Nuhou, Volume I, Number 23, 7 April 1874 — NO HEA MAI NA KANAKA HAWAII? [ARTICLE]

NO HEA MAI NA KANAKA HAWAII?

0 x\i kupuiia mua o keia lalnii noloko mai ' lakou o pae ainii nui o Malae. Ona ' kanaka o Taiiiti me ko Nu Zi!ani ? mai ia 1 wahi hookahi mai no. Ua kapnia ke kanaka hc Uiaia nia Tahiti a ma !V1 alae hoi, na kapaia h<jike ihm mako\i malalo iho nei he hanen mau hua olelo Hawaii a hoohalike aku ia mau hua olelo me kekahi mau hm olelp o Malae ; a e ike ia ko lakou ano Hke ioa, a e maopopo no hoi he ko laila poe no Hawaii nei, O lakpu ko oukou mau kupuna } a ua ane like no ko lakou helehelena me ko oukou, a he poe mamo oukou na iakou. 1 na e hiki kekahi kanaka Hawaii ma lawa (|Java) a komo oia i kolaila mau aahu e like' me lakoi? e noho ala ma ko lakou aina, mole oila e hopmaopopoia he maiihini ; a ina hoi hiki mai ana i Hawaii nei kekahi mau kai|akaiawa■ a wahine lawa paha a komo i na aahu e me kakou ? e kohu like no ka nannina mo he Hawaii ala, E ano e iki ana no ka lakou olelo, no ka mea, ua hookaawaleia lakou ka nohona o na aina Polunesia 110 na hanen makahiki, Ano, he iiiii nui ko makou e ike onkou me ka hoomaopeipo pono no ko oukou mau kupuna oka hanauna hookahi, Aia he mau miliona he leihulehu wale o lakou ma Malae (Malaysia) a he poe kanaka kekahi o lakou malalo o ka ana o na ailo aupuni o Eur(ipa, a o kekafii poe hoi, he Moi no ko lakoii e like me ka Moi o Akina (Aehina) e hoala kaua mai la me ka mana aupuni o Holani (Holiand.) I ke au o ka noho Alii ana o Kamehameha V. ua hoopuka ae kekahi Inka aupuni nui mai Aikina ae a makop i halawai pu ai nia Wa^inelona^' e mareki na "lii ona pae aiua Hawaii me ha alii'o Malae/' Ina e ulia wale mai kd hooleoia e like me ia, alaila e hookahua paa loa ia lvo kuokoa o Hawaii nei, a e loaa no hoi na manao lana o ke ola o ka lahui, rjo !:a mea } e holo mai no na kanaka oia lahln like me Hawaii nei, a e hoonuiia ka nlu ana o na keiki Hawaii. OMo Jl((truiL OUlo Malae. Ahi, | Ahu—Api, Auwe, | Awo, Ae, : Ae, Akua—Atua, Patua—Mat\ia, Alii r Srii, Ala, j Lala* Akahi, i Ka-i, Ake, | Hate, Aieio, Laia, Akoiu—Toi|ij Toiu, Awahi—Waru } Waru, EieeK, £ian t Eiua j jUua—oaa s j Aha—Ha, Eiima, iiima, Eono, ' * Onomo, Ehikn—Hitu, Hitu, Eim; 1 {Seiwa t Ino, | 1110, Iwu, Inum, ; ■ :: f : V:V; : v : :;V-l^V

h\\l. lii, Uiitij Ono, Eona ; -. Uku, Utu ; Ua, Uan, Ulauia, UiuL, uhi, ;■ Hanu } Hantu, Hulahnla. Uianulan. Hulu, * Huru. Hua, Hua.. Haie, Baie s , Honua, penua, ; Hatu; Datu., ; Hotu 5 BitUj I Hkia, Haia, | Ko, Tuo, Koto, ;Ksiitv Keiki, Tetiki s , Ku, Kuku. | Kukae, Kae—Tāe, Kaia, , Kal©, j Kan a ka 7 Tamata, ! Kane, lane. ! Kia, Tia—Tiang, Koolau, Kalaut, Kuha, Fuha, Kai, Kahi—Chai 5 Kapu, Tapa, Kuli, Turi t | Kuu, Kou, I | Lima, Lima, | La, ; - r ;] - ; :;;; j Lauoho, *' Uwoho, I Liilii, Diidii. | JDaif. ! La, H " v: : -; ; f : ;I^^^;v, j La, (pea) Lar, | | Lani, . Langhi y j i Lele, Lali, ' Mahiim, Hiano, | ! Maia, "■ | V./;>V:V i Manu, Manu, | | Mai, Oimai, Maka, Mata ; ! Makani, Dani, I I Matua, i Paiua, | jMaikai, Alaisi, | i Mauka, Mudika, j ,V4i;|^]feV^|-V^ Mimi, Mimi, ; ! Mana. Maha, I Molia, MulianJ * ) Niu, Niu—N|oi, J Nuka, Nus-a, | Pana, Pana, ] Puka, Buka, | Paatiki, Makitthy, ~v Pahi, 'F&higy, P°> : ' Pot«, : , Pono-i, Poonya» P«aa» Puaka, Pohatu, Bahatu< Waa, Waa—Waka, Wai, Wai. Waha, Woah. W»Mnn% ■ : O keia laluni hua olelo a makou e oltvt ; he mau hua olelo Malue e .ul aole lakou noloko war o ka olelo il&lae ao, aka, mai loko »ai «, ua oklo ok* m&u#uoi o o o (Moluoea*) a me uu mokupuiu e ae i