O ka Hae Katolika, Volume I, Number 20, 1 December 1869 — Moolelo Ekalesia Katolika. [ARTICLE]

Moolelo Ekalesia Katolika.

KENETt'RIA k, *iwm •

Ika mak. 326, mahope oka Ahaolelo nui o Niee , ua hole o Constantine a me Heleim kona makuahine ma Palestina e makaikai i ka'aiaa kahi » noho ai o JesuKristo. Ake nui o Helet>a e loaa ia ia ke Kea o Jesu-Ririto. Kaumalia kona manao iJkaJohe ana aia ua Kea la mila'o o kekahi puu lepo kiekie me he mauna la. Ua uhiia.pela oia a me ke ana hoi kahi i kanuia'i o Jesu-Krislo e na Pegana i hiki ole i na Kristiano ke hele nui mai e hoomanao malaila. Kena aku ua Aliiwahine nei e eli a e hookaawale ia puu lepo la ; a ma ka hana ikaika me ka hoomanawanui, ko no kona manao, loaa mai ke ana, ama kahi kokoke loaa hoi ke Kea o Jesu-Kristo. Ke hoomanao nei ka Ekalesia i ka la 30, o Mei i keia loaa ana mai, o ke Kea. Mamua» kona haalele ana i ka Aina Hemolele , kauoha o Constan£ine no na halepule ekolu e kukuluia'i ma ia aina , oia hoi hookahi ma Betelehema, kahi i hanau ai o J.-K., hookahi ma ke ana i kanuia'i kona Kino Hemol^le, a o ke kolu ma ka mauna Oliva , kahi i pii aku o Jesu ma ka Sani. | ka hoi ana o Constantine ka Emepera mai Palestina aku, nui ka haunaele o Ario ma, me kona poe. La kipakuia ua Ario nei mawaho o ke Aupuni me na Epikopo ekolu e kokua ana ia ia. Na ka Emepera no i hoopuka i ka olelo hookuke ia lakou. Aka , he mau makamaka Ario e noho ana ma kahi o ka Emepera. Uwao kela poe nona ; a puni o Constantine ia lakou. Hoihoiia mai no o Ario ma. Aole i liuliu, hoohewa o Constantine ia Atanasio , ka Epikopo o Alexandria, no kona paakiki e pale aku ai i ka heretiko, o Āria. Uauoli \oa o Ario ma, no keja lanakila; a hoomakaukau ka poe pili ia ia e hoihoi mai ia ia iloko o ka Ekalesia o Alexandria. Ua hele mua o Ario malail.i oii hookahi. Aka, ua hoole na hoaha- 1 iiau o ia wahi aole e launa pu me ia. 0 kona hoi hou no ia e hoopii i ka Eniepera ; a loaa ka palapala ni*i ona mai e kokua ana ia ia, hele oia a me ka poe 0 kona aoao " ukali nui ana ia ia e komo i ka luakini o Constantinopoli. lle la pule ia. Mai ko ka mauao o lakou keole o Alekanedero ka Epikopo o ia wahi. lloele ua Epikopo nei i ka palapala a ka Emepera e kauaha ana e ae aku ia Ario e komo iloko o la Halepale, n6 ka mea aole kuleana o Constantine ma na mea o ka Oihana puie. A ike ka Epikopo e hoopaakiki **' . ;- ,: r ! - : v ■' )

pilikia. Hele iki ia ina kahi malu kaavale. Aka, malaila ia i noho ai a make loa. ka imi ana o kona poe ia ia ma ka halelepo, loaa ia lakou kona kupapau e vaiho ana, a nui hoi ke koko a me na mea ino a puni.. Hilahila loa lakou. 0 ka pau no ia o uahelehuakai haunaele la. Ua hoolaha koke ia ke ano o ka make ana o Ario , a ua hilahila kona pot. O Constantine kekahi ka i neonoo no keia hoopai ana a ke Akua. Maniua , puni ia i ka poe enemi o Atanasio ; nolaila kona hoopuka ana ina olelo kauoha Ario e hoihoiia mai ia ma kona Apana Kpikopo ma Ale\andria. I ka mak. 337 , haalele o Constantme i ka honua nei. Ua make oia nie ka makaukau i na Sakarema o ka Ekalcsia. Ua Pcnitcnia no ia, a loaa ia ia ke kala ana o kona mau hewa. Mamuli o kona kauoha, kanuia kona kino kupapau ma ka Halepule o Constantinopoli, ina kahi kokoke i ke kuahu i mea e hoomanao pinepine ai ka poe haipule ia ia, a poinaikai ia i ko lakou pule ana nona. He Alii kaulana o Constantine no kana ano oluolu , a no kona kokua ana i ka Ekalesia. Aka nae ua lawe oia i kekahi manawa ika mana pili ole ia ia. t a manao e hoohui i ke Aupuni kanaka me ke Aupuni Ekalesia nie he niea hookahi la

! maialo ona. He kuhihe\N a keia. Kuokoa ka Ekalesia oiaio nia kona kuleana. Hc kuleana okoa ko na Aupuni kanaka. h pono i na'Lii o'keia ao ke malama a ke hoomalu i ka oihana a ke A'kua , me ka hoelohe hoi i ko ka Mkalesia oielo ao e pili ana i ka pono. Aka, aole ia lakou ka mana e hooponopono ai i ua oihana kiekie la. 1 na manawa a pau i hoao ai na Alii o keia ao e lawe wale i ko ka Ekalesia , ua loaa ka hihia a me ka haunaele. Oia ka mea i hoomaopopo loa ia mai ma keia keneturia. Mahope o ka niake ana o ka Kmepera Constantine , lilo ke Aupuni ma ka Ilikina i kana keiki , ia Constantio. I a kokua nui ia Alii maniuli o ka poe Ariano. Makemake oia e hoohuli a e hooponopono i īia mea a pau o ka oihana Kkalesia mamuli o kona manao heretiko. O ka nui ia. liookolokoloia me ka paewaewa nui ia o Atanasio e ka poe Ariano, a hnnnohoia e ke Alii kekahi kanaka oko'a i Kpikopo ma kona wahi. Ma ka hoopii ana o \tanasio i lUnna, i kc Kumukauoha o ia wa , oia hoi o Julio , ua hoaponoia oia. Aole nae i ae mai ke Alii, o Constantio , e hoi mai o Atanasio ma kona no'.io Kpikopo. Alaila hoakoakoa na Kpikopo ma Milana i mea e hooponopono ai iwaena o ka poe Ariano a me na Kalolika. ilooweliweliia lakou e ke Alii, a makau wale poe, e hoi kekahi poe. O Liherio ke uoha ka mea |nui o ia poe. No paa aoai ka hoole i ko ke Alii " ua lawe pio ia mai ltalia aku, a

lioonohoia kekahi Pope hou e ke Alii ke kuleana ole, a me ka makenmk, 0 ka Ekalesia. Oia kekahi o na m.,, 1 hanaia e Conslantio a hiki konn « make ai, e lihe iue kona ola ana, i| 0 ka heretiko i ka mak. oiii. O Juliano ka hope o Constan(i« aoia ia Alii ma ka oihapa Kalolika; ua nele ia i ka manaoio 010. >. haalele o«a i ka pono o kona ha|>,it,» ; a huli mamuli o ka poe pegana \ t wa i lilo ai i F.mepera. Oia ka n kapaia'i oia ma kona ipoa kanianii; Juliano-Apokaka. Iloko o kona in. : ka oihana Kristiaiio , ua hana oin j kanawai kue i na haumana a Jc>ii; make e ao ia lakou ; aele hoi.lakou t ia e kuai mai. Ma kauwahi o ko \ ni, ua hookaheia ke koko o na krno. Kokua nui ia Kn>epera i ka [ teni a me ka poe Jiulai6. l'a makemake o Juliano , lioolilo i mea ole i ka wanana a J - ka luakiui o Jerusaleina , e i an.i: 2-i—2 ) aole e koe maanei hkohi ; / » maluna o kekahi me ka leaieahi oU io.> nao o Juliano e kukulu hou !•. • Kiua na Judaio a pau ma Jcru>a!r hoomakaia ka hana. Kli lakou i hua kahiko ; hemo ia na {>n!, koe a pau. Makaukaii ka poe Ikiii - 1 na pohaku o ke kahua hou. Aki po mua iho , loaa he olai ikaik,t:; wale na pohaku io ia nei, a pili.i lepo ke kahua i eliia. 1 ka eli hou <m kamaua,lele mai ke ahi ntailok" ka lepo, a pau ka poe hana i k.i : lloao hou na Judaio e hana; |m mai ke ahi. Pela pinepine. Pela li loa ai ka olelo a ka llaku. l«i hi.i kekahi poe pegana no ko ial ou ikt: ~ Aka,o Juliano , ua paakikilone make kela o ka I, ke Akua penei : 1 kona kaua ana n Pepāia poe, ku oia i ka ilie , ika kona koku. lke kela i kona • lalau oia i kona koko uie kona i hoolei ae iluna me ka i an i: < ' nakila oe eke (lalilea, a niake ia Ahahui Kalolik». Ma ka 25 Nov. 1869. Aia lioi lu nui nia kalialekula oifa kaikamalni. kalii «> kuaiia i, na niea a na hana'i i nei mnkahiki , a lakou |>u ' Virigine kekahi. Oke keena li"i <>*■ la , ua hoonaniia i na*Dua , ioie '4 a koe , nana'ku awaa'W. Ua hele inai ka poe makakoikoi u» lanakauliale o [leiolulu nei, iih' kiK Alii pu, e kuai e like nte ko lakuu make. A o ka poe a pau i liiki n .ii ■ po, he malu ame ke aheahe uiahe. ! loaa a ua anaina iokomaikai I.W keu aku, no ka Halepule. (e'alain"! A he minamina loa makoii i ka ke hoike i na mea a pau o ka poe iii^ nohano o lionolulu nei i hana lokoiw'" iio ka Halepule o Houolulu ni'i. a c mea a na lima 'noeau o na wahme !• ~Ji o ka Ekaleaia Katolika i hana i ♦ :