kumu ; a o keia kekahi kahua poiK> 110 ka hooulu ana. E hookuu laula ia, ae,ae ia na kanaka akamai a pau;i ka lapaau e lapaau lakou me ka papa ole ia. He nui na kanaka Hawaii akamai e noho mai nei, i ike i ka haha ana, a me ka lapaau ana; a he nui no hoi na laau ola a Hawaii pei, ke ulu mai nei maluna o o ka aina, a aia kekahi īloko o ke kai. He mau laau kela i kupono 1 na ano mai o kanaka Hawaii,| Hana mai ke Akua i ke kanaka hana pu mai no 1 na laau e lapaauia ai iakou ; a nolaila, elike me ka loaa ana o ka mai i kanaka Hawaii pela ka laau i lioomakiaukau mua ia. Aohe Laliui akamai e ae i ka lapaau ana e like me Hawaii nei; na Hawaii nei ka laau 1 kahu? wale lio e noho ai ka mea mai, a 1 kahi e wale no e hanaia a| o ke ola wale no ia, He kua nu| ka ka hāole laau no iwihaki; aka he kmoole ke ola o ka ka Hawaii; a na Hawaii tietka laau kahea i kahi e 110 e kaheā mai ai me ka pili ole mai o ka laau o ke ola no nae ia, 1 na e hoakt>akoaia na kahuna lapaau Hawaii, a hookuuia iakou e lapaau e ike ia auanei ko lakou akamai ; a itfh hoi o ka poe kahuiīa hana mi ke ano hoomanamana, e hoopaiia ia lakou aole e lapaau hou; koe wale no ka poe hada pololei a lapaau maoli me ko klakou ike, c E ne ia lakbu e lapaiiu ma kelu wahi keia wahi: a o ria kahuna nui hoi ma na apana apau e lilo'no lakou i mau Luna malama e kiai ai a ho<jponopoiuV i ke ano o ka * mal§xna ana o na i|flakua i ntji keikl liilii e ai \vaI ana I i Nolaila, elua uiau kjjuiu haua nui a inakou e manao ai e L e kuu ia m

'kanaka Hawaii e lapaail; koe ka poe heeI manamana a hoonohonoho akua. i 2. E kohoia i Luna a i poo no na kahuna I nia kela apana keia apana : a oia me na kaj huna e ae e lilo i poe nana e ao aku i na maj kua i na rula oka malama keiki ana me ko j lakou makaala loa; a me ka papa ikaika i ana, aole e haalele wale ka makuartiinc i ke keiki a hele auwana, a noho ke keiki me ka uwe alala no ka ono i ka waiu : a oia poe no ke malama i na rula o ka hanai ana i'nakeiki liilii. ,He kanalua ia no paha ka Hawaii no ka make o na mai a lakou i lapaau aku ai: he make no hoi ka na haole. Make like no mai ka haole aka Hawaii; ina haole iho nei no na Moi o kakou a me na alii a pau j loa ika make. VTa pono e hqihoi mai na | kakou e lapaau ia kakou iho s n ina hoi he j mai ku ole i ka laau kanaka. na ka haj ole aku e iapaau mai. j O keia iho la ko mako.u nooiioo ahe mea j hoala manao lana hoi keia, i ala mai ai na j kahuna a ku lakou iluna, ala mai hoi na maj kaainana a ku iluna jx o ka \eo o ke alii ka | lakou leo hoolohe; a lilo keia i hoolana ji na manao oka Lahui. Oka hoao ka pojno Ina hiki hou no. :